DE RAMP
PAoDK
Voor paniek
of angst was geen tijd
Officiële
Bekendmaking
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag 7 februari 1986 Nr. 23877
9
RADIO PAoDK - NETHERLANDS Z*Z/2l?K
<W°, M KkCOT* to RADIO «OOI ZEMDER
ZlG KiKZ£S
PAoDK 'cstinq
Xmilier V^o - cLl
'd\ Ze pp
<ijoo
K'°t
(old N-oAVt
50 Mrd
OKS. ÜS\ 5
osn y mod
OK'V ORN
DX rr«mt111nfton ff
imeMV:
PJE OSI. t» CARDI
Ongetwijfeld een feeststemming toen de radio-amateurs vanuit Bergen op
Zoom dese fcaarf kregen, dat het eerste contact van Schouwen-Duiveland be-
vestigde.
ZIERIKZEE - De Neder
landers worden overal af
geschilderd als een nuchter
volk. Bij de huidige reali
satie van de Stormvloedke
ring zijn zakelijke bereke
ningen de basis van de
werkzaamheden en grote
delen van de bevolking kij
ken vandaag de dag met
enige terughoudendheid
naar de grote geldstroom,
richting Zeeland, om deze
waterprovincie te behoe
den voor de krachten van
de zee. Krachten, die in de
nacht van 31 januari op 1
februari van 1953 rampza
lige gevolgen hebben ge
had, waarbij zo'n 1600 men
sen direct het leven lieten.
Met diezelfde nuchterheid
echter, zette heel Neder
land in deze periode de da
gelijkse beslommeringen
aan de kant, om met een
enorme inzet de helpende
hand te bieden. Al op 4 fe
bruari - de ramp was nog
maar drie dagen oud -
moest het Nederlandsche
Roode Kruis een inza-
melstop afkondigen, om
dat kleding, dekens, geld
en voedsel in overvloed
naar de inzameldependan-
ce in Den Haag was ge
voerd. Typerend voor de
zakelijkheid van de getrof
fenen was ook, dat paniek
eigenlijk sporadisch voor
kwam. Hierbij heeft het
feit, dat niemand eigenlijk
wist hoe groot de ramp was
ook bijgedragen. Er moest
werk verricht worden -
enorm veel werk - en tijd
voor paniek of angst was er
simpelweg niet.
Terwijl aan de vraag naar ge
bruiksartikelen. kleding, medicijnen
enzovoort in bijzonder kort tijds
bestek is voldaan, is in alle volgende
jaren één vraag onbeantwoord geble
ven. Hoe is het mogelijk geweest, dat
de weer- en waterkundigen vooraf
geen waarschuwing hebben kunnen
geven? Het weerbericht voor zondag 1
februari gaf een dagelijks beeld te.
zien: 'Overwegend zwaar bewolkt
met tijdelijk regen; aanvankelijk
zwakke tot matige, later matige tot
krachtige zuidwestelijke wind en de
zelfde temperaturen als gisteren of
iets lager'. Het weerbericht gaf wel
hoogwater ten gevolge van springtij
af, maar dat was voor de weerkundi
gen geen reden tot ongerustheid. Ook
het gegeven, dat het in de avonduren
voor de ramp nog hoog water was,
terwijl het laag had moeten staan,
was voor niemand reden, om bijzon
dere maatregelen te treffen. De bewo
ners gingen rustig slapen
De directe gevolgen van de ramp in
Zeeland, Zuid-Holland en Noord-
Brabant zijn onbeschrijfelijk en bij
na alle verschenen uitgaven verble
ken bij het filmmateriaal en de foto's
in de kranten. Spreken grote delen
van Nederland over voor en na de
oorlog, de mensen in de getroffen ge
bieden nemen De Ramp als tijdsde
len Een typerend gegeven voor een
natuurramp, die zijn weerga in de ge
schiedenis nauwelijks kent. Door ge
brekkige communicatie hebben de
betrokken provincies niet veel kun
nen leren van de catastrofes als de
Sint-Elisabethsvloed (1421), Sint Fe
lix quade Saterdach (1530), de Aller
heiligenvloed (1570) en de overstro
mingen van 'recentere' data in 1682 en
1808. De bioscoopjournaals, de kran
tenverslagen en de tijdschriften in
1953 meldden echter uitvoerig en ver
eeuwigden het menselijk drama.
