De regeringsvoorstellen
Kritiek op en onduidelijkheid
over sociaal stelselherziening
Brand op jacht Scharendijke
Het laatste hoofdstuk...
Tweede Kamer gaat volgende week in debat
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag 4 aprü ma Nr. 23908
5
DEN HAAG - In het nieuwe stel
sel van sociale zekerheid, zoals
dat thans in wetsvoorstellen ter
behandeling bij de Tweede Kamer
ligt, springt de nieuwe werkloos
heidswet er het meest uit. Daar
naast vindt er een ingrijpende
wijziging in de arbeidsonge
schiktheidswetten plaats. Wie
niet volledig arbeidsongeschikt
wordt verklaard, krijgt voor het
deel dat hij of zij nog zou kunnen
werken een werkloosheidsuitke
ring. De werkloosheidswet (WW,
een half jaar) en de Wet Werkloos
heidsvoorziening (WWV, twee
jaar), die een werkloze 2,5 jaar
lang een uitkering van 70 procent
van het laatst verdiende loon ga
randeren, verdwijnen door sa
menvoeging in een nieuwe wer
kloosheidswet. Thans krijgt de
werkloze na die 2,5 jaar een uitke
ring op bijstandsniveau, de Rijks
groepsregeling Werkloze Werkne
mers (RWW). Werklozen die op het
moment van inwerkingtreding
van het nieuwe stelsel een WW of
WWV-uitkering krijgen, houden
deze.
De Wet op de Arbeidsongeschik
theidsverzekering (WAO) en de Al
gemene Arbeidsongeschiktheids
wet (AAW) blijven bestaan.
Iemand die thans volledig is afge
keurd of onder het nieuwe stelsel
volledig wordt afgekeurd, be
houdt tot zijn of haar 65e jaar een
uitkering van 70 procent van het
laatst verdiende loon. Voor ge
deeltelijk arbeidsongeschikten
verandert dit echter. Zij krijgen
voor hun ,,werkloosheidsdeel"
een werkloosheidsuitkering. Deze
wijziging geldt echter alleen voor
nieuwe gevallen en voor de be
staande arbeidsongeschikten on
der de 35 jaar, die herkeurd zullen
worden.
De werkloosheidsuitkering zal
in de nieuwe werkloosheidswet 70
procent van het laatstverdiende
loon bedragen. Voorwaarde voor
het verkrijgen van een uitkering
is dat men in het jaar dat vooraf
gaat aan de werkloosheid 26 we
ken moet hebben gewerkt, on
geacht het aantal uren. Dat geeft
ook deeltijdwerkers recht op een
uitkering. Om voor een uitkering
langer dan een half jaar in aan
merking te komen, moet in de vijf
jaar voorafgaande aan de werk
loosheid drie jaar gewerkt zijn.
Anders dan in de bestaande WW
en WWV hangt de duur van de uit
kering in de voorstellen af van het
arbeidsverleden: hoeveel jaar is
"gewerkt voordat men werkloos is
geworden.
Een sluitende registratie van de
zogenoemde „arbeidsverleden-
eis" ontbreekt echter nog. Daar
om zal voorlopig worden uitge
gaan van de tijd dat in de vijf jaar
voorafgaande aan de werkloos
heid feitelijk is gewerkt, het „fei
telijke arbeidsverleden". Daarbij
wordt opgeteld de periode tussen
de 18e verjaardag en de dag vijf
jaar voor het ingaan van de werk
loosheid. Dit wordt genoemd het
„fictieve arbeidsverleden".
Duur
De maximale duur van de wer
kloosheidsuitkering bedraagt bij
een arbeidsverleden van:
5 ,5 - 4 jaar 0,5 jaar
5 - 9 jaar 0,75 jaar
10 - 14 jaar 1 jaar
15 - 19 jaar 1,5 jaar
20 - 24 jaar 2 jaar
25 - 29 jaar 2,5 jaar
30 - 34 jaar 3 jaar
35 - 39 jaar 4 jaar
40 jaar en
meer 5 jaar
Na de werkloosheidsperiode volgt
een jaar lang een „vervolguitke
ring" op bijstandsniveau, waarbij
in tegenstelling tot in de Algeme
ne Bijstandswet (ABW) geen reke
ning wordt gehouden met het in
komen van een partner. Na dat
jaar komt de werkloze in de
bijstand terecht.
