OUWERKERK VROEGER: Kostbaar bezit van dorpsgemeenschap 4 Het overzetveer tassen Stavenisse en de Zuidbout te Ouwerkerk, waar schipper Boomsluiter zeer velen mee heeft vervoerd. Als het hard stormde belde hij 'even' naar de dijkbaas met het verzoek de passagiers aan de Zuidbout mede te delen, dat het veer op Viane zou aanleggen. OUWERKERK - Het is begonnen als een aardig heidje enkele jaren geleden bij de feestelijke opening van de Ring, die na het ver dwijnen van de oude school een herinrichting en een gerenoveerde muziek tent had gekregen. In Ouwerkerk laat men zulke zaken niet ongemerkt voorbij gaan. Als na in spraakreacties, een hoor zitting en het afwegen van vele voors en tegens, die fraaie heringerichte Ring er eenmaal ligt, is er reden genoeg om feest te vieren. Dat was de mening van het toenmalig bestuur van de Culturele Vereniging en een sprankelend geva rieerd programma op die zonnige augustusdag was het resultaat. Een klein, maar voor sommigen wel licht toch aardig onderdeel van dat feestprogramma moest de dia- en fototen toonstelling 'Ouwerkerk Vroeger' op de bovenzaal van het dorpshuis worden. Stimulerende krachten als de da mes Ann Hesp en Hans Cool binnen het bestuur van de Culturele Vereni ging deden daartoe een beroep op me vrouw L. E. M. Veltman-Hack, van wie zij wisten dat ze Ouwerkerks historie een zeer warm hart toe draagt. Nauwe familiebanden bon den haar in haar jeugd al aan dit dorp, waar zij talloze vakanties heeft doorgebracht en waar ze zich sinds enkele jaren definitief heeft geves- tigd. Mevrouw Veltman had in het verlè- den voor de dorpshistorie waardevol le foto's en dia's bewaard. Zoals die fraaie plaatjes van het familiefeest toen een oom zijn tachtigste verjaar dag vierde. De collectie foto's en dia's was toen groot genoeg om die mini tentoonstelling op de zolder van het dorpshuis in te richten. De belang stelling zou wellicht niet groot zijn, maar ongetwijfeld zouden zeker en kele oudere dorpsbewoners er plezier aan kunnen beleven. Hoogtepunt 'Ouwerkerk Vroeger' werd echter een hoogtepunt van het Ring-feest. Ruim honderd dorpsbewoners geno ten ervan. Duidelijk werd, dat met deze tentoonstelling een gevoelige snaar in het dorp was geraakt. Ann Hesp en Hans Cool vonden dan ook dat dit initiatief moest worden uitge bouwd, zo mogelijk tot een blijvende documentatie onder vigeur van de Culturele Vereniging. Mevrouw Veltman wilde zich er ui teraard voor inzetten, maar wilde eerst eens een manier vinden om op niet al te dure wijze oude foto's gere produceerd te krijgen. De Culturele Vereniging immers was (en is) niet rijk. Anderzijds was ook dat reproduce ren van groot belang, want mensen zijn gehecht aan oude foto's en staan die - uiteraard- niet zonder meer af. Zeker niet in een gebied waar door oorlog en ramp toch al veel te veel van dit soort persoonlijke, onver vangbare bezittingen verloren is ge gaan. Om te reproduceren is men ech ter wel bereid de kiekjes korte tijd af te staan. Mevrouw Veltman benadrukt in dit verband het belang van een zeer zorg vuldig handelen, waardoor een zeke re goodwill kan worden opgebouwd. Zo verstrekt ze voor elke foto in bruikleen een schriftelijk bewijsje. Dat het initiatief 'Ouwerkerk Vroe ger' door velen wordt gedragen, moge blijken uit de talrijke reacties, die mevrouw Veltman de afgelopen jaren op haar werk heeft mogen ontvan gen. Beginkapitaaltje Zij bleek ook inventief in het verga ren van een beginkapitaaltje