Sijtze Jan van der Heide
heeft zijn bodebus afgelegd
Militair, gevangenenbewaarder en daarna
gemeentebode/deurwaarder
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Maandag IB september 1985 Nr. 23795
5
ZIERIKZEE - Hij hoorde helemaal thuis in die prachtige, rustgevende entourage van
het Zierikzeese stadhuis. Statig met gepaste bescheidenheid, maar toch ook met na
drukkelijke aanwezigheid heeft hij er talloze gasten ontvangen en aangediend. Hij
heeft zeer velen van koffie en drankjes voorzien en hij heeft heel wat stembriefjes op
gehaald tijdens raadsvergaderingen in de afgelopen 21 jaren. Daar komt een einde
aan. Sijtze Jan van der Heide, de man met de uitstraling van een magistraat, stopt met
ingang van 1 oktober als hoofdgemeentebode/deurwaarder van Zierikzee. Zijn uni
form hangt reeds in de kast, zijn zilveren bodebus uit 1773 heeft hij inmiddels afge
legd.
Hoe kwam die zoon van die rijks
veldwachter uit het Drentse Norg ei
genlijk in het Zeeuwse terecht en
waarom ambieerde hij de taak van
gemeentebode in de historische cen
trumgemeente van Schouwen-
Duiveland? De vraag levert een boei
end verhaal op van deze man met zijn
vaak stoïcijnse blik, die plots een
vlot verteller blijkt te zijn.
Voor Sijtze Jan van der Heide na la
gere en technische school werkelijk
kon gaan nadenken over een beroeps
keuze, maakte de oorlog een krachti
ge inbreuk in zijn jeugdjaren. Als ze
ventienjarige werd hij in het voorjaar
van 1943 bij de Assenvaartse brug
door de Duitsers in de kraag gevat en
bleek er geen onkomen meer aan te
werkstelling in het land van de bezet
ters. Ontvluchting tijdens het trans
port naar Duitsland bleek onmoge
lijk, de trein werd zeer zwaar
bewaakt en zo kwam hij terecht in
Delmerhorst bij Bremen in een fra-
briek waar snelboten werden ver
vaardigd.
Kou
Onder zeer slechte omstandigheden
moest daar bijzonder hard gewerkt
worden. Ontberingen kondigden zich
vooral aan toen de kou in de winter
van datzelfde jaar zich deed gelden.
„We zaten er met onder meer Belgen,
Polen en Italianen; sommigen kropen
tegen de verwarmingsbuizen omhoog
om nog een beetje warmte te voelen",
aldus Van der Heide. Hij kreeg per
missie winterkleren te gaan kopen,
maar diende zich in kort tijdsbestek
wederom in Delmerhorst te melden.
Dat gebeurde echter niet. Zwak en
ondervoed keerde hij in Norg terug
en een grote zweer op zijn arm maak
te zijn toestand er niet beter op. Veld
wachter Van der Heide stelde vast,
dat zijn zoon daaraan behandeld
diende te worden. Via contacten met
mensen in het verzet werd een onder
duikadres bij de familie Van't Veer in
het Friese Wijnjeterp gevonden. Sijt
ze Jan verschool zich er tussen de ap
pels en een dokter behandelde regel
matig zijn arm.
stamt zoals gezegd uit 1773. Ze wer
den vroeger gebruikt voor het opber
gen van kleine schriftelijke bood
schappen. In mei dit jaar vond in
Apeldoorn nog een tentoonstelling
plaats van bodebussen uit het gehele
land, gepresenteerd door de dragers
zelf. In de woning van het echtpaar
Van der Heide prijkt een fraaie foto
als herinnering aan die manifestatie.
Veranderingen
De vertrekkend gemeentebode
heeft in de afgelopen 21 jaren uiter
aard wel enkele veranderingen zich
zien voltrekken. Het toenemend dag-
toerisme in Zierikzee bijvoorbeeld,
hetgeen ook van invloed is op het
stadhuisbezoek en het talrijker aan
tal officiële ontvangsten.
