Interessante expositie
van merk- en stoplappen
I
Grote kunstverkoop Bruinisse
Motorbeunschip Magrieta door
ijs geketend in Bruse haven
Henk de Roo
na 36 jaar weg
als postkantoor
houder
4
In de Bewaerschole te Burgh-Haamstede
BURGH-HAAMSTEDE - In de Bewaerschole te Burgh-
Haamstede gaat zaterdag 24 januari, morgen dus, de ex
positie Merk- en stoplappen van start. Het is een initia
tief van de Stichting Westerschouwen Kultureel en is te
bezichtigen tot en met vrijdag 13 februari. Tevens krij
gen de bezoekers van de expositie een aardige verzame
ling naaigarnituren voorgeschoteld; opgebouwd uit vin
gerhoedjes, naalden en schaartjes.
I
BRUINISSE - In het Bruse Durpshuis kunnen de liefhebbers van schilderijen zaterdag 31 januari hun hart ophalen.
Tijdens een schilderijenverkoop zijn er meer dan 150 olieverfschilderijen te bewonderen van jonge kunstenaars uit
diverse landen; landschappen, zeegezichten, stillevens en bloemen. De schilders, die in de verkoop participeren heb
ben zich aangesloten bij een internationaal collectief om zo meer aandacht te krijgen voor hun werk; hetgeen de ver
koop kan bevorderen. Soortgelijke tentoonstellingen/verkopingen trekken in de regel veel belangstellenden Het
kent een vrijblijvend karakter en door factoren als lage transportkosten, het buitensluiten van de tussenhandel en
de éénvoudige opzet van de verkoop, blijven de prijzen aantrekkelijk. Belangstellenden kunnen terecht tussen 10.OO
IT.00 uur.
De expositie beslaat de periode van
ongeveer 1750 tot heden. Merklappen
hebben een lange historie, die terug
gaat naar de eerste eeuw voor Chris
tus, toen de bevolking van het huidi
ge Peru al merklappen maakte. In
Europa was het juist de zestiende
eeuw. In die periode kwamen er
steeds meer rijkere families. Niet al
leen behoorde een uitgebreide laken-
set tot de statussymbolen, maar ook
de tafelkleden bijvoorbeeld. Met eni
ge regelmaat verlieten deze kostbaar
heden het huis voor een wasbeurt in
de 'wasserij'.
Gemerkt
Om te zorgen, dat de spullen bij de
juiste eigenaar terugkwamen, wer
den ze gemerkt door het personeel.
Het was zaak, dat de dure kleden en
lakens met de grootste precisie wer
den geïnitieerd en daarvoor verstrek
te de huisbazin merklappen, zo in de
trant van 'probeer het eerst maar een
paar keer, voordat ik je aan de dure
lakens laat".
Letterlijke merklappen dus, waar
bij het in eerste instantie alleen initi
alen waren, die erop prijkten. De lap
pen hadden een echte functie; net als
de stoplappen. Een gat in een laken
werd gestopt. De ene keer simpelweg
met een gelijk gekleurd garen, maar
andere keren weer met een kunstbor
duurwerk. In de loop der jaren veran
Schoenen uit, dat is een gewoonte
in de binnenvaart als een woning
wordt betreden. Uitnodigend houdt
Adrie de deur open. Hij is schipper op
het 568 ton grote beunschip (zand- en
grindvaart) dat volgens het naam
bord Goes als thuishaven heeft maar
in het weekend of met de feestdagen
altijd in Bruinisse ligt. Want de 35-
jarige schipper uit Sint Annaland is
getrouwd met Ina Willemse uit het
vissersdorp en het bloed kruipt waar
het niet gaan kan, vandaar Bru en hij
voelt zich er thuis. Samen 'runnen' ze
het schip, waarbij bepaald geen 38-
urige werkweek wordt aangehouden.
Vooral de donderdag- of vrijdagnacht
varen ze meestal door om weer op tijd
voor het vrije weekend in Bruinisse
te zijn want dan komen weer de kin
deren aan boord.
Waarbij gelijk op een groot en teer
derde de functie van de merklap, tot
dat het uiteindelijk geen enkele
functie meer had.
Op scholen werd meisjes voor eni
ge tijd nog weieens opgedragen een
merklap te maken, waarmee zij hun
borduurkunsten konden proberen.
