Rabobank Q
SCHOUWEN-DÜIVELAND
EN DE DOLEANTIE (4)
Voor een
verantwoorde lening
naar de Rabobank!
w
Geld nodig voor uw woninginrichting?
l,
r,
4
Kerkwerve behoorde tot de kleinste Hervormde gemeenten op Schouwen-Duive-
land. Bovendien was de gemeente niet rijk en had in de vorige eeuw een vervallen
kerkgebouw. In het begin van de 70er jaren van de 19de eeuw koos de gemeente meer
en meer de „orthodoxe" zijde, dat wil zeggen: men voelde zich aangetrokken tot een
ethische prediking.
Prof. P. D. Chantepie de la Saussaye
(Leeuwarden 1848 - Bilthoven 1920).
De ethischen
De twee meest vooraanstaande
theologen van de ethische richting
binnen de Nederlandse Hervormde
Kerk waren Chantepie de la Saussaye
en Beets. Chantepie was aanvanke
lijk Waals predikant, later diende hij
de Hervormde gemeente in Rotter
dam en werd in 1872 hoogleraar in
Groningen. Nicolaas Beets is bekend
gebleven, niet door zijn theologische
arbeid, maar wel door zijn literaire.
Hij is immers de schrijver van de
Camera Obscura". Beets was Her
vormd predikant in onder meer
Utrecht en werd later hoogleraar.
Chantepie hechtte grote waarde
aan de Godskennis en de openbaring
Gods in de natuurlijke en de zedelij
ke wereld. Hij legde een verband met
de openbaring in Christus die zich
richt op het menselijk geweten. Prof.
De Jong schrijft in zijn Nederlandse
Kerkgeschiedenis dat Chantepie wil
de uitgaan van het „ethische empire",
de „Christelijke ervaring, der feiten
dier Christelijke consciëntie, welke
mede in de leer der Hervormde Kerk
eene theoretische uitdrukking heeft
gevonden". Prof. De Jong voegt eraan
toe: „Maar bij zulke redeneringen
werden de kenners vaix.debélijdenis
argwanend: deze ineensmelting ging
te gemakkelijk, dit herstel van de
menselijkheid van de gevallen zon
daar voltrok zich niet zo ongestoord".
Naast Chantepie de la Saussaye en
Beets was het vooral prof. J. H. Gun
ning, die de woordvoerder van de
ethische richting werd. Meer dan an
deren beklemtoonde Gunning de eis
van bekering. Andere bekende ethi
sche theologen waren prof. J. J. Ph.
Valeton, prof. I. van Dijk en ds. A. W.
Bronsveld. De laatste, individualist
als hij was, merkte op ten aanzien
van zijn kerkelijke richting: ik be
hoor bij mijzelf!
Naar een orthodoxe koers
In 1878 vertrok de Kerkwerfse pre
dikant ds. H. F. Reynvaan naar
Nieuvv-Vossenieer. De lidmatenver-
gadering van de Hervormde gemeen
te besloot definitief in orthodoxe
richting te koersen. Op 4 december
1878 werd met 35 stemmen besloten
een orthodox predikant te beroepen.
Voor een modern predikant was één
stem. Na het tractement van de do
minee aantrekkelijker gemaakt te
hebben door middel van een verho
ging van de kerkelijke belasting en
na drie vergeefse beroepen kreeg
Kerkwerve in 1880 eindelijk zijn or
thodoxe predikant in de persoon van
H. H. Barger.
Op 29 februari 1880 werd kandidaat
Barger bevestigd door zijn broer ds.
E. Barger uit Maassluis, 's Middags
deed hij intrede en reeds uit de in-
treepreek bleek zijn kerkelijke rich
ting. Hij sprak „over het heerlijk
Kruis Evangelie hetwelk hij haar (de
gemeente) wenschte te verkondigen"
naar aanleiding van 1 Cor. 1 23 en
24.
De kermis en de zending-
Al spoedig bleek welke richting ds.
Barger op wilde. Zo zond de kerke-
raad een verzoekschrift aan de ge
meenteraad van Kerkwerve om de
kermis af te schaffen of in ieder geval
te beperken.
De catechisaties voor het afleggen
van geloofsbelijdenis gingen (weer)
aan de hand van het „Kort Begrip"
van de 17de eeuwse Middelburgse
predikant Herm. Faukelius. Het af
leggen van belijdenis was een zaak
waaraan veel waarde werd toege
kend. Zo vergde het onderzoek van 16
„aannemelingen" in 1882 drie uur!
