Emancipatie is bespreekbaar geworden,
behalve op Schouwen-Duiveland?
Waar heeft het Jaar
van de Vrouw hier
en daar toe geleid?
4
Een terugblik na tien jaar.
ZIERIKZEE -„Emancipatie is nu overal bespreekbaar geworden. Je bent ervoor of
je bent er tegen, er kan openlijk over gediscussieerd worden. Toen niet, toen was je ge
woon gek". Aan het woord Charlotte van Hoorn, regionaal emancipatiewerkster in
Zeeuws-Vlaanderen, die woensdagavond in het Vrouwenontmoetingscentrum in Zie-
rikzee een inleiding hield over de landelijke ontwikkelingen in tien jaar emancipatie.
„Overal bespreekbaar.....". Die term moet emancipatiewerkster op Schouwen-
Duiveland/Sint Philipsland Ineke Sturm wat wrang in de oren hebben geklonken,
want zij had juist vierentwintig uur tevoren moeten ervaren, dat emancipatie op
Schouwen-Duiveland helemaal nog niet bespreekbaar is. Tot welke conclusie kon ze
anders komen toen zij dinsdagavond tijdens een speciaal belegde informatie-avond in
het 'Huis van Nassau' slechts één welzijnscommissieslid en de wethouder welzijn van
ide gemeente Zierikzee kon begroeten. Alle overige uitgenodigde bestuurders, ambte
naren en leden van de welzijnscommissies in de andere gemeenten op Schouwen-
Duiveland lieten het zonder enige opgave van redenen afweten.
,,Je kunt het misschien niet zo aan
me zien, maar ik ben nu echt ontzet
tend kwaad", liet Ineke Sturm
woensdagavond in het Vrouwenont
moetingscentrum weten. Zij nam het
initiatief tot deze - besloten- infor
matiebijeenkomst speciaal om men
sen, die ten aanzien van subsidie
aanvragen voor emancipatie
activiteiten advies moeten uitbren
gen of besluiten moeten nemen, eens
duidelijk op de hoogte te stellen van
doelstellingen en werkwijze van die
diverse groeperingen.
Het ging hier om het Vrouwenont
moetingscentrum, de Werkgroep
Vrouw en Geloof en de Werkgroep Th-
gen Haar Wil. In het kader van de
Rijksbijdrageregeling Emancipatie
activiteiten kunnen deze groeperin
gen via de gemeenten een beroep
doen op de speciaal daarvoor bestem
de subsidiepot. Het rijk adviseert de
gemeenten om voorafgaand aan de
subsidieprocedure onderling overleg
te plegen met betrokkenen van nieu
we vormen van vrouwenwerk. Ineke
Sturm moest constateren, dat de ge
meenten op Schouwen-Duiveland dat
advies zeker niet opvolgen. Veel ver
der dan een informatief telefoontje
van de betrokken welzijnsambtenaar,
komt het volgens haar meestal niet.
Zelf doen
„Als de gemeenten dan geen over
leg op touw zetten, dan zal ik het zelf
maar doen", dacht de emancipatie-
werkster. Temeer, daar, volgens haar
vaststelling, tijdens discussies in
welzijnscommissies of raadsvergade
ringen vaak gepretendeerd wordt
door de leden, dat ze veel afweten van
emancipatie. De daar geplaatste op
merkingen en gestelde vragen, bewij
zen volgens Ineke Sturm echter het
tegendeel. Hoog tijd dus, om de be
trokkenen eens wat nader op de hoog
te te stellen van wat al die vrouwen
groepen nou willen en hoe ze dat
willen bereiken.
Een tweede argument voor de
emancipatiewerkster een dergelijke
informatie-avond te beleggen, vorm
de het feit, dat reeds driemaal een
Zeeuws overleg heeft plaatsgevon
den tussen ambtenaren met de sector
emancipatie in hun takenpakket,
maar dat geen enkele ambtenaar van
de gemeenten op Schouwen-
Duiveland daarin is vertegenwoor
digd. Informatie, die aan dat provin
ciaal ambtcnarenoverleg wordt ver
strekt, dreigde volgens Ineke Sturm,
derhalve ook niet door te druppelen
naar deze regio.
Inmiddels lagen bij alle gemeenten
op Schouwen-Duiveland subsidie
aanvragen voor het Vrouwenontmoe
tingscentrum, de Werkgroep Vrouw
en peloof en de Werkgroep Tbgen
Haar Wil. Een goed tijdstip derhalve
om eens uitgebreid informatie te ver
schaffen; informatie, die je in een be
groting noch in de toelichting daarop
kwijt kunt.
