LANDBOUWBELANG BRU
VIERT HET EEUWFEEST
Noordwelle nam afscheid
van 'juf' Nelle Root
streeknieuws
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Dinsdag 11 februari 1986 Nr. 23879
3
Uitgever:
B.V. Drukkerij v/h Lakenman Ocht-
man te Zierikzee.
Direktie:
D. L. van 't Leven.
Chef-redaktie:
M. Kaat.
Advertenties en bezorging:
J. van Loon.
Kantoor:
Jannewekken It. Zierikzee;
postbus 1. 4300 AA Zierikzee;
telefoon: 01110-6551.
Woonhuisaansluitingen:
Advertenties en bezorging (na 18.30
uur): 01119-1660.
Redaktie (na 17.30 uur): 01110-6719.
01110-4669. 01110-5396.
Fotograaf (na 17.30 uur): 01110-3568.
Abonnementen:
Per 3 maanden (bij vooruitbetaling)
f 40.00per jaar f 152.50losse
nummers f 0,80.
De abonnementsprijzen zijn inclu
sief 5% B.T.W.
Opzeggingen dienen een maand,
voor het einde van de lopende
abonnementsperiode schriftelijk bij
de Zierikzeesche Nieuwsbode ge
meld te worden.
Verschijnt maandag, dinsdag,
donderdag en vrijdag.
Advertentietarieven:
52 cent per mm; ..succesjes" (t/m 4
regels) 1 6.40.
Kontrakttarieven op aanvraag.
De advertentieprijzen zijn exclusief
5% BT W
Belangrijk
Oud papier
Alle inwoners van Nieuwerkerk die
nog oud papier in huis hebben, in
welke vorm dan ook, kunnen daar
van worden verlost op zaterdag 15 fe
bruari. Dan wordt het papier weer
opgehaald door jeugdsoos De Kêête.
OOSTERLAND
Plattelandsvrouwen
Onder het motto: „vrijheid, gelijk
heid en vrede", moest de positie van
de vrouw worden verbeterd. Na tien
jaar voor de vrouw werd vorig jaar in
Nairobi de wereldvrouwenconferen
tie van de Verenigde Naties gehou
den.
Mevrouw P. J. de Rooy-Janse uit
Wemeldinge bezocht deze conferentie.
Zij komt op uitnodiging van de afde
ling Duiveland van de Nederlandse
Bond van Plattelandsvrouwen dins
dag 18 februari vertellen over haar er
varingen. De bijeenkomst wordt ge
houden in Oosterhof te Oosterland en
begint om 19.30 uur.
Toneel
De Toneelgroep van de Vereniging
voor Openbaar Onderwijs in Duive
land geeft vrijdag 21 februari haar
jaarlijkse uitvoering in dorpshuis
Oosterhof te Oosterland. De groep
bestaat uit drie oud-spelers en vijf
debutanten. Het blijspel in drie be
drijven heet Het Dievennest en be
gint om 20.00 uur. De feestelijke
avond wordt afgesloten met een bal,
waaraan het Schelde Trio zijn muzi
kale medewerking verleent.
MIDDELBURG
Gespreksgroep FIOM-Zeeland
De FIOM-Zeeland. een hulpverle
ningsinstelling bij onder meer alleen
staand ouderschap, begint woensdag
5 maart een gespreksgroep voor we
duwen en weduwnaars, die met hun
(jonge) kinderen zijn achtergebleven.
Tijdens de bijeenkomsten worden
thema's besproken als Opvoeden in je
eentje, Reacties uit de samenleving
en Financiële beslommeringen. De
opzet is om tien keer bij elkaar te ko
men op de woensdagavond. De avon
den beginnen alle om 20.00 uur en
worden gehouden in het FIOM-onder-
komon, Varkensmarkt 1 in Middel
burg.
