JUBILEUM honderd jaar
streeknieuws
Nederland staat stil bij
Wetboek van Strafrecht
Z1ERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag 28 februari 1986 Nr. 23888
5
ZIERIKZEE - Dit jaar
staat strafrechterlijk
Nederland op vele
manieren stil bij ons
honderdjarig Wetboek van
Stafrecht en de
'Beginselenwet voor het
gevangeniswezen'.
Bezinning en herdenking
dus, met
tentoonstellingen,
discussies en symposia. In
een gesprek met J.
Nijborg, sinds kort
gepensioneerd regionaal
directeur van het
gevangeniswezen in
noord-oost-Nederland en
mr. K. van Tuinen,
directeur van de
gevangenis en
rijkswerkinrichting (RWI)
Norgerhaven in
Veenhuizen, gaan we
dieper op dit 'jubileum'
in.
Nijborg en Van Tuinen steken
hun energie bij deze herdenking
vooral in de informatie aan en
beeldvorming bij een zo breed
mogelijk publiek. Zij zijn mensen
van de praktijk die moeten leven
met de gevolgen voor gedetineerden
en personeel van beleidsdaden en
rechterlijke vonnissen, met een
realiteit van cellentekort, drugs in
de inrichtingen en een veelheid aan
ethnische minderheden.
Hun opvatting over ons
gevangeniswezen wordt verwoord
door Van Tuinen: „De basisgedachte
is dat je gedetineerden ook als
mensen ziet. Als wezens waarmee je
de tijd uitzit: als personeel heb je
tenslotte in zekere zin ook
levenslang. Je kunt dat op
verschillende manieren doen: met
als grootste zorg het vasthouden
van mensen of vanuit de gedachte
dat je probeert zo goed en kwaad
als het gaat die periode samen door
te komen."
Nijborg: „Te pretentieus moet je
ook niet zijn. Je sluit op omdat er
geen alternatief is. Als ze er maar
niet slechter uitkomen dan ze erin
kwamen, is de gedachte dan."
Dat klinkt fatalistischer dan hij
wil. Terugblikkend op honderd jaar
vrijheidsstraf die volgens onze
tradities ook altijd zinvol" moest
zijn: „vernieuwende ideeën zijn
natuurlijk altijd doorgedrongen. In
de vorige eeuw gingen we uit van
inkeer en zedelijke verbetering door
eenzame opsluiting met de Bijbel
als troost. Nu praten we over
gedragsbeïnvloeding en begeleiding
in gevangenisgemeenschappen".
„Die filosifie werkt op bijna alle
fronten door. Neem het
drugsgebruik binnen de
gevangenissen. Iedereen weet dat er
„gebruikt" wordt in de cellen. En
dat is weer alleen mogelijk doordat
er langs vele, uiterst inventieve
kanalen verdovende middeien
binnenkomen. „Net als
ijzerzaagjes", constateert Nijborg
droogjes. „Het mag niet, maar het
komt er wel in".
Van Tuinen wil niet
generaliserend praten over
verslaafden alsof de inrichtingen
daar vol mee zitten. „Vergeet niet
dat je ook de „gewone" gebruikers
binnenkrijgt: de mensen die gewend
zijn zo nu en dan wat te nemen, een
stickie, een shot, wat dan ook, ook
het dagelijkse borreltje. Die komen
ook droog te staan. En dan hebben
we het nog niet over de aan alcohol
verslaafden."
Laconiek: „Een fles jenever is nou
eenmaal moeilijker binnen te
smokkelen dan een stickie, dus op
die manier kan inderdaad wat je
noemt criminele besmetting
ontstaan".
In de gevangenis zitten en dan
weer een verbod overtreden, dat
vindt de maatschappij dubbel erg,
constateert Van Tuinen.
Nijborg: „Zoveel mogelijk het
drugsgebruik in de inrichtingen
beteugelen, heeft de staatssecretaris
gezegd. Natuurlijk, dat vind ik ook,
het is een gevaar voor de
volksgezondheid. Je kunt
theoretisch gesproken een inrichting
helemaal drugsvrij houden door
gedwongen strenge visitatie, urine
controle enzovoorts.
De directeur die dat regiem wil
moet wel weten wat hij inlevert. Hij
komt uit op een koud, rigide
systeem dat voorbij gaat aan de
bedoelingen van ons
gevangeniswezen en waar men met
grotere problemen uitkomt dan men
erin kwam." Met nadruk: „Ik
propageer zeker geen drugs in de
cel, net zo min als ik iemand aan
zal raden vijf mogadontabletten te
slikken om in slaap te komen. Maar
het gebeurt wel."
