J ongerentoerisme
Renesse
9,We komen voor de vrouwtjes
i
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag 11 juli 1986 Nr 23962
RENESSE - Het Zeeuws
Consultatiebureau voor
Alcohol en Drugs (ZCAD)
deed in de zomer van 1985
in Renesse een onlerzoek
naar het jongerentoerisme
in deze Westerschouwse
kern. Het onderzoek, dat
werd verricht door Jaap
van der Stel, Helga
Vegting en Peter ter Laak,
had als doel bouwstenen
aan te dragen voor
preventie. De drie
onderzoekers werkten
nauw samen met de
Rijkspolitie. „Zonder
haar medewerking had dit
onderzoek niet afdoende
verricht kunnen worden.
Het ZCAD heeft grote
waardering voor de
manier waarop de
Rijkspolitie in Renesse
werkt. We hopen dat deze
manier van werken én
samenwerken navolging
vindt", onderkent drs
Jaap van der Stel, die als
coördinator preventie
werkzaam is voor het
Zeeuws Consultatiebureau
voor Alcohol en Drugs.
De gemeente Westerschou-
wen stelde voor het
onderzoek een subsidie
ter beschikking.
Primair is bij het onderzoek van
belang geweest of preventie
mogelijk is, „Wij zijn ervan
ditgegaan, dat preventieactiviteiten
.nderdaad kunnen slagen, maar
Baar is wel veel kennis voor nodig",
Constateert Van der Stel. „Daarom
hebben we zo'n breed mogelijk
•nderzoek gedaan. Over Renesse is
n de media veel geschreven. Wij
/aren en zijn van mening dat die
ublicaties nogal oppervlakkig zijn
eweest. Wij meenden, dat
eischillende aspecten afzonderlijk
eleken dienden te worden om
ewolgens met elkaar in verband
jeDracht te worden. We wilden
coral weten hoe jongeren,
j »litiefunctionarissen,
'jmpingexploitanten,
jrecapersoneel en dergelijke zélf
l b problemen ervaren en hoe zij
jaarmee omgaan. Of we daarin ook
kerkelijk geslaagd zijn zal de tijd
(eren".
De drie Onderzoekers hebben
isterk de aandacht gericht op de j
vakantievierende jongeren: waar ze
vandaan komen, wat hen naar
Renesse drijft, hoe zij de situatie
daar beoordelen en welke
activiteiten ze er ontplooien. Om
maar enkele facetten te noemen.
„Allereerst moeten we vaststellen,
dat er weinig onderzoek gedaan is
naar de groep jongeren, waarmee
we hier te maken hebben in zijn
algemeenheid, en naar recreërende
jongeren in het bijzonder",
argumenteren de onderzoekers. Op
het hele voormalige eiland
Schouwen-Duiveland, met normaal
30.000 inwoners, bevinden zich in de
zomer naar schatting in totaal
150.000 mensen.JEr is dus sprake
van een vervijfvoudiging van het
aantal inwoners. Een groot deel van
die verveelvoudiging, wordt door
Westerschouwen voor haar rekening
genomen. Westerschouwen, met een
vast inwonertal van ruim 5.000, ziet
zijn bewoners toenemen tot 60.000
in de zomermaanden en zelfs tot
rond 100.000 recreanten in de week
einden van het hoogseizoen, bijna
een vertwintigvoudiging derhalve.
In het dorp Renesse is sprake van
ruim een vertwintigvoudiging van
1.300 naar 30.000. De toename wordt
hier echter voor een groot deel
veroorzaakt door een grote instroom
van jongeren. In het hoogseizoen
zijn er naar schatting op topdagen
10.000 jongeren in Renesse. De
horecasector heeft in de loop van de
tijd hierop ingespeeld door een
aantal, speciaal op deze groep
ingerichte gelegenheden tot stand te
brengen met een totale capaciteit
voor rond 5.500 gasten. Opvallend
is, dat er weinig bekend is van deze
jongeren, wat daarvan de
leeftijdsopbouw is, waar ze
vandaan komen, hoe het aantal
jongens zich tegenover het aantal
meisjes verhoudt en dergelijke. Dit
terwijl de jongeren in Renesse al
sinds lange tijd, een belangrijke
bron van inkomsten vormen voor de
plaatselijke ondernemers.
