Ex-Q's in jeugdsoos Brogum
in vogelvlucht
Boek Christine Nöstlinger
in Hofpleintheater
Betrekkelijk weinig bekend
over de vele vleermuizen
Het Jovilet Harpkwintet geeft
koffieconcert op Neeltje Jans
Extra aandacht voor
leden vanaf 55 jaar
i
Ongeveer 800 soorten
Z1ERIKZEE - Oe vleermuizen vormen een opvallende en vrij uniforme
groep zoogdieren. Er zijn ongeveer 800 soortendie de orde Chiroptera vor
menna de knaagdieren de grootste orde en tweemaal zo omvangrijk als
elke andere orde. Ondanks de grote aantallen is toch betrekkelijk weinig
van ze bekend en heel veel biologische aspecten heeft men de laatste tijd
pas ontdekt. Het woord Chiroptera betekent handvleugeligen en heeft be
trekking op het belangrijkste kenmerk van de vleermuizen, namelijk de
vleugels. Wanneer we naar de vleugels van deze dieren kijken is het letter
lijk een uitgespreide hand met een dunne huid tussen de enorme verlengde
vingers en strekt zich uit tot de achterste ledematen en dikwijls zelfs tot aan
de staart. De vleugels stellen de vleermuis als enige zoogdier in staat lange
vluchten te maken, zodat ze kunnen trekken en zich tevens kunnen vestigen
op afgelegen plaatsen (b.v. Nieuw-Zeeland en de Filippijnen) die voor ande
re zoogdieren, zonder menselijke hulp, onbereikbaar zijn.
Z1ERIKZEE - In jeugdsoos Brogum te Zierikzee treedt zaterdag 11 april de formatie Ex-Q's op. Deze vijfmansband
speelt eigentijdse, melodieuze new-wave. Tekst en muziek wordt door de bandleden zelf geschreven en gecomponeerd.
In het persbericht spreekt de band over aanstekelijk gitaarspel', loeistrakkeritmische drums' en een 'naar Mark
King neigende Funky bas'. Het concert begint om ongeveer 22.00 uur en de groep bestaat uit Jacco Lauret (zang), Ed
win de Koster (gitaar), Chris Gotte (drums), George de Graag (bas) en Mike Versteegh (toetsen).
BURGH-HAAMSTEDE - Wegens enorm succes organiseert Delta Expo op Neeltje
Jans in Burgh-Haamstede op zondag 12 april in samenwerking met de Stichting DE
Koffieconcerten inmiddels het derde koffieconcert. Dit keer wordt er vanaf elf uur ge
concerteerd door het Jovilet Harpkwintet. Het doel van deze koffieconcerten is twee
ledig. Via deze concerten krijgen jonge musici de gelegenheid podiumervaring op te
doen en tevens wordt bezoekers van Delta Expo buiten het hoogseizoen iets extra's ge
boden voor hetzelfde entreebedrag.
Het Jovilet Harpkwintet, dat op zondag 12 april een concert verzorgt in het Ir J. W. Tops-huis op Neeltje Jans.
Er zijn gevallen bekend dat ze
naar de Shetland Eilanden en Ber
muda vlogen en soms zelfs worden
ze aangetroffen op booreilanden
meer dan 150 km uit de kust. Alle
vleermuizen zijn betrekkelijk
klein. De grootste is 40 cm lang en
weegt iets meer dan 1 kg. De ach
terpoten en het bekken zijn wei
nig ontwikkeld en de meeste van
deze dieren zijn dan ook onhandi
ge lopers. Slechts twee of drie fa
milies hebben bezit genomen van
de gematigde streken van de we
reld, waar koude winters veelal
een voedseltekort veroorzaken.
Om niet van de honger te sterven
houden ze een winterslaap, waar
bij ze in een verdoofde toestand
geraken, met een langzamer
plaatsvindende stofwisseling en
terend op hun vet. De winterslaap
is een zeer complexe fysiologische
gebeurtenis en wordt vergemak
kelijkt als de vleermuis een plek
uitkiest waar zowel de tempera
tuur als de vochtigheid juist zijn.
Zulke plaatsen zijn grotten, ou
de mijnen en kelders en het is van
vitaal belang dat dergelijke slaap
plaatsen volledig beschermd wor
den, willen de vleermuizen zich
kunnen handhaven.
