in oorlogstijd SCHOUWEN-DUIVELAND streeknieuws „Dagboek van Anne Frank" in Concertzaal Zierikzee Jubileum leeskring in Brouwershaven 4 Voorspel van het grote drama op 10 december 1944 Tienjarig bestaan Personenauto weggesleept Donderdag 31 januari Vernielzucht Gemeentesecretaris La- zonder van Renesse stuit het afgeven van bevol kingsregisters tegen de borst en na overleg met de ondergrondse besluit hij de registers te laten ver dwijnen. Voor hemzelf, zijn vrouw en zijn kind moet dan wel een onder duikadres worden gezocht. Dit wordt in orde gemaakt. De getroffen regeling wordt gerepeteerd: Lazon- der zal de stukken uit de kluis halen en gereed leg gen, Wim Boot zal de sleu tels van de kluis meene men en eveneens onderdui ken. Van der Hoek en Pad mos zullen de stukken, die op de bevolking betrek king hebben op een hand kar laden en naar een veili ge plaats brengen. Zo gebeurt het ook. De Ort- scommandant belt Schelf hout van de politie op en brult, dat de lijsten van Re- nesse nog ontbreken. Schelfhout, die ook in het complot zit, antwoordt, dat hij ze zal gaan halen. Hij zegt spoed te zullen be trachten, maar in werke lijkheid komt daar weinig van terecht. In het gemeen tehuis gekomen belt hij de Ortscommandant op, dat hij daar niets kan uitrich ten, omdat hij de sleutels van de kluis niet heeft en de personen, die deze heb ben niet bereikbaar zijn. De woedende Duitser aan de ande re kant van de lijn breekt af en even later stormen zijn ondergeschikten het gemeentehuis binnen. Maar wat kunnen ze doen? Ze gaan naar Wim Boot, maar deze blijkt niet thuis. Te rug naar het gemeentehuis derhalve. Hier blijkt inmiddels iemand binnen te zijn. Van den Hoek heeft van de verwarring gebruik gemaakt om met de van Boot ontvangen sleutels nog maals het gemeentehuis binnen te gaan om nog wat mee te nemen. Hij moet ongetwijfeld stalen zenuwen ge had hebben om dit bravourstukje uit te halen. Schelfhout gaat met zijn ge wapende metgezellen naar verschil lende adressen om de sleutels van de kluis op te halen. Hiermee houdt hij de schijn hoog, dat hij zijn best doet. Hij speelt zijn rol voortreffelijk, maar hij weet vooraf, dat overal waar hij aanklopt of aanbelt de sleutels toch niet zijn. Zo wordt tijd gewon nen. Als de kluis eindelijk met reser vesleutels wordt geopend zijn de be volkingsbescheiden verdwenen. Inmiddels is de voorsprong van de mensen, die de gegevens hebben mee genomen groot genoeg geworden om de stukken te laten verdwijnen. De Ortscommandant kan er geen ge bruik van maken. Eenmans torpedo's Terwijl in Renesse deze uiterst ge vaarlijke opdracht wordt uitgevoerd, gaan in de onmiddellijke nabijheid de werkzaamheden van de OD door. Via een Armeense soldaat krijgen Straayer en Rademaker het bericht door, dat zich in de haven van Burghsluis twaalf eenmans torpedo's bevinden. Twaalf Duitsers zullen zich opoffe ren om twaalf geallieerde schepen tot zinken te brengen. Het gaat daar bij om een zogenaamde kamikaze techniek, die van de Japanners is ge leerd. Dat moet worden verhinderd, niet terwille van de twaalf jonge Duitse kerels, die er hun leven bij in zullen schieten, maar voor de twaalf bemanningen. Er wordt een smoesje verzonnen om met een vrachtwagen naar Zierikzee te kunnen gaan. Daar wordt ir Swaters ingelicht. Door de PZEM-telefoon, die al zoveel on schatbare diensten heeft bewezen, wordt de bevelhebber van de troepen op Sint Philipsland verwittigd. Die geeft het bericht ook weer door en de Engelsen reageren snel. Ze willen echter meer nauwkeurige gegevens en Straayer slaagt erin - brutaal