Bewustwording
Deze media-stroom heeft ongetwij
feld bijgedragen aan de bewustwor
ding van de Nederlandse politiek. Zo
iets mag nooit meer gebeuren en deze
stelling heeft geresulteerd in de gi
gantische Deltawerken, die in okto
ber van dit jaar hun voltooiing zullen
beleven. Alle hulpverlening, die in
'53 werd geboden rechtvaardigt deze
geldstroom en in dit verband lijkt
een beknopte terugblik naar de vele
hulpacties - zonder de pretentie te
hebben volledig te kunnen en willen
zijn - op zijn plaats.
Op de dag van de ramp liet het Ne
derlandsche Roode Kruis een schrij
ven naar alle kringbesturen uitgaan,
waarin zij opriep tot algehele steun.
Nog geen drie dagen later kwam er
weer een rondschrijven van het lan
delijk Roode Kruis bestuur: ..Met
grote ontroering heeft het hoofd
bestuur van het Nederlandsche Roo
de Kruis de massale stroom van goe
deren, die het Nederlandsche volk
bijeen heeft willen brengen ten be
hoeve van de slachtoffers van de wa
tersnoodramp, in ontvangst geno
men. Een dergelijke omvang
heeft aangenomen, dat in de eerste
behoefte ruimschoots kan worden
voorzien, moge, mede namens de mi
nister van Maatschappelijk Werk
(het voormalige Welzijn - red) met
klem worden verzocht een inzame
ling van deze goederen in het gehele
land tot nader order stop te zetten".
Zo lag bijvoorbeeld de opslagplaats
in Zierikzec overvol met voedings
waar en kleding, nadat het op het
Havenplcin was gedropt.
zelf weten te redden. Voor velen was
de komst van de helikopters niet met
een een enthousiaste begroeting
waard. De hefschroefvliegtuigen wa
ren nieuw en om de slachtoffers met
behulp van een lier naar boven te hij
sen was veel overredingskracht no
dig. Net voor die 'bevrijdingsactie'
werd Schouwen-Duiveland wederom
opgeschrikt door een hevige storm,
die menig mensenleven eiste. Of snel
lere actie van overheidswege slacht
offers van de dood had kunnen red
den is achteraf gepraat en lost niets
op. De hulp die - snel of laat - op gang
kwam is enorm geweest.
Buitenwereld
Het waren P. Meerman en P. Horss-
veld, die samen met de deskundige
ing. C. Koopman een zender in elkaar
zetten. Na vele pogingen, zonder te
weten of iemand de noodkreten hoor
de, bleek het eerste contact gelegd. M.
Koster uit Bergen op Zoom zond de
radio-amateurs een zogenaamde ont-
vangstkaart en eindelijk was ook
overig Nederland te overtuigen van
het leed op Schouwen-Duiveland.
Met een ingemetselde steen in het
Zierikzeese stadhuis worden de zend
amateurs nog steeds' gehuldigd.
Vliegtuigen cirkelden plots boven het
eiland, boten met soldaten en mari
niers schoten te hulp en de regionale
brandweer stond met de bevolking
niet langer alleen voor de onmogelij
ke taak huis en haard te redden. De
Zierikzeesche Nieuwsbode van 2 fe
bruari 1953 meldt het 'vreemde' be
richt, dat het kuststation van Westen-
schouwen als eerste contact heeft
gelegd met Scheveningen, maar ner
gens staat het ware als zekerheid
neergeschreven.
Schouwen-Duiveland toont nog
vrijwel dagelijks de tekenen van de
ramp. Bij afscheid-interviews met
oud-brandweercommandanten speelt
de ramp een triest dieptepunt en de
berging van de lijken indertijd, roept
bij de betrokken hulpverleners nog
steeds emoties op. Alleen de jongste
generatie moet de informatie uit de
boekjes halen; de overigen hebben de
gebeurtenissen in het geheugen ge-
grifd staan.
Heel Nederland is met de ramp be
zig- geweest. Koningin Juliana stond
een deel van paleis 't Loo af voor de
evacuées en prinses Wilhelmina stel
de haar auto beschikbaar voor ge-
wondenvervoer. Ook de omroeporga
nisaties schonken 45000 gulden aan
de hulpverleningsactie en verschil
lende landen, steden en provincies
namen een getroffen gemeente als
een soort adoptie-kind onder hun
hoede. Tal van plaatsen in den lande,
waaronder de Rotterdamse Ahoy-
hallen werden ingericht als opvang
plaats, waar het Roode Kruis de
slachtoffers voorzag van de noodza
kelijke medicijnen enzovoort.
Het staat buiten kijf, dat de meeste
emotionele en materiële schade door
het verwoestende water is aange
richt, toch waren er enkele dagen la
ter meer sluipende gevaren, die zon
der ingrijpen van overheidswege
desastreuze gevolgen hadden kunnen
hebben. Niet alleen voornoemde ge
varen van hamsteren en plunderen
behoorden tot de mogelijke nevenef
fecten. Ook het verspreiden van ziek
tes was een wezenlijke bedreiging
van de volksgezondheid, omdat gas,
electra en water, gecombineerd met
de vele kadavers, gezamenlijk een
broeinest voor bacteriën vormden.
