Ons wasprogramma is nu kompleet.
HEMAX
HEMAX
6?5 2 VOOR 10.75 2 VOOR 11?5 2VOOR
gezin*
De moeizame oprichting
van een
loffelijcke Compagnie
streeknieuws
6?s
1175
425
HEMA
Activiteitenprogramma
kerkelijk recreatie-
werk in Scharendijke
EXTRA AKTIEF
4
Van inweek en voorwas tot bontwas, van totaalwasmiddel tot wol-en
fijnwas, voor elk wasmiddel kunt u bij de Hema terecht. Geheel nieuw in
ons programma is het Hemax Fosfaatvrij totaalwasmiddel. Onze overige
pakken zijn vernieuwd. Niet alleen aan de buitenkant, maar ook de was-
Hemax Inweek en Voorwas
40°-60°. Speciaal om moei
lijke vlekken voor te behan
delen. Ook prima voor vakantie-
of handwasjes.
Pak a 1000 gram. 3.50
NÜ TER INTRODUKTIE
Hemax Wol- en Fijnwas 30°-
40°. Wasmiddel zonder bleek
middel. Speciaal voor wollen en
'tere' kledingstukken.
Pak a 1100 gram. 3.90
Hemax Bontwas 30°-40°-60°.
Wasmiddel zonder bleekmiddel.
Wast gekleurd textiel schoon
met behoud van kleur.
Pak a 2 kg. 6.25
middelen zelf zijn vernieuwd: meer gekonsentreerd dus minder nodig.
Op kwaliteit getest in eigen laboratorium en allemaal goedgekeurd door
de Ned. Ver. van Huisvrouwen. De prijs is zoals u van ons ge;
wend bent: voordelig. En ter introduktie extra voordelig.
40"-40"-95"!
H FfKFAATVRI ll
40'- 60 j95"J
Hemax Fosfaatvrij 40°-60°-95°.
Totaalwasmiddel voor elke was.
Wast zonder fosfaten goed
schoon. Ook op lagere tempera
turen. Pak a 2 kg. 6.75
Hemax Extra Aktief 40°- 60°-
95°. Totaalwasmiddel voor elke
was. Wast schoon bij alle tem
peraturen, ook op 40° en 60°.
Pak a 2 kg. 6.75
De vertrouwde Hemax gezins-
was, 40°, 60°, 95°. Extra
voordelig totaalwasmiddel in
2 kg-zak.
2 VOOR
NU TER INTRODUKTIE
2VOOR'
NU TER INTRODUKTIE
NU TER INTRODUKTIE
2VOOR i
NU TER INTRODUKTIE
2VOOR i
Aanbiedingen geldig t/m 4 juli '87
-Echt Waar VoorJe Geld-
ZIERIKZEE - De oprichting van de VOC in 1602 kwam moeizaam tot
stand. Oorzaak daarvan was de onderlinge handelsnaijver tussen Holland en
Zeeland. Zeeuwse kooplieden vreesden - niet ten onrechte - een
Amsterdamse overheersing. Ondanks de gezamenlijke afspraken bleef het
gewestelijk belang dan ook een voorname rol spelen. Niettemin bereikte
men met het tot stand komen van de Compagnie een opmerkelijk
samenwerkingsverband. Bijna twee eeuwen lang is de VOC 's, werelds
grootste handelsorganisatie geweest. In dit artikel komen achtereenvolgens
enkele aspecten van haar monopolie, organisatie en financiering ter sprake.
Wat beoogde de VOC nu
eigenlijk? Het doel van de
Compagnie ws zo voordelig
mogelijk handel drijven. Niet
zozeer het stichten van een
koloniaal rijk. Maar handel
zonder strijd was onmogelijk.
En ook niet wenselijk. Vanaf
het begin van de oprichting
speelde de gedachte aan een
voortgezette strijd tegen de
Spanjaarden en Portugezen sterk
De Staten-Generaal verstrekte
de VOC een monopolie of
alleenhandelsrecht. Dit betrof de
handel op alle landen tussen
Kaap de Goede Hoop en Straat
Magelhaes. Kortom in feite voor
geheel Azië. Het monopolie zou
voorlopig twintig jaar duren.
Wat was nu het bijzondere aan
dit monopolie? Men was al lang
bekend met het begrip
monopolie. Maar tot nog toe
werd het alleen door
particulieren opgezet. De
overheid stond het slechts
noodgedwongen toe. Nu was het
de overheid zélf die een
monopolie vaststelde.