In een andere tijd weer, werd het ma
ken van een merklap gebruikt als
'proeve van handvaardigheid'. Maar
die tijd is voorbij. Vandaag de dag
wordt een merklap 'zomaar' ge
maakt of ter gelegenheid van een
blijde gebeurtenis, zoals een huwe
lijk, een geboorte of een jubileum.
De organisatie achter de stichting
is aangenaam verrast door de hoe
veelheid merklappen, die op het ei
land circuleert. Uit alle hoeken zijn
ze vandaan gekomen; grote en kleine.
In de expositieruimte hangen merk
lappen uit bijvoorbeeld Burgh,
Noordwelle en Haamstede, maar ook
uit Schiedam. Vaak blijven de lappen
in de familie en overleven zo vele de
cennia.
Kasteel
Twee van de meest opzienbarende
merklappen zijn die uit kasteel
Haamstede. De lappen dateren van
1760 en zijn werkelijk schitterend uit
gevoerd. In de meeste lappen zitten
vele bijbelse symbolen verborgen,
probleem gestuit wordt, als de klein
tjes groter worden van een varend ge
zin en leerplichtig worden. Ina daar
over: ,,Dat probleem komt bij elk
varend gezin als de kinderen leer
plichtig worden. Een zware en moei
lijke beslissing moet er dan genomen
worden. Je beroep opgeven, de vrouw
aan de wal of de kinderen op een in
ternaat. Dat is de zwarte kant van het
beroep; van veel schippers hoor je
dat. Gelukkig hebben wij een bijzon
der goede oplossing kunnen vinden.
Door de week zijn de twee kinderen
bij broer Rinus en z'n vrouw en we
varen er op dat we het weekend in
Bruinisse liggen waar ze aan boord
komen."
Ook nu in de gedwongen stilligpe
riode zijn de kinderen elke avond aan
boord. Woensdagmiddg samen met de
kinderen schaatsen op de Bruse ijs-
maar sommige maaksters hebben een
eigen ontwerp gekozen, zoals de
kaart van Zeeland met het verhaal
van de Watersnoodramp. Speciale
boekjes bij de ingang van de Bewaer
schole geven de bezoekers meer ach
tergrondinformatie over de merklap
pen.
De expositie is geopend van maan
dag tot en met zaterdag tussen 13.30
uur tot 16.30 uur.
Vervolg van pagina 1
met de PTT gaat zelfs nog verder te
rug in de familie. De Roo's grootmoe
der beheerde in vroeger tijd het aller
eerste telegraaf- en telefoonkantoor
dat in Renesse werd gevestigd. ,,Het
postkantoor was toentertijd naast de
bakker. Dat werd door iemand an
ders beheerd". In 1920 toen De Roo's
vader postkantoorhouder was wer
den beide PTT-diensten samenge
voegd en ondergebracht in het huis
van de familie aan de Lange Reke
nummer 15 waar men nu nog woont.
„Vroeger was hier een heel oud pand,
een echt dorpshuis dat in vroeger tij
den nog gemeentehuis is geweest",
het enige dat van dat oude woon
huis/postkantoor nu nog is overge
bleven is de ouderwetse rode brieven
bus die als herinnering aan de
zijmuur van de nu nieuwe woning
hangt. „De toeristen willen er nog
wel eens post in gooien in de zomer".
baan. Aan de wal niets bijzonders
maar voor haar wel.
Roef
In de gezellig ingerichte roef wordt
duidelijk dat hoewel het schip stil
ligt, de handen ijverig doorgaan.
Juist in zulke dagen worden er kar
weitjes gedaan waar anders niets van
terecht komt. De kamer wordt behan
gen en enkele reparaties in de machi
nekamer uitgevoerd. Bovendien wor
den de sociale contacten aangehaald
die anders op een laag pitje staan.
„Lid van een vereniging kun je niet
worden. Het is soms al een hele toer
om op de verjaardag van je vader of
moeder te zijn. En in het weekend ga
je ook niet weg want dan ben je blij
dat je samen als gezin bent. Maar dat
kunnen we nu een beetje inhalen. Va
der en moeder komen elke dag een
bakkie doen."
Voor Adrie en Ina zitten er eigen
lijk te weinig uren in een weck.
Naast het varen, laden en lossen,
door de sluizen schutten en het vaste
onderhoud aan boord zoals het
schoonhouden en verven hebben zc
allebei nog hobby's die ze intensief
beoefenen. Adrie bouwt modelbouw-
schepen en Ina is helemaal een dui
zendpoot. In haar varende atelier
maakt ze poppen, de kopjes van klei
of papiermaché en de kleding tot in
de kleinste details gemaakt. Ook
schildert ze in aquarel.
