DE RAMP PAoDK Voor paniek of angst was geen tijd Officiële Bekendmaking ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag 7 februari 1986 Nr. 23877 9 RADIO PAoDK - NETHERLANDS Z*Z/2l?K <W°, M KkCOT* to RADIO «OOI ZEMDER ZlG KiKZ£S PAoDK 'cstinq Xmilier V^o - cLl 'd\ Ze pp <ijoo K'°t (old N-oAVt 50 Mrd OKS. ÜS\ 5 osn y mod OK'V ORN DX rr«mt111nfton ff imeMV: PJE OSI. t» CARDI Ongetwijfeld een feeststemming toen de radio-amateurs vanuit Bergen op Zoom dese fcaarf kregen, dat het eerste contact van Schouwen-Duiveland be- vestigde. ZIERIKZEE - De Neder landers worden overal af geschilderd als een nuchter volk. Bij de huidige reali satie van de Stormvloedke ring zijn zakelijke bereke ningen de basis van de werkzaamheden en grote delen van de bevolking kij ken vandaag de dag met enige terughoudendheid naar de grote geldstroom, richting Zeeland, om deze waterprovincie te behoe den voor de krachten van de zee. Krachten, die in de nacht van 31 januari op 1 februari van 1953 rampza lige gevolgen hebben ge had, waarbij zo'n 1600 men sen direct het leven lieten. Met diezelfde nuchterheid echter, zette heel Neder land in deze periode de da gelijkse beslommeringen aan de kant, om met een enorme inzet de helpende hand te bieden. Al op 4 fe bruari - de ramp was nog maar drie dagen oud - moest het Nederlandsche Roode Kruis een inza- melstop afkondigen, om dat kleding, dekens, geld en voedsel in overvloed naar de inzameldependan- ce in Den Haag was ge voerd. Typerend voor de zakelijkheid van de getrof fenen was ook, dat paniek eigenlijk sporadisch voor kwam. Hierbij heeft het feit, dat niemand eigenlijk wist hoe groot de ramp was ook bijgedragen. Er moest werk verricht worden - enorm veel werk - en tijd voor paniek of angst was er simpelweg niet. Terwijl aan de vraag naar ge bruiksartikelen. kleding, medicijnen enzovoort in bijzonder kort tijds bestek is voldaan, is in alle volgende jaren één vraag onbeantwoord geble ven. Hoe is het mogelijk geweest, dat de weer- en waterkundigen vooraf geen waarschuwing hebben kunnen geven? Het weerbericht voor zondag 1 februari gaf een dagelijks beeld te. zien: 'Overwegend zwaar bewolkt met tijdelijk regen; aanvankelijk zwakke tot matige, later matige tot krachtige zuidwestelijke wind en de zelfde temperaturen als gisteren of iets lager'. Het weerbericht gaf wel hoogwater ten gevolge van springtij af, maar dat was voor de weerkundi gen geen reden tot ongerustheid. Ook het gegeven, dat het in de avonduren voor de ramp nog hoog water was, terwijl het laag had moeten staan, was voor niemand reden, om bijzon dere maatregelen te treffen. De bewo ners gingen rustig slapen De directe gevolgen van de ramp in Zeeland, Zuid-Holland en Noord- Brabant zijn onbeschrijfelijk en bij na alle verschenen uitgaven verble ken bij het filmmateriaal en de foto's in de kranten. Spreken grote delen van Nederland over voor en na de oorlog, de mensen in de getroffen ge bieden nemen De Ramp als tijdsde len Een typerend gegeven voor een natuurramp, die zijn weerga in de ge schiedenis nauwelijks kent. Door ge brekkige communicatie hebben de betrokken provincies niet veel kun nen leren van de catastrofes als de Sint-Elisabethsvloed (1421), Sint Fe lix quade Saterdach (1530), de Aller heiligenvloed (1570) en de overstro mingen van 'recentere' data in 1682 en 1808. De bioscoopjournaals, de kran tenverslagen en de tijdschriften in 1953 meldden echter uitvoerig en ver eeuwigden het menselijk drama. Bewustwording Deze media-stroom heeft ongetwij feld bijgedragen aan de bewustwor ding van de Nederlandse politiek. Zo iets mag nooit meer gebeuren en deze stelling heeft geresulteerd in de gi gantische Deltawerken, die in okto ber van dit jaar hun voltooiing zullen beleven. Alle hulpverlening, die in '53 werd geboden rechtvaardigt deze geldstroom en in dit verband lijkt een beknopte terugblik