SCHOUWEN-DUIVELAND
in oorlogstijd
stukken
Massale vechtpartij besluit
demonstratie bijstandsvrouwen
Eénmans-protestactie
van Kerkwerfse boer
Wegens superheffing!
Wie het langst lest
leert het best
4
gratis melk af te halen
bij N. M. v. d. Have
Landbouwschap
verdeeld over
systeem
superheffing
Mevrouw Van der Have tapte de melk voor de liefhebbers uit de melkkoel-
tank van het bedrijf. In de middaguren viel de belangstelling voor de gratis
melk wat tegen, ynaar 's avonds liep het op een gegeven moment storm.
(vervolg van pagina 2)
Van der Have heeft in 1972 een lig-
boxenstal aangelegd, waarvoor hij
naar zijn zeggen vele jaren dag en
nacht heeft moeten werken. „En nu
moet rigoreus het mes worden gehan
teerd om de zaak te stroomlijnen. Ja
ren geleden heeft men de huidige pro
blematic aan zien komen, maar er
nooit iets aan gedaan om het te voor
komen. De ontwikkeling in de land
bouw werd van alle kanten gestimu
leerd. Nu gaat het te goed en moet het
botte mes erin. Dat is toch een krom
me situatie!"
Ook het feit dat de standsorganisa
tie (de belangenbehartigers van de
boeren - red.) niets of nauwelijks iets
doen voor hun leden, is voor Van der
Have een onverteerbare en trieste
zaak. „Bovendien worden we ver
plicht om te betalen voor het over
koepelende Landbouwschap, dat
evenmin iets voor diezelfde landbou
wers doet", zo luidt zijn aanklacht.
Eerlijkheidshalve wil Van der Ha
ve ook wel bekennen dat het aan een
drachtige samenwerking tussen de
boeren onderling ook nogal eens
schort. „Wij zijn als boeren onderling
nog veel te veel bezig om elkaar de
Zwarte Piet toe te spelen, terwijl we
beter samen kunnen proberen om het
regeringsbeleid te veranderen. Het is
minder belangrijk om vast te stellen
wie de schuld heeft van de huidige
problematiek dan wel het naar bui
ten toe eendrachtig samenwerken om
de gevolgen van de ons opgelegde
maatregelen te verzachten en mee te
werken aan het op een verantwoorde
De rollen omgekeerd
Nu, veertig- jaar later, is er toch wel een lijn te ontdek
ken in de gebeurtenissen zoals die zich in december 1944
op ons eiland afspeelden. Het kernpunt van alles was
toch wel het Ardennen offensief van von Rundstedt. Een
bijna geslaagde operatie die door Hitier en zijn gene
raals op touw werd gezet om de geallieerden in het wes
ten, zo niet een vernietigende slag dan toch een slag toe
te brengen die de oorlog zou verlengen en het eigen Duits
grondgebied zou sparen. En wellicht kon op deze wijze
door onderhandelen een vrede worden bewerkstelligd
zonder de eis van een onvoorwaardelijke overgave.
manier gezond maken van de Neder
landse landbouwklimaat."
Consequenties
Dat het huidige beleid voor een
aantal boeren de nodige consequen
ties zal hebben, staat voor Van der
Have als een paal boven water. Hij is
van mening dat, wanneer het land
bouwbeleid niet verandert, er zeker
een aantal boeren hun bedrijven zul
len moeten liquideren.
„Als ik alleen al naar mijn eigen
situatie kijk, dan kan in een aantal
gevallen bedrijfssluiting niet uitblij
ven. Ik verkeer in de gelukkige om
standigheid dat ik nog best een stap
je terug kan, als dat een noodzaak is,
zonder in te grote problemen te ko
men. Maar vele andere boeren kun
nen dat niet."
Vorig jaar heeft Van der Have, als
gevolg van de landbouwmaatregelen,
twaalf koeien moeten verkopen. Als
de toewijzing van het quotum voor
het nieuwe jaar nog eens drie procent
lager uitvalt, dan zullen er nog eens
vijf koeien weg moeten. „Dat bete
kent een daling van mijn inkomsten,
terwijl mijn bedrijfskosten niet of
nauwelijks verminderen."
