'Onverschilligheid is de grootste vijand'
Bevrijdingsdag
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Maandag 4 mei 1987 Nr.-24126
Elders werd het afgedaan met de
frase: ,,Dat is iets voor de
landelijke politiek en daar moeten
wij ons-jals gemeenten niet mee
bemoeien". Jessica Prager: ,,Ik denk
dat we als vredesbeweging dat
station voorbij zijn en dat we nu op
pen ander niveau werken". De ramp
in het Russische Tjsernobyl heeft
zeker, hoe vreemd het ook moge
klinken, in het voordeel van de
vredesbeweging gewerkt.' ,,Het
blijft een gebeurtenis ver weg, maar
men is er toch duidelijk mee bezig".
Tijdens het gesprek komt men
steeds weer op hetzelfde punt
terecht: wat nodig is is een
mentaliteitsverandering. En daar
kun je niet vroeg, genoeg mee
beginnen. Toch zijn er de nodige
twijfels over het fenomeen
vredesopvoeding. Je kinderen leren
dat ze conflicten niet mgt geweld op
moeten lossen, maar erover moeten
praten. Stien van der Salm:
„Natuurlijk speelt de opvoeding een
rol. Maar een kind krijgt ook te
maken met invloeden van buitenaf.
Het zou bijvoorbeeld mooi zijn als
op scholen bij de geschiedenislessen
niet alleen wordt verteld'wat ér~
toen en toen gebeurd is, maar ook
welke lering je daaruit kan
trekken. Maar dat gebeurt op dit
moment niet voldoende".
Eerder in dit artikel wérd Hegel
geciteerd. 'Het enige dat de
geschiedenis ons leert is dat tnen
van de geschiedenis niets leert'.
Ooit deed Joseph Luns de uitspraak
dat de NAVO de grootste
vredesbeweging'zöu zijn. Stien'van
der Salm heeft de tweede
wereldoorlog meegemaakt. En ze is
actief in de vredesbeweging. Loopt
mee in vredesdemonstraties. Daar
wordt verschillend over. gedacht.
Een aantal mensen schaadt zich
achter. Luns. Een aantal mensen
schaart zich achter de
vredesbeweging die zich uitspreekt
tegen de voortschrijdende
bewapeningswedloop. Wat de een
ervaart als beklemmend ervaart de
ander.als geruststellend...Over 'een;
d'ini tófy.wëijhet, eens."$ ojjit'gjieifr,
wereldoorlog.,V<?or Corrie, .ygp:clQr
Kreeke en Stien van der Salm is het
feit dat zij de tweede wereldoorlog
hebben meegemaakt in ieder geval
reden om mee te lopen in
vredesdemonstraties, en actief te
zijn iii de vredesbeweging.
Bemoedigend voor de éilaridelijke
IKV'ers is het feit dat er op
SchouweivDuiveland een'
Vredesplatform bestaat. Een
platform waarin organisaties, die
uiteenlopende.belangen behartigen,
elkaar toch'weten te vinden. Zowel
vakbeweging als wereldwinkel,
IKV, en de plaatselijke VARA-
afdeling zijn in. het Vredesplatform
te vinden. Maar ook onder andere
jongerenorganiatïes en
oud,erenbélangenverenigin"gen zijn
in het Vredesplatform
vertegenwoordigd.
Momenteel beschikt het IKV öp.
Schouwen-Duiveland over een vaste
kern van 20 mensen. Nog éeris'zo'n
30 mensen steunen de beweging
financieel. Wat betreft dé
toekomstplannen: Wellicht wordt er
in de nabije toekomst eén'
brievenaktie op touw gezet. Brieven
aan zowel Lubbers als aan politieke
partijen waarin er op wordt
aangedrongen om dc jongste
voorstellen uit Oost-Europa wat
betreft de nucleaire
bewapeningswedloop serieus te
nemen.