naar de vele hulpacties - zonder de pretentie te hebben volledig te kunnen en willen zijn - op zijn plaats. Op de dag van de ramp liet het Ne derlandsche Roode Kruis een schrij ven naar alle kringbesturen uitgaan, waarin zij opriep tot algehele steun. Nog geen drie dagen later kwam er weer een rondschrijven van het lan delijk Roode Kruis bestuur: ..Met grote ontroering heeft het hoofd bestuur van het Nederlandsche Roo de Kruis de massale stroom van goe deren, die het Nederlandsche volk bijeen heeft willen brengen ten be hoeve van de slachtoffers van de wa tersnoodramp, in ontvangst geno men. Een dergelijke omvang heeft aangenomen, dat in de eerste behoefte ruimschoots kan worden voorzien, moge, mede namens de mi nister van Maatschappelijk Werk (het voormalige Welzijn - red) met klem worden verzocht een inzame ling van deze goederen in het gehele land tot nader order stop te zetten". Zo lag bijvoorbeeld de opslagplaats in Zierikzec overvol met voedings waar en kleding, nadat het op het Havenplcin was gedropt. zelf weten te redden. Voor velen was de komst van de helikopters niet met een een enthousiaste begroeting waard. De hefschroefvliegtuigen wa ren nieuw en om de slachtoffers met behulp van een lier naar boven te hij sen was veel overredingskracht no dig. Net voor die 'bevrijdingsactie' werd Schouwen-Duiveland wederom opgeschrikt door een hevige storm, die menig mensenleven eiste. Of snel lere actie van overheidswege slacht offers van de dood had kunnen red den is achteraf gepraat en lost niets op. De hulp die - snel of laat - op gang kwam is enorm geweest. Buitenwereld Het waren P. Meerman en P. Horss- veld, die samen met de deskundige ing. C. Koopman een zender in elkaar zetten. Na vele pogingen, zonder te weten of iemand de noodkreten hoor de, bleek het eerste contact gelegd. M. Koster uit Bergen op Zoom zond de radio-amateurs een zogenaamde ont- vangstkaart en eindelijk was ook overig Nederland te overtuigen van het leed op Schouwen-Duiveland. Met een ingemetselde steen in het Zierikzeese stadhuis worden de zend amateurs nog steeds' gehuldigd. Vliegtuigen cirkelden plots boven het eiland, boten met soldaten en mari niers schoten te hulp en de regionale brandweer stond met de bevolking niet langer alleen voor de onmogelij ke taak huis en haard te redden. De Zierikzeesche Nieuwsbode van 2 fe bruari 1953 meldt het 'vreemde' be richt, dat het kuststation van Westen- schouwen als eerste contact heeft gelegd met Scheveningen, maar ner gens staat het ware als zekerheid neergeschreven. Schouwen-Duiveland toont nog vrijwel dagelijks de tekenen van de ramp. Bij afscheid-interviews met oud-brandweercommandanten speelt de ramp een triest dieptepunt en de berging van de lijken indertijd, roept bij de betrokken hulpverleners nog steeds emoties op. Alleen de jongste generatie moet de informatie uit de boekjes halen; de overigen hebben de gebeurtenissen in het geheugen ge- grifd staan. Heel Nederland is met de ramp be zig- geweest. Koningin Juliana stond een deel van paleis 't Loo af voor de evacuées en prinses Wilhelmina stel de haar auto beschikbaar voor ge- wondenvervoer. Ook de omroeporga nisaties schonken 45000 gulden aan de hulpverleningsactie en verschil lende landen, steden en provincies namen een getroffen gemeente als een soort adoptie-kind onder hun hoede. Tal van plaatsen in den lande, waaronder de Rotterdamse Ahoy- hallen werden ingericht als opvang plaats, waar het Roode Kruis de slachtoffers voorzag van de noodza kelijke medicijnen enzovoort. Het staat buiten kijf, dat de meeste emotionele en materiële schade door het verwoestende water is aange richt, toch waren er enkele dagen la ter meer sluipende gevaren, die zon der ingrijpen van overheidswege desastreuze gevolgen hadden kunnen hebben. Niet alleen voornoemde ge varen van hamsteren en plunderen behoorden tot de mogelijke