Kerkwerve kreeg tijdens de
ambtsperiode van ds. Barger een
meisjesvereniging. De zending kreeg
veel aandacht. Er werd een vereni
ging voor in- en uitwendige zending
op Gereformeerde grondslag opge
richt. Gecollecteerd werd voor de
Unie van de School met de Bijbel.
Het kerstfeest kreeg een nieuwe
vorm door een kerstboom in de kerk,
prijzen voor ijverige catechisanten
en een kledinguitdeling aan de ar
men.
Ds. Barger's naam werd alom be
kend. Door veel gemeenten werd hij
beroepen, maar steeds bedankte hij,
zelfs voor Vlissingen in 1884. In het
zelfde jaar nam hij echter een beroep
aan naar Leusden. Voor zijn afscheid
zorgde hij ervoor dat Kerkwerve in
orthodox vaarwater bleef. Volgens
het rooster van de Ring Zierikzee zou
ds. Brandt, modern predikant in Zie
rikzee, consulent worden. Hij bleek
bereid dit af te staan aan zijn recht
zinnige ambtgenoot ds. Romijn.
Voorts werd besloten dat de bedie
ning van het Heilig Avondmaal en de
Doop uitsluitend bediend zou worden
door rechtzinnige predikanten.
Prof. dr. J. H. Gunning (Vlaardingen
1829 - Arnhem, 1905).
Op 24 augustus 1884 nam ds. Barger
afscheid van Kerkwerve. Later werd
hij predikant in Vlaardingen, Bloe-
mendaal en Utrecht. Daar werd hij
één van de meest vooraanstaande
fl
predikanten. Hoewel behorend tot de
ethische richting betreurde hij de
kerkelijke partijen. In Utrecht was
hij vooral op maatschappelijk gebied
actief en vond tijd voor historische
studies. In 1931 ging hij met emeri
taat; hij overleed acht jaar later.
Ds. W. K. P. Goeree
Na een vergeefs beroep werd op 21
september 1884 met algemene stem
men beroepen kandidaat Willem Ka-
rel Pieter Goeree, wonende te Vlis
singen. Hij had drie beroepen
gekregen: Kerkwerve, Sirjansland
en Kolderveen. Dat naar Kerkwerve
nam hij aan.
W. K. P. Goeree was geboren te
Vlissingen in 1859. Hij ging op het
gymnasium in Middelburg en stu
deerde theologie in Groningen. Op 7
december 1884 werd hij in Kerkwerve
bevestigd door zijn oom ds. L. H. F.
Creutzberg, predikant in Wouden
berg. Aan de handoplegging namen
deel naast de bevestiger, de consulent
ds. P. J. Romijn uit Zierikzee en ds. L.
A. F. Creutzberg uit Oosterland.
's Middags deed de nieuwe predi
kant intrede met Jeremia 1 6-9: Toen
zeide ik: Ach, Heere Heere! zie, ik kan
niet spreken, want ik ben jong. Maar
de Heere zeide tot mij: Zeg niet: Ik
ben jong; want overal, waarhenen Ik
u zenden zal, zult gij gaan, en alles,
wat ik u gebieden zal, zult gij spre
ken. Vrees niet voor hun aangezicht,
want Ik ben met u, om u te redden,
spreekt de Heere. En de Heere stak
Zijn hand uit, en roerde mijn mond
Prof. dr. Nicolaas Beets (Haarlem
1814-Utrecht 1903).
aan; en de Heere zeide tot mij: Zie, Ik
geef Mijn woorden in uw mond.
Het was een bekende tekst, die
vaak werd gebruikt. Onder meer
door de al genoemde prof. J. H. Gun
ning, die met dezelfde tekst zijn zoon
- ook J. H. Gunning - in 1884 als predi
kant van Wilhelminadorp bevestigde.
In het spoor verder
Ds. Goeree ging in het spoor van
zijn voorganger verder in Kerkwerve.
Toen hij een half jaar daar woonde
trad hij in het huwelijk. In Holwier-
da (Groningen) werd op 8 juni 1885
het huwelijk gesloten tussen hem en
Bouwina Bakker, geboren in Bierum.
De jeugdige bruid had juist de dag er
voor haar 22ste verjaardag gevierd.
Gezamenlijk gingen zij naar de Kerk
werfse pastorie waar een jaar later
een dochter werd geboren die als na
men kreeg: Wouterina Geertruida
Alida Magdalena.