De emancipatiewerkster besloot
tot het opzetten van een besloten bij
eenkomst, tijdens welke toelichtin
gen zouden worden gegeven, over en
weer vragen gesteld zouden kunnen
worden, maar tijdens welke uiter
aard geen beslissingen afgedwongen
zouden worden.
Uitnodigingen
Up 4 september werden uitgenodi-
gingen voor de informatie-avond ge
zonden naar de wethouders welzijn,
de ambtenaren welzijnszaken en naar
de leden van de welzijnsadvieskom-
missie in alle zes de gemeenten op
Schouwen-Duiveland. De response
was deerniswekkend: één lid van de
welzijnscommissie in Zierikzee gaf te
kennen niet aanwezig te kunnen zijn,
de welzijnsambtenaar liet weten met
vakantie te zullen zijn; één welzijn-
scommissielid van Zierikzee was
aanwezig en wethouder van welzijns
zaken de heer J. Groen gaf, zij het la
ter op de avond, ook acte de présence.
Op de overige ruim vijftig uitnodi
gingen werd geen enkele reactie ont
vangen.
Blijkbaar bestond geen enkele be
langstelling voor hetgeen de leden
van bovengenoemde vrouwengroepe
ringen te vertellen hadden, evenmin
als voor de toelichting van mevrouw
J. Boonman, ambtenaar van het bu
reau Zeeland van het ministerie van
WVC, die informatie zou verstrekken
over het rijksbeleid, toegespitst op
de ontwikkelingen rond de rijksbij
drageregeling emancipatiewerk.
„Ik stel va$t, dat de uitnodiging is
genegeerd en daardoor trek ik het
fatsoen van de bestuurders in twijfel,
men had minstens het fatsoen kun
nen opbrengen iets te laten horen", al
dus Ineke Sturm. Zij acht het heel
kwalijk, dat bestuurders blijkbaar
informatie-aanbod van burgers wei
geren en ze vraagt zich dan ook af of
die bestuurders de belangen van de
burgers wel serieus nemen. Boven
dien vindt ze, dat de Stichting Vrou
wenemancipatie hiermede op een
grandiose manier wordt onderschat.
Kenau's
Het gevolg van deze gebeurtenis is
volgens haar, dat de bij genoemde
werkgroepen betrokken vrouwen,
ontzettend kwaad zijn geworden en
dat niet onder stoelen of banken ste
ken. Daardoor dreigen vrouwen in
Met echte harde acties meent de vrouwenbeweging op Schouwen-Duiveland in de toekomst niet veel te zullen berei
ken. De voorkeur gaat uit naar de weg der geleidelijkheid, hoewel soms impulsen nodig zullen zijn om de discus
sie weer op gang te brengen. Een demonstratie zoals dit jaar tijdens 8 maart werd eerder als ludiek dan als harde actie
bestempeld.
deze regio actief betrokken in eman
cipatorische werkgroepen, weer in
toenemende mate bestempeld te zul
len worden als 'kwaad gebekte ke
nau's'.
Maar Ineke Sturm zegt desge
vraagd niet te zullen blijven stilzit
ten bij deze bittere ervaring en de
vrouwen in de diverse werkgroepen
ook niet. De emancipatiewerkstcr is
overigens nog wel van plan eens na te
trekken wat er nou met die uitnodi
gingen aan de diverse gemeenten
voor deze informatie-avond is ge
beurd.
ZIERIKZEE - In het Vrouwenontmoetingscentrum
werd woensdagavond alle teleurstelling van de voor
gaande avond ten spijt, uiteraard toch het seizoen
1985/1986 geopend met een thema-avond. Aansluitend op
de wereldvrouwenconferentie in juli dit jaar werd eens
teruggeblikt op tien a vijftien jaar vrouwenemancipatie,
zowel in den lande als op Schouwen-Duiveland.
Voorafgaand aan een levendige dis
cussie over dit onderwerp hield,
Charlotte van Hoorn, zoals gezegd,
een inleiding op grond van haar erva
ringen binnen het vrouwenwerk.