Er waren vele protesten. Maar
omgekeerd zouden de
protesterende kooplui maar al te
graag zelf een monopolie
bezitten. Vooral de
uitgestrektheid van het
monopoliegebied maakte het
VOC-monopolie destijds zo
bijzonder. En ook het feit dat het
monopolie alle Indische
produkten omvatte. Nederlandse
kooplieden die niet aangesloten
waren bij de VOC en toch handel
dreven in haar handelsgebied
waren strafbaar. Zij riskeerden
dat hun schip en lading verbeurd
verklaard werd.
Rechten
De Compagnie kreeg van de
Staten-Generaal in haar
uitgestrekte handelsgebied ook
politieke rechten. Ze mocht met
vorsten verdragen sluiten, oorlog
verklaren en ook vrede sluiten.
Ook was zij gemachtigd bestuur
en rechtspraak binnen haar
gebied te regelen. Verder had de
Compagnie het recht ambten en
bevelhebbers aan te stellen. In
feite droeg de Staten-Generaal
haar soevereine rechten over aan
een particuliere handelsfirma.
Daarmee werd de VOC een staat
in de staat.
Hoe werd de Compagnie
bestuurd? In plaatsen waar
voorcompagnieën gevestigd of in
oprichting waren, kwamen nu de
zes regionale Kamers.
Amsterdam. Middelburg, Delft,
Rotterdam, Enkhuizen en Hoorn.
Het centrale bestuur werd
gevormd door zeventien
bewindhebbers. Deze mannen
waren de afgevaardigden uit de
bovengenoemde Kamers. Ze
werden de Heren Zeventien
genoemd en vormden het
dagelijks bestuur. Hierin hadden
acht Amsterdamse
bewindhebbers zitting, vier
Zeeuwse en één uit elk van de
kleinere Kamers. Het
zeventiende lid werd bij
toerbeurt door Zeeland of één
van de kleinere Kamers
afgevaardigd. De Heren
Zeventien vergaderden
beurtelings te Amsterdam en in
Middelburg. De positie van de
(acht) Amsterdamse
bewindhebbers was sterk. Vaak
legden zij hun wil op - meestal
tegen de zin van de Zeeuwse
leden.
De Kamers hadden een grote
mate van zelfstandigheid. Elke
Kamer nam haar eigen personeel
aan. Ook hield zij toezicht op de
voorbereiding en het uitvaren
van haar eigen schepen. Verder
zag iedere Kamer toe op het in
ontvangstnemen van de aan haar
gerichte retourvracht. De Heren
Zeventien beslisten echter over
de totale omvang van de
jaarlijkse investeringen. Zij
organiseerden tenslotte ook de
verkopen van de meegebrachte
Aziatische goederen.
Bij de voorcompagnieën werd
elke expeditie naar Indië apart
gefinancierd. Bij terugkomst
rekende men dan telkens af.
Bewindhebbers en andere mede
financiers kregen bij een
succesvolle reis elk hun aandeel
dat zij hadden ingelegd plus een
winstpercentage terug. Daarna
financierde men de volgende
tocht.
Bij de VOC waren de financiën
anders geregeld. In de
Compagnie geïnteresseerde
personen belegden hun geld voor
een periode van tien jaar. Ze
werden participanten genoemd.
Men kon aan de VOC deelnemen
„met soo weynige en de veele
penningen als men wilde".
Geld
Wie staken nu eigenlijk geld in
deze Compagnie? Behalve rijken
participeerden ook veel mensen
met bescheiden inkomens.
Voorbeelden van de laatste groep
waren: bakkers, timmerlieden,
kleermakers, wevers en
dienstboden. De Amsterdamse
dienstbode Tryntgen Pieters
legde in voor 60,-. De hoogste
inschrijver in Amsterdam was
koopman Isaac Lemaire
85.000,-). Kooplieden waren
trouwens in alle Kamers de
hoogste inleggers. Koopman
Pieter Lintgens participeerde
voor 45.000,- in de Kamer
Zeeland. Bovendien had hij in de
Kamer Amsterdam 60.000,-
ingelegd. Zijn totale aandeel in
de Compagnie was een record.