De dagindeling van de jongeren
die langere tijd in Renesse op
vakantie zijn ziet er over het
algemeen hetzelfde uit. Tot een uur
of elf wordt door de band
uitgeslapen, de middaguren worden
gevuld met het ontplooien van
activiteiten in de open lucht,
tenminste wanneer het weer dat
toelaat. Slecht weer houdt hen
veeltijds op de camping. Hier wordt
in de vooravond meestal ook het so
ciale leven ontplooid tot een uur of
tien. Hierna begeven de jongeren
zich in grote getale naar de
horecabedrijven, waar zij tot rond
twee uur blijven. Daarna wordt
'doorgefeest' op camping, strand of
op buitenweggetjes met
uiteenlopende tijden van naar bed
gaan. Uitloop tot zes uur 's
ochtends is niet zeldzaam. Voor
jongeren, die slechts een avond
komen stappen, is het campingleven
minder van belang. Meestal gaan ze
dezelfde nacht weer terug, soms
blijven ze ergens hangen. In deze
groep valt nog weer onderscheid te
maken tussen jongeren die
regelmatig een avondje naar
Renesse gaan, en zij die nog een
voornamelijk in de weekeinden.
'New-wavers' zijn er weinig in
Renesse. De resterende groep
jongeren - eveneens een kwart - kan
gerangschikt worden onder de
groep, die zich niet zozeer
manifesteert in een eigen
subcultuur. De grootte van groepen,
zoals ze naar Renesse gaan varieert
tussen de twee en ongeveer vijftien.
Jongens gaan meestal in grotere
groepen dan meisjes. Groepen
jongens van een man of vijftien
zijn geen zeldzaamheid, terwijl
meisjes vaak in tweetallen naar
Renesse gaan. Eenmaal in Renesse
zijn hergroeperingen aan de orde
van de dag. Ze ontstaan rondom een
bepaalde activiteit of
horecagelegenheid, rondom een
verliefdheid of rondom een deel van
een kampeerterrein. Kenmerkend
voor deze groepen is het tijdelijk
karakter. De groepen hebben veelal
gemeen, dat ze spontaan ontstaan.
Het gedrag van jongeren tijdens
de vakantie in Renesse is bij uitstek
te typeren als groepsgedrag. Er is
een aantal vormen van
groepsgedrag, dat afhankelijk van
de subcultuur, in alle groepen in
meer of mindere mate voorkomt.
„Ze hebben alle gemeen, dat ze
tevens gebruikt worden om een
bepaalde plaats in de
groepshiërarchie te bereiken of te
behouden. Een voorbeeld is het niet
willen afwijzen van het zoveelste
rondje om gezichtsverlies te
vermijden. Een andere manier, die
vooral door jongens gebezigd wordt
om de groepshiërarchie vast te
stellen, is het voortdurend proberen
elkaar te overtroeven of
belachelijke te maken. Deze
handelwijze leidt stellig tot
normoverschrij dende activiteiten",
legt Jaap van der Stel dienaangaan
de uit. Het ten toon spreiden van
een bepaalde minachting voor
gevaarlijke situaties is een
groepsgedrag, dat vooral van
toepassing is bij de
hardrockerscultuur. Door hun
motoren en de vaak indrukwekken
de kleding worden zij door
buitenstaanders snel aangezien voor
dè grote onruststokers en
agressievelingen. In de praktijk
blijkt dit echter een groot
misverstand te zijn. Gesprekken
met politiefunctionarissen wezen
uit, dat zij juist de minste
problemen opleverden.
Het hebben van een seksuele
relatie met een meisje in Renesse
werkt sterkt verhogend op de status
van de betreffende jongen in de
groep. Seksualiteit vervult voor
jongens éèn belangrijke rol. Velen
geven te kennen naar Renesse te
gaan om 'jacht op de vrouwtjes te
maken'. Dat meisjes in een
dergelijke situatie op hun hoede
moeten zijn, behoeft nauwelijks
betoog. Hun vaardigheden richten
zich op het tactisch afweren van de
(opdringerige) jongens.