In een met humor, maar ook met
veel bezieling doorspekt betoog blik
te zij uitgebreid terug op de tijd van
de Dolle Mina's, destijds tot stand ge
komen op een zoldertje in Amster
dam en uitgegroeid tot een voorhoe
debeweging, die met grote woorden
zaken aan de paal bond, zonder zich
ook maar enige zorg te maken over
hetgeen anderen daar nou wel van
vonden. Leuzen als: „Baas in eigen
buik", „Onbetaalde Crèches" en
„Abortus Vrij", waren typerend voor
de Dolle Mina-beweging.
Herkenning
Charlotte van Hoorn liet weten des
tijds herkenning te hebben gevonden
in hetgeen die vrouwen uitdroegen.
Ze was aanwezig bij de oprichtings
vergadering van de afdeling Rotter
dam en zelf nog in keurige plooirok,
gekapte haren en tasje onder de arm,
raakte ze onder de indruk van die
zelfvertrouwen uitstralende vrou
wen, die het hoog tijd vonden om de
maatschappij te gaan vernieuwen en
daarvoor een extreme strategie had
den gekozen.
De spreekster was ervan overtuigd,
dat de omschrijving 'Dolle Mina' ook
nu - vijftien jaar later - nog steeds sy
noniem is aan vrouwen in corduroy-
broeken, zonder b.h.'s en met grote
bekken. Eerlijkheidshalve liet ze uit
eigen ervaring weten, dat er best een
dosis moed voor nodig was om toen-
dertijd met de buik bloot op een art
sencongres binnen te stappen of om
appels te verkopen ten behoeve van
de Stimezokliniek, terwijl je de kans
liep die appels zelf naar je hoofd te
krijgen.
Charlotte was ervan overtuigd, dat
zowel de Dolle Mina-beweging als de
invloed van Man/Vrouw/Maatschap
pij hebben geleid tot het 'Jaar van de
Vrouw' (1975) en dat had weer tot ge
volg dat eigenlijk geen enkele rege
ring meer om een emancipatiebeleid
heen kon. „Het heeft in elk geval op
geleverd, dat we er nu met z'n allen
over kunnen praten, dat je geen ap
pel meer naar je kop krijgt als je over
abortus praat en dat je niet meer met
het zweet in je handen je kind naar
de crèche hoeft te brengen. Emanci
patie is bespreekbaar geworden",
stelde ze vast.
Tbch moest ze anderzijds erkennen,
dat de strijd voor een gelijkwaardig
bestaan van vrouwen in eén nieuwe
maatschappij nog lang niet is gestre
den en dat een nieuwe voorhoedebe
weging analoog aan Dolle Mina wel
licht dezelfde discussies als toen zou
opleveren. „Misschien moet er ook
weer eens wat actie gevoerd worden"
constateerde Charlotte van Hoorn en
ze erkende daar zelf best weer aan toe
te zijn. Want....bespreekbaar maken,
Emancipatiewerkster Ineke Sturm: „Ik ben mi echt ontzettend kwaad
houdt niet direct in, dat er ook daad
werkelijk iets verandert ten gunste
van vrouwen. Opvattingen als „de
vrouw hoort achter het aanrecht" en
„als vrouw moet je niet gaan werken
als je buurman werkloos is, dan moet
je hem die baan gunnen",, zijn wel ge
wijzigd, maar anderzijds moest
Charlotte vaststellen, dat er in de
economische positie van vrouwen
nog heel wat te verbeteren valt.
Situatie ter plekke
Na de inleiding van Charlotte van
Hoorn spitste de onderlinge discussie
zich vooral toe op de situatie op
Schouwen-Duiveland. Gezien de ge
hele samenstelling van bevolking en
politieke verhoudingen werd vastge
steld dat er in de afgelopen tien jaar
toch wel het een en ander tot ontwik
keling is gekomen. Zo werd als voor
beeld genoemd de strijd om subsidies
voor de peuterspeelzalen, die destijds
gevoerd moest worden. Anderzijds
werd opgemerkt, dat die strijd toch
ook weer oplaait nu leidsters bijvoor
beeld min of meer gedwongen wor
den onder het minimumloon te gaan
werken.
De weg naar subsidie voor het
Vrouwenontmoetingscentrum had
velen geleerd, dat je een lange adem
moet hebben voor dit soort zaken op
Schouwen-Duiveland. Steeds maar
weer de kracht opbrengen om het
waarom en het hoe uit te leggen en
als vrouw een voorhoedepositic in te
nemen, werd dan ook van belang ge
acht.