ZIERIKZEE - „Onverschilligheid is de grootste vijand"
antwoordt Jessica Prager op de vraag wat op dit moment de
grootste bedreiging van de wereldvrede is. Haar antwoord is een
citaat van Eli Wiesel. Eerder in het gesprek komt een ander citaat
ter sprake, van Hegel: Het enige dat de geschiedenis ons leert is
dat men van de geschiedenis niets leert. Het gesprek gaat over
vrede en de vredesbeweging. Gespreksdeelnemers zijn twee mensen
die WO II aan den lijve hebben ondervonden: Corrie van der
Kreeke en Stien van der Salm, en twee mensen die de tweede
wereldoorlog niet hebben meegemaakt: Jessica Prager en Elly van
Eijken. Alle vier zijn ze actief in de Vredesbeweging op
Schouwen-Duiveland. „Eigenlijk is er sinds de tweede
wereldoorlog niet veel veranderd. We zitten nog steeds met een
bepaald vijandsbeeld. Rusland is nog steeds voor veel mensen de
grote boosdoener", aldus Stien van der Salm. Elly van Eijken vult
aan: „Ik denk dat we ons af moeten vragen hoe reeël dat
vijandsbeeld is".
te maken maak je ze onrustig. Hun
zekerheden worden aangetast".
Dat die situatie ook kan leiden
tot agressie heeft men met name
ervaren bij het van deur tot deur
gaan voor het volkspetionnement.
,,Op zich was dat een heel goede
ervaring, maar aan de andere kant
ook een heel zware opgave", aldus
Jessica Prager. „Soms werd je tot
het einde van het tuinpad nog
uitgemaakt voor van alles en nog
wat. Die agressie geeft te denken".
Toch zijn er een aantal
ontwikkelingen die erop wijzen dat
men in brede kring bezig is met het
vredesvraagstuk. Talloze vrouwen
hebben op het Haagse binnenhof
rondgelopen met witte
hoofddoekjes als teken van
solidariteit met de Dwaze Moeders
in Argentinië. ,,En die
solidariteitsbetuigingen kwamen uit
de hoek van de traditionele
vrouwengroepen. Dat geeft aan dat
er toch een zekere bewustwording
gaande is", aldus Corrie van der
Kreeke.
Ten tijde van de
vredesdemonstratie in Den Haag
werd in de gemeenteraden ook
gesproken over kernwapens.
Sommige gemeenten werden door
de gemeenteraad uitgeroepen tót'
kernwapenvrije gemeentes. Op
Stien van der Salm: „Wat betreft
de tweede wereldoorlog loop ik nog
steeds rond met schuldgevoelens. Ik
heb toen geweigerd om een
Oostenrijkse jongen, in dienst van
het Duitse leger, die wilde
onderduiken daarbij te helpen. Voor
mij was hij de vijand". Een beeld
dat meer mensen op hun netvlies
komt als ze terugdenken aan WO II.
Het beeld van jonge Duitse
soldaten, kinderen nog, die
tevergeefs toenadering zochten tot
de bewoners van het land dat ze
bezet moesten houden in opdracht
van de fuhrer.
Er zijn bepaalde paralellen tussen
de tijd voor de tweede wereldoorlog
en het heden. De tachtiger jaren.
Net als toen heeft men nu te maken
met opkomend fascisme. Net als
toen heerst er onder een groot deel
van de bevolking de
onverschilligheid. 'Het zal mijn tijd
wel duren' en 'Het zal zo'n vaart
wel niet lopen'. Het gebroken
geweertje is geen symbool van de
huidige vredesbeweging. Voor de
tweede wereldoorlog was er ook een
vredesbeweging, wellicht wel groter
als de hedendaagse. Het symbool is
aangevuld met het Opland-vrouwtje
dat de nucleaire bewapening
wegschopt. De vredesduif is
gebleven.
Er zijn ook verschillen tussen de
tijd voor WO II en het heden. Zowel
negatieve als positieve. Elly van
Eijken: „Een wereldoorlog nu zou
een oorlog worden die de hele
mensheid aan zou gaan. En
tegelijkertijd zouden er vrijwel
geen mensenhanden aan te pas
komen". Nog meer wellicht als voor
de tweede wereldoorlog leven we nu
in een maatschappij waarin met
bewapening en militarisme veel
economische belangen gemoeid
zijn.,,Regeringen laten zich leiden
door economische belangen', aldus
Elly van Eijken. Corrie van der
Kreeke: „Juist daarom moeten we
de mensen meer bewust maken.
Samen kunnen we heel veel". „Veel
dingen hangen met elkaar samen;
derde wereld, enonomie,
kruisraketten. Het heeft allemaal
met elkaar te maken" vult Jessica
Prager aan.