ROTTERDAM - De gemeente Rot
terdam vreest een uittocht van ver
plegend personeel in de gemeentelij
ke ziekenhuizen als de salarissen van
deze groep niet kunnen worden ver
hoogd. Minister Rietkerk van Bin
nenlandse Zaken heeft wel op een
dergelijke verhoging - naar het rijks
niveau - aangedrongen, maar de kos
ten moeten door de gemeentelijke zie
kenhuizen zelf worden gedragen. De
gemeente Rotterdam acht dat ontoe
laatbaar, omdat dan opnieuw op per
soneel bezuinigd dreigt te worden.
BRUINISSE - Honderd
jaar geleden werd in Brui-
nisse C. Hage gekozen tot
voorzitter van de land-
bouwvereniging 'Land
bouwbelang'. Hage was de
eerste voorzitter en vader
van de latere burgemeester
S. Hage, die in Bru wel
licht beter bekend is. Hui
dige voorzitter van dezelf
de vereniging is M. K.
Krepel, die de vereniging
over de drempel van het
eeuwfeest mag tillen. Dat
gaat vrijdag 14 februari ge
beuren met een receptie in
De Cleene Mossel aan de
Oudestraat.
Bij een honderdjarige hoort uiter
aard een terugblik, die helaas niet te
geven is. Als van zovelen ging het ar
chief van Landbouwbelang verloren
in de golven van de februariramp in
'53. Wat rest is gestoeld op herinne
ringen en wat streekarchivaris H. Uil
nog boven water wist te halen.
Feilloos weet Krepel echter nog wel
de vier voorzitters op te noemen die
hem voorgingen. Na Hage kwam Joh.
Padmos tot 1922 aan het roer van
Landbouwbelang, opgevolgd door P.
L. Krepel (vader van M. K.) die in
1967 afscheid nam. L. A. Jonker volg
de hem op tot in 1981 M. K. Krepel in
de voetsporen van zijn vader trad.
Overigens is P. L. Krepel (90 jaar) nog
steeds belangstellend ere-lid en zeker
van de partij als het honderdjarig
feest zal worden gevierd.
Meekrapteelt
Landbouwbelang werd opgericht
in de tijd dat de meekrapteelt op z'n
retour was. De tijd dat veel boeren in
den lande het in het vertrouwde va
derland niet meer zagen zitten en in
Amerika hun heil zochten en vonden.
Dat resulteerde weer in een enorme
graan-export uit Amerika, gevolgd
door extreem lage prijzen voor het
graan hier te lande. Een zorgelijke
tijd derhalve, ook de tijd van de in
trede van kunstmeststoffen. In de
kunstmest werd nogal 'geknoeid', zo
als Krepel het formuleert, en dat was
eigenlijk de aanzet tot de oprichting
van Landbouwbelang: er werd geza
menlijk ingekocht waaruit de vereni
ging is voortgekomen. Overigens was
er niet zoveel 'kunst' aan die mest, af
komstig uit Zuid-Amerika, genaamd
guano. In feite was het mest van vo
gels, dat in meters dikke lagen op de
rotsen aldaar voorkwam.
Het streekarchivariaat heeft opge
diept dat de landbouw in Bruinisse
naast de visserij altijd een grote
plaats heeft ingenomen met de teelt
van meekrap als grootste produktie.
Tben die teelt in de tweede helft van
de 19e eeuw steeds meer achteruit
ging om tenslotte geheel te verdwij
nen, moest gezocht worden naar ver
vangende teelten. Zo kwam het dat
ook in Bruinisse met z'n twee meesto-
ven werd overgeschakeld op suiker
bieten, die met tarwe het meest ge
teelde produkt was. Verder werden er
in die tijd (eind 19e eeuw) verbouwd:
aardappelen, erwten, uien en zomer-
gerst. Wat de erwten betreft schrijft
S. A. Jumelet in zijn boek 'Bruinisse
in de loop der eeuwen' een speciale
alinea: Een meevaller in crisistijd.
„In de crisisperiode hadden velen
een bijverdienste aan het uitzoeken
van erwten. De commissionairs J. P.
