RSG-leerlingen in de weer
met rollenpatroon vrouwen
in verre verleden en 1985
Ook geld Anjerfonds
Schouwen-Duiveland
Gemeenteraad Bruinisse
bezorgd over waterstand
Kerstviering
Helpt Elkander
in Bruinisse
Kerstviering
Brouwse
bejaardensoos
Rotterdam wil
maatregelen
tegen thuispellen
garnalen
Betrokkenheid
middenstand
Renesse
6
ZIERIKZEE - Wie de mening toegedaan is, dat vrou
wenemancipatie pas uit de lucht is komen vallen heeft
het mis. Ook de gedachte, dat het huwelijk bij wijze van
spreken al bestond nog voor de mens op aarde kwam
heeft het eveneens aan het verkeerde eind. Door de hele
geschiedenis heeft men de vrouwen in de samenleving
steeds een bepaalde rol opgedrukt, als verleidster, als
'kenau', maar ook als moeder en onderdanige echtgeno
te. Tussen de polen heks en heilige beweegt zich de ge
wone' vrouw. Dat de gevestigde orde teksten, prenten en
kunstwerken heeft gebruikt ter bevestiging van het rol
patroon is de oudere HAVO en Atheneum-leerlingen van
de scholengemeenschap Professor Zeeman inmiddels
duidelijk geworden. Zonder een waarde-oordeel aan de
scholieren op te dringen hebben de leraren Nederlands,
drs. T. Brandenbarg, E. Plette, J. Seters en drs. M. Broe-
kema, de leerlingen betrokken bij het project Tussen
heks en heilige. Initiatiefnemer achter het thema is T.
Brandenbarg, conrector HAVO.
De burgerij spreekt over de tovenaar in de mand. (Bron: tussen heks en heili
ge, uitgeverij SUN.)
Een niet alledaags thema voor
scholen en het vraagt daarom ook om
een korte uitleg. In 1977 startte de
Stichting Werkplaats Wetenschap en
Maatschappij een studie naar de rol
van de vrouw in de samenleving om
streeks 1500. De conclusies van dit
onderzoek zijn op schrift gesteld in
het boek Tussen heks en heilige.
Brandenbarg was en is bij dit onder
zoek betrokken als neerlandicus. Dat
is niet zo vreemd, want het onderzoek
wijst meer dan voldoende uit, dat de
taal een uniek middel is, om een ge
wenst rollenpatroon van man en
vrouw te verkondigen en daarmee te
stimuleren. De onderzoekers wilden
niet dat de resultaten in een stoffige
kast zouden verdwijnen, maar dat
juist iedereen kennis zou kunnen ne
men van de resultaten. Vandaar dat
de stichting nu op drie Nederlandse
scholen bezig is met het project; een
voorbereiding op een grootschaliger
project voor alle belangstellende
scholen in Nederland. Zierikzee is
een van de drie koplopers.
Geschiedenis
De klassen HAVO-5 en Atheneum-5
en 6 van de scholengemeenschap zijn
bij het project betrokken en banen
zich aan de hand van uitvoerige dis
cussies een weg door de geschiedenis
van het rollenpatroon. „We willen als
leraren Nederlands geen waarde
oordeel uitspreken over de vrouwen
beweging of de gevestigde orde, die
dit in het verleden, maar ook nu nog
tegenwerkt, maar meer een beeld
vormen over de functie van de taal en
de kunst hierbij", aldus Branden
barg.
Aan de hand van informatie van de
stichting zijn de scholieren aan de
slag gegaan. Inderdaad straalt van
de prenten uit de veertiende en vijf
tiende eeuw een rolbevestigende
plaats voor de vrouw. De serie De
goede huisvrouw uit 1555 maakt tel
kenmale duidelijk, dat de vrouw
handelt, haar familie kleedt en
voedt, de wijngaard koopt, en de be-
hoeftigen te eten geeft. Maar ook
beelden gaven de plaats van de
vrouw indertijd duidelijk aan.
De nadruk op het wettelijk geslo
ten huwelijk stamt ook uit die tijd. In
het onderzoek komen twee redenen
naar voren, waarom juist de kerk het
huwelijk propagandeerde. De angst
voor de vrouw leidde tot het leggen
van -een accent op de afbeelding van
de vrouw al§ verleidster (was het im
mers Eva in het paradijs niet, die van
de appel at Een huwelijk zou een
meer stabiele samenleving bevorde
ren, omdat buiten-echtelijke kinde
ren in voornoemde periode gedoemd
waren tot bedelen. Niet bevorderlijk
voor een goede samenleving.