De orde Chiroptera omvat 17 fa
milies vleermuizen, die worden
onderverdeeld in twee onderor
den: de grote vleermuizen of Me-
gachiroptera en de kleine vleer
muizen of Microchiroptera. De
Megachiroptera bestaan uit
slechts één familie Pteropidae, de
vleerhonden of kalongachtigen.
Ze komen voor in de tropische ge
bieden van de Oude Wereld en ver
schillen van de andere vleermui
zen door het hebben van grote
ogen, waarmee ze goed kunnen
zien en het niet benutten van echo
locatie. Zij voeden zich voorname
lijk met fruit en tevens zijn er nog
een aantal structurele verschillen.
De overige families zijn alle on
dergebracht in de onderorde Mi
crochiroptera, waartoe echter niet
uitsluitend kleine vleermuizen
behoren. Sommige hebben een
spanwijdte van 90 cm of meer.
Indeling
Een andere belangrijke indeling
tussen de vleermuizen is te zien in
hun verspreiding over de gehele
wereld.
De grote vleermuizen worden
ook wel vruchtenetende vleermui
zen genoemd, maar lang niet alle
soorten eten vruchten. Ze komen
alleen voor in het oude Grieken
land, hoewel een aantal in Europa
Dc Tomanies vertelt het verhaal
van de familie Meier, een doorsnee
gezin dat in het tuindorp Groenwijk,
aan de rivier, woont in een huis met
een tuintje. Als vader van zijn werk
thuiskomt heeft hij altijd een cadeau
tje voor de meisjes bij zich; een paar
breipatronen, een speldenkussen of
een klosje garen. Soms neemt hij ook
pannelappen mee, of een schoenen-
borstel. Maar wat voor hen nou het
fijnst is; dat er geen dag anders is.
Op een dag neemt vader een heel
ander cadeautje voor de meisjes mee.
Het is een boek, het Tbmanieboek.
Het cadeau is bij Cora en Coba met
een al een groot succes, hoewel moe
der hot wel een beetje een vreemd
boek vindt. Er staan van die rare we
zens in. Maar Cora en Coba lezen elke
dag in het boek. Voor school, in de
grote pauze, na het. eten en tussen het
schoenpoetsen en planten watergeven
door. p;ik moment dat ze vrij hebben
h
zich eveneens heeft aangepast aan
het eten van fruit. Tbt de Pteropi
dae hoort ook de vliegende hond
of kalong, de grootste van de
vleermuizen met een spanwijdte
van 1,80 m. Deze dieren leven in
kolonies en hangen als opgevou
wen paraplu's tussen de takken.
In dergelijke kolonies is niet zel
den een bepaalde sociale struc
tuur, die men niet aantreft bij de
meeste andere soorten. Pteropus
is een krachtige vlieger, die per
nacht vaak meer dan 90 km aflegt
om voedsel te zoeken.
Lang niet alle Grote" vleermui
zen zijn groot, want de epauletten-
vleerhond heeft een spanwijdte
van nog geen halve meter. Deze
eigenaardige vleermuizen danken
hun naam aan witte bosjes haar
op de schouders van de mannetjes.
Deze „epauletten" bedekken spe
ciale geurklieren. Van de palm-
veerhonden (Eidolon helvum),
evenals Epomophorus een Afri
kaanse soort, treft men een grote
kolonie aan in de bomen van de
hoofdstad van Oeganda, Kampa
la.
Langtongvleermuizen (Macrog-
lossus), die domicilie hebben in
Zuidoost-Azië, eten geen fruit
maar nectar en stuifmeel. Ze heb
ben enorm lange tongen, die ze
diep in de bloemen kunnen steken
om nectar op te likken of stuif
meel te vergaren met een speciaal
borsteltje van haar op de punt van
de tong. Hun nauwste verwanten
voeden zich met vruchtensappen
uit sappige overrijpe vruchten. Ze
hoeven niet te kauwen en hun tan
den zijn dan ook zwak, evenals de
kaken, maar de snuit is lang om
de tong te kunnen „bergen". De
meeste grote vleermuizen eten
echter wel fruit en bij voorkeur
zacht, zoals mango's en guaves. Ze
hebben grote platte tanden, maar
doorgaans drukken ze de vrucht
fijn tegen speciale scherpe randjes
aan hun gehemelte, slikken het
sap door en spuwen de rest uit.
