SCHOUWEN-DUIVELAND: REAGEER
SLAGVAARDIG OP NEELTJE JANS!
Aanpak is zeer
gecompliceerd
Gedeputeerde J. B. Ventevogel:
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Maandag 30 december 1985 Nr. 23854
19
zodat bezoekers daarvoor zijn
aangewezen op de omgeving: aan de
zuidelijke kant op Walcheren en
noordelijk op Schouwen. Zodoende
is er al een mogelijkheid geschapen,
om het „achterland" optimaal bij
het toeristisch/recreatief gebruik
van Neeltje Jans te betrekken.
Nu staat dat hele project er uiter
aard niet een-twee-drie: de eerste
fase zal echter toch al over een jaar
of vijf gereed zijn. Volgens het plan
van Louis van Gasteren is dan (je
eerste koepel gereed, de
reservepijler ter bezichtiging
drooggelegd en het
waterhuishoudkundig museum
ingericht.
Waterhuishoudkundig"
museum
Dat museum betreft een aanbod
namens de Unie van
Waterschappen, een voorlopige
toezegging om dat op Neeltje Jans
in combinatie met de Delta Expo te
realiseren. De Unie is ervan
overtuigd, dat Nederland behoefte
heeft aan één centraal museum,
waar alle informatie op
waterhuishoudkundig gebied
toegankelijk is. „Er wordt al jaren
uitgekeken naar een goede lokatie",
aldus Ventevogel, „Neeltje Jans -
met een half a een miljoen
bezoekers - spreekt duidelijk aan."
Filmmaker en beeldend
kunstenaar Louis van Gasteren,
naar wie de opdracht vrijwel zeker
gaat, heeft dat museum in zijn
opzet verwerkt door het - samen
met een zeebiologisch museum -
onder te brengen in de eerste van
de drie koepels. Onder de tweede
koepel geeft hij het realiseren van
een expo van het Nederlandse
bedrijfsleven op het gebied van
waterbouw en off-shore aan. De
derde - klimatologisch beheerst -
biedt onderdak aan recreatieve
voorzieningen.
„De samenwerking van Van
Gasteren met architecten van
wereldfaam schept enorme
verwachtingen", aldus Ventevogel,
„Die slaan gewoonlijk veel
uitnodigingen af, maar willen graag
aan Neeltje Jans meewerken. De
Oostenrijker Holzbauer (winnaar
prijsvraag stadhuis Amsterdam), is
gegrepen door het object Neeltje
Jans. De anderen trouwens ook."
Gedegen planontwikkeling vooraf
is voor Ventevogel een must. Zoals
de Commissie Westerterp bezig is de
opdracht aan Van Gasteren op
verantwoorde wijze te formuleren.
Ventevogel: „Anders zijn we over
twee jaar nog niet ver."
Hij verwijst naar
water/wonderland in de
Noordoostpolder. „Vijf/zes jaar
geleden had de stichting de
ontwerpen. Er is twee miljoen aan
studies van ontwerpen geïnvesteerd
en er is nog niets van de grond."
Dat wil Ventevogel voorkomen:
„Ik ben een Zeeuw, een beetje
nuchter. Ook voor de
planontwikkeling voor Neeltje Jans
is een paar miljoen nodig. Maar: ik
wil geen miljoen weggooien. Het
plan voor Neeltje Jans is goed.
Maar het blijft verschrikkelijk
belangrijk de fasen vooraf vast te
stellen. En: hoe kun je van daaruit
verder werken."
„Voor het project Neeltje Jans is
Temidden van landelijke, provinciale en gemeentelijke bestuurders slaat gedeputeerde Ventevogel het plaatsen van de laatste verkeerskoker voor de storm
vloedkering gade. V.l.n.r. burgemeester G. W. van Montfrans-Hartman van Veere, commissaris der koningin C. Boertien, Ventevogel, minister N. Smit-Kroes,
burgemeester W Blanken van Goes en burgemeester J. L. Niemantsverdriet-Leenheer van Westerschouwen.
ZIERIKZEE - Gedeputeerde J. B. Ventevogel, eerste
verantwoordelijke voor de toekomst van Neeltje Jans:
„Neeltje Jans moet een publiekstrekker worden van
topniveau, dè trekpleister voor de provincie Zeeland.
Het moet een publiekstrekker worden, die je gezien
mdet hebben.
Omgeving, speel er op in. Benut de mogelijkheden!
Profiteer ervan!