Collage
De leerlingen hebben aan de hand
van een opdracht een collage samen
gesteld over rolbevestiging van de
vrouw anno 1985. Hierbij werden
veel reclames aangedragen, waarin
de vrouw achter het aanrecht staat.
En als een man een keukenapparaat
aanprijst, dan gaat het veelal klunge
lig. ,,Maar ook dat laatste voorbeeld
draagt bij aan het beeld van de man
vrouw-verhouding. Vandaag de dag
wordt van een man verwacht, dat hij
eens in de week voor het eten zorgt",
zegt Brandenbarg.
Opvallend
Een opvallend gegeven tijdens de
behandeling van het onderwerp op
school is, dat de jeugd in meerder
heid een behoudende mening heeft
over vrouwenemancipatie. Nog vaak
wordt de plaatstoewijzing van de
vrouw als juist gezien en het huwe
lijk als dé samenlevingsvorm. „Het
is opvallend hoe fel de leerlingen met
elkaar discussiëren over de voors en
tegens van de vrouwenemancipatie.
Over één ding is iedereen het wel
eens en dat is de rol van de media en
de kunst hierbij", vertelt de conrec
tor.
Het onderwerp raakt verschillende
vakken op school. Maatschappijleer
en geschiedenis zijn ook uitermate
geschikte studies, om de vrouwen
emancipatie en de rol van teksten en
prenten hierbij uit te diepen. Prakti
sche redenen echter (de schoolonder
zoeken) en het feit dat Brandenbarg
zelf neerlandicus is deed de school
besluiten, om het thema tijdens de
lessen Nederlands te behandelen.
Tussen heks en heilige beperkt zich
echter niet tot het leslokaal.
De Atheneum-leerlingen zijn op
vrijwillige basis naar Nijmegen afge
reisd, om daar kennis te maken met
de geëxposeerde resultaten van het
onderzoek en een toneelstuk. „Dat er
50 van de 70 scholieren zijn meege
gaan geeft toch wel aan, dat de be
langstelling voor het onderwerp
groot is. Het was op een vrijdag en
dat is voor veel jongeren een dag,
waarop liever niet aan school gedacht
wordt. Zeker 's avonds niet", aldus
Brandenbarg. Die bewuste avond
stond de scholieren een toneelspel in
oud-Nederlands te wachten. Een hele
opgave om het verhaal dan te volgen,
maar met de voorbereidingen in de
klas leek een en ander toch wel mee
te vallen. Ook tijdens de rondgang
langs het tentoongestelde bleek de in
teresse onder de jongeren groot te
zijn. „We konden, omdat we met zove-
len waren, niet iedereen persoonlijk
begeleiden. Desondanks bleef de be
langstelling groot. We hadden uiter
aard niet van de leerlingen verwacht,
dat ze stonden te juichen".
Klaar
Nog niet alle groepen scholieren
hebben de zes lessen erop zitten. Wan
neer dat wel het geval is, dan is het
project voor wat Zierikzee betreft
klaar. Brandenbarg ziet geen reden,
om met het onderwerp nog verder
aan de slag te gaan. „Ik verwacht, dat
het thema zijn inwerking op de jonge
ren wel zal hebben. De mening, die
hen toegedaan is over het rollenpa
troon is gelijk gebleven of gewijzigd.
We hebben de leerlingen geatten
deerd op de rol van de media en de
kunst en zij kunnen hun belangstel
ling verder tot uiting laten komen in
hun boekenkeuze".
Illustratie
Ter illustratie van het verhaal een
stukje tekst bij een prent, waarop de
plaatselijke bevolking naar een man
hangend in een mand kijkt. De vrij-
vertaalde moraal: Pas op voor de
vrouw, die met haar listige streken
veel kwaad kan verrichten. „De tove
naar Vergilius koesterde een grote
passie voor de dochter van Nero. Wan
neer zij eindelijk instemt dat hij haar
's nachts komt opzoeken, stelt zij
voor, hem in een mandje heimelijk
naar haar torenkamer omhoog te
trekken. De volgende nacht gaat Ver
gilius in de mand zitten, maar zijn
vermeende minnares laat hem hal
verwege hangen, 's Morgens loopt het
volk uit om de wijze man daar hulpe
loos, als slachtoffer van zijn dwaas
heid, te zien hangen en hem te bespot
ten".