Het schippersleven is volgens bei
den een vrij leven waarbij je wel vol
ledig op elkaar bent aangewezen.
Het pand aan de Lange Reke heeft
tot 1971 dienst gedaan als postkan
toor van Renesse. In 1951 deed Henk
de Roo er zijn intrede. Niet als onbe
kende want als jongen hielp hij zijn
vader al bij het PTT-werk. „Ik groei
de er onbetaald in, maar ik had er
geen hekel aan, het was leuk werk".
Aanvankelijk werkte De Roo bij de
PTT als invaller in de verschillende
Zeeuwse en Brabantse postagent
schappen. Ook in Renesse kwam hij
in die hoedanigheid zijn zieke vader
vervangen. Maar na twee jaar
'los/vast' werk nam hij in 1953 defin-
tief plaats achter het loket in Renes
se. De postkantoorhouder herinnert
zich nog exact de inrichting van dat
oude postkantoor. ,,Er was een zeer
ruime wachtkamer met een houten
vloer en twee loketten, een in de deur
en een in de muur". Een bezienswaar
digheid op zich was natuurlijk de ou
de telefooncentrale met al haar dra
den en pluggen. „Het was heel
normaal als na het aanvragen van
een gesprek de verbinding na onge
veer een half uur tot stand kwam". In
1956 toen de automatisering van het
telefoonverkeer tot stand kwam ver
dween deze voorziening uit Renesse.
Informatiebureau
Vanaf het eerste begin werden in
het postkantoor a'lle mogelijke post
diensten verleend. Maar daarnaast
had De Roo een ongevraagde maar
belangrijke taak als vraagbaak. „Je
was ook half een informatiebureau".
De toeristen kwamen de weg vragen
of het adres van familie die op een
camping zat. „En dat is nog steeds
zo", aldus De Roo die daarbij aante
kent dat het nu onmogelijk is gewor
Vooral voor Ina Willemse was de
overgang enorm groot. Als 20-jarige
kwam ze als bejaardenverzorgster
vanuit In 't Opper aan boord in een
totaal andere wereld. In Lobith ver
zorgt zij de douanepapieren en gaat
gelijk boodschappen doen. Iets verge
ten is er niet bij, want vlug even naar
de winkel kan niet. Soms kan ze nog
woest worden als er een boot van de
douane-controledienst langszij komt
en tussen hun privé-spulletjes snuf
felt of ze soms niets smokkelen. Ook
het huishouden vraagt aanpassingen.
Als er storm over Zeeland verwacht
wordt vraagt de gezellig ingerichte
roef speciale aandacht.
De raamkozijnen moeten leeg en al
le losse onderdelen uit de kamer wor
den op de vloer gezet. Eens liepen ze
tijdens een storm de vluchthaven van
Zijpe binnen. Knotsen van golven,
het water over de den en het grind dat
ging schuiven zodat er reële angst
voor omslaan bestond. Een ravage in
de kamer was het gevolg, plus de ka
narie met kooi kwijt. Die was tijdens
de ene golf van de aanrecht afgegle
den en in een open glijdende la geval
len waarna in een volgende golf de la
de weer dicht gleed.
Veiligheid
Een uitgelezen standpunt heeft het
schipperscchtpaar over de veiligheid
op de Nederlandse wateren: „Het is
toch onvoorstelbaar dat het vaarbe
wijs weer van de baan gaat. Het
klopt toch niet dat je in Nederland
zonder het minste papiertje een groot
schip mag besturen. Gevaarlijke stof
fen, de duwvaart, noem maar op, de
scheepvaart is zoveel intenser gewor
den. In Duitsland is een Rijnpatent of
kanalenpatent vereist maar hier kan
en mag iedereen varen. Hier in Zee
land en zeker 's nachts of bij mist, is
een grote plaatselijke bekendheid
maar ook theoretische kennis vereist
en dat mankeert er nogal eens aan,
zoals onlangs nog bleek met het vast
lopen van de beroemde nafta tanker".
Vakmanschap is meesterschap, en dat
zit wel goed bij het echtpaar Van
Splunter-Willemse.
den om te weten op welke campings
alle toeristen verblijven. In de vijfti
gerjaren leverde dat nog geen proble
men op maar vooral vanaf 1959 steeg
het aantal vakantiegangers snel. Van
af 1963 kreeg de postkantoorhouder
er in de zomer hulp bij. „Met die top
drukte kun je je jas wel uittrekken.