Club ondernemers: maak een vuist. Doe wat aan
Zierikzee. Doe meer met dat fraaie stadhuis en met de
VVV, trek professionele gidsen aan.
De ontwikkeling van Neeltje Jans kan hier als een
sneeuwbal werken.
De omgeving moet zich profileren.
Kijk naar de mattenfabriek Genemuiden, die de
matten voor de stormvloedkering leverde. Een
bloeiend bedrijf geworden, dat kwaliteitsmateriaal
over de hele wereld exporteert."
Een raadgeving van een provin
ciaal bestuurder, die gelooft in
Neeltje Jans. Die ervan overtuigd
is, dat Neeltje Jans een
attractiepunt kan worden dat
appeleert aan datgene wat daar met
de bouw van de stormvloedkering
op wereldniveau is verricht en er
daarom kan worden uitgetild. Als
recreatieproject kan het daardoor
van hoger niveau worden dan het
doorsnee niveau wat we in
Nederland kennen en gebruikelijk
is, is zijn opvatting.
Nadenken over elke stap
„Het is van uiterst groot belang,
dat bij de invulling over elke stap
wordt nagedacht", benadrukt hij
steeds weer, „Neeltje Jans is geen
standaardgeval, maar heeft daarom
ook pluspunten. Welk project kan
starten met 100.000 bezoekers per
jaar". Waarmee hij doelt op die aan
het Infocentrum En straks aan de
Delta-Expo van Rijkswaterstaat in
het Topshuis, die hij niet
wereldschokkend noemt. Maar weer
wel van belang om dat bezoekers
aantal vast te houden in de
overgangsperiode naar de zich in
fases voltrekkende toeristische
invulling van Neeltje Jans toe. En
daarna volgens het idee van Louis
van Gasteren als aanvulling van het
waterhuishoudkundig museum zal
kunnen dienen.
„In feite heeft Rijkswaterstaat in
het verleden onderschat, waar ze
mee bezig zijn", geeft hij te
verstaan, „Geenszins in technisch
opzicht, maar wel wat de
toeristische aanpak na de
Deltawerken aangaat. Ik bedoel: het
recreatieplan is op hoger niveau
getild dan Rijkswaterstaat en
Verkeer en Waterstaat aanvankelijk
dachten. Rijkswaterstaat heeft de
technologie in huis. Het
verkoopargument is hun zwakke
punt, daar is een rijksinstelling
buiten de normale
verantwoordelijkheid van
Rijkswaterstaat voor nodig. We
praten nu over Holland in z'n
totaliteit.
Prognose van de publiekstrekker
Neeltje Jans: een half miljoen tot
een miljoen bezoekers per jaar.
Commissie Westerterp
Voor advisering heeft Ventevogel
zich verzekerd van een aantal
deskundigen: de Commissie
Westerterp, samengesteld uit vijf
topfunctionarissen, drie uit de
overheid en twee uit het
bedrijfleven. Deze hebben elk op
hun terrein een belangrijke
adviserende stem ten aanzien van
het recreatieproject Neeltje Jans.
Onder voorzitterschap van de oud
minister van Verkeer en Waterstaat
waren voorts bereid daarin zitting
te nemen: J. de Soet
(plaatsvervangend president
directeur van de KLM), mr. M.
Boertien (president-directeur van
het Pensioenfonds Gezondheid
Geestelijke en Maatschappelijke
Beroepen), ir. H. Engel (directie
Zeeland van Rijkswaterstaat), mr.
dr. C. P. Chr. M. Omen (plv. secreta
ris-generaal ministerie Verkeer en
Waterstaat) en W. de Boer (directeur-
generaal van economische zaken).
Goede ligging
Ventevogel hoopt voor de goede
plannen voor Neeltje Jans op
rijksniveau gehoor te krijgen. Zijn
geloof dat dit project in Nederland
mogelijkheden heeft, spruit tevens
voort uit de ligging van het werk-
eiland.
Gezet tegenover bijvoorbeeld het
kunstmatige project
Waterwonderland in de
Noordoostpolder, is hij van ipening
dat Neeltje Jans en omgeving veel
meer de cultuur van geheel
Nederland kunnen
vertegenwoordigen.
Ventevogel: „Er zijn drie
ijzersterke punten aan te geven,
waarom Zeeland bij bijvoorbeeld
Amerikanen (en ook Japanners) zo
hoog kan scoren.