Een ander staaltje van beeldvor
ming: „De stad Bethulië wordt al we
ken belegerd door het Assyrische le
ger onder aanvoering van Holofer-
nes. Een inwoonster van de stad, Ju
dith, een mooie rijke weduwe, be
denkt een plan: mooi uitgedost gaat
zij, zogenaamd als overloopster, met
haar dienares naar het kamp van de
vijand. Holofernes nodigt haar uit
voor een feestmaal. Als Judith ach
terblijft met een laveloze Holofer
nes, onthoofdt zij hem met zijn eigen
zwaard. Het hoofd stopt ze in een
zak, die de buiten op haar wachtende
dienares openhoudt. Samen gaan ze
terug naar de stad. Het hoofd van
Holofernes wordt aan de staak uit de
stadsmuur gestoken en na een uitval
wordt de vijand verslagen".
Uitgeverij SUN uit Nijmegen heeft
de studie in de handel gebracht. In
een rijk geïllustreerde uitgave geven
de onderzoekers hun bevindingen
weer. De uitgave is ook in de Zierik-
zeese boekhandels te koop.
De leraren Nederlands v.l.n.r. Martin Broekema, Jan van Seten, Ed Plette en Ton Brandenbarg.
DEN HAAG - De Stichting Verant
woord Alcohol-gebruik (STIVA), be
staande uit fabrikanten en impor
teurs van alcoholhoudende dranken,
zegt dat etherreclame de totale alco
holconsumptie niet bevordert. In de
periode 1980-1984 zijn de uitgaven
aan reclame voor drank van 13 naar
22 miljoen gulden gestegen, maar het
gebruik is gestabiliseerd.
BRUINISSE - „Het aloude Kerst
gebeuren heeft steeds iets nieuws te
zeggen. De wijzen uit het Oosten zien
de ster die hen voor gaat. Zij komen
tot aanbidding. Het is een wonder op
zich dat Jezus geboren is voor alle
mensen, de eenvoudigen en de geleer
den. Verstaan we dat nog wel in deze
tijd? Na het aanbidden moeten deze
mensen weer terug naar hun eigen
omgeving, maar de Here gaat mee.
Laat deze ster ook in uw hart en le
ven schijnen". Het was een gedeelte
uit de meditatie, die mevrouw Kik-
Boudeling hield tijdens de kerstvie
ring van de Hervormde Vrouwen
groep Helpt Elkander.
De sfeervolle bijeenkomst werd ge
opend met een welkom en gebed door
de plaatsvervangend presidente, me
vrouw N. H. de Korte-Padmos. Komt
allen te zamen was de toepasselijke
openingszang. Het lezen van het
Kerstevangelie werd verzorgd door
de dames De Korte, Van Velzen en Ot-
tens. De declamatie Een schuldloos
kind was van mevrouw P. Verspoor-
Stoel. Tijdens de pauze kwam de tra
ditionele chocolademelk met lang be
schuit op tafel.
Declamatie
De declamatie over de herders werd
verwoord door mevrouw Ottens. Me
vrouw Hekman wenste allen geze
gende Kerstdagen toe. En de wind
was gunstig was een prachtig kerst
verhaal dat werd verteld door drie
solo-liederen, het Kerstlied, Door
grond mijn hart, o Heere, en Mijn
God is zo groot. To Bolijn-Okkerse
bracht de declamatie nog eenmaal zal
ik komen. In de tweede pauze werd
warme wijn geserveerd. Na haar de
clamatie Oudjaar en samenzang ein
digdc mevrouw B. do Waal-Jumelet
de sfeervolle kerstviering met dank
gebed. De laatste samenzang was Ere
zij God, waarna de uitreiking van de
jaartekst plaatsvond. Tbvreden gin
gen He leden en gasten huiswaarts.
Vervolg van pagina 1
T. C. Hekman: ..Deuren open ge
trapt
Wethouder M. J. v. d. Velde maakte
zich bijzonder druk om de nota's, zo
wel over de effecten als over het be
heer. Een sluitingspeil van 2.75 m
NAP zou in zijn optiek funest zijn
voor Bru, omdat gerekend moet wor
den met een opstuwing van minstens
vijftig centimeter, waarmee de be
drijven zeker onder water zullen lo
pen. „Daar moeten wc ontzettend te
gen tekeer gaan. Ik begrijp niet dat
ze zoiets in dit rapport kunnen opne
men".