Ds. Goeree voelde zich nauw be
trokken bij de kerkelijke strijd bin
nen de Nederlandse Hervormde
Kerk, die zich met name in Amster
dam concentreerde. Hij gaf er zijn
kerkeraad begin 1885 informaties
over.
Ijverig deed ds. Goeree zijn werk.
Hij hield in de week Bijbellezingen
en besteedde veel tijd aan de catechi
saties. Aan gehuwden gaf hij afzon
derlijk les.
In 1886 had ds. Goereee 16
belijdenis-kandidaten en in 1887 ne
gen. Het onderzoek, dat twee uur
duurde, geschiedde volgens het oude
leerboek van de kerk, de Heidelberg-
se Catechismus. Na hun toelating
drukte ds. Goeree de nieuwe lidma
ten op het hart, „de ernst der geloofs
belijdenis als een belijdenis van
den naam van Christus als Eenigen
Verlosser van zondaren, van Christus
den Koning Zijner Kerk".
Ds. Goeree ontving in 1887 beroe
pen naar Opende en Sint Philipsland,
in 1888 naar Kats en in januari 1889
naar Biggekerke. Voor alle beroepen
meende hij te moeten bedanken.
In de slotaflevering willen wij
stilstaan bij de keuze van ds. Goeree
voor de doleantie. h. uil
Het kerkgebouw van Kerkwerve bevond zich in de tweede helft van de negentiende eeuw in een bouwvallige staat.
Tot 1895 bleef de kerk in gebruik. Daarna werd tijdelijk gekerkt in een houten noodkerk, die links te zien 'is. In 1900
kwam een nieuw kerkgebouw gereed. Tussen de noodkerk en de oudekerk staat het schoolgebouw.
Advertentie
ZIERIKZEE
Plattelandsvrouwen
De Christelijke Plattelandsvrou
wen Bond, afdeling Schouwen-
Duiveland vergadert dinsdag 18
maart in het hervormd Verenigings
gebouw te Zierikzee. De bijeen
komst, die om 19.45 uur begint, om
vat ondermeer een lezing van de
directeur van de lagere Tuinbouw
school in Kapelle, die spreekt over de
verzorging van de bloemen en plan
ten.
Muziek
In de Sint-Willibrorduskerk te Zie
rikzee geeft de plaatselijke Orato
riumvereniging zaterdag 22 maart
een optreden, dat om 20.30 uur be
gint. Op het muzikale programma
staan ondermeer De zeven kruis
woorden van Haydn. Als solisten tre
den op Liesbeth Franken (alt), Han
Wesdorp (tenor) en Jan de Kam (bas),
terwijl Marjan Timmer de zan-
ger(s)(essen) begeleidt op de piano.
De avond staat onder leiding van di
rigent Pieter L. Zoomers en kan wor
den gezien als een uitgestelde jubi
leumviering ter gelegenheid van het
40-jarig bestaan.
Hobby's
Zaterdag 3 mei is er in het Huis van
Nassau te Zierikzee een hobby- en
verzamelbeurs. Hiermee komt de ge
plande beurs van zaterdag 29 maart
te vervallen. De nieuwe beurs is van
10.00-16.00 uur en belangstellenden,
die iets te verhandelen of te ruilen
hebben melden zich aan bij L. Kaas
hoek, 01110-2167. De geplande bijeen
komst is verzet in verband met ge
lijksoortige activiteiten op dezelfde
datum, waardoor beide organisaties
elkaar voor de voeten zouden kunnen
lopen.
BURGH-HAAMSTEDE
Geslaagd
Dik van den Berge is in Rijswijk
geslaagd voor het diploma S III
Stuurman Groothandelsvaart.
BROUWERSHAVEN
Reflextherapie
Op dinsdag 18 maart wordt in het
Tbnnenmagazijn te Brouwershaven
een lezing gehouden over irisdiagno
se en reflextherapie door Z. de Groot-
Mukhina uit Capelle aan den IJssel.
De avond wordt gehouden in het ka
der van de maandelijkse bijeenkomst
van de afdeling Brouwershaven van
de Nederlandse Bond van Platte
landsvrouwen en begint 20.00 uur.
NIEUWERKERK
Computer
De gemeente Duiveland heeft als
eerste gemeente op Schouwen-Duive-
land de hulp ingeroepen bij de inven
tarisatie van de komende gemeente
raadsverkiezingsuitslag aanstaande
woensdag. De gemeente wordt hier
bij geholpen door Samsom data Sy
stemen bv, die de gegevens geautoma
tiseerd kan verwerken. Hierdoor kan
binnen zeer afzienbare tijd nadat de
stembureaus gesloten zijn de uitslag
van de verkiezingen bekendgemaakt
worden.