Nijborg was voorzitter van de
werkgroep die onlangs het rapport
„Drugvrije detentie" opstelde en
aanbood aan de staatssecretaris van
Justitie. Hierin wordt gepleit voor
drugvrije afdelingen, die in de
praktijk een redelijk succesvolle
poging blijken te zijn gedetineerden
op basis van vrijwilligheid tegen
zichzelf te beschermen. Hij moet er
wel wat voor doen: urine laten
onderzoeken, bereid zijn tot
regelmatige fouillering. Nijborg:
„als je drugvrije afdelingen creëert
geef je de strijd nog niet op voor de
totale inrichting. Je zoekt naar een
evenwicht, probeert het probleem te
beheersen. Ik ben er niet .alleen om
op te sluiten en te bestrijden, maar
ook om te helpen en te begeleiden".
De penitentiaire inrichtingen in
ons land zitten te krap in hun jasje.
Langgestraften houden ruimte bezet
en het cellentekort dat daardoor is
ontstaan leidt tot problemen.
Mensen zitten te lang opgesloten in
politiebureaus en in huizen van
bewaring in fases in hun proces dat
ze daar niet (meer) horen. Anderen
worden op het politiebureau al naar
gelang de zwaarte van het delict
naar huis gestuurd, wat de nodige
sociale onrust heeft veroorzaakt.
Veroordeelden moeten veel te lang
op de uitvoering van hun straf
wachten.
De reden? Meer aanhoudingen,
hogere vrijheidsstraffen, denkt
Nijborg. Van Tuinen voegt er nog de
doorwerking van de na-oorlogse
geboortegolf aan toe.
Inmiddels is het besluit gevallen
de capaciteit van het
gevangeniswezen op te voeren. Tot
1990 wordt het cellenbestand
uitgebreid met 750 cellen tot 5500 in
totaal door uitbreiding en renovatie
van gebouwen. Op langere termijn
komt er nieuwbouw. Daarbij wordt
gedacht, aan vier a vijf grote,
gesloten gevangenissen. Van twee
daarvan staat vast dat ze in
Leeuwarden en Hoogeveen komen.
Gesproken wordt verder over
Limburg en Rotterdam.
De nieuwbouwplannen stuitten
vorig jaar op kritiek van onder
anderen linkse politici in de Kamer,
de Coornhertliga (vereniging voor
strafrechtshervorming) en de
ambtenarenorganisaties wier leden
in de inrichtingen werken. Men
vond dat het accent teveel ligt op
opbergen in grotere gebouwen, met
alle problemen vandien voor het
personeel, in plaats van op
preventie. De bewindslieden in Den
Haag stelden echter dat de bouw
van viei", vijf gevangenissen
aanzienlijk goedkoper is dan
kleinschalige bouw.
Van Tuinen en Nijborg relativeren
de kritiek. Praten over „grote"
inrichtingen, betekent dat je het
hebt over maximaal 250 plaatsen
per inrichting (in totaal dus 1000 tot
1250 cellen erbij). Die, aldus
Nijborg, toch ook in verschillende
paviljoens kunnen worden
ondergebracht, zodat je diverse
regiems kunt combineren met een
„infrastructuur" van voorzieningen
en deskundig personeel
(recreatieleiders, sportinstructeurs).
Het huis van bewaring in
Maastricht en dat in Amsterdam de
„Bijlmerbajes", zijn twee grote, zo'n
tien jaar geleden gebouwde,
moderne gevangenissen waarin voor
het eerst allerlei technische foefjes
aan bewakingsapparatuur zijn
verwerkt.
Nijborg en Van Tuinen denken dat
de nieuwe inrichtingen toch wel wat
soberder zullen zijn. Het
„elektronisch oog" boezemt hen
beiden afkeer in omdat het
gedetineerden en personeel
frustreert en zeker niet motiveert.
Juist vanuit die zo goed
beveiligde Bijlmerbajes ontsnapten
nog niet zo lang geleden
gedetineerden. Van Tuinen; „Het
kan zijn dat het systeem het juist
uitlokt relaties met bewaarders
zijn onmisbaar en kunnen ook
beveiligingen betekenen. Overigens:
het merendeel wil helemaal niet
ontsnappen. De omstandigheden
bepalen of iemand vluchtgevaarlijk
is. Buitenlanders die bang zijn voor
uitlevering proberen weg te komen.