Een laatste stap, die Van der Have
kan nemen, is het ontslag van zijn
medewerker die hij tweeenhalve dag
per week in loondienst heeft. „Maar
op die manier wordt je verplicht om
de toch al niet zo florissante situatie
van de werkgelegenheid in Neder
land mee te helpen verslechteren."
Het was een goed doordacht plan.
Met de verovering van Antwerpen
zou de voornaamste aanvoerhaven
van Engelse en Amerikaanse leger-
goederen, munitie en materiaal voor
de in Europa opererende troepen
worden afgesneden en daarna kon
men oprukken naar Duinkerken.
Op 16 december 1944 werd het Ar-
denner offensief gestart. Begin de
cember moesten de nog aanwezige in
woners van Bruinisse verdwijnen
omdat de Vluchthaven en de Tramha
ven de grote aanvoerhavens werden
voor de Duitse troepen die in schepen
arriveerden. Via de Zeeuwse eilan
den en West-Brabant zouden zij op
Antwerpen toesnellen wanneer de
weg daartoe (door het Ardenner of
fensief) was vrijgemaakt.
In die decembermaand wemelde
het daarop op Schouwen-Duiveland
en Goeree-Overflakkee van Duitsters
die gereed waren om aan te vallen.
Dat was ook de reden dat in de uitge
hongerde grote steden in het westen
van ons land razzia's werden gehou
den om mensen naar Duitsland af te
voeren die de opengevallen plaatsen
in de oorlogsindustrie moesten gaan
bezetten. Ook uit Schouwen-Duive
land en Goeree-Overflakkee werden
mensen weggevoerd.
Noodtoestand
Bijna was het plan gelukt. Om
streeks Kerstmis ontstond aan het
Ardenner front de noodtoestand voor
de Amerikaanse en Engelse troepen.
De Duitsers die, nadat de bewoners
van Bruinisse waren weggevoerd, Zij-
pe en Bruinisse bezet hielden, waren
gemotiveerd en fel. Was het de laatste
maanden de gewoonte dat vanaf An
na Jacobapolder Bruinisse onder
vuur werd gënoménr direct na de
wegvoering van de Bruënaars gingen
de op Zijpe gelegerde Duitsers Anna
Jacobapolder beschieten. En niet
zonder succes.
Op vijf december kreeg de Engelse
bezetting, met de daaraan toegevoeg
de O.D.ers achter hun geschutsop-
stellingen, plotseling de volle laag.
Op een dergelijke Sinterklaassurpri
se hadden zij niet gerekend zodat ze
haastig dekking moesten zoeken
voor het Duitse mortiervuur. De
tram-remise in Anna Jacobapolder
ging in vlammen op en ook een paar
Engelse tankwagens werden vernie
tigd.
Dat de bevrijding van St. Philips-
land nog niet het einde van de oorlog
betekende was ook een maand tevo
ren op zes november droeve werke
lijkheid geworden. In de eerste blij-
schapsroes over de komst van de
Tommies trok het geallieerde oor
logsmateriaal natuurlijk ieders aan
dacht. Tanks en ander zwaar mate
riaal waren prachtige objecten om
van nabij te bekijken, wat dan ook
veel gebeurde. Zo was in de voormid
dag van genoemde dag ook een groep
je mensen van Schouwen-Duiveland
druk doende elkaar allerlei bijzon
derheden te wijzen aan het bij het
tramstation van St. Philipsland
gestationeerd oorlogsmateriaal toen
plotseling uit de wolke Duitse jagers
doken. Zij richtten hun boord wapens
op het voor hen vijandelijk oor
logsmateriaal, tanks en stukken ge
schut en troffen daarbij ook de bur
gers. Dit waren onder meer M. Dorst
uit Bruinisse, leden van de familie
Vijverberg uit Ouwerkerk en de oud
opziener bij de visserijpolitie op de
Zeeuwse Stromen Cornelisse uit Oos-
terland.
