DE TOREN EN KERK
VAN OUWERKERK
De Uitroeier in
bioscoop Zierikzee
ZILT
ZEEWIND
DE
V
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Donderdag 2 mei 1D85 Nr. 23719
15
ZIERIKZEE - Arnold Schwarzenegger, mister World bij de bodybuilders,
speelt de hoofdrol in de film De Uitroeier. Zaterdag 4 en zondag 5 mei is deze
rolprent om 20.00 uur in de Zierikzeese bioscoop te bekijken.
Het is 1984. Tbch gebeuren er al snel
zaken die meer uit de toekomst af
komstig lijken. In een netwerk van
helle flitsen worden kort na elkaar
twee mensen 'op de wereld geworpen'.
De eerste is een geweldenaar, die bij
na machinaal aan zijn gruwelijke
taak begint. De tweede lijkt norma
ler tot hij aan de eerste de beste
vraagt welk jaar het is.
De geweldenaar begint systema
tisch alle vrouwen met de achter
naam Connor te vermoorden, in de
28
Marjan zuchtte. Tja, het zou voor
Wim wel een slag zijn, want hij had er
nou toch wel helemaal op gerekend
dat ze met hem zou trouwen en och,
de laatste tijd was hij toch wel erg
toeschietelijk geweest. Met al haar
wensen over het huisje was hij ak
koord gegaan en ze moest toegeven
dat hij er ook nooit op had aange
drongen vast een voorschot te krijgen
op zijn toekomstige rechten als haar
echtgenoot.
Al wandelend was het Marjan ont
gaan, dat het langzamerhand hele
maal donker was geworden en de sik
kel van de maan die aan de hemel
verschenen was, gaf maar weinig
licht.
Weifelend bleef Marjan staan. Weer
langs het strand terug? Och, mis
schien kwam ze Karei dan wel tegen,
het zou best kunnen dat hij spijt had
gekregen van zijn onheuse uitval en
haar nu opwachtte om het bij te leg
gen. En daar had ze nu helemaal geen
zin in. Als ze hem morgen weer zag
was het, wat haar betreft vroeg ge
noeg. Trouwens, als ze Karei was, dan
ging hij morgen met de eerste tram
weer terug.
Niet langs het strand, besloot ze. Ze
zag dat ze vlakbij het zogenaamde
Jachtpad was dat langs het huisje
van de oude koddebeier Bakker naar
de Duinstraat liep. Als ze daar heen
ging, zou ze wel niemand meer tegen
komen. Ze liep Karei zeker mis en
wanneer Wim naar huis ging nam hij
ook de Duinstraat niet. Zonder aarze
ling verliet ze het strand en sloeg het
smalle aan weerszijden dichtbegroei-
volgorde waarin zij in het telefoon
boek staan. De eerste twee zijn al
dood als de derde op de lijst door
krijgt wat haar boven het hoofd
hangt. Het is Sarah Connor, een dood
gewone serveerster, ongehuwd. Bijna
gaat zij er ook aan, maar de tweede
man redt haar en brengt haar in vei
ligheid. Verbijsterd hebben we dan al
gezien dat de moordende gewelde
naar letterlijk niet kapot te krijgen
is, ook niet door kogels.
Dan krijgt Sarah van haar redder,
de pad in dat dwars door de duinen
naar de weg liep. Het kleine beetje
schijnsel van de maan dat op het
strand nog te zien was geweest ging
hier helemaal in het opgaande hout
verloren, zodat ze meer op gevoel liep
dan dat ze iets zag. Natuurkind als ze
was deed het haar weinig, zo alleen in
de donkere duinen te lopen. Het ge
ritsel van de struiken, een konijntje
dat rakelings voor haar langs rende,
een onverwachte schreeuw van een
onhoorbaar rondcirkelende uil, het
was haar allemaal vertrouwd.
Tbch bleef ze op een bepaald mo
ment staan. Links van haar tussen
twee dichte duintoppen door had ze
licht gezien dat langzaam voortbe
woog. Met een glimlach liep ze ver
der. Stropers natuurlijk, die aan het
lichtbakken waren. Het was maar
goed dat de oude Bakker niet meer zo
actief was, want anders zaten ze hier
niet zo best, die stropers, vlak bij zijn
huis. Een jaar of tien geleden zouden
ze het ook vast niet geprobeerd heb
ben, want dan had hij ze onherroepe
lijk gegrepen.