Bossers en J. D. de Korte lieten de
erwten aanvoeren. Men kreeg de
erwten per mud thuis bezorgd met
twee zakken: één voor de goede- en
één voor de slechte of kwade erwten.
Eerst werd drie gulden per mud be
taald, later een rijksdaalder, in die
tijd een kwart van het weekloon.
Hoe groter de kinderschare, hoe eer
der men een mud had uitgezocht".
De teelt van suikerbieten nam ver
volgens een grote vlucht. Werd in 1891
nog op bijna 87 ha geteeld, in 1895
was dat reeds 144 ha en klom op tot
178 ha in 1900, 205 in 1915 en 203 ha in
1920. Daarna ging de teelt snel ach
teruit tot 130 ha in 1930. De suikerbie
ten waren er waaarschijnlijk ook de
oorzaak van dat de vereniging in de
twintiger en dertiger jaren de meeste
leden had. In 1907 was het aantal 43,
1915 70, 1920 80 en 1930 75. Nu is het
ledenaantal 45 stuks.
Aardappels
Nadat de bietenteelt achteruit ging
kwam de teelt van aardappels in op
komst. In de voorgaande eeuw had
dit gewas sterk te kampen met ziek
ten, maar geleidelijk aan werden de
ze overwonnen. Een paar cijfers: in
1891 besloeg de teelt 52 ha en steeg
snel tot in 1905 164 ha en daalde weer
tot 135 ha in 1930.
De tarweteelt bleeft constant, tus
sen de 100 en 120 ha. Uien werden om
Bruinisse heen weinig verbouwd.
Lucerne in 1920 nog maar ruim 30 ha.
De grootte van het totale Bruse
bouwland bedroeg in 1891 572 ha en
verloor langzaam terrein aan gras
land. De laatste 'aderlating' onder
ging het beschikbare bouwland bij
de komst van Aquadelta, toen 140 ha
land werd opgeofferd aan de recrea
tie.
Evenals overal in den lande was het
gebruikelijk dat ten tijden van de
oprichting van Landbouwbelang, de
boeren een gemengd bedrijf hadden.
De veelteelt stond immers in dienst
van de landbouw en andersom: mest
diende als groeistof en landbouwpro-
dukten als voer. Op het eind van de
19e eeuw steeg in Bruinisse het aan
tal stuks vee nog tot 147 koeien en een
gelijk aantal kalveren, rond 1905 wa
ren de cijfers 175 en 148, in 1930 130
melkkoeien en 160 kalveren. De var-
kensmesterij heeft zich rond de eeuw
wisseling in een stijgende belangstel
ling mogen verheugen, niet elleen
voor rekening van de boeren, maar
zeker ook als 'spaarpotje' van de 'ge
wone man'. Bruinisse telde in 1891 414
varkens en in 1930 450. Van de ruim
90-jarige Bruse varkenshond weten
we dat dit aantal is teruggelopen tot
slechts één (geregistreerd) varken in
1985. De overige dieren op de Bruse
bedrijven in 1891: drie springstieren,
vier schapen, 33 geiten, 1513 hoen
ders, zestien kalkoenen, 65 eenden,
twee ganzen en twee ezels.
In Jumelet's boek Bruinisse door de eeuwen heen vonden we deze foto uit 1910. Op de achtergrond hofstede Zorgvlied
van de latere voorzitter P. L. Krepel, die samen met zijn zus links op de foto te zien is. Op de voorgrond W. Bal met
koe, die op de paasmarkt in Rotterdam de eerste prijs won.