Bij zijn lcomst in 1964 stond burge
meester Th. F. Dijckmeester aan het
hoofd der gemeente Zierikzee. Verder
maakte Van der Heide burgemeester
D. D. W. J. Castelein mee en uiteraard
huidig burgemeester Th. H. de Mees
ter.
In het begin van 1967 werd Van der
Heides taak als gemeentebode uitge
breid met de taak van deurwaarder.
Hij diende ten behoeve daarvan een
speciale opleiding te volgen en het
lukte hem de 'acte van bekwaamheid
van deurwaarder van de gemeentelij
ke belastingen' te behalen.
In die tijd waren de gemeentelijke
belastingen vrij talrijk. Het was in
de tijd van voor de onroerendgoed-
belasting, dus belastingen als straat-,
reinigings- en rioolrecht werden nóg
afzonderlijk geïnd door de gemeente.
Dat betekende dat Van der Heide
tweemaal per jaar een volle la met
dwangbevelen had. Zijn naamgenoot
gerechtsdeurwaarder J. van der Hei
de in Gouda vertelt er in het omsla
gartikel van Elsevier deze week juist
over, dat het soms niet zo'n pretje is
met dat soort boodschappen bij de
mensen aan de deur te komen. 'Onze'
Van der Heide heeft soortgelijke er
varingen. Hij heeft in de afgelopen
Het werd een bange tijd. Lang op
één schuiladres blijven was te gevaar
lijk. Later bleek, dat zeer fanatiek
jacht op hem was gemaakt door een
vroegere schoolvriend, die zich bij de
club van Mussert had aangesloten en
door wie hij hoog op het verlanglijst
je was geplaatst.
Van der Heide herstelde tijdens zijn
onderduikperiode bij een imker,
maar ook daar was het zaak snel weg
te wezen toen op een naastgelegen
adres een onderduiker werd opge
pakt.
Militair
Toen in 1945 de troepen van de Bin
nenlandse Strijdkrachten (B.S.) tot in
Assen waren gevorderd, moest en zou
Van der Heide daarbij zijn. ,,Je was
jong en zeer gemotiveerd door het
geen je de afgelopen jaren had meege
maakt", luidt zijn verklaring. Min of
meer vanzelfsprekend was voor hem
dan ook zijn taak in het Nederlandse
leger. Een basisopleiding kreeg hij in
Zuid-Laren en van daaruit werd hij
naar Haamstede gestuurd voor bewa
king van de Duitse troepen, die zich
hier nog bezighielden met de mijno-
pruiming.
Via zijn vriend Piet Oosterhof, die
later naar Amerika emigreerde, kwa
men de contacten met Zierikzee tot
stand. Soldaten, die in Haamstede
vertoefden togen uiteraard weieens
naar de stad. Voor Van der Heide is
één van die tochtjes vrij bepalend ge
weest voor een groot deel van zijn
verdere leven. In de Poststraat liep
hij twee zusjes tegen het lijf. Met één
ervan stond hij op 5 augustus 1952
voor ambtenaar van de burgerlijke
stand de heer H.E.S. Sinck. Nog on
wetend van het feit, dat hij in dit
stadhuis nog bijna een kwart eeuw
van zijn leven zou gaan doorbrengen.
Na Haamstede volgde voor militair
Van der Heide nog opleidingen in
België en Engeland, waarna hij ver
volgens werd uitgezonden naar Brits
Indië (Malakka). Daarna volgden Ja
va en Sumatra, waar hij nauw be
trokken was bij de politionele acties.
,,We hebben er behoorlijk moeten
knokken, onder meer bij het Tbga-
meer op Sumatra", aldus onze woord
voerder.
Loopbaan
Begin 1946 was hij vertrokken in
september 1948 keerde hij terug in
Nederland en werd hij onderscheiden
met het militaire ereteken voor orde
en vrede. Vervolgens koos hij voor
een loopbaan in het gevangeniswe
zen. In 1949 werd hij aangesteld als
gevangenen bewaarder A in een proef-
kamp voor gedetineerden in het Gro
ningse Finsterwolde. Daarna werd
hij groepsleider in de Rekkense in
richting en die baan werd gevolgd
door de taak van bewaarder in het
jaren diverse honden op zich af
gestuurd gezien. „Maar ja, als je daar
direct voor terugdeinst, ben je- "na
tuurlijk geen goede deurwaarder",
vindt hij zelf.