En Nederlanders? Een paar dagen
er tussenuit knijpen om thuis orde
op zaken te stellen of om gewoon de
BROUWERS DAM
Excursie
De Natuur- en Vogelwacht Schou-
wen-Duiveland houdt zondag 2 maart
een excursie naar de Brouwersdam,
waarbij de kijker op de vogels ge
richt wordt. Ten gevolge van de win
ter verwachten de vogelaars bijzon
dere waarnemingen. Belangstellen
den verzamelen zich bij de Spuisluis
om 10.30 uur.
ZONNEMAIRE
Oud papier
De leden van muziekvereniging
Nut en Uitspanning gaan zaterdag 1
maart, morgen, vanaf 09.30 uur weer
oud papier ophalen in Zonnemaire.
Zij vragen de bevolking het papier
zoveel mogelijk buiten klaar te zet
ten.
DU1VELAND
VVD kieskring
Alle inwoners van de gemeente
Duiveland zijn donderdag 6 maart
vanaf 20.00 uur welkom in Ons
Dorpshuis te Nieuwerkerk. Dan geeft
de VVD uitleg over het verkie
zingsprogramma voor de aankomen
de gemeenteraadsverkiezing op 19
maart. Op deze avond wordt uitleg
gegeven door bestuurs- en raadsle
den.
SIRJANSLAND
Reformatorisch Contact
Het Reformatorisch Contact Or
gaan Schouwen-Duiveland vergadert
donderdag 6 maart in het vereni
gingsgebouw te Sirjansland. Tijdens
de bijeenkomst, die om 19.45 uur be
gint, spreekt ds. K. ten Klooster. Ne
derlands Hervormd predikant in
Lunteren, over het puritanisme. Dat
is een Engelse stroming, die veel in
vloed heeft gehad op de prediking
van de Nadere Reformatie.
BRUINISSE
Helpt Elkander
Ondanks de Siberische omstandig
heden was er een goede opkomst tij
dens de vergadering van de HVG
Helpt Elkander, die met een hartelijk
welkomstwoord door mevrouw N. H.
de Korte werd geopend. Na het zin
gen van Gez. 34 1 en 6 ging ze voor in
gebed. De meditatie werd verzorgd
door B. de Waal-Jumelet uit Luc.
18 31-34: De moeilijke weg met als
eindpunt Jeruzalem. Dieper ging ze
in op de overgave en de kracht om die
moeilijke weg te gaan.
Na de pauze werd de avond ver
zorgd door mevrouw Hekman die
door middel van video-beelden herin
neringen opriep van het jubileum
feest in mei vorig jaar toen de burge
meester 40 jaar in overheidsdienst
was. Velen zagen zichzelf, familie en
kennissen terug op het scherm. Ook
de sprekers van die middag passeer
den de revue. In h^ar dankwoord aan
mevrouw Hekman stelde mevrouw
De KOrte dat het een voorrecht is om
'burgemeester op een dorp te zijn
waar alles en iedereen nog herken
baar is, waardoor velen het feest heb
ben meebeleefd. Mevrouw Hekman
kreeg een boeket bloemen aangebo
den. Gemeentebode M. Hanse werd
bedankt voor het verzorgen van het
technische gedeelte. Mevrouw De
Waal las het gedicht Jezus of Bar-
Abbas, waarna ze met dankgebed de
mooie avond besloot.
Rode Kruis
Het Rode Kruis afdeling Bruinisse,
houdt donderdag 6 maart de algeme
ne ledenvergadering in het Dorps
huis, aanvang 19.30 uur. Op de agenda
staat onder andere een bestuursver
kiezing waarbij aftredend en her
kiesbaar zijn T. C. Hekman (voorzit
ter) en J. M. C. v. d. Berge-Hooger-
heide (Welfare). In de pauze ruim
aandacht voor deze Welfare; De Wel
fare-artikelen worden dan te koop
aangeboden en vormen tevens de prij
zen van een verloting. Daarna volgt
de vertoning van een film over de In-
ter Gemeentelijke Sociale Werk
plaats De Zuidhoek te Zierikzee.
Tijdrede
In het kerkgebouw van de Gerefor
meerde Gemeente in Nederland
houdt ds. J. de Rooy uit Krabbendij-
ke dinsdag 4 maart een tijdrede; aan
vang 19.30 uur. Met het oog op de ver
kiezingen luidt het thema Kleur
bekennen, naar aanleiding van Da
niël 1.
MIDDELBURG
Open dag
Het Beroepen Informatie Centrum
Walcheren, balans 25 te Middelburg,
houdt zaterdag 8 maart van 10.00-
16.00 uur een open dag voor alle be
langstellenden. Het Beroepen Infor
matie Centrum is een gezamenlijke
initiatief van het GAB-Walcheren en
,het SKOA. Voor Nederlandse begrip
pen is de samenwerking uniek te noe
men. De normale openingstijden
zijn: elke werkdag van 09.00-12 30 en
13.30-16.00 uur.
