Vormgeven
aan veranderde
Oosterschelde
is uitdaging
(Ook) zomer in Zeeland
Provinciale waterstaat
registreert sterfte vogels
vissen en zeehonden
Vogels slachtoffer
van windturbines
Besmette
volgels
,4
Rijkswaterstaatsman in Bruinisse
BRUINISSE - „De Oosterschelde zal veranderen. Tij
dens de uitvoering van de Oosterscheldewerken is de si
tuatie afwijkend en veroorzaken de werkzaamheden mo
gelijk hinder voor de visserij. Na het gereedkomen van
de compartimenteringsdammen gaat de Oosterschelde
zoeken naar een nieuw, dynamisch evenwicht. Het is een
uitdaging voor beheerder, natuurbeschermer en visserij
om hieraan vorm te geven". Dat zei Dr. Ir. J. Leentvaar
van Rijkswaterstaat, Hoofd van de afdeling getijdewate
ren. Hij hield in Bruinisse een inleiding tijdens de reünie
van Zevibel met als onderwerp: Visserij en milieu
effecten tijdens bouw Oosterscheldewerken". Onder de
toebehoorders vele Bruse vissers, bestuur van de plaat
selijke visserijvereniging, college van b en w en vele pro
minenten uit de visserijwereld.
Foto: Johan D. C. Berrevoets
Leentvader houdt zich in deze pe
riode vooral bezig met de invloed van
de Deltawerken op het milieu, de vis
serij en de schelpdierenkweek. Vol
gens hem houdt Rijkswaterstaat
steeds tijdens de waterbouwkundige
operatie de fisisch-ecologische ther
mometer in de Oosterschelde om op
die wijze een snelle en goede manier
de effecten van de werken op de Oos
terschelde te laten meewegen bij de
beslissingen die tijdens de uitvoering
genomen worden.
,,De begeleiding van het Ooster-
scheldebekken richt zich vooral op
het minimaliseren van negatieve ef
fecten op milieu en visserij ten gevol
ge van de uitvoering van de werken.
Met name onherstelbare schade ten
opzichte van de eindsituatie moet
worden vermeden. De bouwplanning
van Stormvloedkering en dammen
moet vertaald worden naar effecten
op het Oosterscheldebekken om zo
tot optimale faserings- en uitvoering
salternatieven te komen. Optimaal in
de plantechnische, financiële visse
rijeconomische en milieukundige
zin".
Risico
Als risico voor de visserij noemde
hij hinder bij.de bedrijfsvoering en
slechtere condities van de mosselen.
Maar van dat laatste was volgens
hem vooralsnog geen spraker i.Uit
waarnemingen die wij vanaf mei' b°-f
heden hebben gedaan kunnen we de
conclusie trekken, dat, ondanks het
verminderde getij en de geringere
stroomsnelheden, de zuurstofvoorzie
ning op de mosselpercelen nog prima
is en dat het vlé'ësgewicht en de con
ditie nog niet7èfwijkt van hetgeen in
voorgaande jaren is gemeten. Op
sommige plaatsen is het zelfs beter
dan voorheen".
Optimistisch was Leentvaar over
uitbreiding van het totaal areaal aan
percelen: „Doordat de maximale
stroomsnelheden afnemen, zal in
principe een groter gebied geschikt
NEDERWEERT - Door een ver
keersongeluk in het kerkdorp Ospel
(gemeente Nederweert) is de 70-jarige
A. Peters uit die plaats om het leven
gekomen.
ROTTERDAM - De 28-jarige Kaap-
verdiaan D. Moreira Monteiro, die
een dag te kort getrouwd is geweest
om een verblijfsvergunning te krij
gen, is naar de rechter gestapt om uit
wijzing te voorkomen.
zijn om te worden gebruikt als
kweekperceel voor de mosselvisse
rij".
Het hoofd van de afdeling Getijde
wateren had voor de mosselkwekers
ook gedetailleerde technische infor
matie over ingrepen op het getijVoor
werkzaamheden, zoals het aanstor
ten van de drempel en het inregelen
van de schuiven, moeten er een wisse
lend aantal schuiven dicht. Het ge-
tijdverschil zal deze zomer dan ook
variëren tussen 2.20 en 3.00 meter (In
Yerseke). De sluiting van het Tholen-
se Gat in de Oesterdam valt in het
mosselseizoen. Naar verwachting zal
ten behoeve van deze zandsluiting ge
durende ruim 20 dagen het gemiddel
de getijverschil ongeveer 2.40 meter
bedragen. Daarna wordt het getij ge
durende één a anderhalve dag gekne
pen tot circa 1.30 meter en vervolgens
staat de Stormvloedkering iets meer
dan één dag dicht. Door de poreuze
drempel van de Stormvloedkering
gaat nog zoveel water dat het getij-
verschil zelfs dan nog 60 centimeter
bedraagd. De datum van sluiting van
het Tholense Gat zal liggen tussen 12
oktober en 13 november. Rond 1 okto
ber start de aannamer.