Hekman stelde dat het dc bedoe
ling is -hoewel alles in feite nog onze
ker is en niet te berekenen- dat bij
een verwachte verhoging van 2.75 m
de kering al dicht gaat bij 2 meter
verhoging. Reken daar een opstu
wing in Bru bij van vijftig centime
ter. en dan zijn de bedrijven veilig.
..Die zekerheid moeten we zien te
krijgen", vond hij. Wat de werf van
Van Duivendijk betreft, die het
meeste gevaar loopt, die valt naar het
oordeel van de raadsvoorzitter onder
AMSTERDAM De Amsterdamse
RAI zal vanaf vrijdag tot en met
tweede kerstdag in het teken staan
van de kcrstflora 1985.
artikel acht van de Deltaschadewet,
zeker als er gaat gebeuren wat er
dreigt te gebeuren.
Ernstige zaak
Kort en goed: de raad is uiterst be
zorgd, de gemeente stelt een brief op
met alle bezwaren tegen de nota's en
die brief zal in een extra raadsverga
dering voor 15 januari worden
besproken. „De zaak is er ernstig ge
noeg voor", besloot Hekman.
BROUWERSHAVEN - Ongeveer
vijftig ouderen kwamen dinsdag
middag in het Verenigingsgebouw
bijeen voor de kerstviering van de
Brouwse bejaardensoos. Ds. D.
Schneider van de Hervormde ge
meente en ds. R. Stutvoet van de Ge
reformeerde Kerk waren als gasten
aanwezig en verzorgden gebed, bij
bellezing en een kerstoverdenking.
De bijeenkomst werd opgeluisterd
door het dameskoor onder leiding
van mevrouw M. H. Priem-van der
Klooster dat een kerstcantate ten ge
hore bracht. De samenzang van de
aanwezigen werd geleid door me
vrouw A. W. van 't Veer uit Zonne-
maire. Mevrouw J. van Sluis-van der
Weelc droeg de kerstvertelling, het
Lucas evangelie voor in dichtvorm
onder de titel Dit is 't vertelsel van 't
Kind. Voor het eerst sinds een groot
aantal jaren werden de Brouwse
kleuters niet uitgenodigd om met een
bezoekje de kerstviering op te luiste
ren. „Door het overladen programma
kwamen we nogal eens tijdnood
daarom wilden we met het verande
ren van de scholen bij wijze van expe
riment eens kijken hoe het zo gaat",
aldus soospresidente T. Slabbekoorn-
Rijn. Zij benadrukte dat aan de hand
van de reacties vam_de aanwezige ou
deren zal worden bepaald of de tradi
tie al dan niet volgend jaar opnieuw
zal worden opgepakt.
De bijeenkomst werd besloten met
een gezamenlijke broodmaaltijd. De
eerste bejaardensoos in het nieuwe
jaar is gepland op dinsdag 7 januari.
ROTTERDAM - De gemente Rot
terdam heeft de departementen van
Landbouw en Visserij, van Volksge
zondheid en van Economische Zaken
dringend gevraagd om een eind te
maken aan de onhygiënische manier
waarop het thuispellen van garnalen
gebeurt. Uit een recent onderzoek
van de keuringsdienst van Waren in
Ook dit keer komt een groot deel
van dit bedrag, namelijk 43.575,-
ten goede aan verenigingen voor
amateuristische kunstbeoefening.
Voor de aanschaf van uniformen en
instrumenten zijn bijdragen, varië
rend tussen 625,- en 6.000,-, be
schikbaar gesteld aan verenigingen
in Aardenburg, Domburg. Goes,
Hansweert, 's-Heerenhoek. Krabbcn-
dijke, Nieuwerkerk, Noordgouwe,
Oost-Souburg, Veere, Vlissingen (2x).
Wissenkerke. IJzendijke, Zierikzee
en Zuidzande.
Een bijdrage van 2.200,- is ver
leend aan een organisatie die concer
ten verzorgt in Goes.
Een bedrag van 11.500,- komt ten
goede aan andere vormen van kunst
beoefening. 5.000,- is uitgetrokken
voor een nieuwe publicatie over dc
beeldende kunstenaars in Zeeland,
1.500,- voor een kunstenaarsinitia
tief in Oostburg en 5.000,- voor het
nieuwe kunstmagazine voor Zeeland,
Mooie Moeite.