De gewonden werden in auto's naar
hospitalen in België vervoerd, maar
de heer Cornelisse was zo zwaar ge
wond dat hij op weg daarheen over
leed. De anderen kwamen gelukkig
genezen terug.
„Onthoofd"
De grote troepenconcentratie op
het eiland bleef natuurlijk niet onop
gemerkt aan de illegaliteit. Een ille
galiteit die door het wegvoeren van
brugers naar Duitsland werd getrof
fen in haar manschappenaantal,
maar die ook werd „onthoofd" omdat
ir. Swaters als „staatsgevaarlijk"
door de Duitsers van het eiland werd
verbannen. Het driemanschap Kloet,
Minkema en Verdoorn kreeg toen de
leiding en waarschuwde via de
PZEM-telefoon St. Philipsland dat er
wat bijzonders aan de hand was. En
dat de bezetting van St. Philipsland
het gevaar liep onder de voet te wor
den gelopen als de Duitsers het bevel
kregen om op te rukken naar Antwer
pen. Deze waarschuwing werd ter
harte genomen. Men besloot de bezet
ting op te voeren en een uiterste
waakzaamheid in acht te nemen.
Er werd nog een ander succesje ge
boekt. De woning van de burgemees
ter van Zierikzee en de daar nabij ge
legen wasserij waren in gebruik als
Duits hoofdkwartier. Een deel van de
Duitse staf en voertuigen van de
Duitsers waaronder veel oorlogstuig
werden gedood of vernield door een
beschieting.
Maar van andere verzoeken die tal
loze malen werden herhaald trok het
geallieerde hoofdkwartier zich niets
aan. Zo werd gevraagd om evenals
Bruinisse ook de stad Zierikzee te
ontzien om te voorkomen dat Neder
landse burgers het slachtoffer zouden
worden van op Zierikzee gericht gra-
naatvuur of Engelse en Amerikaanse
bommen. Maar de betrokken instan
ties namen hierover geen beslissing
zodat de zaak bleef zoals ze was.
Duitsers waren vijanden die ver
volgd en gedood moesten worden
waar ze zaten. En omdat ze nog steeds
op Schouwen-Duiveland zaten moes
ten de bombardementen doorgaan.
Lastdragers
De evacuées uit Bruinisse die ach
terbleven in Dreischor wewrden door
de Duitsers als boodschapjongens
maar meer nog als „lastdragers" ge
bruikt. Zo moest Jan de Korte sr., ten
behoeve van de oud- en nieuwviering
een melkbus vol jenever naar Brui
nisse dragen. Dit karwei werd door
vier man opgeknapt. Omdat Jan de
Korte zelf geheel onthouder was
bracht de inhoud van de melkbus
voor hem echter geen verleiding mee.
In diezelfde nacht van oud- op
nieuwjaar kwam in de polder Drei
schor een VI naar beneden. Deze pro
jectielen waren bestemd voor Ant
werpen of Londen en ook in ons land
waren verschillende lanceerplaatsen.
Het was één van de troeven van Hit-
Ier waarmee hij in de laatste oorlogs
jaren dreigde. Vele V-één's en V-twee's
bereikten niet hun doel omdat ze on
derweg door de geallieerden werden
neergehaald of naar beneden kwame-
nomdat het besturingsmechanisme
niet perfect werkte.
Het naar beneden komen van het
projectiel in de nabijheid van Drei
schor had tot gevolg dat de Duitsers
als razenden begonnen te schieten
met kanonnen en mitrailleurs zodat
lichtkogels die met allerhande kleu
ren omhoog schoten voor een vuur
werk zorgden zoals dat ook in vrede
lievende jaren wel eens de lucht
wordt ingeschoten. Ze hadden waar
schijnlijk niet in de gaten dat het een
vroegtijdig gelande V-I betrof.
De Duitsers lieten evenmin de be
woners van de Westhoek met rust.