Overleg'
Het tijdstip van sluiting van het
sluitgat in de Philipsdam, het Kram
mer, is in overleg met Zevibel zodanig
"éeközen'dat het vrijwl geheel buiten
het mosselseizoen valt. De sluitingso
peratie start begin maart 1987 waar
bij de gehele maand een gereduceerd
getij wordt ingesteld met een verschil
van 2.30 meter. Daarna volgt een pe
riode van vijf dagen met een gerekt
getij: één maal per dag vloed en één
maal per dag eb. Daarbij wordt ge
tracht het hoogwater zo min mogelijk
te beïnvloeden en het laagwater eer
der te verhogen.
Sluiting
Dit voorkomt zoveel mogeijk uit
droging van bodemdieren in de inter-
getijdezone en verhoogt de bevaar
baarheid van visserijpercelen en
havens. Na een periode van één a an
derhalve dag gesloten Stormvloedke
ring zal dan volgens berekening het
Krammer begin april gesloten zijn.
In verband wees Leentvaar er nog
eens op dat voor die datum de mossel
percelen van Krammer en Volkerak
leeggevist moeten zijn omdat vrij
snel daarna de verzoeting van het dan
onstane Zoommeer een feit zal zijn.
matig botulisme op. Het is een vorm
van voedselvergiftiging waaraan
vooral watervogels en vissen dood
gaan. De vergiftiging wordt veroor
zaakt door de bacterie Clostridium
botulinum. Deze bacterie produceert
onder „gunstige omstandigheden"
een gif dat bij besmette dieren ver
lammingsverschijnselen veroor
zaakt. Uiteindelijk worden de adem
halingsspieren aangetast, waarna het
dier door verstikking sterft.
De bacterie die botulisme veroor
zaakt kan zich alleen in eiwitrijk mi
lieu bij watertemperaturen van 20°C
of hoger ontwikkelen. Vooral kada
vers van vogels en vissen in ondiep,
stilstaand water dat bij warm weer
snel wordt opgewarmd, voldoen aan
deze eisen.
Botulisme verspreidt zich snel via
besmette dode dieren. Door het uit
eenvallen en bezinken van het gif be
vattende kadavermateriaal kan dit
gemakkelijk met het voedsel door
watervogels worden opgenomen. Een
andere - waarschijnlijk nog belang
rijkere - bron van vergiftiging vor
men de maden van sarophage vlie
gen. Vogellijken zijn een geliefde
plaats voor bepaalde vliegen om hun
eieren te leggen. Dc larven van die
vliegen zijn ongevoelig voor het gif,
maar slaan het wel op. Deze larven
worden door de watervogels opgege
ten. Eén enkele larve kan de dodelij-
t
ke dosis tosine bevatten voor een vol
wassen eend. Daarom is het zo
belangrijk dat kadavers van vogels
en vissen zo snel mogelijk worden op
geruimd.
Er zijn verschillende typen botu
lisme, die worden aangeduid met de
letters A tot en met G. De mens is
vooral gevoelig voor de typen A, B, E
en F. Deze komen gelukkig weinig
voor. Het type C komt in Nederland
het meest voor èn treft in hoofdzaak
vogels en vissen. Het laten liggen van
besmette dode dieren verhoogt echter
het risico op het ontstaan van de ook
voor de mens gevaarlijke typen B of
E. In de ontbindende kadavers kun
nen ook andere ziektekiemen voorko
men die gevaar opleveren voor de
volksgezondheid.
Naast botulisme zijn er nog vele an
dere oorzaken waardoor zich sterfte
van enige omvang kan voordoen. Een
voorbeeld is vogelcholera; dit komt
in de winter voor. Ook dit wil het
coördinatiepunt graag gemeld zien.
Zeehonden
Sinds mensenheugenis komt de ge
wone zeehond (Phoca vitulina) voor
in de Zeeuwse wateren. Door jacht,
afname van geschikt gebied door de
Deltawerken, verstoring en waterver
ontreiniging is het aantal enorm af
genomen: van vele honderden exem
plaren naar nul. De laatste jaren zijn
weer zeehonden gesignaleerd, vooral
in de Oosterschelde Om de zeehond
te kunnen beschermen is het nodig
om te weten onder welke omstandig
heden deze dieren leven en wat dc
doodsoorzaak is. Daarom is het van
belang alle gevallen van sterfte te
melden. Na melding aan de Rijkspo
litie worden de zeehonden opgehaald
en verstuurd naar het Rijksinstituut
voor Natuurbeheer (RIN) op Tekel.
Daar worden de dieren onderzocht en
de doodsoorzaak va.ugesMd. Dit kan
gegevens opleveren voor de bescher
ming van de zeehond en ons leef
milieu.