nevenef fecten. Ook het verspreiden van ziek tes was een wezenlijke bedreiging van de volksgezondheid, omdat gas, electra en water, gecombineerd met de vele kadavers, gezamenlijk een broeinest voor bacteriën vormden. Dit alles was voor het gemeente- het herstel van het eiland naast de door de provincie in het leven geroe pen reconstructiecommissie) reageert met de wens, dat er een snellere af wikkeling van de rampschaderege ling diende te komen. Het Water schap noemt in oktober van dat jaar de toestand van de Schouwse zuid kust nog steeds labiel. Vraagtekens De meeste vraagtekens worden vanuit het Zeeuwse geplaatst bij de toekenning van het nieuwe woning- contigent door de rijksoverheid. Van zelfsprekend hadden ontzettend veel gemeenten te kampen met een ern- Dc Burgemeester van Zierikzee maakt bekend, dat winkelinventarls- sen en waardevolle voorwerpen kun nen worden afgegeven in -het pand bij de fa. Weltevreden op de Appel markt. De administratie hiervoor is gevestigd by de fa. M. J. SNOEK, Appelmarkt en staat onder leiding van de heren: C. J. SIMMERS, Raadslid G. J. VAN DUIN, Deurwaarder F. VAN DER KWAST, Notarisklerk. Zierikzee, 5 Februari 1953. De Burgemeester voornoemd, SCHUURBEQUE BOEIJE. Het was aan de lokale bestuurders om de bezittingen van de winkeliers tegen plundering en schade te behoe den. stig huisvestingsprobleem. Voor de ramp hadden de 22769 inwoners van Schouwen-Duiveland tezamen 6964 woningen tot hun beschikking. Dat betekende al voor de watersnood een tekort aan 500 woningen en nogeens 700 woningen, die 'volstrekt onvol waardig' waren. Een deskundig plei dooi voor een bouwprogramma van 2000 woningen haalde niets uit. Voor de betrokken minister was er slechts bij 43 van de 101 Zeeuwse ge meenten een volkshuisvestingspro bleem. Deze opmerking van de be windsman resulteerde op 8 oktober '53 in een zogenaamd Demonstratie congres waar alle burgemeesters van de Zeeuwse gemeenten verenigd in de Nederlandse Vereniging van Ge meenten, hun ongenoegen over het woningbeleid van de overheid ken baar maakten. ,,Het bouwvolume is ten enemale onvoldoende" en „dat de minister slechts over 42 probleem- gemeenten spreekt is volstrekt bela chelijk", waren de meest felle uit spraken tijdens het Middelburgse congres. Zeeland, en daarmee ook Schou wen-Duiveland, heeft moeten knok ken voor overheidsgelden, om de ge volgen van de ramp tegen te gaan en de kranten uit die tijd melden, dat de opmerking 'er gebeurt niets' veel ge hoord werd. Deze uiting van ongenoe gen kon geen betrekking hebben op de Dienst Zuiderzeewerken, die nog in de rampmaand naar de Landska- mer in Zierikzee kwam en waterkun- dig orde op zaken ging stellen; werk- Dichting van het gat in de Rampaardsedijk. rantsoenering ingesteld en het be stuur kondigde strenge maatregelen aan tegen hamsteren en plunderen. Helikopters Het duurde tot 3 februari voordat In het verslag van het Roode Kruis staat inderdaad een imponerende lijst van goederen neergeschreven. Particulieren en bedrijven in het hele land droegen op een eigen wijze hun steentje bij. In de Zwolsche Courant bijvoorbeeld adverteerde Klinkha- mer's vleeswarenbedrijven met de volgende tekst; „Woensdagmiddag 2 uur, een grote verkoop van soep ten bate van het Nationaal Rampen fonds, per kop 25 cent of per liter een gulden. Steunt allen dit goede doel". Giro Het gironummer 9575 van het Na tionaal Rampenfonds gonsde door ie ders hoofd en velen maakten aanzien lijke bedragen over. Maar ook het appél op het buitenland werd geho noreerd. Marokko stuurde le vensmiddelen, schoeisel en boven- en onderkleding; Hongkong leverde voor ruim 9000 gulden aan kleding af; de unie van Zuid-Afrika bracht babygoed en dekens; ook landen als Syrië. Turkije, de Philipijnen, Pa kistan, Malakka, Israel, Nieuw- Zeeland, Amerika. Jamaica, Mexico, Cuba, Suriname, Argentinië, de Eu ropese landen