Evenmin trouwens als de vanuit
Noord-Beveland en Walcheren schie
tende Engelsen. In de door een aan
houdende mist extra donkere dagen
rond Kerstmis moesten de boeren ge
regeld met paard en wagen aanwezig
zijn om allerlei materiaal over het ei
land te vervoeren. Omdat de zoon van
de familie waar onze dagboekschrij
ver onderdak had gevonden naar
Duitsland was gevoerd en de baas
voor de Duitsers moest werken, was
hij geheel alleen om voor de veesta
pel te zorgen. Want als de baas (boer
Fasol) na zijn nachtelijke heren
diensten thuiskwam kroop hij na
tuurlijk in bed. Hoewel een mossel-
kweker in een beestenstal een niet zo
vaak voorkomende combinatie is,
lukte het aardig de dieren te geven
wat hen toekwam.
Troepenconcentraties
Iferwijl de mannen op Schou
wen-Duiveland waren weggevoerd en
de verzetsgroep gedeeltelijk was op
gerold zaten de Duitsers niet stil. In-
tegendool, ook St. Philipsland zou er
varen dat een bevrijding nog niet het
einde van de oorlog betekende. Op 16
december zette van Rundsted zijn Ar-
denneroffensief in. Voor het nog niet
bevrijdde Schouwen-Duiveland bete
kende dit dat in de weken hieraan
voorafgaande grote concentraties
troepen op ons eiland werden gesta
tioneerd. Groepjes los lopende Duit
se soldaten die in oktober en novem
ber vanuit Frankrijk en België
kwamen geloofden dat de oorlog nog
niet was afgelopen ook al waren de
geallieerden in Europa geland. Ze ge
loofden vast dat het de vijand nooit
zou lukken om door te dringen in de
„Heimat". Al deze groepjes werden
weer tot een legeronderdeel gevormd.
In schepen arriveerden ze begin de
cember oip Schouwen-Duiveland en
Goeree-Overflakee.
Ze werden gereed gehouden om via
de Zeeuwse eilanden en West-Bra
bant op te rukken naar Antwerpen
wanneer via een doorbraak in de Ar
dennen de Engelse en Amerikaanse
troepen daar onder de voet zouden
zijn gelopen. Wanneer Antwerpen in
Duitse handen was zou dat beteke
nen dat voornaamste aanvoerhaven
op het vaste land waarvoor zo bloe
dig was gestreden geen dienst meer
kon doen. De troepen van de geal
lieerden elders in Europa zouden ver
stoken blijven van benodigdheden
uit Engeland die onmisbaar waren
voor een succesrijk inzetten van het
beslissende voorjaarsoffensief. Wan
neer Antwerpen opnieuw in Duitse
handen was dacht Hitier bovendien
opnieuw door te kunnen stoten naar
Duinkerken zoals dat ook in 1940
was gelukt.
Bijna lukte het plan. In de Arden
nen ontstond voor de geallieerden
omstreeks Kerstmis een nood
toestand en op zeven januari 1945
zond Churchill aan Stalin een tele
gram om de op 20 januari in het oos
ten geplande aanval op de Duitse li
nies te vervroegen zodat de druk op
de legers van Montgommery en Pat-
ton ontlast zou worden. Stalin gaf
daaraan gevolg. Op 12 januari begon
nen de strijdkrachten van Konjev de
aanval en twee dagen later zette ook
maarschalk Zjoekov zijn offensief in.
Leren jas inleveren
Op vrijdag 29 december ging de
omroeper weer eens rond over Renes-
se en Haamstede. Iedereen die een le
deren jas bezat moest die inleveren
bij de orts-commandant. Velen gin
gen met een jas aan naar het moffen-
hoofdkwartier en kwamen „uitge
kleed" terug. Ook kwam er iedere
avond wel een bevel dat paarden, wa
gens en voerlieden zich gereed moes
ten houden. Hetzij bij maanlicht of in
het aardedonker.
De mensen in West-Nederland wer
den op Nieuwjaarsdag opgeschrikt
door een informatie van ongeveer
twintig laag over komende zwarte
vliegtuigen met hakenkruis op staart
en romp. Een verschijnsel dat het
laatste half jaar niet meer was voor
gekomen en misschien werd uitge
voerd om te laten zien dat Duitsland
nog niet was verslagen.