Actief zijn in de Vredesbeweging
wil niet zeggen dat je per definitie
tegen alle geweld bent. Stien van
der Salm: „We hebben hier nooit
geoefend in geweldloosheid. In de
oorlog kende ik een aantal mensen
die in het verzet zaten. Er waren er
genoeg in het verzet die mensen
gedood hebben. Soms kun je niet
anders. Ik denk dat bijvoorbeeld in
Zuid-Afrika geweld het enige is dat
overblijft". Jessica Prager: „In de
politiek is er weinig wil om iets
aan het militaristische systeem te
veranderen. Men mist gewoon de
benodigde creativiteit".
Jessica, Elly. Corrie en Stien zijn
actief in de Vredesbeweging. Om
precies te zijn binnen het
Interkerkelijk Vredesberaad (IKV).
Een organisatie die uit de kerk
voortkomt. Wat bepaald niet wil
zeggen dat iedere kerkganger achter
de organisatie staat. Jessica Prager:
„Wij worden vanuit de kerken vaak
aangevallen. Wij moeten ons
verantwoorden omdat wij
voorstanders zijn van
geweldloosheid. Ik denk dat het
evangelie dichter bij geweldloosheid
staat als bij geweld". Stien van der
Salm: „Ik denk ook dat de
nucleaire bewapening op bijbelse
gronden niet te verdedigen is"
Een ding is door de loop der
eeuwen nog steeds niet veranderd.
De mens wil beschermen wat hij of
zij heeft. Als dat bezit bedreigd
wordt komt men in het geweer. Of
het nu gaat om geestelijk of om
materieel bezit. Elly van Eijken:
„Bewapening is een symptoom van
dat systeem. We moeten ons
tenslotte kunnen verdedigen. De
wereld wordt nog steeds verdeeld in
goed en kwaad". „Maar dat is
langzaam aan het veranderen",
aldus Corrie van der Kreeke. „Men
vliegt elkaar niet meer in de haren.
De vredesbeweging heeft haar
strategie veranderd. Men probeert
nu via kleine stapjes tot een
mentaliteitsverandering te komen"
Jessica Prager vult aan: „De
Vredesbeweging probeert een steeds
bredere basis te krijgen. We hebben
nu bijvoorbeeld contacten met de
vredesbeweging in andere landen".
De veranderde strategie van de
vredesbeweging uitte zich het
afgelopen jaar op Schouwen-
Duiveland in het participeren in
kerkdiensten, het organiseren van
filmavonden, discussieavonden, en
een optreden van een Vredescabaret.
Verder is er de Stiltekring onder de
Beuze in Zierikzee. Corrie van der
Kreeke: „Sommige mensen kijken
daar nog steeds wat raar tegenaan,
maar het is wel zo dat de
belangstelling voor, en de deelname
aan, constant blijft".
De vredesbeweging op Schouwen-
Duiveland heeft de
vredesdemonstratie in Den haag als
een hoogtepunt ervaren. Onder de
deelnemers aan die demonstratie
vond men veel mensen van wie men
het niet verwacht had. Veel mensen
ook voor wie het de allereerste keer
in hun leven was dat ze de straat
opgingen om uiting te geven aan
hun gevoelens. Bemoedigend voor
de vredesbeweging. Frusterend
eveneens om achteraf te ervaren dat
het allemaal niet heeft geholpen. In
Woensdrecht wordt druk gebouwd
aan de Amerikaanse basis. Elly van
Eijken is er geweest. „Op Goede
Vrijdag ben ik daar geweest. Ik heb
daar langs het hek om de basis
heen gelopen. Zo'n hek doet
grimmig aan. Het geeft je echt een
heel raar gevoel. Jij aan de ene
kant, en de bewakers aan de andere
kant. De Franciscaners waren ook
heel boos om het feit dat dat hek
neergezet werd. Het contact was
verbroken. Ze konden niet meer met
de bewakers praten."
Schouwen-Duiveland sloeg dat idee
niet erg aan. Alleen in
Brouwershaven toonde men zich
welwillend tegenover het idee.
De vier vrouwen zijn ervan
overtuigd dat wat de vredesbewging
doet invloed heeft op 'de andere
kant'. Corrie van der Kreeke: „Het
effect is alleen niet te meten. Door
mensen op bepaalde dingen attent f'