Niet direct
Twee dagen na aflevering van het
dwangbevel had hij de bevoegdheid
tot parate executie, dat wil zeggen
beslaglegging zonder vonnis. Meestal
ging hij daar echter niet direct 'toe
over. Vaak kwam het tot bijna-
beslaglegging en kon ter elfder ure
toch nog het geld op tafel gebracht
worden.
Met de invoering van de
onroerendgoed-belasting in 1976 ver
dwenen de bovengenoemde afzonder
lijke belastingheffingen. Bovendien
werd de invordering van de
onroerendgoed-belasting, hoewel die
aan de gemeente ten goede komt,
overgedragen aan de Directe Belas
tingen; een verlichting van de taak
van de gemeentelijk deurwaarder
derhalve. Hoewel er nog steeds wei
eens flink achteraan gezeten moest
worden om de instand gebleven ge
meentelijke belastingen als honden
belasting, havengeld, grafrechten,
muziekbelasting en precariorechten
geïnd te krijgen.
Van der Heide is reeds lange tijd
bestuurslid van de Bodenkring Zee
land. „Een vriendenkring",, laat Hij
weten: „geen belangenvereniging".
De leden van de Bodehkring komen
van tijd tot tijd bijeen om ervaringen
uit te wisselen, maar ook om af en toe
eens een reisje te maken.
Medewerking
In 1973 werd het tijd, dat zijn taak
als gemeentebode met een tweede
kracht gedeeld zou kunnen worden.
Hij kreeg medewerking van de hèer
•J. de Masier, die zich inmiddels ook
voorbereidt op zijn aanstaand ver
trek met ingang van 1 november dit
jaar. Van der Heide benadrukt altijd
zeer vriendschappelijk mét het echt
paar De Masier te hebben gewerkt,
evenals met alle andere.collega's. ,,Ik
heb 21 jaar op het stadhuis gèwerkt
en daarin heb je toch banden gelegd.
Dat zal wel even zeer doen als je daar
afscheid van moet nemen", aldtis Van
der Heide, die officieel, zoals gezegd
.per 1 oktober vertrekt;, maar diemu
reeds genietjvan.pqg ongebruikte va
kantiedagen.
Waarom heeft hij besloten om
reeds nu - donderdag vierde hij zijn
huis van bewaring te 's Hertogen
bosch, waar Van der Heide zeven jaar
werkzaam was.
In 1958 vestigde het gezin Van der
Heide zich in Middelburg in verband
met de aanstelling als bode in het
huis van bewaring in de provincie
hoofdstad. Toen de gevangenis in
Middelburg tijdelijk werd opgehe
ven, ging onze woordvoerder eens
wat nader bij zichzelf te rade.
Detachering naar een grote gevan
genis zoals in Rotterdam trok hem
niet aan. Het Zeeuwse had hem reeds
in de ban sinds de tijd, dat hij de
Schouwse duinen voor het eerst had
aanschouwd en hij wou zich er dan
ook best definitief vestigen. Als ge
boren en getogen Zierikzeese had zijn
echtenote, mevrouw P. C. van der
Heide-Van der Maas, daar geheel vre
de mee. Er werd dan ook niet lang ge
aarzeld toen in Zierikzee zich de va
cature van gemeentebode voordeed.
Heel verschil
„Een heel verschil", erkent Van der
Heide. De taak van gevangenenbe-
waarder noemt hij observerend en
bewakend binnen een besloten ge
meenschap. Als gemeentebode krijg
je juist met zeer afwisselend werk en
met vele contacten met mensen te ma
ken. Onze woordvoerder heeft zich
duidelijk goed kunnen aanpassen
aan dat verschil.