Bijna was het offensief van von
Rundstedt een succes geworden,
maar gelukkig kon men de voorgeno
men doorbraak op het nippertje ver
hinderen. De laatste fase om Duits
land op de knieën te krijgen was
begonnen.
S. A. Jumelet
Bruinisse
Op woensdag 3 april
Hoeve Ruimzicht. Thaiersweg 7, Kerkwerve.
Van 13.00 tot 16.00 uur en van 20.00 tot 21 00 uur.
De bewuste advertentie uit de Zierikzeesche Nieuwsbode van dinsdag 2 april
j.l.
DEN HAAG - Het algemeen be
stuur van het Landbouwschap is ver
deeld over de wijze waarop in het op
1 april begonnen nieuwe melkjaar de
superheffing moet-worden gelieven.
Minister Braks (Landbouw en Visse
rij) die nog een beslissing moet ne
men heeft het bedrijfsleven om ad
vies gevraagd.
Braks heeft de keuze tussen het zo
genoemde A-systeem waarbij indivi
duele melkveehouders een heffing-
vrije produktiehoeveelheid krijgen
toegewezen en het B-systeem waarbij
de hoeveelheid per zuivelfabriek
wordt vastgesteld. Voor het Konink
lijk Nederlands Landbouw Comité
maakt het niets uit welke keuze
wordt gemaakt. Voorzitter ir. D. Lu-
teijn verklaarde woensdag dat het
voor zijn organisatie veel belangrij
ker is dat de totale hoeveelheid die
ons land produceert ook werkelijk
wordt benut. Bovendien mag de be
staande korting op de produktie niet
groter worden en moet er een oplos
sing komen voor de fiscale proble
ZOETERMEER - Minister Deetman
(Onderwijs) heeft donderdag nieuwe
voorstellen gedaan over de invulling
van de arbeidstijdverkorting in het
basisonderwijs en voortgezet onder
wijs met ingang van 1 augustus 1986.
men bij de melkopkoopregeling.
De Katholieke Nederlandse Boe
ren- en Tuindersbond heeft een „lich
te neiging" voor het B-systeem, maar
ook hier weegt zwaar dat de korting
niet wordt verhoogd. De Christelijke
Bond voelt voor handhaving van het
tot nu toe gehanteerde A-systeeem,
omdat hiermee volgens voorzitter J.
van der Veen meer beleid kan worden
gevoerd. De werknemersorganisaties
hebben zich woensdag nog niet over
een keuze uitgelaten. De industrie- en
voedingsbond CNV wil eerst meer
duidelijkheid over de zogenoemde
onder- en overschrijding, het meer
danwel minder produceren dan de
toegestane heffingvrije hoeveelheid.
DEN HAAG - De verkoop van pro-
dukten vanaf de boerderij wordt aan
banden gelegd. Boeren zonder detail
handelsvergunning zullen aaleen nog
maar produkten mogen verkopen die
hij zelf kan hebben geteeld of gepro
duceerd. Staatssecretaris Van Zeil
van Economische Zaken heeft dat
donderdag aan de Tweede Kamer la
ten weten.
ROTTERDAM - De prijzen van su-
perbenzine en normale benzine gaan
zaterdag bij de meeste benzinemaat-
schappijen en vrije pomphouders
met twee cent omhoog.
MIDDELBURG - De demonstratie van 300 bijstandsvrouwen donderdag in Middelburg, die aanvankelijk een rustig
verloop had, is later op de middag toch nog volledig uit de hand gelopen. De vrouwen die vanuit het hele land naar
Middelburg waren gekomen om te protesteren tegen de behandeling van een Middelburgse bijstandsvrouw door de
gemeente en de Sociale Dienst, gingen massaal op straat zitten toen het negatieve resultaat van de besprekingen tus
sen een delegatie van de bijstandsvrouwen en het gemeentebestuur van Middelburg bekend werd gemaakt.