SIRJANSLAND
Basisschool
In de openbare basisschool te Sir
jansland is deze week de jaarlijkse
ouderavond gehouden in aanwezig
heid van de Duivelandse onderwijs
wethouder J. op 't Hof. C. Struijk,
voorzitter van de ouderraad kon een
groot aantal belangstellenden wel
kom heten en somde in zijn openings
woord verschillende activiteiten op,
die in het verbouwingsjaar hebben
plaatsgevonden. Na behandeling van
het gebruikelijke huishoudelijk ge
deelte werden Struijk en mevrouw J.
Fluyt respectievelijk herkozen tot
voorzitter en secretaris. Basisschool
directeur G. Oele ging in op het
zwemonderwijs in Nieuwerkerk, dat
momenteel begeleid wordt door twee
enthousiaste instructeurs. Vanuit de
aanwezigen rees de vraag waarom er
geen zwemvierdaagse op het pro
gramma van de komende tijd staat.
Op 't Hof zegde toe dit uit te zoeken.
Na een pauze sloot Oele de bijeen
komst af met het vertonen van een
diaserie over de verbouwing van de
basisschool en het feestprogramma
naar aanleiding van de heropening.
OOSTERLAND
Collecte
De collecte voor de epilepsiebestrij-
ding, beter bekend als de macht van
het kleine, heeft in Oosterland
1055,30 gulden opgeleverd. De geldin
zameling geschiedde onder leiding
van E. J. Poelman-van Leeuwen.
KORTGENE
Watersportverenigingen
aangesloten bij
Vereniging Deltawateren
Sinds enige tijd is een groot aantal
watersportverenigingen in het
Zeeuwse Deltagebied aangesloten bij
de onlangs opgerichte Vereniging
Deltawateren. De organisatie heeft
als doelstelling het uitzetten van een
watersportbeleid in voornoemd ge
bied, waarvoor de nieuwbakken or
ganisatie een hengeltje bij de ge
meenten en de provincie gaat
uitgooien. Voorzitter is J. J. J. Blom
en het secretariaat is in handen van
G. J. Brinkman in Kortgene.
KAMPERLAND
Folder
De provinciale overleggroep
Zeeuwse attractiepunten en musea
heeft een folder laten drukken, waar
in de Zeeuwse elkweervoorzieningen
staan vermeld. De uitgave wordt
woensdag 26 maart officieel door J.
Deïst, voorzitter van de groep, over
handigd aan gedeputeerde J. B. Ven-
tevogel. Dit gebeurt in recreatiecen
trum de Roompot te Kamperland en
staat gepland voor 15.30 uur.
HEINKENSZAND
Reuma
Enkele medewerkers van de GMD
in Goes houden vrijdag 21 maart in
De Stenge te Heinkenszand een le
zing over hun werk met betrekking
tot het adviseren over allerlei aan
passingen voor gehandicapten. De
bijeenkomst, die om 20.00 uur begint,
wordt georganiseerd door de Reuma-
patiëntenvereniging Midden-
Zeeland.
GOES
Jeugdwerkburo
In de week van 25 maart verhuist
het Jeugdwerkburo Zeeland van de
Goese Korte Kerkstraat in Goes naar
De Villa in dezelfde plaats. Het
Zeeuws Agrarisch Jongeren Contact
neemt een toevlucht tot het ZLM-
gebouw. Het postadres van het jeugd
werkburo met de hieronder resulte
rende verenigingen wordt: postbus
186. 4460 AD Goes, telefoon 01100-
11130.
Wanneer u geld wilt lenen voor een nieuwe auto, het
inrichten of verbouwen van uw woning, kom dan in ieder
geval eens praten met de Rabobank.
U krijgt een gedegen advies en de rente is aantrekkelijk
laag zodat u niet teveel betaalt.
Maak daarom nu een afspraak met de adviseur van de
Rabobank.
geld en goede raad
DEN HAAG - Er moet een gemeen
schappelijke basisopleiding voor de
alternatieve geneeswijzen komen. De
commissie alternatieve geneeswijzen
van de nationale raad voor de volks
gezondheid zegt dit in een ontwerp
advies voor staatssecretaris Van der
Reijden (WVC). Het is gebaseerd op
het donderdag gepubliceerde rapport
„Beroepsorganisaties alternatieve
geneeswijzen".