en wist in samenwerking met toenmalig dorpsbewoner Jan Koppert een ma nier te vinden om op goedkope wijze oude foto's te reproduceren: eerst een dia maken van zo'n historische prent en die vervolgens als foto laten af drukken. De op die manier gerepro duceerde foto bleek bovendien van goede kwaliteit. Via het bestuur van de Culturele Vereniging kwam mevrouw Veltman in contact met twee dames uit Brui- nisse, die op een foto van het vijftig jarig huwelijksfeest van Piet Hooger- huis en Maria Kuyper hun moeder als jong meisje hadden ontdekt. De gere produceerde foto, die mevrouw Velt man hen kon leveren, maakte hen zo enthousiast, dat ze spontaan een be dragje van 50,— beschikbaar stel den ten behoeve van 'Ouwerkerk Vroeger'. Een klein douceurtje van Land- bouwvereniging Aller Belang, als dank voor de foto-presentatie ter ge legenheid van het honderdjarig be staan, kreeg eenzelfde bestemming. Een bescheiden financieel begin netje was er dus en in overleg met het bestuur van de Culturele Vereniging besloot mevrouw Veltman haar acti viteiten voort te zetten. Een waardevolle bron voor 'Ou werkerk Vroeger' bleken de dames Marie en Elisabeth Slager. Wie zou beter dan deze gezusters iets over het dorp in oude tijden kunnen vertel len? Belangrijk ook, dat Marie des tijds een fervent amateurfotografe was; een hobby, die geweldig was gestimuleerd in den lande door het zogenaamde Sunlight zeepkistje. Dat was een eenvoudig, maar ozo goed functionerend cameraatje te verkrijgen via het reclame-cadeau stelsel (puntjes sparen dus). ,,Als je de beperkingen ervan kende, kon je er mooie plaatjes mee maken", weet mevrouw Veltman. Marie Slager fotografeerde niet al leen, maar ontwikkelde ook zelf haar prentjes. Tot ongenoegen van pa Sla ger, die dat gedoe in die donkere kast maar gekkenwerk vond en van tijd tot tijd op de deur klopte met de vraag: Marie, kun je al wat zien?". Vele portretjes van dorpsbewoners maakte Marie ook in de tijd, dat op het persoonsbewijs een pasfoto ver plicht werd. Heel wat Ou werkerkers zagen zich een tocht naar de fotograaf in Zierikzee bespaard door zich door Marie Slager even op de kiek te laten zetten. Haar zuster Beth weet er nog bloemrijke verhalen over te vertel len. Uniek Naast het opzetten van deze voor het dorp zo waardevolle documenta tie, stelt het bestuur van de Culturele Vereniging zich ten doel door middel van dit soort presentatie-avonden vooral bij de 'nieuwe' bewoners enig begrip te kweken voor de historie van het dorp. Schoolfoto's Aan de bewaardrift van de dames Een fraaie oude schoolfoto met Marie Slager (eerste van links) en haar zuster Beth Slager (derde van rechts, bovenste Slager is ook het bezit van een collec- rij, met stropdas). tie foto's van 'Reizend Photograaf P. C. van Immerzeel' te danken. De man toog op zijn fiets, behangen met foto apparatuur de schplen op het eiland langs. ,,Ik had uiteraard ook zo graag eens een foto van die man zelf willen hebben", vertelt mevrouw Veltman en - aanhoudend en doortastend als ze is - lukte dat haar inmiddels via een achternicht van die toenmalig fo tograaf. Niet zoals later meestal het geval was, fotografeerde Immerzeel klas sen, maar in de eerste plaats groepen waar zoveel mogelijk kinderen uit één gezin op stonden, wantdat was goedkoper voor dat kroostrijke gezin. Mevrouw Veltman heeft inmiddels een goed functionerend alfabetisch systeem met trefwoorden weten op te zetten. Het gaat haar immers niet al