1. Rondom het project bevinden
zich de groene weiden en het
platteland van Zeeland. Meer
Nederlands dan de randstad waar
die silhouetten verdwijnen.
2. De combinatie van die
moderne waterbouw met de
historie. Zierikzee, Veere,
Middelburg zijn binnen handbereik.
3. Het techtiische hoogstmidje. We
zijn niet alleen „betonboeren".
Juist de milieuoverwegingen
maken de wijze van afsluiting van
de Oosterschelde een wereldwijd
hoogtepunt. Zelfs Amerika was
onder de indruk.
Het behoud van het milieu van de
Oosterschelde (de planten, de
vissen, de kraamkamerfunctie als
de meest broedrijke plaats ter
wereld), dat maakte indruk. Daar
komen ze naar kijken." Daarom ook
twijfelt hij aan het plan van
viskweek in de mattenfabriek: te
kleinschalig. Het idee reuze
aquarium, oftewel meer omvattende
oceanarium, spreekt hem meer aan.
Harrison Price Company zei daar
over: Maak dat van allure, dat kent
heel west Europa niet. Kosten:
tientallen miljoenen.
Een ander punt ten voordeel van-
Neeltje Jans: het ligt maar twee
uur van Amsterdam Schiphol,
België en Duitsland.
„Ook de KLM ziet er veel in
Nederland naar buiten te brengen
via het begrip Deltawerken. Een
begrip, omdat de stormvloedkering
al zo'n grote rol in het nieuws
speelt. Die Deltawerken bieden iets
naast tulpen en Amsterdam.
De stormvloedkering heeft al
Duitsers, Fransen en Engelsen
getrokken, die iets van de omgeving
hebben gezien door hun bezoek aan
Neeltje Jans. Haal ze weer
hierheen, de mensen uit het
Roergebied, naar de frische Luft,
een weekendje buiten het
hoogseizoen.
Voor Amerikanen is het hele jaar
door belangrijk. Seizoenverlenging
dus. Enkele tienduizenden zetten al
zoden aan de dijk. Voor die opvang
heb je niets aan hotels met vier of
vijf kamers... Biedt ze meer, biedt
ze iets totaals. Zorg dat het eiland
er leuk uitziet", is zijn advies.
Goeie zaak -
die golfbaan
„Schouwen moet zélf nadenken",
geeft hij te verstaan. „Die golfbaan,
dat is een goeie zaak. Een voorbeeld
van hoe het moet. Vul de geringe
hoeveelheid aan. Er is een markt
voor tennis, squash, badminton. Die
noodlijdende hal in Westerschouwen
kan daar straks mede van
profiteren.
Frische Luft
„Frisse lucht, frische Luft, is
alleen een begrip geworden door de
promotie van Domburg. Maar
Domburg heeft dat niet alleen.
Renesse ook. Zorg dat er wat is,
volg het positief imago van Neeltje
Jans."
Nog een goeie zaak: Scharendijke,
Brouwershaven en Bruinisse gaan
gezamenlijk de Grevelingen
promoten op de Hiswa in het
voorjaar '86. Maar dat Zierikzee
daar niet bij is, nu Zeeland
gastprovincie is in Amsterdam, is
voor Ventevogel een raadsel:
„Zierikzee buit haar mogelijkheden
niet uit, ook niet in andere
opzichten, zoals het historisch
bezit."
Het lijkt of hij Zierikzee wil
wakker schudden. Dat klopt: „Ik
heb de indruk dat ze weinig snel
reageren op recreatieve
ontwikkelingen en niet elke
mogelijkheid tot promotie
aangrijpen."
Schouwen bezit zoveel
„Schouwen bezit zoveel:
watersport, strand plus dat
historische element. Doe er wat
mee! Sport, recreatie, golf, tennis,
fietsen. Reageer slagvaardig, benut
de mogelijkheden. Doe wat anders
Doe het totaal. Schouwen-Duiveland
moet het hebben van zijn Ooster
schelde. de landbouw en het
toerisme."
Hij geeft een voorbeeld.
Het pakket 1986 van Holland In
ternational telt een Zeeland
arrangement, gericht op
Amerikanen die Amsterdam
bezoeken. Daarin zit uiteraard een
bezoek aan de Oosterscheldewerken,
maar ook een koffiestop in
Zierikzee.
Er worden pogingen ondernomen
om Amerikanen voor enige dagen
hierheen te halen. Ze - buiten dat
bezoek aan de Deltawerken - de ove
rige tijd te laten verblijven op
Schouwen, Walcheren en de
Bevelanden. Er zijn al
overnachtingscontracten afgesloten:
met het Walcherse hotel Zuiderduin
en De Zeeuwse Stromen in Renesse.