Omgekeerd belegden vele
Amsterdamse kooplieden hun
geld in de Kamer Zeeland. In
1680 hadden de Zeeuwen 65%
van het kapitaal in hun Kamer
in eigen handen. Na 1680 nam
dit percentage af. Daarmee werd
de financiële invloed Van buiten
Zeeland groter. Omstreeks 1700
was een belangrijk deel van het
kapitaal van de Kamer Zeeland
afkomstig van de Sephardim.
Deze Spaans-Portugese joden
woonden in Amsterdam.
In 1602 werd in één maand tijd
door alle Kamers ongeveer zes
miljoen ingelegd. Met dit
startkapitaal bekostigde men de
uitrusting van de vloten. Zodra
er na verkoop van de
retourlading vijf procent van hét
oorspronkelijk kapitaal in kas
was, zou er dividend moeten
worden uitgekeerd aan de
Participanten. De bewindhebbers
hielden zich niet aan de
vijfprocentsregeling.
participanten bekritiseerden hen
.fel. Pas in 1610 vindt de eerste
winstuitkering plaats.
Grotendeels in natura, zoals
baaltjes foelie en peper. De
protesten werden hierdoor niet
minder. De uitkering gebeurde
namelijk op een moment dat
deze produkten moeilijk
verkoopbaar waren. Door het
grote aanbod waren de prijzen
van foelie en peper toen uiterst
laag! Door deze (nadelige)
handelswijze kregen de
participanten omgerekend
minder dividend dan waarop ze
recht hadden. Er waren ook
participanten die betalingen in
natura weigerden. Deze
weigeraars ontvingen pas
dividend tussen 1612 en 1618.
Sinds 1623 werden de
dividenden regelmatiger
uitgekeerd. Vanaf 1630 zelfs
bijna jaarlijks. In 1671 zelfs 60%.
Na 1672 - het rampjaar - tot aan
1685 vond uitbetaling slechts
éénmaal plaats. Participanten
die dringend geld nodig hadden,
konden hun inschrijvingsbewijs
verkopen. Vooral kleinere
participanten werden steeds
meer door vermogende
kooplieden uitgekocht. De
laatste groep vormde tenslotte de
financiële ruggegraat van de
„loffelijcke" Compagnie.
J. UIL, Oosterland
SCHARENDIJKE - De recreatiecommissie van het
kerkelijk recreatiewerk in Scharendijke heeft voor de
maand juli een serie activiteiten op het programma
staan. Dit programma ziet er als volgt uit:
Maandag 13 juli: Schouws kerke-
pad. Deze tocht, die om 18.45 uur be
gint bestaat uit bezoeken aan de Ge
reformeerde kerk in Scharendijke, de
Sint Nicolaaskerk in Brouwersha
ven, de Sint Adrianuskerk in Drei-
schor en de Drie Koningenkerk in
Noordgouwe. De tocht wordt afgeslo
ten in de Hervormde Bethlehèmkerk
in Scharendijke, waarna een koffie
pauze en korte dagsluiting volgt.
Dinsdag 14 juli is er in het Her
vormd Verenigingsgebouw een dia
presentatie onder het motto Schou-
wen-Duiveland, eiland tussen lucht
en water. Streekarchivaris H. Uil uit
Zierikzee zal een en ander vertellen
over heden en verleden. Aanvang
20.00 uur.
Woensdag 15 juli verzorgt de zang
brigade van het Leger des Heils een
zang en samenzang in de Hervormde
kerk. Aanvang 20.00 uur.
Donderdag 16 juli draait 's middags
(16.00 uur) de kinderfilm Het to
verstokje. Om 18.15 uur staat er een
fietstocht naar Haamstede op het
programma. Het vertrekpunt ligt bij
het Hervormd Verenigingsgebouw. In
Haamstede wordt een bezoek ge
bracht aan slot Haamstede.
Maandag 20 juli wordt vanaf 18.45
uur weer een Schouws kerkepad ge
houden. De route is dezelfde als die
van maandag 13 juli.
Dinsdag 21 juli is er vanaf 20.00 uur
voor jong en oud gelegenheid om on
der het toeziend oog van Joke Hille-
bregt zich te bekwamen in het volks
dansen. Dit dansgebeuren speelt zich
af in het Hervormd Verenigingsge
bouw.
Woensdag 22 juli staat er een
muziek- en zangavond op het pro
gramma. Aan dit muziekgebeuren
dat om 20.00 uur in de Hervormde
kerk begint werken mee: de organist
Jan van Westenbrugge uitwateringen
en de sopraan Paulien van der Werff
uit Zoetermeer.