leen om de foto, maar uiteraard ook om het bijbehorend verhaal. Zomaar zonder meer even wat oude prentjes doorkijken, lukt niet...Elke foto heeft zijn eigen verhaal en die verha len in je verbeelding tot leven laten roepen, verschaft je een beeld van die vroegere dorpssamenleving, waartoe moderne verworvenheden nog lang niet behoorden. Kuiperij Zo zul je bijvoorbeeld ook niet een foto van de oude kuiperij aan de Ring kunnen bekijken, zonder ook het ver haal te horen over de kuipersvrouw, die als weduwe achterbleef en voor het inkomen van het gezin moest zor gen. Eén van haar werkzaamheden was de verdeling van het water uit de put bij de kerk Nauwelijks meer voor te stellen in de huidige tijd, maar vroeger kwam het zomers vaak voor, dat gezinnen hun regen putten uitgeput zagen raken en op de waterverdeling van de kerk waren aangewezen. Over de prijs per emmer blijken de meningen nogal te ver schillen, moest mevrouw Veltman er varen. Een en ander geldt overigens slechts als voorbeeld van hetgeen achter één simpel prentje schuil kan gaan. Nadat Jan Koppert van Ouwer kerk was vertrokken, bleek me vrouw Veltman een beroep te kun nen doen op de enthousiaste mede werking van de heer M. K. Romeijn voor het maken van de dia's. Hij op zijn beurt vond in fotograaf J. Kra keel te Zierikzee, iemand die zich graag voor dit soort zaken wil inzet ten. Medewerking voor de verzorging van de steeds groeiende documenta tie krijgt onze woordvoerster inmid dels ook van mevrouw R. Kuyper- Vijverberg. Ook het streekarchivariaat Schou- wen-Duiveland werd van het bestaan van 'Ouwerkerk Vroeger' op de hoog te gebracht. Mevrouw Veltman-Hack hecht er waarde aan, dat het behoud van de waardevolle collectie foto's, dia's en documentatie voor de toe komst wordt veilig gesteld. Om prak tisch en slagvaardig eraan te kunnen werken, is alles thans bij haar thuis ondergebracht. Thans weet zij zich gesteund door het bestuur van de Culturele Vereniging, dat eveneens veel waarde eraan hecht. Het bestuursbeleid is echter afhankelijk van de mensen, die op een bepaald moment dat bestuur vormen. Mocht het derhalve ooit gebeuren dat het initiatief niet kan worden voortgezet om welke reden dan ook, dan zal de documentatie, die 'Ouwerkerk Vroe ger' bevat geheel verhuizen naar het Streekarchief, waar hét veilig be waard zal worden. Bedrijven Een nieuw aspect, dat het komend jaar nadere aandacht zal krijgen, vor men de bedrijven, die in vroeger da gen in Ouwerkerk waren gevestigd. Zij hecht er waarde aan, dat ten minste eenmaal per jaar een avond voor alle leden wordt georganiseerd. Een toneelvoorstelling, die als het even kan ietsje meer te bieden heeft dan pretentieloze humor. Verder vinden op initiatief van de Culturele Vereniging diverse cursus- activiteiten plaats en wordt jaarlijks een excursie door het broedgebied ge houden onder leiding van een verte genwoordiger van Staatsbosbeheer. Afgelopen zomer werd met een midzomernachtfeest een nieuw ini tiatief op poten gezet, waar zowel ei gen bevolking als recreanten plezier aan beleefden. Wat die laatst ge noemde groep betreft, overweegt men volgend toeristenscizoen ook ten behoeve van de zomergasten eens een dia- c.q. fotopresentatie van 'Ouwerkerk Vroeger' te verzorgen. Dan is er natuurlijk op Ouwerkerk ook de jeugd, waar de Culturele Ver eniging graag wat voorzieningen voor getroffen zou zien, maar dat blijkt zowel financieel als organisa torisch soms heel moeilijk. Mevrouw