ROTTERDAM - Gedeputeerde Sta
ten van Zuid-Hofland hebben beslo
ten een onderzoek te laten instellen
dat een eerste indruk moet opleveren
van het mogelijke aantal slachtof
fers onder vogels bij plaatsing van
meerdere windturbines langs de
kust.
Dit onderzoek start in augustus en
bestaat uit een nadere bewerking
van in 1976 verricht radaronderzoek
naar de trekbewegingen van vogels
over de Maasvlakte.
Bovendien worden gewonde en do
de vogels bij de in april van dit jaar
op de Maasvlakte in gebruik geno
men experimentele windturbine van
het Gemeentelijk Energiebedrijf Rot-
terdan geteld.
DEN HAAG - Trekvogels die na
hun verblijf in verre oorden straks
weer in Nederland neerstrijken staat
een onderzoek te wachten naar mo-
gt -ike besmetting als gevolg van de
kernramp in Tsjernobyl. Minister
Braks (landbouw) kondigt dit aan in
antwoord op schriftelijke kamervra
gen van het inmiddels vertrokken
kamerlid Lankhorst (PPR).
Braks wacht met eventuele maatre
gelen op de uitkomst van het onder
zoek naar eventuele besmetting met
rad:o-activiteit bij de trekvogels. Hij
geeft vooralsnog geen gehoor aan
T.mkhorsts oproep in het belang van
de vogelpopulaties en de volksge
zondheid de jacht op alle trekvogels
reeds nu te verbieden.
De kuststrook is vanwege het ,,win-
daanbod" aantrekkelijk voor de
vestiging van windturbineparken.
Maar vooral parken met hoge wind
turbines (vijftig meter of meer) kun
nen problemen opleveren voor vo
gels. GS willen hierin inzicht krijgen
voordat zij eventueel mogelijke loka-
ties voor windturbineparken aan de
kust gaan aanwijzen.
Maasvlakte
Tbt nu toe houden GS alleen voor
de Maasvlakte de mogelijkheid open
om voorlopig een beperkt aantal
windturbines te plaatsen. Het Rot
terdamse GEB heeft plannen om hier
vijftien windturbines met elk acht
rotoren te plaatsen met een totaal
vermogen van 15 megawatt. De be
staande ruim vijtig meter hoge wind
turbine op de Maasvlakte heeft zes
rotoren en een vermogen van 450 kilo
watt.
Decresultaten van het onderzoek
op de Maasvlakte kunnen niet zonder
meer worden vertaald naar andere lo-
katies langs de kust omdat iedere lo-
katie zijn eigen specifieke terrein-
kenmerken en vogeltrekbewegingen
heeft. Daarvoor is een breder natio
naal onderzoeksprogramma nodig,
aldus gs. In dit verband wordt verwe
zen naar vogelondcrzoek bij het na
tionale proefwindpark in het Friese
Sexbierum.
SCHIPHOL - Fokker heeft van de
nationale oliemaatschappij van Iran
opdracht gekregen voor het uitvoeren
van een grote onderhoudsbeurt van
een van de drie F 27's van deze maat
schappij. Met deze opdracht is een be
drag van 1.5 miljoen gulden gemoeid.
Medewerking gevraagd
ZIERIKZEE - Provinciale waterstaat functioneert in
Zeeland als coördinatiepunt voor de sterfte van vogels,
vissen en zeehonden. Op dit coördinatiepunt registreert
men de meldingen van sterfte, wordt de doodsoorzaak
vastgesteld en zonodig de opruiming van de kadavers ge
coördineerd. Tevens wordt informatie gegeven over wat
te doen om verdere sterfte te voorkomen. Jaarlijks
wordt ook een overzicht samengesteld van de totale
sterfte van vogels, vissen en zeehonden in Zeeland, dat
aan iedere melder wordt toegestuurd.
Om het coördinatiepunt een brede- voorkomen is het heel belangrijk dat
re en blijvende bekendheid te geven zieke en dode dieren zo snel mogelijk
heeft de provincie een affiche ver- worden weggehaald. Verder is bij op-
vaardigd. Deze is in groten get ale treden van botulisme altijd waak-
verspreid onder gemeenten, water- zaamheid voor de volksgezondheid
schappen, organisaties die zich bezig geboden.
houden met beheer van landschap en
Melding van sterfte van zeehonden
natuur, hengelsportveren,g.ngen en befang om (e achterhalen wal
ge ,J e" de doodsoorzaak is geweest.
Het coördinatiepunt voor sterfte
Wie dode vogels en vissen aantreft vfth vogels, vissen en zeehonden is be-
die niet door een natuurlijke oorzaak reikbaar bij provinciale waterstaat,
zijn gestorven, wordt verzocht dit te telefoon 01180-35920.
melden bij het coördinatiepunt. Door
botulisme besmette vogels zijn te her-
kennen aan verlammingsverschijnse- VOgClS en VISSen
len aan kop. nek, vleugels en poten.
Om uitbreiding van deze ziekte te In de zomermaanden treedt regel-
4