Om de positie van oudere werklo
zen te verbeteren wil het kabinet
voor werknemers die op het mo
ment dat ze hun werk verliezen 50
jaar of ouder zijn, een speciale
voorziening in het leven roepen
die hen uit de bijstand houdt. Zij
krijgen straks een uitkering
krachtens de in te voeren Inko
mensvoorziening Oudere Werklo
zen (IOW). de werkloze doorloopt
eerst dè mét zijn arbeidsverleden
overeenkomende werkloosheid
suitkering en krijgt daarna een
IOW-uitkering op minimumni
veau. Maar in tegenstelling tot in
de bijstand het geval is, hoeft de
werkloze niet eerst zijn spaar
bankboekje of eigen huis aan .te
spreken. Wel wordt er rekening
gehouden met eventuele andere
inkomens in het gezin. Werkloze
50-plussers die op het moment van
de inwerkingtreding van de IOW
al in de nu bestaande bijstandsre
geling voor oudere werklozen zit
ten, blijven daarin.
Loon
Bij een uitkering van 70 procent
van hun laatst verdiende loon
kunnen mensen die de financiële
zorg voor een partner of kinderen
hebben, onder het voor hen gel
dende miniumumkomen raken.
Zij kunnen dan een toeslag krij
gen op hun werkloosheidsuitke
ring krachtens de zogenoemde
toeslagwet. Deze wet geeft een
aanvulling op de werkloosheids-,
WAO-, AAW- en ziektewetuitkerin
gen tot aan het minimumniveau.
Voor alleenstaande ouders bete
kent dat voortaan een aanvulling
tot 90 procent van het minimum
loon. Bij het bepalen van de
toeslag wordt wel rekening gehou
den met inkomens van anderen,
maar vermogen blijft buiten be
schouwing.
De kern van de arbeidsonge
schiktheidswet (70 procent van het
laatst verdiende loon tot de 65e
verjaardag) mag dan overeind
blijven, voor nieuwe gevallen en
AOW-ers tot 35 jaar verandert er
veel^Tot nu toe krijgen gedeelte
lijk arbeidsongeschikten vaak een
volledige WAO/AAW-uitkering.
Bij de bepaling van de mate van
arbeidsongeschiktheid wordt niet
alleen met medische en arbeids
kundige arbeidsongeschiktheid
rekening gehouden, maar ook met
de mogelijkheid voor de betrokke
ne om werk te krijgen.
Rekening
Dit „rekening houden met de si
tuatie op de arbeidsmarkt" wordt
geschrapt. Voor het deel dat de ar
beidsongeschikte werkloos is,
krijgt hij of zij een werkloosheid
suitkering. Voor nieuwe gevallen
gaat dat onmiddellijk in. Zij die al
een WAO-uitkering ontvangen
maar jonger dan 35 jaar zijn, zul
len in fasen worden herkeurd. De
duur van de aanvullende wer
kloosheidsuitkering van deze
laatste groep is bij wijze van over
gangsmaatregel wel langer dan in
de nieuwe werkloosheidswet.
Met het nieuwe stelsel moet
eveneens een wetswijziging tot
stand komen die de gelijke behan
deling van gehuwden, en onge
huwd samenwonen in het stelsel
regelt. Daardoor kunnen uitkerin
gen voor gehuwden en voor onge
huwd samenwonenden op dezelf
de manier worden vastgesteld.
Dat vindt bij voorbeeld in de
bijstandswet al wel plaats voor
ongehuwd samenwonenden, maar
niet voor bij voorbeeld twee sa
menwonende mannen of vrouwen.