De veelvuldige opvatting, dat
geweld en vandalisme een gevolg
van drankmisbruik zouden zijn,
geeft een te simpele voorstelling
van zaken. „Eerder kunnen we
stellen, dat zowel het
normoverschrijdend gedrag, als ook
het alcoholmisbruik hun
ontstaansgrond vinden in sociale
factoren ter plekke", stelt Jaap van
der Stel vast. „Niettemin is de
veronderstelling, dat overmatig
alcoholgebruik normoverschrijdend
gedrag versterkt, juist. Veel
jongeren hebben het idee, dat er
tijdens vakantie ook meer mogelijk
moet zijn en daar hebben ze in
wezen gelijk ih: ze hoeven even niet
aan werkdruk of de eisen van
school te voldoen en kunnen zich
eens lekker 'laten gaan'. Het is
echter niet zo, dat je tijdens de
vakantie alles mag doen wat niet
mag, zoals we eens hoorden".
De onderzoekers Jaap van der
Stel, Helga Vegting en Peter ter
Laak signaleerden tijdens hun
uitgebreide verblijf in Renesse
nauwelijks vandalisme en
normoverschrijdend gedrag.
„Daaruit kan niet meteen
geconcludeerd worden, dat er dan
ook weinig is gebeurd. Incidenteel
is er in Renesse sprake van een ern
stig geweldsmisdrijf, maar het
percentage van dergelijke
misdrijven wijkt, gezien het grote
aantal jongeren dat 's zomers in
Renesse verblijft, niet ver af van
het landelijk gemiddelde", besluit
Jaap van der Stel.
PETER WIJNEN TEKST
JOHAN JUNIOR FOTO'S
keer terugkomen, nadat ze er een
langere vakantie doorbrachten. „In
dat laatste geval komen ze meestal
terug om eerder opgedane
contacten, nog een keer te
hernieuwen. De eerste groep vormt
een 'kliek', die elkaar meestal
jarenlang in dezelfde gelegenheid
ontmoet en daarom niet in eerste
instantie komt om andere
vakantiegangers te zien. Deze
mensen komen ook buiten het
toeristenseizoen, als de meeste
disco's gesloten zijn. Hun vaste
plaats is meestal De Stulp",
onderkent Jaap van der Stel.
De jongeren, die langere tijd in
Renesse bivakkeren staan laat op
en gaan laat naar bed, omdat zij in
hun vakantie aan de dagelijkse
sleur willen ontkomen. De
regelmaat van het 's morgens vroeg
opstaan en naar school of werk
moeten hoeft niet meer. Ze zijn er
echt even uit. Duidelijk is ook, dat
een groot deel van het sociale leven,
waaraan het gros van de jongeren
deelneemt, zich in de late uren
afspeelt. Bij goed weer zijn de
middagactiviteiten te vinden op het
strand, waar geluierd .wordt. Als
het geen 'strandweer' is,
verplaatsen de activiteiten zich naar
het dorp en de camping waar de
jongeren in groepsverband
gezelligheid aan elkaar beleven. De
camping speelt een grotere rol.
Velen brengen er zelfs de hele dag
door. Zelfs aanhoudende regen is
voor velen geen reden de camping
te verlaten en een café op te zoeken.
Er wordt wat gekaart, een pilsje
gedronken of zomaar wat gepraat, 's
Avonds speelt de camping voor
jongeren - ongeacht het weer - altijd
een belangrijke rol. Vaak ontstaan
complete campingculturen, waaruit
massale feesten voortvloeien.