Donderdag 23 juli gaat om 10.00 uur
een kinderspeurtocht van start bij
het Hervormd Verenigingsgebouw.
Na afloop van deze tocht staan er om
12.00 uur dampende pannekoeken
voor de deelnemers klaar.
Vrijdag 24 juli: Ter voorbereiding
op de recreatiekerkdienst van zondag
26 juli wordt er in de Hervormde
kerk een zang-oefen avond gehouden.
Aanvang 21.00 uur.
Zaterdag 25 juli: In de morgenuren
is het Hervormd Verenigingsgebouw
het domein van de kinderen. Deze
kinderochtend begint om 10.30 uur.
Maandag 27 juli is er vanaf 18.45
uur weer gelegenheid om een aantal
kerken te bezoeken. De route van dit
Schouws kerkepad is hetzelfde als
die van 13 juli.
Dinsdag 28 juli: Joke Hillebregt
geeft in het Hervormd Verenigingsge
bouw aanwijzingen bij het volksdan
sen. Aanvang 20.00 uur.
Woensdag 29 juli: Zangavond in de
Hervormde kerk met medewerking
van Dick en Ineke Visser uit Zeist.
Aanvang 20.00 uur.
Donderdag 30 juli: Kinderfilm met
Woody Woodpecker en de Chiffy
Kids. Aanvang: 20.00 uur in het Her
vormd Verenigingsgebouw.
ZIERIKZEE
Dagtocht Hout- en
Bouwbond CNV
De jaarlijkse dagtocht voor de le
den van de Hout- en Bouwbond CNV
afdeling Zierikzee had dit jaar als
doel Schiphol. Aan de busreis namen
42 leden deel. Zij waren vol lof over
chauffeur Piet Manni die onderweg
veel informatie gaf over het gebied
waar men doorreed. Dit jaar ging het
via de Schelphoek, de Bröuwersdam
en Zuid-Hollandse kustplaatsen naar
Den Haag en Scheveningen waar men
over de boulevard reed. In Amstel
veen werd gewinkeld en daarna be
reikte men Schiphol waar op de pro
menade de verschillende vliegtuigen
werden bekeken en de'luchtvaartten
toonstelling Aviodome werd bezocht.
In de buurt van Rotterdam werd een
goed verzorgd diner gebruikt en om
20.30 uur was men weer in Zierikzee.
Zowel het bestuur van de bond als de
deelnemende leden toonden zich zeer
tevreden over het verloop van de dag.
Veerboot uit de vaart
De Provinciale Stoomboot Maat
schappij bericht dat de veerboot
Prinses Beatrix die de dienst tussen
Vlissingen en Breskens onderhoudt
enkele dagen uit de vaart wordt geno
men. De reden hiervan is een lekkage
aan de voorschroefas die moet wor
den gerepareerd. De dienstregeling
zal niet veranderen omdat men tij
dens de duur van de reparatie het ms
Prinses Irene inzet.
WESTERSCHOUWEN
Geslaagd
Voor het diploma Programmeren in
basic met basiskennis computerkun-
de slaagden mevrouw C. C. Houtman
uit Renesse en de heren C. M. Koo-
man en P. L. Straijer uit Burgh-
Haamstede. De opleiding werd ver
zorgd door het Scheidegger Instituut.
BROUWERSHAVEN
Geslaagd
Zowel Martin de Jonge als Sjaak
van der Weele uit Brouwershaven zijn
geslaagd voor de opleiding weg- en
waterbouwkunde aan de MTS in
Vlissingen.
DEN HAAG - De Haagse gemeente
raad heeft tijdens de raadsvergade
ring besloten in Zoetermeer een ,,op-
jaagstation" voor de aanvoer van ruw
Maaswater naar het duingebied te
bouwen. Het college van burgemees
ter en wethouders had dit voorge
steld, omdat de bestaande transport
leiding bros is geworden en al twee
keer is gebroken. Het project kost
ruim vijf miljoen gulden.
ALBRANDSWAARD - Ondanks
grote bezwaren zal de gemeente Al-
brandswaard voorbereidingen tref
fen om het bestemmingsplan zodanig
te wijzigen, dat de vestiging van een
goederendistributiecentrum ten be
hoeve van de Rotterdamse haven mo
gelijk wordt. De voorbereidingen
worden getroffen in afwachting van
de uitslag van een Kroonberoep, dat
de gemeente tegen de vestiging van
het goederendistributiecentrum
heeft ingesteld.