Even later zag ze weer licht, maar
dat herkende ze onmiddellijk als een
raam van het huisje van Bakker Het
gele schijnsel van de olielamp viel
door het raam op het pad, dat vlak
langs het huisje liep. Een gordijn
hing er niet voor en ook de luiken wa
ren niet dicht. Dat vonden ze zeker
niet nodig, hier in de duinen, waar 's
avonds toch nooit een kip langs
kwam.
En ongemerkt kom je ook niet in de
buurt, stelde Marjan vast, want ze
Reese genaamd, het volgende te ho
ren:
'Ik-ben gekomen om je te bescher
men. Het is vitaal dat je blijft leven.
De man die alle vrouwen met de
naam Connor vermoordt, is geen
mens, maar een Cyborg. Onder zijn
speciaal voor hem gekweekte mense
lijke gedaante huist een mechanisch,
computergestuurd geraamte van on
verwoestbaar staal. Hij is teruggeko
men uit de toekomst, evenals ik.
Over 40 jaar 'was' er een kernoorlog.
AMSTERDAM - Aan directeur B.
Haak van het Amsterdams Histo
risch Museum is de Carel van Man-
derprijs toegekend voor zijn vorig
jaar verschenen boek over Hollandse
schilderkunst in de Gouden Eeuw.
Dit is woensdag van de kant van het
museum meegedeeld.
DEN BOSCH - Opnieuw zijn op
last van de officier van justitie in Den
Bosch affiches verwijderd waarin
wordt opgeroepen de paus te doden
als hij een bezoek brengt aan de Bra
bantse hoofdstad. De affiches, die
maandagmorgen door de politie wer
den ontdekt, waren aangebracht op
gevels in het centrum van Den Bosch.
door ARIETA DE MAN
was nog een flink eind bij het huisje
vandaan toen de hond aansloeg. Hij
ging zo te keer dat het Marjan niet
verwonderde, dat de oude Bakker in
de deuropening stond toen ze bij het
huisje kwam.
..Goeienavond Bakker," zei Marjan
vriendelijk toen ze hem passeerde.
,,Ook goeienavond," zie de oude
baas en meteen ging hij door: „Wie
bin joh eigenlijk hier nog zo laat op
de pad?"
Marjan bleef lachend staan.
,,Ik ben Marjan, Marjan van Duin.
Mijn vader kent u toch zeker wel?"
„Marjan van Duin, zo zo. Ja, ik zal
die vader van je niet kennen!"
Achter hem verscheen een vrouw in
de deuropening. Een gezellige dik
kerd met wat springerig grijs haar
rond een blozend gezicht.
„Wie is haar vader?"
Bakker gaf niet direct antwoord
maar schraapte gewichtig zijn keel en
zei: „Dat Mien, dat is nou Marjan van
Duin, de dochter van Cor, zal ik maar
zeggen."
„Oh," even bleef het stil en de mond
van Mien was een ogenblik stijf
dichtgeknepen. Maar dan begon ze te
lachen en zei: „Dat gebeurt me niet
elke dag, dat iemand van de familie
Van Duin langs komt. Ik zou zeggen,
kom er even in. We zijn net aan de
thee, dus drink ook een bakkie mee.
Trouwens het is veel te fris om aan
die deur te blijven staan en als jij
lang in de avondlucht gelopen hebt,
dan ben je ook wel aan wat warmte
toe."
(wordt vervolgd)
De toren van Ouwerkerk, zoals die tot februari 1945 het silhouet van Ouioerkerk bepaalde. (Foto Zeeuwse Boekhan
del te Zierikzee)
De ruïne van kerk en toren te Ouwerkerk in mei 1945. De wijzerplaat ligt op het puin en het haantje van de toren
is later tussen het puin gevonden. De luidklok werd. na gevorderd te zijn door de Duitsers, gelukkig op de grens van
Groningen en Duitsland tegengehouden en die luidt nu nog 'steeds om twaalf uur. (Overgenomen uit: Ouwerkerk in
oude ansichten door Joostina A. van Kooten)
In de allervroegste tijden, toen van indijking nog geen sprake was, graas
den er op de schorren van de zuidelijke Vier Bannen, ten oosten van de Gou
we, al schapen onder beheer van een Duits klooster in de buurt van Keulen.
Om de dieren tegen hoge vloeden enigszins te beschermen, had men een hoge
terp opgeworpen.
De wol van de schapen werd naar Palevoetsheide, een havenplaats in weste
lijk Schouwen, vervoerd; daar was de wolhandel naar Engeland gevestigd.
elke zijde was aan de buitenzijde on
der de trans een schulprand ingemet
seld op zandstenen neutjes.