Reuk
Deze dieren hebben een goede
reuk, die ze uitstekende diensten
bewijst bij het zoeken naar ge
schikte vruchten. Tévens hebben
ze grote ogen en ze vliegen dan
ook 'op het gezicht', terwijl de Mi
crochiroptera navigeren door mid
del van echolocatie en hun ogen
zijn dan ook minder belangrijk.
De bekende vleermuizen uit
noordelijk Europa en Amerika ho
ren alle tot de familie van de Glad-
neusvleermuizen. Ons land telt 16
lezen ze en omdat ze het Tbmanie
boek zo leuk vinden zorgen ze er voor
dat ze veel vrije momenten hebben.
Ze maaien het gras niet meer en moe
der moet alleen de afwas doen. Vader
Meier moet alleen zijn schoenen poet
sen. De meisjes lezen alleen nog maar
en als ze dat niet doen liggen ze in het
gras te zonnen.
Zelf willen ze ook graag Tomanie-
meisjcs worden. Langzaam verande
ren beide meisjes, ze worden dikker,
blauwer en hun haren worden steeds
borsteliger. Ze halen kattckwaad uit,
steeds meer en meer, zodat Cora en
Coba bekend komen te staan als de
stoutste kinderen van de buurt. Dit
tot grote schrik van moeder Meier.
Heel tuindorp Groenwijk reageert
verschrikt op de veranderingen bij
de familie Meier. Vader probeert zo
goed als het gaat met zijn dochters te
leven.
vleermuissoorten, waarvan 7 mui
soren (Myotis) zijn. Alleen de vale
vleermuis (Myotis myotis) is ech
ter vrij algemeen en talrijk voor
komend. Zijn onderzijde is wit en
van boven is hij, evenals de meeste
vleermuizen, grijsbruin.
De meeste vleermuizen brengen
slechts één jong ter wreld, al is bij
sommige soorten de geboorte van
een tweeling niet ongewoon.
De grootoorvleermuis (Plecotus)
van Europa en Noord-Amerika
zijn wellicht de opvallendste van
de Vespertilionidae. Ze hebben
enorm grote oren die over de helft
van de kop en het lichaam reiken,
in verhouding de allergrootste van
alle zoogdieren.
Verder kennen we nog de Bul-
veermuizen. De leden van deze fa
milie hebben een korte gespierde
staart, die buiten het staartvlies
uitsteekt en een brede, vrijwel
vierkante snuit, waaraan ze hun
naam te danken hebben (buldog).
De 4 soorten klapneusvleermui-
zen (Rhinopoma) leven in droge
gebieden van Noord-Oost-Afrika,
Arabië en India. Ze zijn het primi
tiefst van alle vleermuizen en zijn
ongeveer 7 cm lang met een even
lange, dunne, vrije 'muizenstaart'.
De Engelsen spreken van 'mouse-
tailed bats'.
Hazebekvleermuizen (Noctilio-
nidae): De hazelip-, hazebek of
vissende vleermuizen leven in
Centraal- en Zuid-Amerika. Er
zijn twee soorten, waarvan de één
zich voedt met vis. Hij let op rim
pelingen in het water van een kal
me zee of stille binnenwateren,
waar de vissen aan de oppervlak
te zwemmen. Tijdens de vlucht
dompelen ze de achterpoten, die
voorzien zijn van lange, scherpe
nagels, in het water en spietsen zo
de visjes. Die worden of tijdens de
vlucht opgegeten óf later op hun
favoriete rustplek je verorberd.
Echte vampiers (Desmodonti-
dae): De echte vampiers zijn de
enige zoogdieren die zich uitslui
tend voeden met bloed. Met hun
naalscherpe snijtanden doorboren
zij de huid van een slapende prooi
en likken het bloed, dat naar bui
ten stroomt, op. Soms drinkt een
vampier dermate veel, dat hij nog
nauwelijks kan vliegen. De echte
vampiers leven in de warmere ge
bieden van Centraal- en Zuid-
Amerika en de gewone vampier
heeft, ongetwijfeld geprofiteerd
van de invoer van vee, paarden en
andere huisdieren.