als hij is - door te dringen tot de haven van Burghsluis. Met gevloek word hij daar terug gestuurd, maar hij krijgt wel de gege vens, die hij hebben moet, te pakken. In het archief van Sint Philipsland zijn de door de geallieerden gemaak te aantekeningen in het Engels terug te vinden. In het boekje 'Verzet' staat de Hollandse versie. „Ongeveer een week geleden deelden we u mee, dat er twaalf eenmans torpedo's in de ha ven van Burghsluis waren. Hun be manning is in de nabijheid van de ha ven. Inlichtingen van mannen van de Oranje-brigade wezen uit, dat deze plaats nog niet door de geallieerden is beschoten. De torpedo's zijn in de haven zelf en ze zijn gecamoufleerd. De haven is echter zeer klein en het zal gemakkelijk zijn alle te vernieti gen door middel van zware bommen of van geschut van de eilanden Wal cheren of Noord-Beveland". Een dag later naderen vliegtuigen, wenken boven de kop van Schouwen en dui ken op de haven van Burghsluis waar ze nauwkeurig hun bommen depone ren. Er blijven louter wrakstukken over. Niemandsland Duiveland is niemandsland gewor den. Alleen de Duitsers zijn er nog. Joost Ringelberg, de schaapherder, krijgt opdracht van de OD Herman de Leeuw te halen. Die zit ergens in het geïnundeerde Duivelandse pol dergebied. Hij slaagt erin, na ontzet tend veel moeite en na veel overre dingskracht bij de Duitsers om het gebied in te mogen. De Leeuw ligt in een bedstede, ver zwakt en beroerd er aan toe. Ringel berg geeft hem de nodige instructies en belooft hem te komen halen, zo dra dat mogelijk is. Als hij thuis komt zit Van der Beek op hem te wachten. Er is via de PZEM-telefoon contact geweest met Engelse officie ren, die beloofden een schip te sturen om een aantal mensen, dat gevaar loopt, op te halen. Hierbij horen ook Herman de Leeuw en twee Engelsen, die in het inundatiegebied zitten. Er is er maar één, die hen eruit kan ha len. Dat is Joost Ringelberg. Hij doet het, maar hij wordt terzijde gestaan door zijn broer. Samen maken ze een vlot om het gebied binnen te varen, maar het vlot gaat kapot als ze op het erf van een boerderij landen. Door nat worden ze op deze koude winter- namiddag. Het vlot wordt echter her steld. Ze zeggen tegen de Engelsen, die op de boerderij zitten, dat ze zich bij Herman de Leeuw moeten voegen en dat er op een bepaalde plaats een boot ligt, waarmee ze, wanneer het donker is, uit het inundatiegebied kunnen varen. De broers Ringelberg gaan met het vlot terug, het is inmiddels donker. Ze weten langs de dijk een weg naar Nieuwerkerk, maar ze lopen pardoes in de armen van een Duitse patrouil le. Ze hebben echter een voortrefelijk smoesje klaar, waardoor ze niet wor den opgepakt. Wel worden hun na men genoteerd en de volgende dag zullen ze als gevangenen in een bun ker belanden, wanneer Armeense sol daten worden vermist. Voordat het zover is worden Herman de Leeuw en zijn twee Engelse collega's van de glijvliegtuigen veilig naar Zierikzee gebracht. In Brouwershaven heeft se cretarieambtenaar Wisse geprobeerd om de gemeenteadministratie te la ten onderduiken, maar hij slaagde er niet in. Omdat hij daardoor gevaar loopt, duikt hij onder in Zonnemaire. Op 6 december verzamelt zich een groep mensen van het verzet. Kloet, Pipping, Renshof, Swaters en Minke- ma komen afscheid nemen en sommi gen gaan een eindje mee naar de dijk vlak tegenover de Boerenweg. Het ge zelschap gaat groepsgewijs op stap. Het regent hard, maar ze komen allen bij elkaar. Ze wachten en wachten, ze horen een vliegtuig dat bij de af spraak hoorde, maar het zo vurig ge hoopte contact