De toren had op ongeveer tweeder
de van de totale hoogte een uitgemet-
selde rand en in elke zijde een inge
metselde nis van wel drie meter
breed, gesloten met een spitsboog tot
De scheepvaart op de Gouwe en de
Schelde was zeer belangrijk en nam
steeds toe. Zierikzee was in opkomst
en daardoor had men behoefte aan
een vuurbaken. Dit vuurbaken werd
geplaatst op de hoge terp, die in Dui-
veland dienst deed als wijkplaats
voor de schapen om verdrinking te
voorkomen.
Tben Duiveland bedijkt was kwa
men bij het vuurbaken, op en nabij
de terp, mensen te wonen. Naarmate
de bevolking toenam, werd de be
hoefte aan een kerk des te groter. Die
kerk kwam er: de Antique Eclesia
(oude kerk). En deze kerk en het
kerkdorp zijn dus ouder dan Nieu-
werkerk.
Sint Geertruid
De kerk te Ouwerkerk werd gewijd
aan Sint Geertruid, de dochter van
Pepijn van Landen uit het Merovingi-
sche Huis. Zij werd geboren in 626 en
stierf op 17 maart 659; tijdens haar le
ven was zij abdis van het Benedictij
ner klooster te Nijvel. Men ziet haar
altijd afgebeeld als patrones, die de
landbouwer beschermt tegen ratten
en muizen en de Ouwerkerkse bewo
ners hebben daaraan waarschijnlijk
gedacht toen ze hun kerk aan haar
wijdden.
Bij de kerk kwam ook een toren,
die los stond van de kerk, in de leng
te as oost-west. Van het grondvlak
van de toren mat iedere zijde 6,5 me
ter; de hoogte van de trans was I x 6,5
meter, oftewel 28 meter. De spits van
de toren was zo'n 8 meter hoog en ge
dekt met blauwe schalieleien. Ook
op deze leien werd tijdens de Eerste
Wereldoorlog, evenals op die van
Nieuwerkerk, een rood-wit-blauwe
vlag geschilderd tegen luchtaanval
len die soms bij vergissing werden
uitgevoerd.
ongeveer een halve meter onder de
gemetselde rand. De nis was ruim 25
centimeter diep en in de nis was een
venster uitgespaard.
Evenals bij de toren van Nieuwer
kerk mag worden aangenomen dat
voor de fundering gebruik is ge
maakt van lagen kruiselings gelegde
boomstammen. De loze ruimte daar
tussen werd opgevuld met steengruis
en steeds weer afgedekt met een laag
runderhuiden. Het geheel werd ten
slotte weer afgedekt met een laag
runderhuiden.
Luidklok
De toren had twee zolders, met op
de tweede zolder de klokkestoel met
de fraaie grote klok.
De schenker van de klok was Bis
schop Servatius. Zijn naam komt op
de klok voor, evenals die van de ma
ker en de datum waarop de klok
werd gegoten. Ook deze klok kwam
na de oorlog terug, na te zijn gevor
derd voor de produktie van munitie.
Aan ieder van de vier zijden waren
twee galmgaten in de toren aange
bracht van elk zes meter hoog en een
meter breed, elk voorzien van drie
klankborden. De galmgaten eindig
den in een spitsboog. De klankbor
den zorgden ervoor dat het geluid van
de klok zover reikte dat het tot ver
buiten het dorp kon worden gehoord.
De toren was bovendien aan iedere
zijde voorzien van een wijzerplaat
van het uurwerk.
Vernield
Een ijzeren kruis met een vergulde
draaibare weerhaan van koper be
kroonde de toren, die sinds 1436 het
middelpunt van het dorp Ouwerkerk
vormde, maar die door de Duitse be
zetter op 14 februari 1945 werd ver
nield.
Ruim vijf eeuwen weerstond hij de
stormen; zelfs de windhoos van 1934
velde hem niet. Stormschade was er
wel, in 1825: de torenspits werd toen
vernield en de reparatie kostte toen
1.539,25.
Op 23 oktober 1892 sloeg de blik
sem in in de toren, maar de wakkere
Ouwerkerkers wisten de schade door
het gebruik van brandblusgranaten
tot 150 gulden te beperken.
Was de toren tot aan zijn vernieti
ging betrekkelijk onbeschadigd ge
bleven, de kerk was daarentegen al
eerder door inslagen van bommen en
granaten zodanig vernield, dat die
schade niet meer kon worden her
steld.