Geen hotels op
Neeltje Jans
Op Neeltje Jans wil Ventevogel
geen hotels of andere
mogelijkheden tot logies toestaan,
Gedeputeerde Ventevogel
ZIERIKZEE - „Het vergt een zeer gecompliceerde
aanpak om er op toeristisch gebied wat van te ma
ken. Hoe verder we komen, hoe meer we tegen pun
ten aanlopen, waar je voor moet gaan zitten om het
goed te doen. Uitzoeken, overleggen, degelijke for
muleringen; om het voor de hand liggende gevaar te
voorkomen dat Neeltje Jans wordt bijgeschreven bij
de projecten waar niets van terecht komt. Het moet
gericht zijn op nationale ontwikkelingen: je praat
over Holland. Over Nederland naar buiten brengen
via het begrip Deltawerken, zoals de KLM-promotie
beoogt."
Gedeputeerde J. B. Ventevogel over het plan om
van Neeltje Jans een nationaal en internationaal at
tractiepunt te maken. Waarvoor de provincie twee
groepen heeft gevraagd ideeën aan te dragen voor de
inrichting: filmmaker en beeldend kunstenaar
Louis van Gasteren en de Amerikaanse Harrison
Price Company. In onze krant van vrijdag 20 decem
ber berichtten we uitvoerig over beide projecten, die
elk een investering van zeker honderd miljoen ver
gen.
Het idee van Van Gasteren, met drie koepels als
een tegen de weersomstandigheden beschermende
paraplu, spreekt het meest aan. De besprekingen
tussen Van Gasteren en de Commissie Westerterp
staan op het punt te worden afgerond. Maar ook
hier komt het ingewikkelde aspect al boven drijven:
er blijken (nog) meer haken en ogen aan de verant
woorde formulering van de opdracht te kleven dan
verwacht.
Niettemin gaan de besprekingen in hoog tempo
verder. „Januari zal een drukke maand worden,,"
aldus Ventevogel, geïnterviewd door Joke van der
Klooster.
het een topprestatie te bedenken
wat daar te realiseren: technisch,
commercieel en bestuurlijk. Maar
ik ben niet van plan voor een idee-
fix mijn kop op het offerblok te
leggen. Ambitie is mooi, maar moet
niet naar ondergang leiden.
Commerciële aanpak
Daarom die gedegen aanpak
vooraf. Het idee van Van Gasteren
(met typisch Nederlandse
elementen, herkenbaar voor de
buitenlander) steunt op commerciële
aanpak, logisch in de eerste fase
gericht op het facet waterbouw.
„Dat thema sluit aan op de dingen
die er zijn: een schuif, met altijd
indruk makend (sterk-stromend)
water. De werkelijkheid trekt.
Tevens is met de reservcpijler
meteen iets te doen. Die is nu
actueel. Binnenskamers heeft die
gedachte aandacht. Het is een
herkenningspunt, technisch te
betalen. Hij staat nu onder water in
het bouwdok, maar is droog - in
zijn totaliteit - indrukwekkend."
Recreatief aspect
Ook met de recreatieve invulling,
de laatste fase, houdt een aantal
mensen zich van het begin af aan al
bezig. Een overdekt zwembad kan
daarvan deel uitmaken, maar de
expositie in het eerste paviljoen
moet dat recreatief element
evenzeer bevatten.
Ventevogel: „Hoe is die geschikt
te maken om voor je plezier naar
toe te gaan.
Hoe pak je het aan om voor tien a
vijftien gulden per persoon op Neel
tje Jans iets goeds te bieden. Voor
bezoekers variërend van
wellwillcnde amateurs tot
hooggeleerde heren."
Amerikaans voorbeeld
In Amerika heeft hij gezien hoe
dat kan, hoe dat moot. Zoals
bijvoorbeeld het National Air and
Space Museum in Washington. De
ontwikkeling van de lucht- en
ruimtevaart. Tb beginnen met
Wright die het kanaal overvloog en
een originele Saturnus die toch
compleet namaak is. In combinatie
met films en video's over de
luchtvaartontwikkeling. En meters
laserstralen. „Voor deskundigen en
Jan met de pet. Dat heb je nodig.
Dat is positief. De mensen willen
zien wat er met hun belastingcenten
gebeurt..."