De uitvoering van nieuwe wer
kloosheidswet plus de vervolguit
kering en de toeslagwet komt in
handen van de bedrijfsverenigin
gen, die nu de WW al uitvoeren. De
WWV verdwijnt bij de gemeenten
die echter wel de bijstandswet
blijven uitvoeren. Ook gaan zij de
IOW uitvoeren.
SCHARENDIJKE - Het laten aanstaan van een elektrische deken heeft er toe geleid dat dinsdagavond
de kajuit van de Bounty geheel uitbrandde. Het is een houten zeiljacht, eigendom van de Hagenaar H.
J. D. Het laten aanstaan van een elektrische deken komt wel meer voor, aldus een woordvoerder van de
Rijkspolitie te water, die het onderzoek naar de oorzaak leidde. Op deze manier willen jachteigenaars
voorkomen dat de kajuit klam wordt. De Bounty lag op dat moment aan steiger S aan de Oude Haven.
Een getuige verklaarde een knal gehoord te hebben en is op onderzoek uitgegaan. Toen hij bemerkte dat
er geen personen aan boord waren heeft hij de brandweer gebeld. De brandweer van Middenschouwen
heeft het vuur geblust, omstreeks 20.15 uur werd het sein brand meester gegeven. Saillant detail: D. was
pas eigenaar van het jacht en vond bij aankoop dat de boot veel te hoog verzekerd was. Derhalve had
hij juist het te verzekeren bedrag fors omlaag gehaald met als resultaat dat het schip nu veel te laag verze
kerd is.
nieuwe werkloosheidswet „geno
men" met zijn voorstel om voor het
bepalen van de uitkeringsduur te kij
ken naar het (deels fictieve) arbeids
verleden van een werkloze en niet
louter naar de leeftijd.
De woordvoerder van de CDA-
fractie verwacht dat hiermee groten
deels aan een dringende wens van de
christendemocraten is tegemoetgeko
men. Dat zal overigens dinsdag 8
april, wanneer de CDA-fractie zich
over de stelselherziening buigt, nog
moeten worden bevestigd.
Ook met betrekking tot de „omke
ring van de bewijslast" voor werklo
zen die worden betrapt op fraude
(zwart werken) en zelf zouden moeten
aantonen dat hun uitkeringsverleden
verder wel brandschoon is, heeft De
Graaf een oplossing gevonden „waar
mee de PvdA aardig kan leven", aldus
Ter Veld. De „strafkorting" voor die
categorie wordt niet „verplicht"
maar de bedrijfsverenigingen wor
den „bevoegd" om die op te leggen.
Dan moeten er wel „aanwijzingen"
voor die fraude zijn en een „gegrond
vermoeden" dat die fraude inderdaad
is gepleegd.
Bakzeil
Ter Veld voorspelt op voorhand dat
staatssecretaris De Graaf „bakzeil
zal halen" met zijn voorstel om men
sen die „verwijtbaar werkloos" (door
eigen schuld) zijn, nooit meer dan ze
ventig procent van het minimumloon
aan uitkering te geven. CDA en PvdA
willen de bedrijfsverenigingen ook
claarover naar bevind van zaken laten
oordelen.
De hoofdpunten van de VVD betref
fen technische verduidelijking van de
nieuwe Werkloosheidswet (de Invoe
ringswet) en de behandeling van
„leefvormen", de gelijkstelling van
gehuwden met andere samenwoners.
Dat speelt door alle voorstellen heen:
de Toeslagenwet, de Bijstandswet en
de AOW.
DEN HAAG - Woensdag 9 april neemt staatssecretaris De Graaf van sociale zaken
en werkgelegenheid plaats achter de regeringstafel om als eerste indiener de zeven
wetsvoorstellen te gaan verdedigen die tezamen een nieuw sociaal zekerheidsstelsel
moeten gaan vormen. Drie jaar van vaak bittere kritiek uit vele geledingen in de sa
menleving heeft oud-vakbondsman De Graaf dan al moeten aanhoren. De Kamer zal
er een groot aantal dagen mee bezig zijn, zo uitgebreid en complex is de stelselherzie
ning die op 25 mei 1983 in de vorm van een adviesaanvrage aan de Sociaal-
Economische Raad het licht zag. De plannen waren nodig uit oogpunt van bezuiniging,
maar daardoor ook om in de toekomst een goed sociaal stelsel te kunnen blijven beta
len, aldus De Graaf.