Hiervoor in de plaats kwam een
twaalfhoekige, modern gebouwde
kerk waarvan sommigen menen dat
hij, net als de nieuwe toren, niet past
op de mooie oude dorpsring.
Met dank aan de heer P. J. Padmos
S. A. Jumelet Azn
Bruinisse
Op iedere hoek was een vierdelige
zware steunbeer, met de as op het
middelpunt van de toren gericht. Op
De nieuwe toren op de Ring van Ouwerkerk.
„De Pietersweg op Flakkee, raaiend op de toren van Ouwerkerk
in Duiveland". Met deze regel in de beschrijving van de grenzen van
de Oudetongse Bank, behorend tot de heerlijkheid „Grijsoord" (tot
voor kort eigendom van de Gravin en Graaf de Chambuure-Cuypers
en nu van hun erfgenamen), worden tevens de grenzen van de am
bachtsheerlijkheid aangegeven. Duidelijk is dat de toren van
Ouwerkerk een belangrijke rol speelde in de geometrie.
En dat was in vroege tijden het geval. Niet alleen in de geometrie
of landmeetkunde was Ouwerkerk belangrijk: ook op het gebied
van het scheepvaartverkeer op de Oosterschelde.
Vrijdag 3 mei
Nederland 1
9.30 en 13.00 uur Nieuws voor doven
15.30 uur De Carsons. Amy gaat met
een stel vrienden de bloemetjes bui
ten zetten.
16.15 uur Een ongewone oma
16.20 uur Vrouwtje theelepel
16.45 uur Wissels. Gevarieerd maga
zine.
18.20 uur Tractor Max. Tekenfilmpje.
19.00 uur Popsjop tv. Popprogramma
gepresenteerd door Jaap de Groot.
19.25 uur De roze panter
20.00 uur Journaal
20.20 uur Farce majeure. Hoogtepun
ten uit het afgelopen seizoen.
21.20 uur Hier en nu. Actualiteitenru
briek.
21.55 uur The winds of war. Terwijl
Pug in Pearl Harbor verblijft wordt
hem meegedeeld dat zijn schip getrof
fen is. Daar Mussolini de oorlog aan
de Verenigde Staten heeft verklaard
is het zaak dat Natalie en haar oom
naar veiliger oorden vertrekken.
22.45 uur Leger des Heils. Beelden
van een nationaal zangerscongres
vanuit De Doelen in Rotterdam.
23.10 uur Hill street. Henry Goldblu-
me wordt belaagd door een dame van
lichte zeden en tieners plegen een
roofmoord op een oude man.
Nederland 2
13.00 en 18.15 uur Nieuws voor doven
18.20 uur Paspoort
18.30 uur Sesamstraat
18.45 uur Jeugdjournaal
19.00 uur Nieuws
19.10 uur Webster. George heeft het
niet erg begrepen op oom Philip ter
wijl Webster zelf weg is van de vro
lijk dansende en zingende broer van
zijn vader.
19.35 uur The picture showman.
Australische speelfilm uit 1977. Het
verhaal speelt zich af in de begintijd
van de film, toen iedereen nog met
stomheid geslagen was door die be
wegende plaatjes. Vaak werden deze
rolprenten vertoond op kermissen.
Twee operateurs verzinnen van alles
om elkaar de loef af te steken.
21.20 uur Fons Jansen. Een optreden
van Fons Jansen in 1978 vanuit de
schouwburg van Haarlem.
22.10 uur Gesprek met de minister
president
22.30 uur Journaal
22.45 uur Tot de orde geroepen. Twee
de aflevering uit de vijfdelige docu
mentaireserie. Vijf Jezuïten praten
over hun staan in de orde en hoe zij
van daaruit aankijken tegen de ont
wikkelingen in de katholieke kerk
sedert de vijftiger jaren.
23.30 uur Nieuws voor doven
23.35 uur Eugenio, keer je om. Ita
liaans/Franse speelfilm uit 1980. In
deze film wordt het verantwoorde
lijkheidsgevoel van moderne ouders
aan de kaak gesteld en hun tekort
schieten in hun opvoedingstaak. Van
de andere kant laat hij zien hoe een
kind dat ervaart en het lijdend voor
werp ervan wordt.
Vrijdag 3 mei, 22.45 uur, Nederland 1: Het Leger des Heils. Meisjes in
het uniform van het Leger des Heils laten zich niet afschrikken door
welk café dan ook.