Rotterdam is gebleken dat het garna-
lenpellen vaak op zeer ongehygieni-
sche wijze en soms zelfs op onaan
vaardbare manier plaatsvindt.
Het Rotterdamse onderzoek maak
te deel uit van een landelijke
opsporings- en inventarisatie-actie
die medio november plaatsvond op
initiatief van het departement van
Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur.
Dit onderzoek werd ingesteld naar
aanleiding van kamervragen. Woord
voerder G. E. L. Dankmeyer van het
ministerie van WVC wilde nog niets
zeggen over de resultaten van het on
derzoek. „We moeten alles samenvoe
gen tot een rapport en daar onze con
clusies uit trekken", liet hij
donderdag weten. Het ministerie
gaat niet in op de roep om maatrege
len uit Rotterdam: dat kan wel medio
volgend jaar worden, aldus Dank
meyer.
Voor zaken van historisch belang is
ditmaal 9.500,- beschikbaar gesteld.
1.500,- daarvan komt ten goede aan
musea in Hulst en Tholen/St. Phi-
lipsland. 3.000,- is bestemd vooreen
publicatie van de Heemkundige
Kring De Bevelanden en 5.000,-
voor een boek over Bruinisse.
Het dorpshuis in 's-Hoer-
Hendrikskindercn ontvangt een bij
drage van 5.000,-.
Voor culturele activiteiten van Su-
rinamers en Antillianen op Zuid-
Bevcland is een bedrag van f 2.500,-
beschikbaar gesteld voor geluidsap
paratuur.
Voor dc natuurbescherming ten
slotte - ook een doelstelling van het
Anjerfonds - is dit keer 5.250,- gere
serveerd: 3.000,- voor een hoek over
de vogels van Schouwcn-Duivcland
en 2.250,- voor apparatuur ten be
hoeve van natuur- en milieu-educatie
in de provincie.
Vervolg van pagina 1
Het was de eerste keer dat de mid
denstandsvereniging het plan opper
de, zodat een en ander nogal verras
send overkwam op dc overige
commissieleden. Niemand van de
aanwezigen sprak zich nu al duide
lijk voor of tegen het plan uit, al had
commissielid G. J. W. van der Salm
wel een opmerking. „Door het nieu
we intensieve overleg zou bij de on
dernemers de indruk kunnen ont
staan, dat zij veel te zeggen krijgen.
Als de gemeente er toch anders over
denkt, kan dit mogelijk tot frustra
ties leiden. Ik denk dat we hiervoor
moeten oppassen".
Tbch stelde Van der Salm voor om
nog voor de verkiezingen van de nieu
we gemeenteraad in april van het vol
gende jaar een nieuwe overlegstruc
tuur op tafel te hebben. Voorzitter A.
J. Padmos stemde hiermee in. „Laten
we proberen, om in de vergadering
van februari meer op papier te heb
ben". De Kok zei alles in het werk te
stellen, om nog in januari van het vol
gende jaar haar ideeën op schrift te
zetten.
Tarief
Verseput wees de confhiissieleden
verder op een brief van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken in Zeeland,
waarin geschreven wordt dat de elec-
triciteitstarieven voor het midden- en
kleinbedrijf in Zeeland hoger zijn
dan elders in het land. Hij zag graag
een gelijkluidende notitie naar gedo
puteerde staten van Zeeland gaan na
mens dc commissie. Padmos zei het
mee te nemen naar het college
Verseput, die tijdens de vergade
ring een grote inbreng had. vroeg dc
voorzitter ook naar het effect van dc
gemeentelijke maatregelen, om de
problemen in het hoogseizoen in tc
dammen. Padmos vertelde dat de po
litie zich tevreden had uitgelaten,
maar nog wel enige wensen op haar
lijstje heeft staan, zoals meer ver
lichting. „Ik hoop. dat dc onderne
mers (ook de horeea-mensen) weer
gezamenlijk rond de tafel gaan zitten
met de politie. Ik constateer toch een
scheiding binnen de horeca-groep en
dat betreur ik. Hopelijk heeft dat
niet teveel effect op de gesprekken",
aldus Verseput.
MIDDELBURG - In de vergadering van begin decem
ber heeft het bestuur van het Anjerfonds Zeeland
79.525,- beschikbaar gesteld voor culturele activiteiten
en initiatieven op het terrein van natuur en milieu in de
hele provincie.