Aanvankelijk was het de bedoeling
dat de stelselherziening op 1 januari
1986 zou ingaan. Staatssecretaris De
Graaf gaat, blijkens antwoorden tij
dens de schriftelijke voorbereiding,
inmiddels uit van 1 oktober. De
grootste oppositiepartij, de PvdA,
gaat ervan uit dat het wel eens 1 ja
nuari 1987 zou kunnen worden.
Staatssecretaris De Graaf heeft in
middels een politieke hobbel in de
Maar, zo oordeelden de directeuren
van de sociale diensten, het nieuwe
sociale stelsel brengt de bestaansze
kerheid van grote groepen mensen in
het geding. Dat komt doordat bezui
nigen de boventoon is gaan voeren.
Van samenhang, eenvoud en begrijpe
lijkheid, toch ook de bedoeling van
een nieuw stelsel, is niets terechtge
komen. Zo luidde het keiharde oor
deel van deze „werknemers" van De
Graaf. Zij kennen de praktijk beter
dan wie ook en hebben hun politieke
baas keer op keer gewaarschuwd
voor de gevolgen van het nieuwe stel
sel voor grote groepen in de samenle
ving, als de maatregelen al uitvoer
baar zijn.
Bij dat laatste zette ook de Sociale
Verzekeringsraad (SVR), die de
wetsteksten tot in detail tegen het
licht hield, vraagtekens. Juridisch
zwak, zo oordeelde de raad over de
arbeid van sociale zaken. Voorzitter
De Jong van de SVR zei begin dit jaar
nog dat een fundamentele discussie
over de stelselherziening nog niet is
gevoerd. De plannen zijn ingegeven
door de zorg van het kabinet om de
belastingen en sociale premies te
kunnen verlagen.
Hopeloos
De Sociaal-Economische Raad, het
belangrijkste adviesorgaan van de
regering op sociaal-economisch ter
rein, kwam met een hopeloos ver
deeld advies over De Graaf's pakket.
De scheiding tussen ondernemers en
vakbeweging kwam daar nog eens
duidelijk naar voren. De werkgevers
voor de plannen omdat de overheids
uitgaven, belastingen en premies om
laag moeten, de vakbeweging tegen
omdat de leden erop achteruit gaan.
CNV-voorzitter Harm van der Meu-
len noemde de stelselherziening een
regelrechte ramp. Werkgevers en
werknemers vonden elkaar later in
de SER toch een keer, en met succes.
Hun kritiek, in een aanvullend ad
vies op de stapsgewijze afbouw van
de werkloosheiduitkering leidde na
dat ook de Kamer nog eens tegen
sputterde tot het schrappen hiervan.
Die stapjes betekenden dat de kop
peling tussen het laatst verdiende
loon en de hoogte van de uitkering
(de kern van de huidige werkloos
heidsregeling) werden doorgeknipt.
Stromen kritiek ook van politieke
partijen, uitkeringsorganisaties en
de vrouwenbeweging. De teneur: het
nieuwe stelsel brengt veel verslechte
ringen met zich mee en werkt veelal
nadelig voor niet-kostwinners, wat
vaak vrouwen zijn. Werklozen, voor
al met een gezin, komen snel onder
het sociaal minimum. De bijstand,
met alle pijnlijke gevolgen als het
opeten van een eigen huis, komt veel
sneller in zicht dan in het oude stel
sel. De toeslag die een werkloze kan
krijgen als hij onder het minimum
raakt, wordt echter in lang niet alle
gevallen verstrekt. Gevolg: bijstand.
voorspellen of het parlement de stel
selherziening nog voor de Kamerver
kiezingen van 21 mei kan afronden.