met het schip, dat hen mee moet nemen naar het bevrijde gebied, komt niet. Vertrokken Mistroostig en doornat besluit de groep terug te gaan naar Zierikzee. Er wordt afgesproken om het de vol gende dag nog een keer te proberen. Toch vertrok Joh. de Waal Gabrz. uit Bruinisse die avond met zijn schip Bru 13 met een andere schipper uit Tholen. Hij slaagde er echter niet in om contact te krijgen, omdat het weer te ruw was. Hierdoor kon niet behoor lijk worden genavigeerd met de zeil boot en Joh. de Waal moest onver- richterzake terug naar Tholen. De Waal nam later dienst bij de Engel sen. Hij was volop gemotiveerd, maar zijn missie om de Schouwen- Duivelandse verzetsstrijders op te halen mislukte. Ook de volgende dag slaagde de actie niet. Op 7 december verkeert Noord-Beveland nog steeds in een overwinningsroes. Met elkaar kon weer eens het Sinterklaasfeest gevierd worden, omdat de bezetter na vierenëenhalf jaar het veld moest ruimen voor de zegevierende geal lieerde legers. De stemming is feeste lijk, tot aan het overmoedige toe. Opgeruimd en hartelijk als altijd is ook schipper Willem van Kooten sr. Hij evacueerde van Bruinisse naar Noord-Beveland en dat bleek geen slechte keus, want hij had als binnen schipper zijn kennissen en in de acht maanden, dat hij onder Duitse bezet ting moest leven, ontbrak het hem aan niets. Hij kreeg er in die tijd ook veel vrienden bij. Nu is hij vrij. Hoe blij zal hij zijn als hij straks, als ook Schouwen-Duiveland bevrijd zal zijn, weer thuis is. Hij heeft een re den om dubbel opgeruimd te zijn. Zijn zoons slaagden erin om de motor van het schip weer in orde te krijgen. Door het krukmetaal eruit te halen was de motor opzettelijk onklaar ge maakt. De Duitsers hadden dringend gevraagd om overgezet te worden naar Schouwen-Duiveland. Ratten in de val De legers van Montgommery ston den aan de Kreekrakdam. De Duit sers begrepen wel dat ze als ratten in de val zouden zitten, als de door braak naar de Scheldemonding zou lukken. Willem van Kooten en zijn zoons hadden de Duitsers laten zien, dat ze met een kapotte motor niet konden varen. Toen de geallieerden kwamen be gon Van Kooten onmiddellijk met het herstel van de motor, want bin nen afzienbare tijd zou hij met zijn zoons terug kunnen naar Schouwen- Duiveland en dan moest de motor draaien. Nog enkele dagen misschien en de Janneke Adriana zou weer bin nenlopen in de haven van Bruinisse om daar de vertrouwde plaats weer in te nemen. Hoe goed ze het ook had den op Noord-Beveland, niets ging boven het eigen huis en haard. In fe bruari en maart waren verschillende gezinnen naar evacuatie-adressen op diverse plaatsen in Nederland ge bracht. Maar al te graag wilde Van Kooten ze ook weer terug brengen naar Bruinisse. Van Kooten bespreekt een en ander met zijn zoons. Als de avond is geval len komt er op de haven van Co- lijnsplaat een Hollandse officier van de Prinses Irene-brigade. Hij vraagt aan Teun van Kooten, die nog aan boord van de Janneke Adriana is, of het mogelijk is met de schepen, die in de haven liggen te zeilen. Dat blijkt uiterst problematisch. De officier vertrekt weer en Teun gaat ook weg. Een uur later wordt hij evenwel opge haald door zijn vader, vergezeld door dezelfde officier. Of Tbun direct naar Schouwen-Duiveland kan varen om een groep mensen uit het verzet op te halen, die nog steeds gevaar lopen om te worden opgepakt door de Duitsers, die Schouwen-Duiveland nog steeds beheersen. De officier zegt, dat alles voor de overtocht is geregeld. Door Teun geopperde bezwaren worden weggewuifd. Het gevaar