Dat hebben we met drie man volop
werk". Deze bijkomstigheid van het
werk in een dorp als Renesse was een
van de overwegingen voor De Roo om
er mee te kappen. „Die drukte die op
je af komt is elke jaar weer een grote
belasting. Als je wat ouder wordt
kun je daar minder goed tegen".
Beveiliging-
Henk de Roo zag in de loop der ja
ren het postverkeer en geldverkeer
via de PTT in Renesse toenemen.
Hoewel hij soms met veel geld in zijn
kantoor zat en altijd in zijn eentje
achter het loket is hij nooit bang ge
weest voor overvallers. „Door die
speciale loketten is de beveiliging te
genwoordig zo goed dat ik er niet mee
zit. Maar het open loket van vroeger
was wel gezelliger. Dan had je direc
ter contact met de klanten". Want dat
laatste maakte in al die jaren een be
langrijk deel van de arbeidsvreugde
van de Renessenaar uit. „Het leuke
van dit werk is dat je altijd met men
sen hebt te maken".
Van de ramp herinnert hij zich dat
de handbediende telefoonpost uit
viel. „De bunker waarin de verbin
ding zat liep onder water en toen was
het gebeurd". Een week na de ramp
legde hij samen met de verbin
dingstroepen van het leger een tele
foonlijn aan van Renesse naar de ha
ven van Scharendijke. „Alle post die
voor andere kantoren was bestemd
werd naar hier gebracht want Renes
se is droog gebleven omdat het zo
hoog lag". Ook nu nog wordt de post
bestelling in Scharendijke en Elle-
meet vanuit Renesse geregeld. Tij
dens zijn dienstjaren bij de PTT
heeft De Roo vele jaren zitting gehad
in de Dienstcommissie, een soort on
dernemingsraad. Ondermeer voor
dit werk en voor zijn dienstbaarheid
aan de gemeenschap op allerlei ge
bied kreeg hij op 30 april 1986 de ere
medaille in zilver toegekend.
De scheidende postkantoorhouder
kijkt zeer positief terug op zijn werk.
Het enige nare vindt hij de beschadi
gingen die de laatste jaren door van
dalisme werden aangebracht aan het
nieuwe postkantoor te Renesse „Om
die reden hebben we sinds maart vo
rig jaar de hal van het postkantoor
buiten de openingstijden moeten af
sluiten. Daardoor kunnen de klanten
ook niet meer bij hun postbussen",
zegt hij spijtig. Op zeven februari
aanstaande is het dubbel feest in hui
ze De Roo want behalve het officiële
afscheid wordt met de receptie ook
het 40-jarige huwelijksfeest van het
echtpaar De Roo gevierd. De post
kantoorhouder zal zich na die datum
bezig houden met zijn hobby's, het
maken van dia's en videofilms en mu
siceren bij Luctor et Emergo. Daar
naast zal hij als dat nodig is bijsprin
gen in de zaak van zijn zoon. De Roo
wordt opgevolgd door mevrouw M.
van Munster-Benningshof die mo
menteel kantoorhoudster voor de
PTT in Oosterland is. Iedereen die de
vertrekkende postkantoorhouder
nog de hand wil drukken heeft daar
toe de gelegenheid van 16.00 tot 17.30
uur in het Dorpshuis te Renesse op 7
februari.
Adrie en Ina van Splunter aan boord van de Margrieta
Er zijn vele merklappen te bewonderen in de Bewaerschole te Burgh-Haamstede.
Mijmeringen langs de waterkant
BRUINISSE - Roerloos ligt het schip in de gemeente
haven van Bruinisse, gevangen in een dikke ijslaag. Bin
nen in de woning echter activiteiten genoeg. Buiten een
arctisch klimaat waar je vingers vast vriezen bij aanra
king van ijzer, binnen in de roef een aangename tempera
tuur. Adrie en Ina van Splunter, aan boord van het mo-
torbeunschap Magrieta dat al vanaf begin vorige week in
de Bruse gemeente haven ligt, geketend door Koning
Winter zelf, weten er alles van. Over het varen, dat ze
met hart en ziel doen, de mooie en moeilijke dingen die
ze tegen komen, over hun kinderen en over emancipatie,
waar ze zelf niet over praten maar gewoon in de praktijk
brengen, samen de handen uit de mouwen steken.
i t i»