Eieren
Vijftien Dierschilders exposeren
van 8 maart tot en met 15 april met
hun versierde eieren in galerie De
Wijnstock te Middelburg. Daarnaast
toont kunstenaresse Jet Linders-
Meeuwis tot en met 26 april haar
bloemencollages. De tentoonstel
lingsruimte is donderdags geopend
van 14 00-17.00 uur. op vrijdag van
14 00-17 00 uur en zaterdags van 11.00-
12.30 uur en 14.00-17.00 uur.
bloemetjes buiten te zetten. Dat
willen ze meestal. Maar heel wat
uitbrekers komen daarna gewoon
weer terug. Ze vinden meestal hun
straf te zwaar ten opzichte van hun
vergrijpen, zeker celstraf in
verhouding tot diefstal, maar
tachtig, negentig procent zit hem
uit."
De laatste tien jaar is de
samenstelling van de bevolking in
de gevangenissen aanzienlijk
veranderd door de komst van
mensen uit andere culturen:
ethnische minderheden uit onze
bevolking maar ook buitenlandei's.
In sommige inrichtingen zijn
vijftien, zestien nationaliteiten niet
ongewoon geworden. Men is er.
aldus Nijborg, nu wel op ingesteld.
Er wordt rekening gehouden met
andere culturen, in de maaltijden
(„vroeger vonden ze varkensvlees in
de keuken voor de Marokkanen
maar flauwekul"), de bibliotheken,
de mogelijkheden voor andere
religies, de vreemde talen waar het
personeel cursussen in volgt.
Toch zijn in het recente verleden
incidenten bekend tussen groepen
gedetineerden van velschillende
afkomst die binnen do inrichting
tegenover elkaar kwamen te staan
Van Tuinen: „Het hangt af van het
klimaat en een directie, sta je
machtsconcentraties toe. ga je uit
van uitpraten oï van uitvechten.
Eenvoudig is het niet. je
beschikbare ruimte speelt een rol.
het feit of groepen monopolie
posities proberen in te nemen, bij
voorbeeld in de sfeer van
drugs ver koop. En conflicten van
buiten worden meegenomen naar
binnen
Van Tuinen vraagt zich af of je,
zoals wel eens bepleit is. puur uit
tactische overwegingen
minderheden moet werven als
personeel. Hij aarzelt: „Wie zegt mij
of dat over tien jaar nog nodig is."
Hij heeft het dan niet over
minderheden onder het personeel
Bij de foto's: Boven, een over
zichtsplaat van de gevangenis in
Schevcningen; in het midden de bin
nenplaats van de gevangenis in Haar
lem cn onderaan een oude plaat van
het zogenaamde rasphuis in Amster
dam. waar gedetineerden verfhout
moesten raspen.
om zo tot een werkelijke
afspiegeling van de bevolking te
komen, dat heeft zijn volledige
instemming.
Ook vrouwen hebben vanuit die
gedachte de laatste vijf jaar met
succes hun intrede gedaan onder het
personeel. De opmerking „vrouwen
binnenhalen en dan kunnen wij
mooi het vuile werk opknappen"
die je vroeger nog wel eens hoorde,
behoort tot het verleden. Over de
opvatting dat vrouwen het fysiek
niet aan zouden kunnen haalt Van
Tuinen de schouders op.
„Gedetineerden lopen niet constant
met een mes tussen hun tanden
rond hoor. Vrouwen hebben
trouwens weer hun eigen manier en
tact om zonder geweld conflicten op
te lossen."
De onrust onder het
gevangenispersoneel door
bezuinigingen (zeker bij de
ambtenaren) cn werkdruk is wat
gestabiliseerd volgens Nijborg. De
rol van de „penitentiair
inrichtingswerker" is ook
veranderd. Het personeel „binnen"
(de ..bewaarder" is de man/vrouw
aan de deur) heeft niet slechts de
rol van ..bewaker".
Bij de werving wordt meer
gekeken naar bepaalde sociale,
technische en creatieve
vaardigheden Slechts twee a drie
procent van de sollicitanten komt
echter op dit moment door de
selectie. Een reden te meer volgens
Nijborg om ter gelegenheid van
„honderd jaar vrijheidsstraf" eens
wat meer te doen aan de veelal
negatieve beeldvorming over het
gevangeniswezen