Veltman kan plaatjes laten zien. waaruit blijkt dat de jongeren zich destijds al amuseerden met 'karnen rond het dorp': in een cirkel rond het dorp lopen, de jongens de ene kant op; de meisjes de andere, zodat je el kaar voortdurend ontmoette. Die tij den zijn voorbij; anno 1986 komt er nou eenmaal meer voor kijken om jongeren een aangenaam verpozen te bieden. Tekst: Ali Pankow Een uniek plaatje, dat mevrouw Veltman via de dames Slager be schikbaar kreeg was ook de foto van Koos Keelman, een soort Swiebertje, die rond 1900 langs Schouwen- Duivelands dreven toog en op zijn tochten ook vaak Ouwerkerk aan deed. Oudere bewoners bewaren kos telijke herinneringen aan die zwer ver. die over een zekere soort wijsheid bleek te beschikken. ,,Ze braken het dorpshuis bijna af toen ik dat plaatje liet zien", vertelt me vrouw Veltman over die avond, die vorig jaar onder het motto 'Ouwer kerk Vroeger' in het Dorpshuis werd gehouden. Ouwerkerk kende immers in het re cente verleden een zekere toestroom van allochtonen en hoewel de integra tie met de autochtone bevolkings groep over het algemeen vlotjes blijkt te verlopen, kan het wellicht nooit kwaad eens wat nader te belich ten hoe die Ouwerkerkse samenle ving destijds functioneerde en waar bepaalde emotionele zaken hun oor sprong vonden. De bewoners zijn door middel van een berichtje in de Ouwerkerkse Dorpskrant 't Aollegaertje opgeroe pen hun herinnering eens af te tasten. Verhalen, foto's en eventueel ook vroeger gebruikte materialen kun nen van belang zijn bij het scheppen van een historisch beeld over de Ou werkerkse bedrijvigheid. Tijdens de presentatie-avond, vrijdag 17 okto ber, aanvang 19.30 uur in het dorps huis zullen de dames Veltman en Kuyper er nog wat nader op ingaan. Er staan de bezoekers vrijdag avond overigens weer heel wat sail lante prentjes te wachten. Het is de bedoeling dat er met de diapresenta tie eerst een rondje over het dorp wordt gemaakt om vervolgens in de richting Viane verder te gaan. Mevrouw Veltman laat weten, weer vele nieuwe aanwinsten aan de col lectie te hebben kunnen toevoegen en die zal ze uiteraard graag tonen. Er zullen plaatjes worden getoond van de windhoos, die Ouwerkerk in 1933 trof. Verder zijn er enkele unieke fo to's van Ouwerkerk tijdens de inun datie en direct na de bevrijding. Fo to's, die werden gemaakt door een zoon van de toenmalige dijkbaas. Na de pauze zullen voornamelijk groepsfoto's worden getoond en hoopt men de dorpsverhalen over het onder wijs van toen los te krijgen. Ook het heden Koos Keelman: een ludieke zwerver, die rond 1900 langs Schouwen-Duive- landse dreven trok. 'Ouwerkerk Vroeger' is een belang rijk onderdeel geworden van de acti viteiten van de Culturele Vereniging, maar vormt zeker niet het enige werk, waar deze groepering zich mee bezighoudt, zo blijkt uit een kort gesprekje met de huidige voorzitster mevrouw Ch. Steutel. Zij laat weten, dat het bestuur vol plannen zit om zo veel mogelijk dorpsbewoners iets van zijn of haar gading te kunnen bieden. Alleende financiële middelen zijn zeer beperkt. De contributie be draagt 7,50 per jaar en dat wil men liever zo houden, om te voorkomen dat er voor sommigen een financiële drempel voor het lidmaatschap wordt gevormd. Als de Culturele Ver eniging immers niet door een brede dorpsgroepering wordt gedragen, schiet men het doel voorbij, vindt de voorzitster. •f

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1986 | | pagina 4