Zijn tafeltje is nu veel rijker ge
dekt dan toen er alleen nog rqaar
wilde dieren waren. Vele zijn dra
gers van het op dit moment aardig
in de hand hebbend hondsdol-
Hoe dat allemaal verder afloopt is
te zien op zondag 12 april in het Hof
pleintheater. Oorspronkelijk is Het
Tomanieboek van Christine Nöstlin
ger en Helme Heinen. Dit boek werd
halverwege de jaren zeventig uitgege
ven als zijnde een experimenteel
prentenboek. De onconventionele
stijl van tekenen en het serieuze ver
haal deden waarschijnlijk de uitge
ver besluiten zich tegen aanvallende
risico's in te dekken. Het boek heeft
nooit meer dan een eerste druk ge
haald en is dus niet echt goed ver
kocht. In de bibliotheken echter is
het boek veel uitgeleend en letterlijk
stuk gelezen. Het keurig kopende
volwassen publiek vond het boek
waarschijnlijk niet zo geschikt, ter
wijl de kinderen er zeer enthousiast
over zijn.
Louis Lemairc sóhreef het script
van deze muziektheatervoorstelling
Theo Ham voert de regie, Irene Nug-
teren maakt de choreografieën en
Jacques van de Veerdonk componeer
de de muziek en dirigeert het orkest.
Zestien kinderen spelen, zingen en
dansen samen met drie acteurs bege
leid door een orkest van twintig kin
deren.
Het Jovilet Harpkwintet bestaat
uit Peter Verduyn Lunel op fluit, Jo
hannes Leertouwer op viool, Annette
Bergman op alt, Michiel Weidner op
cello en Jet Sprenkels op harp. Het
kwintet brengt werken ten gehore
van Jovilet, Ibert, Roussel en Mozart.
André Jovilet, naar wie het kwintet
vernoemd is, liet zich bij veel werken
inspireren door religie en Afrikaan
se, Oosterse, Polynesische en in dit
geval Griekse ritmes en melodieën.
Wolfgang Amadeus Mozart schreef
zijn fluitkwartetten in opdracht van
een Nederlandse fluitist tijdens een
verblijf in Mannheim. Hij was toen
21 jaar oud en het kostte hem slechts
één week om dit kwartet te voltooien.
Later schreef hij nog drie fluitkwar
tetten en twee fluitconcerten. Jac
ques Ibert staat bekend als de compo
nist van uitbundige, geestige muziek
van een toch vaak verrassende opper
vlakkigheid. Zijn twee trio's voor
fluit, viool en harp dragen dan ook de
karakteristieke naam: Deux Interlu
des. Albert Roussel schreef zijn sere
nade in de zomer van 1921 voor het
Quintette Instrumentale de Paris.
Expliciet stelde Roussel, dat er bij de
muziek geen enkele toelichting hoor
de.
Peter Verduyn Lunel studeert bij
Abbie dc Quant op het conservato
rium in Utrecht en volgde cursussen
bij Andrias Adorjan, Geoffrey Gil
bert en Peter-Lukas Graf. Hij maakt
deel uit van het Nationaal Jeugd Or
kest en vormt samen met pianist
Fred Voorn een vast duo. Johannes
Leertouwer studeerde aan het Swee-
linck conservatorium bij Bouw Lx?m-
kes. Bij het Oscar Back Concours van
1983 werd hij onderscheiden met de
Elisabeth Back prijs en de BUMA-
prijs voor dc beste uitvoering van het
hedendaagse werk. Hij zette zijn stu
die voort bij Josef Suk in Wenen en
Praag Momenteel specialiseert hij
zich in de kamermuziek en vormt met
de pianist Derk Pik een vast duo.
Annette Bergman studeerde enige
jaren aan het Sweclinck conservato
rium in Amsterdam bij Erin Schiffer
en volgt momenteel haar studie bij
Rainer Moog aan het Koninklijk Con
servatorium in Den Haag. Zij speelt
in diverse kamermuziekensembles.
Michiel Weidner sloot in 1985 zijn stu
die aan het Sweelinck conservato
rium af. Hij volgde lessen bij Tibor
de Machula, Jean Decroos, Dimitri
Ferschman en William Pleeth. Naast
zijn freelance werkzaamheden legt
hij zich toe op het spelen van kamer
muziek. Als cymbalist treedt hij Op
met het zigeunerorkest van Gregor
ZIERIKZEE - Op haar algemene le
denvergadering in Zierikzee maakte
de afdeling Schouwen-Duiveland
van de Diabetes Vereniging Neder
land de plannen voor het nieuwe jaar
bekend. Het afgelopen verenigings
jaar heeft M. P. Heijboer een enquête
onder de leden gehouden, waarin een
ieder zijn mening kon geven over het
reilen en zeilen van de afdeling en
haar of zijn wensen kenbaar maken.