Unaniem was men het erover eens
dat het initiatief tot de VOS-
cursussen op Schouwen-Duiveland
een ware golfbeweging tot gevolg
heeft gehad. Vele huidige activiteiten
op het gebied van vrouwenwerk heb
ben een lijntje naar vroegere VOS-
cursisten. Charlotte van Hoorn bleek
moeite te hebben met het vrijblijven
de karakter van de VOS-cursussen
destijds en zag daarin ook de oorzaak
van het feit, dat vele vrouwen, die de
VOS-cursus volgden nadien voor de
vrouwenbeweging toch verloren zijn
gegaan.
Doel?
„Het hangt er maar vanaf welk
doel je je stelde bij het organiseren
van die VOS-cursus", vonden enkele
aanwezigen en zij verschilden daarin
wat van mening met Charlotte van
Hoorn, die het VOS-werk duidelijk
meer gericht had willen zien op de
vrouwenbeweging. De meeste aanwe
zigen achtten het echter van belang
dat vele individuele vrouwen steun
hebben geacht aan de VOS-cursus.
Sommigen stroomden door naar het
tweedekans-onderwijs, anderen wer
den wel actief in diverse vrouwen
groepen.
Eensgezind was men in de opvat
ting. dat het te betreuren is. dat de
VOS-cursus op Schouwen-Duiveland
destijds geen vervolg heeft gehad, zo
dat de kontakten die toen waren ge
vormd. snel uitéén vielen.
Emancipatiewerkster Ineke Sturm
stelde vast, dat er toch in vergelij
king met tien jaar geleden heel wat
activiteiten worden ontplooid en zij
noemde: het Vrouwenontmoetings
centrum, een zeer actieve werkgroep
Vrouw en Geloof, de werkgroep Tb-
gen Haar Wil, het Acht Maart Komi-
tee, de werkgroep Vrouwenleerjaai
en de cursus voor vrouwen, die in het
arbeidsproces willen herintreden.
Blauwe nota
Geconstateerd werd ook, dat vrou
wen op Schouwen-Duiveland actief
zijn geweest voor de vorming van een
regionaal emancipatiebureau en in
dit verband werd verwezen naar de
zogenaamde Blauwe Nota, waarin
duidelijk werd verwoord hoe men
een en ander tot stand wilde zien ko
men.
„Maar hoe gaan we verder?", was
de volgende vraag, die aan de orde
kwam: met harde acties of langs de
weg der geleidelijkheid? Hier en
daar werd nog even gegniffeld bij de
gedachte aan het luidkeels zingen
van een protestlied in de Zierikzeese
raadzaal jaren geleden en aan de
Acht Maart demonstratie dit jaar.
Over het algemeen echter was men er
van overtuigd, dat Schouwen-
Duiveland geen gebied is waar je met
een radicale aanpak moet beginnen.
Als er werkelijk op geen enkele
manier meer iets te bereiken lijkt te
zijn zou volgens de aanwezigen al
tijd nog een hardere strategie geko
zen kunnen worden, maar, vonden de
meesten, dan wel wat ludiek verpakt.
Vooralsnog hielden de aanwezigen in
het Vrouwenontmoetingscentrum het
op de weg der geleidelijkheid en op
het hebben van een lange adem.
Aan het praten
Charlotte van Hoorn maakte echter
de kanttekening, dat soms wel tot
hardere acties moet worden besloten,
omdat dat dan de enige manier nog
hinkt te zh'n om de boel weer aan het
praten te krijgen.
Ineke Sturm vroeg zich af of op
sommige terreinen initiatieven van
vrouwen niet gebundeld moeten wor
den en ze dacht zelf in dit opzicht bij-
oorbeeld aan zaken als volwassene-
ducatie, kinderopvang, gezondheids
zorg, overblijfmaatregelen op scho
len en dergelijke.
Charlotte van Hoorn was persoon
lijk van mening, dat het streven naar
een nieuwe maatschappij het uit
gangspunt zou moeten zijn van alle
vrouwen, actief in het vrouwenwerk.
Ze erkende echter, dat die totale ver
nieuwing velen te ver gaat en dat heel
veel vrouwen alleen maar verbeterin
gen aangebracht willen zien. „Het
zou heel vervelend worden als ik die
vrouwen mijn mening weer zou wil
len opdringen", aldus Charlotte,
„maar ik blijf vrouwen wel door hun
strot duwen, dat ze moeten nadenken
over hun eigen situatie en dat ze met
treurig doen en met mopperen hele
maal niks bereiken".
Tekst: Ali Pankow