De landbouwvereniging Land
bouwbelang heeft -evenals de zuster
verenigingen op Schouwen-Duive-
land- een belangrijke plaats
ingenomen. Het was de eerste vorm
van coöperatief samenwerken op
landbouwgebied. Het landbouwbe
lang van Landbouwbelang was niet
onaanzienlijk. Het doel was en is nog
steeds: de belangen van de boe
renstand behartigen. Die boe
renstand is overigens in de loop van
de eeuw wel een stuk minder gewor
den. Niet alle 45 leden hebben een ei
gen bedrijf. De komst van Aquadelta
betekende een verlies van éénderde
NOORDWELLE - De openbare basisschool De Stove te Noordwelle nam
vrijdag afscheid van 'juf' Nelle, in het dagelijks leven bekend als mevrouw
Root-Koopman. Juf Nelle was al een paar maanden eerder met zwanger
schapsverlof en vrijdag was ze met het resultaat (baby) en man op de school
te gast voor een definitief afscheid van school en leerlingen. In een feestelijk
versierd lokaal van de onderbouw werd de familie Root opgewacht door de
kinderen, ouders, collega's en niet te vergeten burgemeester J. L. Niemants-
verdriet-Leenheer met onderwijsmedewerker op de secretarie W. Bitter.
Na haar aankomst vertelde juf
frouw Nelle eerst iets over haar baby.
Vervolgens mochten de kinderen die
dat wilden de kleine, die alle be
langstelling rustig over zich heen liet
gaan, even vast houden.
Burgemeester J. L. Niemantsver-
driet-Leenheer, die wethouder J. C. de
Feiter van onderwijs - die wegens
ziekte verstek moest laten gaan - ver
ving, sprak de scheidende leerkracht
toe. Zij vertelde hoe de juf in 1975, di-
rekt vanaf de P.A. naar de kleuter
school De Duinkonijntjes te Renesse
Kwam. De afgelopen jaren volgde zij
de applicatiecursus en daarmee werd
het mogelijk, om, toen Noordwelle
basisschool werd, en mede daardoor
de kleuterschool in Renesse onvol
doende leerlingen had voor twee leer
krachten, door te stromen naar de
school van Noordwelle. De burge
meester sprak haar tevredenheid uit
over het feit dat bij deze operatie, zo'n
V/i jaar geleden, door verschuivingen
binnen de gemeente alle onderwijs
krachten binnen de gemeente aan het
werk konden blijven. Zij dankte juf
frouw Nelle en bood haar namens de
gemeente het boek „Zeeland in Vo
gelvlucht" aan. Zij sprak daarbij de
hoop uit dat zij, als zij de verhuizing
naar Brabant achter de rug heeft, met
dit boek met veel plezier kan terug
denken op haar tijd in Zeeland.
Weemoed
De heer J. van Sliedregt, voorzitter
van de ouderraad sprak eveneens en
kele woorden. Hij vond het erg leuk
dat de juf met man en kind gekomen
was om op deze manier het afscheid
feestelijk te vieren. Hij stelde dat een
afscheid altijd iets van weemoed
meebrengt. Tbch veronderstelde hij
dat het afscheid haar niet te zwaar
zou vallen omdat de redenen ervoor,
de geboorte van een baby en een baan
in Tilburg voor haar man, zo prettig
zijn. De heer v. Sliedregt wenste het
echtpaar Root een goede tijd in Til
burg toe en bood de juffrouw ten af
scheid enkele attenties aan.
Juffrouw Petra Westerbaan, de op
volgster van Nelle, sprak kort na
mens de collega's en verving daar
mee de directeur de heer J. A. C.
Smallegange, die ten gevolge van
ziekte verstek moest laten gaan. Ook
zij had enkele cadeaus aan te bieden.
Vanzelfsprekend bleven ook de kin
deren niet achter. Onder leiding van
handwerkjuffrouw Els van Baarle
hadden zowel onder- als bovenbouw
een aardig cadeau gemaakt voor in de
kamer van de baby.
Met veel plezier
Juffrouw Nelle dankte ieder voor
de vriendelijke woorden en de ca
deaus. Zij verklaarde met veel ple
zier gewerkt te hebben. Vandaar dat
zij ondanks de plezierige reden waar
om ze haar werk opgaf toch zeker nog
wel iets van weemoed voelde. Zij ver
klaarde te hopen om straks in Til
burg als vervangster toch nog wel
eens wat voor de klas te kunnen
doen, omdat ze het onderwijs nog
niet zo maar helemaal de rug toe kon
draaien.