De regeringsfracties streven er wel
naar, maar zitten in een tijdklem. De
Tweede Kamer staakt haar vergade
ringen eind april om drie weken op
verkiezingstournee te gaan. Boven
dien zal ook de Eerste Kamer de voor
stellen nog in behandeling nemen, in
clusief de schriftelijke voorberei
ding. Na 21 mei wordt het zittende
kabinet demissionair en het is niet
gebruikelijk dat controversiële wets
voorstellen dan worden behandeld.
Wie een toeslag op zijn werkloos
heidsuitkering krijgt en een partner
heeft die werkt, wordt op die toeslag
gekort. En dan komen begrippen als
„verwijtbare werkloosheid", „pas
sende arbeid" en de bewijslast bij
fraude nog om de hoek kijken.
Een deel van de arbeidsongeschik
ten moet na herkeuring, waardoor ze
een deel van hun WAO vervangen zien
door een werkloosheidsuitkering,
ook een beroep op de bijstand doen.
Pogingen van CDA en WD om dit te
veranderen strandden tot dusver. Or
ganisaties van WAO-ers zetten vraag
tekens bij de keuringsnormen van de
Gemeenschappelijke Medische Dien
sten.
Partner
De partner van een oudere werk
loze (voor welke groep een speciale
regeling is getroffen) kan op straffe
van korting van de uitkering ver
plicht worden werk te zoeken. De ver
diensten daarvan worden gekort op
de uitkering van de werkloze partner.
In de huidige regelingen wordt niet
naar andere inkomsten in een gezin
gekeken. Zelfs een oudere werkloze
kan gedeeltelijk in de bijstand te
rechtkomen en dan in het zicht van
zijn pensionering zijn eigen huis
kwijt raken, zo heeft de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten na in
dringend napluizen van de voorstel
len ontdekt.
De gemeenten maken zich ook zor
gen over het wegvallen van werk bij
de sociale diensten door het verdwij
nen van de WWV. Daarbij zijn 4000
werknemers betrokken, waarvan
maar een klein deel naar de nieuwe
uitvoerders van de Werkloosheids
wet, de bedrijfsverenigingen, zou
kunnen. Herplaatsing binnen de ge
meente is een mogelijkheid die ech
ter geld kost. Er komt nog overleg
met de ambtenarenbonden.
Over do financiële gevolgen van de
herziening bestaat onduidelijkheid.
Volgens het kabinet moeten de nieu
we wetten op den duur globaal een
bezuiniging van zo'n vier miljard gul
den opleveren, al haalt het afzien van
de stapsgewijze afbouw in de nieuwe
Werkloosheidswet daar al wat van af.
De SVR kwam in een berekening uit
„ergens tussen een lastenverzwaring
van 2,1 miljard gulden en een bespa
ring van 8,1 miljard gulden". Duide
lijk is in elk geval dat het de oude ar
beidsongeschikten tot 35 jaar (na
herkeuring) en de nieuwe arbeidson
geschikten zijn. die door een gedeel
telijke terugval op een werkloos
heids- of bijstandsuitkering het gros
van het gelag zullen moeten betalen.
De mate waarin uitkeringsgerech
tigden er door de stelselherziening op
achteruitgaan hangt af van hun per
soonlijke omstandigheden. Hoe lang
hebben ze gewerkt, hoe oud zijn, hoe
is hun gezinssituatie? Hier en daar
kan zelfs enige (tijdelijke) vooruit
gang worden geboekt, maar een
netto-inkomensachteruitgang van
honderden guldens is ook mogelijk.
Het schrappen van de stapsgewijze
halfjaarlijkse afbouw van de werk
loosheidsuitkering naar het mini-"
mumniveau, nadat tijdens de schrif
telijke voorbereiding op het debat
ook de brede politieke bezwaren te
gen dit doorknippen van de verzeke
ringsgedachte duidelijk werden,
heeft de pijn enigszins verzacht.
Maar meer dan gemiddeld belandt
een werkloze met een gezin aanzien
lijk sneller dan de huidige 2,5 jaar op
het sociaal minimum van minder dan
1500 gulden per maand.