Er is ook .een groep jongeren, die
's middags reeds het dorp opzoekt
om vanaf een terras, of zittend op
muurtjes, het dorpsgebeuren gade
te slaan. Sommigen gaan naar het
Funhouse om 'even een spelletje te
doen'. Overdag is het Funhouse
redelijk gevuld. In de disco's en
café's is er op dat moment minder
te doen, al zijn enkele daarvan
reeds open. „Wat we weinig zagen
was, dat jongeren hun dag
gebruikten om te genieten van de
natuur, iets wat voor ouderen en
gezinnen een veel belangrijkere rol
speelt, 's Avonds zijn er ook
nauwelijks jongeren aan de kust.
Ook hier voeren ouderen de
bovenhand", is de conclusie van de
onderzoekers. In de loop van de
avond wordt er bij de jongeren
geleidelijk een pretstemming
opgebouwd. Het begin ligt op de
camping. Er wordt alvast wat
gedronken en mensen komen tot
leven. „Daarna gaan ze naar het
dorp, vaak in hun allerbeste kleren.
Een groot aantal jongeren blijft
daar tot na sluitingstijd. Er zijn er
echter ook, die doelbewust eerder
vertrekken, afgeschrikt door
verhalen", vertelt Van der Stel.
Tijdens de avonduren is de
feeststemming intussen dusdanig
toegenomen, dat een in de ogen van
de jongeren te vroeg gekozen
sluitingsuur (twee uur, - pw) hen
niet kan weerhouden het feest
elders voort te zetten. Als de nacht
niet al te koud is, wordt hiervoor
het strand verkozen. Verder is - tot
grote ergernis van campingbazen -
de eigen tent vaak een plaats om
door te feesten. Ook kunnen er
langs buitenwegen veel jonge
stelletjes worden waargenomen, die
het dan wèl de moeite waard vinden
een stukje te gaan wandelen. Alles
bijeen valt op, dat het steeds verder
opbouwen van een feestroes de
jongeren bezighoudt totdat de slaap
hen overmant. De volgende dag
wordt gebruikt om bij te komen,
waarna het in de loop van de avond
weer van voor af aan begint.
Ondanks vakantiespreiding moet
in Renesse een relatief groot aantal
ondernemingen in korte tijd een
hoge omzet halen. De absolute piek
duurt hooguit twee weken. In het
voorseizoen zijn er naar verhouding
veel Duitsers, met name tijdens de
pinksterdagen is dat heel sterk het
geval. Aan het begin van het seizoen
zijn er evenals in het hoogseizoen
veel scholieren, jongere jeugd dus.
Het hoogseizoen omvat ongeveer zes
weken. Topweken zijn er wanneer
de regio's Brabant en Rotterdam
tegelijk 'bouwvak' hebben. De
jongeren zijn dan gemiddeld ouder,
omdat er veel werkende jongeren
bij komen. Aangenomen mag
worden, dat er iets meer jongens
dan meisjes in Renesse op vakantie
komen. Naast het algemene doel,
een beeld van de populatie jongeren
in Renesse te krijgen, is het van
belang te bekijken wat de oplei
ding, beroep of eventuele werkloos
heid voor inbreng heeft. Hiermee
kunnen mogelijke verbanden boven
water komen. Criminologisch
onderzoek wijst in de richting van
een hoger percentage delicten onder
jongeren uit lagere sociale klassen,
met name werkloze jongeren.
Wanneer aangetoond zou kunnen
dat er relatief veel jongeren
uit deze bevolkingscategorie in
Renesse aanwezig zijn, zou dat een
verklaring kunnen geven voor de
hogere criminaliteit in deze plaats.
In recent criminologisch onderzoek
is deze stelling echter weer op losse
schroeven komen te staan: crimineel
gedrag bij de jeugd zou namelijk in
alle lagen van de bevolking
voorkomen.
Voor verreweg de meeste jongeren
is het uitgaansleven in Renesse het
hoofddoel van de vakantie. Hier
vinden de ontmoetingen plaats, hier
wordt het meeste geld uitgegeven.