De redactie behoudt zich het recht voor ingekomen
stukken in te korten. Plaatsing betekent niet dat de
nhoud door de redactie wordt onderschreven. Inge
bonden stukken zijn buiten verantwoordelijkheid van
je redactie en uitsluitend voor rekening van de brief
schrijver, waarvan naam en adres bij de redactie
bekend moeten zijn
Superheffing
In de Zierikzeesche Nieuwsbode
van dinsdag 2 april bood N. M. v. d.
Have uit Kerkwerve gratis melk aan.
Wegens superheffing. Een week gele
den gooiden boeren in Drente 3000 li
ter melk in de sloot. Wegens super
heffing. Een paar maanden geleden
startte de actie Eén voor Afrika om
dat er mensen doodgaan van de hon
ger. En niemand schijnt er iets aan te
kunnen doen. De overheid in de per
soon van minister Braks van Land
bouw heeft haar best gedaan. „Het is
de EEG," zegt hij verontschuldigend.
De landbouworganisaties lijken
machteloos. Iedereen verschuilt zich
achter een ander en beroept zich op
zijn onvermogen. En de melkveehou
der wordt gestraft voor zijn werken,
zijn inzet, zijn investering. Zijn pro-
dukt wordt „verdacht" gemaakt, er
wordt een boete opgelegd. Boer, je
hebt te hard gewerkt, te veel geïn
vesteerd, te efficiënt georganiseerd.
Een boete.
Wegens superheffing, gratis melk
af te halen! Meneer Van de Have, be
dankt voor uw actie, waarvan wij
konden genieten. Het is prima kwali
teit melk. We hebben er kaas van ge
maakt en dat hebt u van ons tegoed.
Karei en Ineke Hartemink
Kreeftstraat 5
Zierikzee
De vrouwen blokkeerden de
Noordstraat, de doorgangsweg voor
het openbaar vervoer in de Middel
burgse binnenstad. Toen zij niet in
gingen op het verzoek van de politie
de straat vrij te maken, werden ze
hardhandig verwijderd, waardoor
een massale vechtpartij losbrak.
Daarbij vielen aan beide kanten rake
klappen. Een aantal vrouwen heeft
op het politiebureau van Middelburg
een aanklacht ingediend wegens mis
handeling.
Een jong echtpaar dat vlak na de
vechtpartij in het stadhuis van Mid
delburg in het huwelijk zou treden
kreeg het daarop zwaar te verduren
van de zijde van de bijstandsvrou
wen. De trouwpartij kon na enige
strubbeling met behulp van de poli
tie alsnog doorgang vinden.
DEN HAAG - De ministerraad
heeft vrijdag besloten met de sociale
partners in het ziekenhuiswezen om
de tafel te gaan zitten over een voor
stel voor een jeugdwerkplan in de ge
zondheidszorg voor overheid enperti-
culiere instellingen zoals
ziekenhuizen. Dit is vrijdag na af
loop van het kabinetsberaad meege
deeld.
DEN HAAG - Het kabinet wil met
ingang van volgend jaar de WW en de
WWV vervangen door een nieuwe
werkloosheidswet, waarbij de uitke
ring aanvankelijk zeventig procent
van het laatstverdiende loon be
draagt. Die uitkering wordt vervol
gens in gelijke halfjaarlijkse stappen
teruggebracht tot zeventig procent
van het minimumloon.
Bruinisser weddenschap:
BRUINISSE-,,Na zeven keer pech, nu legaal op de weg"\ was één van de slag
zinnen die op de auto stond die Piet de Waal kreeg aangeboden nadat hij voor
z n rij-cxamen was geslaagd. Zeven keereerder was hij gezakt. De auto kreeq
hij aangeboden van een kwartet vrienden, Henk Jumelet. Jeroen Hoep. Erik
Roth en Kees Otte die de weddenschap hadden verloren dat hij niet binnen
tien keer zou slagen voorz'n rijbewijs. Op verzoek van Tinie, de vriendin van
Piet, moest het een witte auto zijn en ook daar zorgde het kwartet voor: Met
een rol en grote kwasten werd de gele Audi tot sneeuwwitje omgetoverd