Dit alles was voor het gemeente-
het herstel van het eiland naast de
door de provincie in het leven geroe
pen reconstructiecommissie) reageert
met de wens, dat er een snellere af
wikkeling van de rampschaderege
ling diende te komen. Het Water
schap noemt in oktober van dat jaar
de toestand van de Schouwse zuid
kust nog steeds labiel.
Vraagtekens
De meeste vraagtekens worden
vanuit het Zeeuwse geplaatst bij de
toekenning van het nieuwe woning-
contigent door de rijksoverheid. Van
zelfsprekend hadden ontzettend veel
gemeenten te kampen met een ern-
Dc Burgemeester van Zierikzee
maakt bekend, dat winkelinventarls-
sen en waardevolle voorwerpen kun
nen worden afgegeven in -het pand
bij de fa. Weltevreden op de Appel
markt. De administratie hiervoor is
gevestigd by de fa. M. J. SNOEK,
Appelmarkt en staat onder leiding
van de heren:
C. J. SIMMERS, Raadslid
G. J. VAN DUIN, Deurwaarder
F. VAN DER KWAST, Notarisklerk.
Zierikzee, 5 Februari 1953.
De Burgemeester voornoemd,
SCHUURBEQUE BOEIJE.
Het was aan de lokale bestuurders
om de bezittingen van de winkeliers
tegen plundering en schade te behoe
den.
stig huisvestingsprobleem. Voor de
ramp hadden de 22769 inwoners van
Schouwen-Duiveland tezamen 6964
woningen tot hun beschikking. Dat
betekende al voor de watersnood een
tekort aan 500 woningen en nogeens
700 woningen, die 'volstrekt onvol
waardig' waren. Een deskundig plei
dooi voor een bouwprogramma van
2000 woningen haalde niets uit.
Voor de betrokken minister was er
slechts bij 43 van de 101 Zeeuwse ge
meenten een volkshuisvestingspro
bleem. Deze opmerking van de be
windsman resulteerde op 8 oktober
'53 in een zogenaamd Demonstratie
congres waar alle burgemeesters van
de Zeeuwse gemeenten verenigd in
de Nederlandse Vereniging van Ge
meenten, hun ongenoegen over het
woningbeleid van de overheid ken
baar maakten. ,,Het bouwvolume is
ten enemale onvoldoende" en „dat
de minister slechts over 42 probleem-
gemeenten spreekt is volstrekt bela
chelijk", waren de meest felle uit
spraken tijdens het Middelburgse
congres.
Zeeland, en daarmee ook Schou
wen-Duiveland, heeft moeten knok
ken voor overheidsgelden, om de ge
volgen van de ramp tegen te gaan en
de kranten uit die tijd melden, dat de
opmerking 'er gebeurt niets' veel ge
hoord werd. Deze uiting van ongenoe
gen kon geen betrekking hebben op
de Dienst Zuiderzeewerken, die nog
in de rampmaand naar de Landska-
mer in Zierikzee kwam en waterkun-
dig orde op zaken ging stellen; werk-
Dichting van het gat in de Rampaardsedijk.
rantsoenering ingesteld en het be
stuur kondigde strenge maatregelen
aan tegen hamsteren en plunderen.
Helikopters
Het duurde tot 3 februari voordat
In het verslag van het Roode Kruis
staat inderdaad een imponerende
lijst van goederen neergeschreven.
Particulieren en bedrijven in het hele
land droegen op een eigen wijze hun
steentje bij. In de Zwolsche Courant
bijvoorbeeld adverteerde Klinkha-
mer's vleeswarenbedrijven met de
volgende tekst; „Woensdagmiddag 2
uur, een grote verkoop van soep ten
bate van het Nationaal Rampen
fonds, per kop 25 cent of per liter een
gulden. Steunt allen dit goede doel".
Giro
Het gironummer 9575 van het Na
tionaal Rampenfonds gonsde door ie
ders hoofd en velen maakten aanzien
lijke bedragen over. Maar ook het
appél op het buitenland werd geho
noreerd. Marokko stuurde le
vensmiddelen, schoeisel en boven- en
onderkleding; Hongkong leverde
voor ruim 9000 gulden aan kleding
af; de unie van Zuid-Afrika bracht
babygoed en dekens; ook landen als
Syrië. Turkije, de Philipijnen, Pa
kistan, Malakka, Israel, Nieuw-
Zeeland, Amerika. Jamaica, Mexico,
Cuba, Suriname, Argentinië, de Eu
ropese landen enzovoort enzovoort
sleepten voedsel, kleding, medica
menten, dekens en - ook heel belang
rijk - morele steun aan.