Veel jongeren zien het strand slechts
als extra attractie, uiteindelijk gaat
het om ontmoetingen. „Strand
hebben we thuis ook wel, kroegen
ook. Wij komen voor de vrouwtjes,
die missen we nog", is een
veelvuldig motief van de jongeren,
wanneer hen naar de reden van hun
komst gevraagd wordt. Het
dorpscentrum fungeert als
ontmoetingsplaats. Daarbij is het
weer van ondergeschikt belang. De
meeste jongeren richten zich
voornamelijk op het avond- en
nachtgebeuren. ,,'s Avonds dossen
jongeren zich uit om in hun beste
kleren naar het dorp te gaan.
Daarbij was het verwonderlijk hoe
ze verkerend in primitieve
omstandigheden, zoals op de
camping, die kleren schoon en in de
plooi wisten te houden", vertelt
Jaap van der Stel namens de
onderzoekers. Evenals bij de
motieven, die jongeren hebben om
nar Renesse te gaan, wordt de
beeldvorming van deze plaats voor
een belangrijk deel bepaald door
het uitgaansleven. Daarbij wordt de
vrijheid in doen en laten erg op
prijs gesteld: in Renesse is meer
mogelijk. Deze vrijheid is te
vergelijken met carnaval: alles moet
kunnen, je lekker laten gaan,
zingen, verbroederen met andere
vakantiegangers. Of zoals de
jongeren het zelf uitdrukken: „We
hebben gehoord, dat Üet4iier
ontzettend druk is. Het is niet
doods hier. Het moet gewoon bar
gezellig zijn. Prachtige omgeving
met de bossen en de zee en zo. Maar
die interesseren ons niet zo. Dat
vindt iedereen. We zijn hier gewoon
voor de lol, puur voor de lol en om
te ouwehoeren. Alles te doen wat
niet mag".
Opvallend is het grote aantal
jongeren, dat het geweld noemt als
aspect van het beeld van Renesse,
maar tegelijkertijd moet bekennen
er zelf geen ooggetuige van te zijn
geweest. „Jongeren, die al
herhaalde keren in Renesse waren
geweest gaven vaak te kennen, dat
het voor hen onbegrijpelijk was,
waarom Renesse zo negatief
afgeschilderd werd. Zij hadden nog
nooit iets meegemaakt", constateren
Jaap van der Stel, Helga Vegting en
Peter ter Laak. Slechts zeer
incidenteel zijn er in Renesse
jongeren te vinden die te kennen
geven, dat Renesse attractief zou
zijn vanwege de sensatie, die
uitgaat van geweld. De
veelgehuldigde opvatting, dat het
geweld op zijn beurt weer
gewelddadige jongeren aan zou
trekken, kan nauwelijks onderkent
worden. Slechts uiterst zelden geven
jongeren te kennen niet meer naar
Renesse te komen vanwege
vermeend geweld. Deels komt dit
waarschijnlijk, omdat ze nooit de
ervaring opdeden, dat er geweld zou
zijn in Renesse. Een ander deel is
mogelijk van mening, dat zij
zichzelf wel buiten het geweld
kunnen houden. Een aantal
jongeren vermijdt bewust die
gelegenheid, waarvan gedacht werd,
dat het geweld daar geconcentreerd
zou zijn. Tenslotte is er ook nog een
groep jongeren, die zorgt
ruimschoots voor sluitingstijd
vertrokken te zijn.
Voor jongeren speelt het uiterlijk
een belangrijke rol. Voor velen is
het een uiting van subcultuur,
waarmee zij zich willen
identificeren. De benaming van de
verschillende subculturen, zoals die
gebruikt worden, is voor het
grootste deel afgeleid van de
muziek, die in de subculturen
favoriet is. en waarmee identiteit tot
uitdrukking kan worden gebracht.
De voornaamste subculturen, die in
Renesse aangetroffen worden zijn
'disco', 'new wave', 'punks' en
'hardrockers'. Het uiterlijk bepaalt
tot welke subcultuur een jongere
behoort. Op die manier is het
mogelijk nieuwe contacten aan te
knopen, ook al komt men uit totaal
verschillende streken. Het grootste
aantal jongeren in Renesse valt te
rangschikken onder 'disco-jongeren',
om en nabij vijftig procent.
'Hardrockers' en 'punks'maken
samen een kwart van de jongeren
uit. Zij manifesteren zich