Als gemeentebode volgde hij in
1964 de heren Bienefeld en Den Boer
op. „Je hebt een representatieve
taak",zegt hij over zijn werk en Van
der Heide vindt het dragen van een
uniform, bij vele gelegen heden gede
coreerd met de historische bodebus,
dan ook vanzelfsprekend. Hoewel dit
onderwerp bij enkelen van zijn jon
gere collega's in dit vak soms wel-
eehs iri discusèïe is.
Die bodebus vormt een sierraad op
zich, een soort ambtsketen voor de
gemeentebode. Die van Zierikzee
61e verjaardag - gebruik te maken
'van de VUT-regeling? „Omdat ik nu
nog gezond ben eri niet weet hoe ik
volgend jaar zal zijn, omdat ik nu
nog van de vrijheid kan genieten".
Maar hoe moet dat straks met
al die vrije tijd. Als gemeentebode
heb je immers heel vaak 's avonds
dienst en dat betekent nauwelijks
ruimte voor hobbies of het vereni
gingsleven. Hij erkent, dat dat inder
daad klopt. Alleen op kerkelijk ge
bied is hij in de beginperiode van zijn
loopbaan in Zierikzee nog wel actief
geweest. Als diaken van de Gerefor
meerde Kerk in Zierikzee en als ou
derling. Door gebrek aan vrije tijd
gaf hij die taak destijds op, maar
vaak werd getracht door leden van de
kerkelijke gemeente hem weer terug
te krijgen. Inmiddels heeft hij dan
toch maar weer gehoor gegeven aan
het verzoek zich weer als ouderling te
gaan inzetten.
Volkstuintje
Verder hoopt Van der Heide zijn
tijd te benutten door in zijn nabij ge
legen volkstuintje te werken en dan
is er ook nog een knutselhoek in de
schuur. Mevrouw Van der Heide is
sinds enige tijd bezig met schilderen
en tekenen. Niet zonder enige trots
wijst haar man op de resultaten daar
van aan de wand van de woonkamer.
Hij vindt dat ze daar maar eens wat
meer tijd aan moet gaan besteden,
want hij kan ook best wat werk in de
huishouden doen, zodat ze daar de
ruimte voor krijgt.
Het werk van Van der Heide als ge
meentebode/deurwaarder zal wor
den overgenomen door de heer H.
Haag. Opvolger van de heer De Ma
sier wordt zijn zoon G. L. de Masier
en verder werd de heer N. van Mou-
rik aangesteld als parttimekracht
voornamelijk voor de avond
vergaderingen en -bijeenkomsten.
Hef officiële afscheid van zowel de
heer Van der Heide als van de heer De
Masier gaat plaatsvinden op dinsdag
middag 29 oktober in het Zierikzeese
stadhuis.
Foto: Joh. D. C. Berrevoets
Tekst: Ali Pankow
Zo ook het gegoochel met de kracht
van de bommen. Men zegt dat het oos
ten meer kernraketten heeft maar
vergeet te zeggen dat het westen per
raket meer koppen kan vervoeren en
in totaal meer kernkoppen bezit.
•Over volksverlakkerij gesproken. U
wilt ons doen geloven dat die 48
'kruisraketten' maar 'kleine' bom
metjes zijn, maar ze vertegenwoordi
gen wel een explosieve kracht die 3 x
zoveel is als alles uit de Tweede
Wereldoorlog. En dat in de achtertuin
van het dichtstbevolkte land ter we
reld.
U vergelijkt deze wapens met judo
en karate lessen, maar waar dit nog
verstandig genoemd wordt, is het he
le zaakje opblazen idoot. Als u verge
lijkt moet u het goed doen.
Gelukkig constateert u dat de
V.V.D. destijds tien zetels won. Ik
hoop dat u ook in do gaten hebt dat zc
zc nu weer kwijt zouden zijn.
U noemt enkele wandaden van de
Sovjets. Deze ontken ik niet maar Ko
rea, Vietnam, Zuid- cn Midden-
Amerika en de A-bommon op Japan
ook niet. De laatsten werden onnodig
en met opzet op steden gegooid (het
had net zo goed in onbevolkte streken
kunnen gebeuren, als waarschuwing)
terwijl Japan al praktisch verslagen
was. (De man die dc atoombom op Hi-
rosjima wierp, Paul W. Tibbets, be
vestigt, dat zijn tocht met het kern
wapen niet alleen een oorlogsmissie
was. Hij omschrijft het als een weten
schappelijk onderzoek, waartoe zijn
vliegtuig door twee vliegende labora
toria werd begeleid. Aanbod van
hulp door het Rode Kruis werd ge
weigerd om zelf in militaire zieken
huizen onderzoekingen te kunnen
doen.)