Er wordt in het nieuwe verenigings
jaar een plan uitgewerkt om extra
aandacht te schenken aan dc leden
vanaf 55 jaar. Aangezien het bestuur
dit niet alleen kan riep de voorzitter
enkele vrijwilligers op om hieraan
mee te werken.
In zijn openingswoord maakte
wnd. voorzitter, de heer C. M. Pad
mos. bekend dat zij dit jaar een le
denwinst hebben van 55 en een winst
van 15 donateurs. Hierdoor had de af
deling op 1 januari 1987 188 leden en
24 donateurs. Deze winst is vrijwel
geheel tot stand gekomen door de
persoonlijke ledenwerfcampagne van
de heer M. P. Heijboer. waarvoor hem
dan ook hulde werd gebracht.
Dc heer Padmos zei het jammer te
vinden dat de „Nordiskprijs" pas in
1987 door het hoofdbestuur is aan
vaard. Aan deze prijs is een geldbe
drag verbonden, welke wordt uitge
keerd aan die afdeling, welke de
grootste procentuele ledengroei
heeft. Het bestuur is de diëtiste mevr.
M. Entink zeer erkentelijk dat zij
zich bereid verklaard heeft haar des
kundigheid voor de afdeling in te zet
ten.
Na het openingswoord van dc voor
zitter werd het huishoudelijk gedeel
te afgewerkt.
Serban. Jet Sprenkels tenslotte stu
deerde bij Edward Witsenburg in
Amsterdam en sloot haar studie in
1984 af.
In de plaats van de aftredende be
stuursleden, mevr. P. Priester-Zandee
en mevr. H. G. Gilden-van Gecsber-
gen, werden mevr. E. Stouten-Vaane
en mevr. A. N. van Oeveren-Zonder
van gekozen.
Na de pauze gaf dr. A. W. Teeuw, ge
nealoog, tekst en uitleg over de reden
waarom tijdens de zwangerschap zo'n
constant mogelijke bloedsuikerwaar-
de moet worden nagestreefd.
Uit onderzoekingen is namelijk ge
bleken dat er bij goed ingestelde
moeders (bloedsuikcrs tussen de 3 en
8 mmol/liter) minder kans bestaat op
aangeboren afwijkingen van dc kin
deren.
Na dr. Teeuw kwam dr. P. W. de
Haas, kinderarts, aan het woord met
het onderwerp erfelijkheid en diabe
tes.
Aan dc hand van een grafiek liet dr.
Dc Haas zien dat, als we het onder
zoek tot Europa beperken, er in Fin
land de meeste jeugddiabeten voor
komen. Daarna volgen met steeds
lagere aantallen Zweden, Noorwe
gen, Denemarken en Nederland. In
Zeeland komen de meeste jeugdige
diabeten van heel Nederland voor.
Dr. De Haas zei dat hij een aantal ja
ren in Thnzania en dan wel in het bin
nenland heeft gewerkt, maar daar
geen enkel kind met diabetes heeft
aangetroffen. Bij jeugddiabetes is er
niet zonder meer erfelijkheid in het
spel, want om diabetes te krijgen is
er meer nodig. Bij het kind is er wel
een erfelijke aanleg aanwezig, die er
vaak samen met een virusinfectie toe
bijdraagt dat het kind diabetes
krijgt. Verwacht mag worden dat het
binnen twee jaar bekend zal zijn
waardoor diabetes nu echt ontstaat.
heidsvirus. Tijdens hun nachtelij
ke foeragetochten kunnen ze
meerdere dieren bijten en zo de ge
vreesde ziekte overbrengen.
Van de 17 families zijn er vijf be
trekkelijk onbelangrijke met
slechts 12 soorten. Toch heeft elke
soort een speciale bijzonderheid,
hoewel ze alle nogal beperkt zijn
wat hun verspreiding betreft en
sommige uiterst zeldzaam.
Arie Heijboer
ROTTERDAM - In het Hofpleintheater te Rotterdam is
zondag 12 april een première van het familie-theater-
spektakel De Tomanies. Het wordt op de planken ge
bracht door kindertheater Zie zo, de Speeltoneelschool
en de HAVO voor ballet en muziek.
Vergadering Diabetes Vereniging Nederland