Tussen alle toespraken door waren
er voor de kinderen enkele leuke ac
tiviteiten georganiseerd*. Er werd
koek gehapt en in groepjes verdeeld
mochten de kinderen geblinddoekt
een pakje opzoeken en afknippen dat
door de juffen was opgehangen. Toen
ieder zijn pakje had mochten ze wor
den uitgepakt en vond elk kind in
zijn pakje een aardig klein cadeau
tje.
Voor zowel kinderen als volwasse
nen was er een traktatie.
Tbt slot kon ieder met een hand
druk, en soms tevens met een per
soonlijk presentje, afscheid nemen.
Voor wie belangstelling had werd
na afloop van het afscheidsfeest een
videofilm gedraaid met opnamen van
het huwelijk van de juf en van de ba
by.
ZIERIKZEE
Stiltekring
Alle mensen die even stil willen
staan bij en voor de vrede kunnen
donderdag 13 februari deelnemen
aan de stiltekring 'Onder de Beuzc' te
Zierikzee. Tussen 19.30-20.00 uur
branden daar fakkels. Het Vre-
desplatform Schouwen- Duiveland
nodigt ook passanten uit. om zich
even aan te sluiten..
Concert Zierikzees Kamerkoor
In de Rooms Katholieke kerk van
Zierikzee wordt zaterdag 15 februari
een concert gegeven door het Zierik
zees Kamerkoor, onder leiding van
Rinus Verhagc. Het concert begint om
20.00 uur. Medewerking verlenen ver
der: Myra Groenendael. Karin Haak.
Inez Flameling, Rien Balkenende.
Wil Kerpel en Jan de Kam. Het pro
gramma vermeldt werken van Hay-
den, Bach, Dupré, Redford, Jeep, Ho-
wells, Mendelssohn. Buxtehudc en
Rheinberger. Kaarten zijn verkrijg
baar aan de kerk.
BURGH-HAAMSTEDE
Mutaties
In de gemeente Westerschouwen
zijn in de maand januari overleden
Jan Cente Willen de Vrieze (13/1) uit
Renesse, Aartje Dijkhuizen-van der
Perk (22/1) uit Burgh-Haamstede,
Pieternella van der Werve-Verseput
(25/1) uit Renesse en Cornelia van
den Houten (27/1) uit Burgh-Haam
stede. Geboren zijn Jozeph Leendert
Minnaar (7/) in Burgh-Haamstede en
Cassandra van Oorschot (26/1) in Se-
rooskerke.
SCHARENDIJKE
Ijsbaan open
De ijsbaan van Scharendijke is
sinds zondag open voor de schaats
liefhebbers. Het ijs is van een goede
kwaliteit. Vooral tijdens de crocusva-
kantie wordt er druk gebruik van ge
maakt.
NIEUWERKERK
Playback
Na het succes van het afgelopen
jaar, is de vogelvereniging De Koli
brie weer van plan om playback wed
strijden te organiseren. Op 29 maart
en 19 april de voorronden en de finale
op 17 mei. Deze shows worden gehou
den in Ons Dorpshuis te Nieuwer
kerk. Degenen die zich inschrijven
krijgen een herinnering mee naar
huis, terwijl ook in de voorronden al
prijzen zijn te winnen. Aanmeldin
gen bij mevrouw Den Boer, tel. 01113-
2875 of bij mevrouw Beider, tel. 01113-
2649 of persoonlijk op het adres 't
Hoefje 25 te Bruinisse. De avonden
beginnen om 19.00 uur.