Het is zeer begrijpelijk dat er con
cessies van het westen moeten ko
men. Washington weigert bijvoor
beeld een stop op kernwapenproeven
te accepteren. Het westen is militair
gezien veel sterker dan het oosten. Er
is bovendien een spraakverwarring
die wel zeer hardnekkig is nl. dat het
niet-plaatsen van kruisraketten het
zelfde is als éénzijdig ontwapenen,
zoals men maar steeds iedereen pro
beert aan tc praten. Er wordt weieens
gezegd dat wanneer Nederland in
1940 goed bewapend was geweest dat
het Hitler had kunnen tegenhouden.
Wat er werkelijk gebeurd zou zijn, is
dat behalve Rotterdam ook Amster
dam, Middelburg, Bruinisse enz. in
puin hadden gelegen, de oorlog veer
tien dagen langer geduurd had cn er
80.000 doden meer waren gevallen.
Welke waarden zijn zo kostbaar dat
wij om ons tc verdedigen miljoenen
ons onbekende mensen mogen ver
nietigen en de aarde onleefbaar ma-
kon?
Tot slot: er zijn nu ongeveer 50.000
atoombommen beschikbaar. Gelooft
u ook niet dat er wel eens te weinig
doelen voor zouden kunnen zijn!
P.s Uw leukste grap is niet die over
Gorbatjsow maar uw laatste zin: 'Met
dank voor plaatsing', maar dat had u
zelf niet door denk ik.'
J. van Houdt
Noordgouwe
De redactie behoudt zich het recht voor ingekomen
stukken in te korten. Plaatsing betekent met dal de
nhoud door de redactie wordt onderschreven. Inge-
tonden stukken zi|n buiten verantwoordelijkheid van
je redactie en uitsluitend voor rekening van de brief
schrijver. waarvan naam en adres b<i de redactie
bekend moeten zijn
Volkspetitionnement
De heer Fciko Postma maakt in zijn
ingezonden brief in Z.N van 13 sep
tember jl. de indruk enigszins te heb
ben nagedacht overde problematiek
van de kernwapens. Bij nadere be
schouwing blijkt zijn brief weinig
meer te zijn dan een opsomming van
dc algemene westerse propaganda
stokpaardjes. Alle bla, bla van de
koude oorlog wordt weer uit de kast
gehaald. Kom nou heer Postma. het
westen doet veel meer aan propagan
da dan het oosten. Ze heeft daartoe
ook veel meer mogelijkheden. Op het
Pentagon bijvoorbeeld is er een spe
ciale afdeling voor media-beïnvloe
ding. Daar zitten reclame-vaklui die
termen verzinnen als 'nucleaire uit
wisseling' en 'kruisvluchtwapens'
voor resp atoomoorlog cn atoom
bommen En een groot gedeelte van
de pers1 Die neemt het klakkeloos
over.
Beroepen te Delft: A. W. van der
Plas te Bergambacht.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Drogeham: S. Hoge-
boom, kand. aldaar die dit beroep
heeft aangenomen.
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
Beroepen te Kralingscheveer-
Krimpen a d. IJssel: G. Gunnink te
Mussel; te Byford (w. Australië): C.
van den Berg te Assen-Noord.
Gereformeerde Gemeenten
Beroepen te Veen: Chr. v. d. Poel te
Ycrseke; tc Emmeloord: J. W. Vorwcij
te Ridderkerk; te Leerdam: A. Bac tc
Bodegraven.
Oud Gereformeerde Gemeente
in Nederland
BRUINISSE - Woensdag 18 septem
ber, 19.30 uur, ds. A. v. d. Meer, St.
PHilipsiand.
Nederlandse Hervormde Kerk