wordt niet onderkend, omdat er op Noord- Beveland geschut staat opgesteld. Bij mogelijk onraad wordt onmiddellijk geschoten. Er zal gezorgd worden voor de meest perfecte dekking. Vliegtuigen van Gilze-Rijen zullen onmiddellijk ingrijpen. Ondanks de zeer slechte barometerstand beslui ten vader en zoon Van Kooten om uit te varen. Er moeten mensen gered worden uit de handen van de moffen en daarvoor yvil het duo zich wel in zetten. Magnetisch Er is echter nog een groot bezwaar, maar ook dat wordt door de man van de Prinses Irene-brigade weggerede neerd. Enige jaren tevoren werd door de Janneke Adriana een lading ijzer gelost bij de Hoogovens in IJmuiden. Dat gebeurt met magneten, maar daardoor wordt het ijzeren schip zelf ook magnetisch. Tevens heeft het tot gevolg, dat gedurende vijf jaar het gewone kompas niet kan worden ge bruikt. Bij het Engelse leger zijn kompassen, die het originele kompas kunnen vervangen. Het zoeken naar Adrie van Kooten, de tweede zoon van Willem, neemt nogal wat tijd in beslag. Van de zo haastig opgekomen reis naar Zierik zee is hem niets bekend. Adrie ging na het avondeten de deur uit en nie mand weet waar naar toe. Na een uur zoeken wordt hij echter gevonden. Vele kleine oorzaken zullen het zo goed opgezette plan om de ver zetsstrijders van Schouwen-Duive land weg te halen doen mislukken. Een van die oorzaken is het verlate vertrektijdstip door de zoekactie naar Adrie van Kooten. S. A. Jumelet Az Bruinisse BROUWERSHAVEN - Het was voor leeskringleidster Betsy de Koeyer een complete verrassng toen zij donderdagmiddag werd geconfronteerd met het feit dat de leeskring Brouwershaven, een onderafdeling van de Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen, deze maand tien jaar draait. Het was oorspronkelijk de bedoe ling dat de leeskring zoals gewoon lijk bijeen zou komen om een boek - ditmaal „De grote zaal" van Jacoba van Velde - te bespreken. Maar de twaalf vrouwen van de leeskring dachten daar anders over. Buiten hun leidster om namen zij het initiatief om allemaal zelf een boekje te fabri ceren, waarin zij tot uiting brachten wat de leeskring en de nu reeds tien jaar lange leiding van Betsy de Koey er voor hen betekent. Gesprekstechniek Het bekijken van dit zelfgewrochte leesvoer en het terugblikken op de af gelopen tien jaar riep zoveel herinne ringen op dat besloten werd de boek bespreking een maand op te schui ven. De leeskring ontstond tien jaar geleden toen Betsy een curcus gesprekstechniek volgde, waarvoor zijn praktijkervaring moest opdoen. Al snel ontstond zo een groepje vrou wen dat geïnteresseerd bleek te zijn in boeken die iets meer te zeggen had den dan een doorsnee romannetje. Hierop inspelend werden de afgelo pen jaren vele tientallen boeken geza menlijk gelezen en besproken, soms onder leiding van „deskundigen". De vrouwen bezoeken ook lezingen die auteurs over hun werk houden. Het allereerste boek dat in januari 1975 werd besproken was „Sarnamie hai" wat „Suriname ik ben" bete kent, geschreen door Bea Vianen. Om mee te kunnen draaien in de lees kring moet men lid zijn van de NBvP, afdeling Brouwershaven. Ook in Zie rikzee en Renesse functioneren der gelijke leeskringen. ZIERIKZEE - Het komt de laatste tijd herhaaldelijk voor, dat er auto's worden geparkeerd op de speciaal voor invaliden bestemde parkeer plaatsen op het Havenplein. Voor het eerst maakte de politie donderdagavond gebruik van de voor Zierikzee geldende wegsleeprege- ling, toen een bestuurster van een personenauto een dergelijke ruimte had bezet, terwijl alle andere par keerplaatsen