Uitvoering
Voor de jaarlijkse uitvoering is ie
dereen deze week weer welkom in
Ons Dorpshuis, waar men kan genie
ten van muziek en toneel. Het traditi
onele jaarfeest van de muziekvereni
ging Oefening en Uitspanning wordt
zoals gewoonlijk gehouden op de
tweede vrijdag van februari. Dit jaar
is dat dus op vrijdag 14 februari. De
plaats is ook volgens traditie in Ons
Dorpshuis te Nieuwerkerk. Om 19.30
uur wordt begonnen met het muziek
programma van de muziekyerenigin-
gen Oefening en uitspanning uit
Nieuwerkerk in samenwerking met
Nu met Hope uit Bruinisse. Daarna
volgt toneelgroep Platogo uit Goes,
die voor het 16e achtereenvolgende
jaar medewerking verleent. Dit jaar
zal het blijspel Met de complimenten
van de sjeik worden opgevoerd. Tbn-
slotte is er nog bal na, waarbij de mu
ziek wordt verzorgd door enkele le
den van de verenigingen.
De huidige voorzitter van Landbouwbelang M. K. Krepel, die vrijdag zijn
vereniging over de honderdjarige drempel heen tilt.
van het totale oppervlak, waaraan
ook de uitbreiding (nieuwbouw) van
het dorp en de industrie debet aan
was. Voorzitter Krepel heeft inder
tijd zelf zijn bedrijf aan de recreatie
verkocht, maar zijn twee zoons heb
ben een ander bedrijf op poten weten
te zetten, waar Krepel nog dagelijks
te vinden is.
Belangrijke feiten uit de afgelopen
honderd jaar vindt Krepel rond 1900
de komst van de RTM op Schouwen-
Duiveland. De tram schiep ongeken
de mogelijkheden voor de boeren.
Het jaar 1911 is voor Bruinisse ook
belangrijk met zijn stormvloed, al
hebben de boeren daar weinig hinder
van ondervonden. Op het nippertje
werd voorkomen dat de polders on
derliepen. 1944: de Duitsers braken
drie boerderijen af en daarvoor in de
plaats kwamen mijnenvelden, ge
volgd door het onder water zetten
van landbouwgronden. Na de oorlog
moest de struktuur van de grond ver
beterd worden (met gips), waarmee
ervaring werd opgedaan voor een
nog belangrijker datum: 1 februari
1953. Bruinisse kwam er in vergelij
king met andere delen van Zeeland
en Zuid-Holland goed vanaf en bleef
gespaard voor een echte grote ramp.
De grondstruktuur moest weer ver
beterd worden.
De afgelopen eeuw heeft zich zeker
in de landbouw gekenmerkt door een
weergaloze mechanisatie en het afne
men van het arbeidersbestand. Op
het bedrijf van Krepel sr bijvoor
beeld werkten in de zomer minstens
twintig man, nu niet één meer. Trou
wens: niemand van de aangesloten le
den heeft nog personeel in dienst. De
arbeiders trokken weg naar Rotter
dam, om daar in de haven hun em
plooi te vinden. Bruinisse telt ook
geen gemengde bedrijven meer.
Tbch, zo verzekert Krepel, heeft de
vereniging bestaansrecht. Het belan-
genbehartigen gaat gewoon door, al is
er veel veranderd in vergelijking met
een eeuw geleden. Waren het vroeger
de sprekers op de geregelde vergade
ringen waar alleen de mannen wel
kom waren: nu is een vergaderingen
meer een gezinsavond waar sinds
1970 ook vrouwen welkom zijn. Tot
1970 was de vereniging als vereniging
aangesloten bij de CHV (nu Cebeco),
nu zijn de leden naar keuze persoon
lijk lid van Cebeco. Landbouwbelang
is aangesloten bij de ZLM, welke
maatschappij de leden adviseert en
voorlicht waar nodig.
Springlevend
Vrijdag dus een honderdjarige in
Bruinisse, bij welke gelegenheid on
getwijfeld door diverse sprekers het
belang van Landbouwbelang zal wor
den onderstreept. Een honderdjarige,
die nog springlevend is, maar waar
van overigens valt te betwijfelen of er
nog eens honderd jaar bijkomt. Daar
voor is de stroomversnelling waarin
het boerenbedrijf is terecht gekomen,
té hevig.