Het heeft - blijkens de krantenbe
richten - enige tijd geduurd, voordat
duidelijk werd hoe omvangrijk de
ramp was. In heel Europa had de
storm huisgehouden en in Engeland
waren zelfs meer dan 200 doden te be
treuren, met een gelijk aantal ver
misten. Maar voordat aan een echte
inventarisatie kon worden begonnen,
moesten de slachtoffers eerst gehol
pen worden, en dat gebeurde op im
ponerende wijze. Zo zelfs, dat 19374
kubieke meter kleding (de zogenaam
de rest goederen) na afloop moesten
worden verdeeld onder andere hulp
behoevenden. dan de slachtoffers van
de ramp. Ter oriëntatie op de hoeveel
heid rest goederen: met één kubieke
Dit maakt iedere toelichting overbodig.
meter konden zestig mensen gekleed
worden!
Even, maar veel te lang, leek
Schouwen-Duiveland door overig
Nederland over het hoofd gezien te
worden. Het extra bulletin van de
Zierikzeesche Nieuwsbode meldde
daags na de ramp, dat er nog geen
contact geweest was met andere de
len in den lande. De radioberichten,
die ondanks de wateroverlast Schou
wen-Duiveland nog bereikten maak
ten geen melding van problemen op
dit eiland. Het was dus aan de plaat
selijke bestuurders, om de regionale
bevolking te instrueren, waar de
waarschuwing voor het drinkwater-
gebruik bij hoorde. „De bevolking
wordt dringend op het hart gedrukt
GROOTST MOGELIJKE ZUINIG
HEID IN ACHT TE NEMEN MET
DRINKWATER. Regenwater dient
voor het gebruik te worden ge
kookt". Van gemeentewege werd een
De groep, die als eerste contact met de buitenwereld tót stand wist te brengen. Van links naar rechts: P. Meerman,
ing C. Koopman en P. Horssveld.
de reddingsacties met helikopters in
Zierikzee tot stand kwamen. Tot die
tijd moest de regionale bevolking het
bestuur van Zierikzee aanleiding om
evacuatie te vorderen van de bevol
king.
havens werden aangelegd, zinkstuk-
ken werden neergelaten, zanddepots
werden aangelegd en de dijken wer
den versterkt.
Proces
De Zierikzeese Middenstands Cen
trale zag de inventaris van de winke
liers door deze maatregel in het ge
ding komen en bereidde z.ich voor op
een proces tegen de gemeente. „Waar
om moeten de mensen evacueren, die
een goed en droog huis in Zierikzee
hebben en om welke redenen trach
ten b en w dit (de evacuatie) door te
drijven?", reageerden de onderne
mers op de maatregel. Het is nooit
meer gekomen tot de grootscheepse
evacuatie; mede door de felle pro
testen van de inwoners van Zierikzee.
De storm ging liggen en het water
vloeide langzaam weg. De ramp
kreeg echter een lange staart, want
na de watervloed bleef de bevolking
ontredderd achter. Het valt op hoe
veel kritische geluiden Schouwen-
Duiveland na de ramp verlaten rich
ting rijksoverheid. Onder het pu
bliek is ontevredenheid over de trage
afwerking van de huisraadschadere
geling en de Stichting Nieuw
Schouwen-Duiveland (opgericht voor
Miljarden
Nu - anno 1986 - weten we, dat er in
derdaad miljarden naar Zeeland zijn
gekomen om de waterkering te reali
seren. In de eerste plaats voor de vei
ligheid van de Zeeuwen en daarnaast
lijken de gigantische werken - vol
gens recente rapporten - ook weer
geld op te leveren door het uitbeste
den van vakmanschap en kennis, op
gedaan tijdens de Oosterscheldewer-
ken. Deze maand is het 33 jaar
geleden, dat Zeeland geteisterd werd
door de zee. Zonder afbreuk te doen
aan alle toegestoken helpende han
den uit het binnen- en buitenland, is
het toch de Zeeuwse bevolking zelf
die voor, tijdens, maar zeker ook nè
de ramp heeft geworsteld en boven is
gekomen. Met deze wetenschap moet
iedere sceptische blik vanuit overig
Nederland naar de 'miljardenstroom'
richting Zeeland met eenzelfde scep
tische blik beantwoord worden.
TEKST: AAD VAN DER WOUDEN