in gebruik waren. Takelbedrijf De Jonge sleepte haar auto weg en zij kreeg haar vervoer middel terug na betaling van de ta- kelkosten. De politie wijst er op, dat voortaan niet geschroomd wordt voor het toepassen van deze wegsleeprege- ling. ZIERIKZEE Bijeenkomst UW In het UVV-gebouw te Zierikzee houdt de UW woensdag 30 januari om 09.15 uur een contactochtend. Tij dens de bijeenkomst worden onder meer mededelingen gedaan over de verdeling van de koffiebeurten en het vervoer van de dames naar de soos. Stiltekring Donderdagavond 31 januari zal er (onder de Beuze) opnieuw een stiltek ring worden gehouden tussen 19.30 uur en 20.00 uur. Evenals bij vorige gelegenheden zullen er fakkels staan en borden waarop staat: Wij staan voor de vrede. De mensen, die mee willen doen vormen samen een kring. Er zijn geen spandoeken: er wordt geen muziek gemaakt. De stiltekring wordt georganiseerd .vanuit het vre- desplatform Schouwen-Duiveland. Voor nadere informatie kunt u bel len: 01110-6371; 01112-2040. NOORDGOUWE RAK De Regionale Agrarische Kommis sie houdt maandag 28 januari in hotel-restaurant Van der Weide te Noordgouwe een vergadering. De heer De Ruiter, directeur van het ac countantskantoor Schouwen-Duive land, houdt een korte inleiding over de levensvatbaarheid van een land bouwbedrijf. De vergadering begint om 20.00 uur. ZIERIKZEE - Onder auspiciën van „Uit op Schouwen- Duiveland" vindt op donderdag 31 januari in de Concert zaal te Zierikzee een voorstelling plaats van de toneel voorstelling „Het Dagboek van Anne Frank". De voor stelling begint om 20.00 uur, Deze huidige toneelversie van „Het Dagboek van Anne Frank" on der regie van Jeroen Krabbé ging vo rig jaar 18 februari in première in Amsterdam. De enorme belangstel ling vooral van jeugdige bezoekers vormde aanleiding voor het doorspe len in het seizoen 1984/1985. In 1985 is het veertig jaar geleden, dat Anne Frank stierf in het concen tratiekamp Bergen-Belsen. Dit wordt op vele manieren herdacht. Officieel is 1985 uitgeroepen tot het Anne P'rank Jaar en bovendien tot het In ternationale Jaar van de Jeugd. Het dagboek van Anne Frank is be kend over de hele wereld en vertaald in meer dan twintig talen. In 1955 werd de wereldpremière van een to neelversie van dit dagboek op Broad way opgevoerd. Na de memorabele voorstolling van Tbncelgroep Theater in 1956 was het vorig jaar voor het eerst, dat het stuk weer ten tonele werd gevoerd. „Ik hoop maar één ding, namelijk dat deze jodenhaat van voorbijgaan de aard zal zijn. dat de Nederlanders toch zullen zien wie zij zijn, dat zij nu niet en nooit zullen wankelen in hun rechtsgevoel. Want anti-semitisine is onrechtvaardig", schreef Anne Frank op 22 mei 1944 in haar dag boek. Nadat de familie Frank de familie Daan en tandarts Dussel op 4 au gustus 1944 door de Gestapo uit hun onderduikadres zijn weggehaald, vindt Miep Gies tussen de achtergela ten rommel en papieren het dagboek van Anne. Anne sterft in maart 1945 in het concentratiekamp. Haar vader Otto Frank keert als enige overlevende te rug naar Nederland. Bij zijn terug komst krijgt hij het dagboek van Miep Gies en besluit het te laten uit geven opdat de mensheid kan zien wat het betekent om vervolgd te wor den, om te behoren tot een minder heidsgroep die vanwege een ander ge loof tot vernietiging is gedoemd Otto Frank kon niet weten, dat dit ontroerende dagboek van zijn jongste dochter een miljoenenoplage zou be leven en vertaald zou worden in meer dan twintig talen. In de toneelversie, die donderdag 31 januari te zien zal zijn in de Concert