enzovoort enzovoort sleepten voedsel, kleding, medica menten, dekens en - ook heel belang rijk - morele steun aan. Het heeft - blijkens de krantenbe richten - enige tijd geduurd, voordat duidelijk werd hoe omvangrijk de ramp was. In heel Europa had de storm huisgehouden en in Engeland waren zelfs meer dan 200 doden te be treuren, met een gelijk aantal ver misten. Maar voordat aan een echte inventarisatie kon worden begonnen, moesten de slachtoffers eerst gehol pen worden, en dat gebeurde op im ponerende wijze. Zo zelfs, dat 19374 kubieke meter kleding (de zogenaam de rest goederen) na afloop moesten worden verdeeld onder andere hulp behoevenden. dan de slachtoffers van de ramp. Ter oriëntatie op de hoeveel heid rest goederen: met één kubieke Dit maakt iedere toelichting overbodig. meter konden zestig mensen gekleed worden! Even, maar veel te lang, leek Schouwen-Duiveland door overig Nederland over het hoofd gezien te worden. Het extra bulletin van de Zierikzeesche Nieuwsbode meldde daags na de ramp, dat er nog geen contact geweest was met andere de len in den lande. De radioberichten, die ondanks de wateroverlast Schou wen-Duiveland nog bereikten maak ten geen melding van problemen op dit eiland. Het was dus aan de plaat selijke bestuurders, om de regionale bevolking te instrueren, waar de waarschuwing voor het drinkwater- gebruik bij hoorde. „De bevolking wordt dringend op het hart gedrukt GROOTST MOGELIJKE ZUINIG HEID IN ACHT TE NEMEN MET DRINKWATER. Regenwater dient voor het gebruik te worden ge kookt". Van gemeentewege werd een De groep, die als eerste contact met de buitenwereld tót stand wist te brengen. Van links naar rechts: P. Meerman, ing C. Koopman en P. Horssveld. de reddingsacties met helikopters in Zierikzee tot stand kwamen. Tot die tijd moest de regionale bevolking het bestuur van Zierikzee aanleiding om evacuatie te vorderen van de bevol king. havens werden aangelegd, zinkstuk- ken werden neergelaten, zanddepots werden aangelegd en de dijken wer den versterkt. Proces De Zierikzeese Middenstands Cen trale zag de inventaris van de winke liers door deze maatregel in het ge ding komen en bereidde z.ich voor op een proces tegen de gemeente. „Waar om moeten de mensen evacueren, die een goed en droog huis in Zierikzee hebben en om welke redenen trach ten b en w dit (de evacuatie) door te drijven?", reageerden de onderne mers op de maatregel. Het is nooit meer gekomen tot de grootscheepse evacuatie; mede door de felle pro testen van de inwoners van Zierikzee. De storm ging liggen en het water vloeide langzaam weg. De ramp kreeg echter een lange staart, want na de watervloed bleef de bevolking ontredderd achter. Het valt op hoe veel kritische geluiden Schouwen- Duiveland na de ramp verlaten rich ting rijksoverheid. Onder het pu bliek is ontevredenheid over de trage afwerking van de huisraadschadere geling en de Stichting Nieuw Schouwen-Duiveland (opgericht voor Miljarden Nu - anno 1986 - weten we, dat er in derdaad miljarden naar Zeeland zijn gekomen om de waterkering te reali seren. In de eerste plaats voor de vei ligheid van de Zeeuwen en daarnaast lijken de gigantische werken - vol gens recente rapporten - ook weer geld op te leveren door het uitbeste den van vakmanschap en kennis, op gedaan tijdens de Oosterscheldewer- ken. Deze maand is het 33 jaar geleden, dat Zeeland geteisterd werd door de zee. Zonder afbreuk te doen aan alle toegestoken helpende han den uit het binnen- en buitenland, is het toch de Zeeuwse bevolking zelf die voor, tijdens, maar zeker ook nè de ramp heeft geworsteld en boven is gekomen. Met deze wetenschap moet iedere sceptische blik vanuit overig Nederland naar de 'miljardenstroom' richting Zeeland met eenzelfde scep tische blik beantwoord worden. TEKST: AAD VAN DER WOUDEN

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1986 | | pagina 9