Debat
De Tweede Kamer begint aan een
debat over de stelselherziening socia
le zekerheid dat als alles meezit, op
zijn vroegst donderdag 17 april kan
worden afgesloten. De Kamer heeft
voor de eerste termijn van het debat
al circa achttien uur spreektijd no
dig. Het CDA heeft vier uur spreek
tijd gevraagd, de PvdA vijf en de
VVD drie. „En dan beperken we ons
tot de zaken waarover we nog vragen
hebben", aldus VVD-kamerlid Lin-
schoten die aanvankelijk dacht aan
twee uur genoeg te hebben.
Voor PvdA-kamerlid Ter Veld is
het de vraag of de Kamer het in die
twee weken zal klaren. Na de behan
deling van de wetsontwerpen in
hoofdlijnen, staat zij op een uitvoeri
ge behandeling van de wetsartikelen
en de wijzigingsvoorstellen. Die wor
den thans in overleg met deskundige
ambtenaren nog voorbereid. Boven
dien zullen er nog wijzigingen afko
men van het ministerie met betrek
king tot de Invoeringswet, waarover
de kamerspecialisten zich op de val
reep moeten buigen. Aan de Invoe
ringswet die de komende uitke
ringspraktijk regelt, kleven nog
zoveel detailvragen dat liet de vraag
is of die gelijk met de hoofdlijnen be
handeld kan worden.
De Kamerleden die het hele com
plex van voorstellen nog overzien zijn
op de vingers van een hand te tellen.
CDA-deskundige Weijars heeft zich
teruggetrokken in Oostenrijk om aan
zijn bijdrage aan het debat te scha
ven. PvdA-kamerlid Ter Veld, die zich
voorbereidt in haar werkkamer aan
het Binnenhof: „Wij zijn ook maar
oprechte amateurs." VVD-kamerlid
Linschoten kan desgevraagd niet be
denken wie behalve de luttele woord
voerders-fractiespecialisten, inzicht
hebben in het totaal.
Vat
Ter Veld's ervaring is dat zelfs de
ambtenaren die de stelselherziening
van a tot z in het vat hebben gegoten,
moeite hebben haar wijzigings
voorstellen te vertalen in sluitende
wetsteksten. „Dan zeg ik, jullie heb
ben hetzelf zo ingewikkeld gemaakt.
Bijna iedereen met een uitkering
krijgt er straks mee te maken."
Al met al valt niet met zekerheid te
BURGH-HAAMSTEDE - Het laatste hoofdstuk van de verbouwing van een deel van dorpshuis De Schutse in Burgh-
Haamstede tot bibliotheekfiliaal wordt gelezen'. Medio januari begon het plaatselijk bouwbedrijf J. C. Prince aan
de verbouwing en nu ziet het er naar uit, dat eind april de eerste boeken naar binnen gedragen kunnen worden. Dit
tot volle tevredenheid van de voltallige gemeenteraad van Westerschouwen. De lokale volksvertegenwoordigers
sternden in januari in met het beschikbaar stellen van 185.000 gulden (eerder al een deel hiervan) voor de aanpassing
van het dorpshuis. De Schutse was vroeger een huishoudschool, waarvan tot voor kort drie lokalen bleven staan.
Juist die ruimten zijn nu aangepast voor de bibliotheek. Westerschouwen en Burgh-Haamstede moest het tot voor
kort doen met de toeristenbibliotheek, die 1500 boeken herbergde. Nu dus een speciale ruimte in De Schutse en de
liberaal dr. H. J. van Zuijlen heeft zich al openlijk afgevraagd of er nu niet gedacht moet worden over de taakom
schrijving van de huidige beheerder van het dorpshuis. Burgemeester J. L. Nicmansvcrdriet-LeenheeT zegde hem een
yiadere studie toe. De bibliotheekruimte beslaat ongeveer 240 vierkante meter en is onderdeel van de Stichting Biblio
theekvoorziening Schouwen-Duiveland. Eind mei moet de ruimte in gebruik genomen worden.