zaal spelen Jip Wijngaarden (Anne), Truus te Selle (Edith Frank), Wilke Durand (Margot), Robert Sobels (Dussel), Nelly Frijda (Mevrouw van Daan), Guus Hoes (Meneer van Daan), Frank Rigter (Peter), Liesbeth Struppert (Miep Gies), Ernst Zwaan (Kraler) en Jeroen Krabbé (Otto Frank). De behoefte om ook in deze tijd dit stuk te spelen heeft wellicht nauwe lijks discussie nodig. Vooroordelen en waandenkbeelden steken op nieuw en onverbloemd de kop op. Wat Anne Frank en miljoèncn ande ren overkwam, gebeurt in het groot en het klein, vandaag en morgen in deze wereld. DREISCHOR Uitvoering Fanfare „Crescendo" uit Dreischor verzorgt zaterdag 26 januari een uit voering. Tijdens deze uitvoering wor den Piet Quist en Riet van der Weij- den tijdens deze uitvoering gehuldigd. Aanvang 20.00 uur in het Dorpshuis aan de Ring in Dreischor. BRUINISSE Vergadering Helpt Elkander De HVG-groep „helpt Elkander" uit Bruinisse hoopt op dinsdag 29 ja nuari weer bijeen te komen. De ver gadering wordt in het Ned.Herv.ver- enigingsgebouw gehouden en begint om 19.30 uur. MIDDELBURG Veiligheid in en om het huis Op dinsdag 19 en woensdag 20 maart organiseert de Commissie Vei ligheid van de Zeeuwse Vrouwenraad in de Schouwburg open dagen met als thema „Veiligheid in en om het huis". Organisaties als politie, brandweer, plantsoenendienst, EHBO, Zeeuws Service Bureau voor jeugd- en jonge renwerk, VAC, de apothekers, Neder landse Brandwonden Stichting, Vei lig Verkeer Nederland, PZEM, Keuringsdienst van Waren, Neder landse Hartstichting geven voorlich ting en informatie over hoe gevaar lijk situaties in het dagelijks leven kunnen worden voorkomen of in ie der gevaal zoveel mogelijk kunnen worden beperkt. De politie stelt zijn voorlichtings bus „Voorkoming Misdrijven" op. In de Schouwburg presenteren de ande re organisaties en instellingen zich in stands. De opening van de manifestatie is dinsdag 19 maart om 10.00 uur. De openingstijden zijn: van 10.00 tot 22.00 uur. Anne Frank; haar dagboek werd een miljoenenoplage en werd in twintiq ta len vertaald. (vervolg pagina 1) De aangehouden jon gelui leden klaarblijke lijk aan een grote mate van vernielzucht. Op wat sieraden, draagbare ra dio's en geringe geldbe dragen na, werd er niets gestolen. Maar des te he viger gingen ze baldadig te keer. Deuren werden ingetrapt, ruiten ingeslagen, met spuitbussen op vloerbedekking en meubilair ge spoten, brandblusapparaten wer den leeggespoten, met een bijl op meubilair ingehakt en dat soort zaken. Vooral in december werd er een spoor van vernielingen aange richt, waarschijnlijk omdat het dan vroeg donker is. Zo „bezocht" het jonge gezel schap in Scharendijke het haven kantoor aan de Kloosternolweg en enige zomerwoningen in Scharen dijke. In mei 1984 werden 41 ruiten van een zomerwoning in Brou wershaven ingeslagen en de inven taris vernield. In juli werden ko zijnen en ramen van een zomerhuis op camping Meeu- wenstein zwaar beschadigd, in ju li een bezoek gebracht aan de kan tine van de tennisclub in Brouwershaven. Nog een paar voorbeelden: een tweede woning in Schuddebcurs en school De Schoener in Brouwershaven. Tasjesdieven Weer een ander feit was het weg grissen van een tasje van een 55-jarige wielrijdster (in juli in Zierikzee) die de daders als twee twaalfjarige jongens beschreef. De politie had al enige techni sche bewijzen (vingerafdrukken, afdrukken van voetsporen) verza meld tegen de jongelui, van wie er ook nog één uit Renesse kwam en enigen familie van elkaar waren.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1985 | | pagina 4