Explosieve groei oesters over hoogtepunt
heen: terugval naar 2-jarige cyclus
Oesternursery: geen
zelfstandig bedrijf,
wel nuttige aanvulling
Oosterscheldemond goed
geschikt voor aanleg
nursery-installaties
Hulpcentrum
Noord- en
Midden Zeeland
Schelpdierenkwekers en handelaren bijeen op informatiedag
GOES - Onmiskenbaar zijn er de aanwijzingen dat de
explosieve groei van de oesters over het hoogtepunt heen
is. Voor het komende seizoen '85-86 zal de broedval van
1983 niet meer als consumptie-oester ter beschikking
zijn. Dat betekent dat van een 2-jarige op een 3-jarige cy
clus dient te worden teruggevallen. Dat is echter nog zeer
snel, omdat vier jaar normaal is. Verwacht moet worden
dat de natuur het tot een normale balans zal terugbren
gen.
Mevrouw dr. Chr. Claus:
GOES - Sinds een tiental jaren zijn in Europa enkele commerciële hatche
ries in bedrijf, goed voor ongeveer 10% van het oesterbroed, dat wordt opge
kweekt tot consumptie-oesters. Vrij snel na het tot stand komen van deze
commerciële hroederijen ontstond de noodzaak om het fragiele kleine oester-
broed van enkele millimeters, dat niet langer in deze installaties kon worden
gehouden, verder op te kweken tot een afmeting, die vergelijkbaar was met
het broed afkomstig van de collectoren uit de natuur, namelijk enkele centi
meters. Het probleem van de nursery-kweek, zoals deze tussenfase in de
oesterkweek wordt genoemd, werd zowel van de kant van de hatchery-
producent als van de kant van de oesterkweker slechts met onvolledige aan
dacht benaderd.
Dat zei de heer C.J.Cornelisse vrij
dag in Goes tijdens de oester
informatiedag. Deze bijeenkomst,
voor het eerst gehouden voor mensen
uit de praktijk, werd georganiseerd
door de Nederlandse Stichting voor
Toegepast Marien Onderzoek (TMO)
en de Kamer van Koophandel voor
Midden en Noord-Zeeland.
Zout
„Om nu de toekomst, voor wat de
oesters betreft, in het beeld te betrek
ken moeten we ons nog steeds de
vraag stellen Grevelingen zoet-zout.
In het eerste geval rest alleen de mo
gelijkheid om het materiaal zo goed
als dat mogelijk is op te vissen en in
de Oosterschelde uit te zetten, waar
de Bonamia (Bonamia Ostrea, oester
ziekte, red.) nog steeds aanwezig is.
Voorwaar geen aantrekkelijk voor
uitzicht. Bij een beslissing zout zal
naar alle waarschijnlijkheid, mits
goed beheerd, een productie van 106 a
15® oesters mogelijk blijven. Het
kostenplaatje kan er echter geheel
anders uit komen te zien, een vierja
rige teelt geeft ten opzichte van een
tweejarige bijvoorbeeld 2 x plus mi
nus 15 a 20% extra natuurlijke sterf
te, bovendien is er een dubbele opper
vlakte nodig en het kapitaal ligt
langer in zee. Dit zijn op zich al be
hoorlijk kosten verhogende factoren.
Bovendien geldt voor de Grevelingen
dat niet verwacht mag worden dat
percelen mannetje aan mannetje
kunnen worden aangelegd, zoals dit
in de Oosterschelde wel kon. Daar
voerde immers een steeds wisselende
eb- en vloedbeweging de voedselele-
menten vanuit een veel groter gebied
over de percelen. Waar de oesters dan
al "stofzuigerend" kunnen gedijen.
In de Grevelingen is het water sum
mier in beweging, zodat de oesters
het veel meer van plaatselijke pro
ductie van plankton zullen móeten
hebben. Wat de invloed.van de schelp
ziekte op een vierjarige teelt zal heb
ben moet worden afgewacht. Het zal
de plannen echter danig in de war
kunnen sturen," aldus Cornelisse.
Bedrijfsleven
In Goes waren meer dan 120 men
sen uit de schelpdierenkweek en han
del bijeen om geinformeerd te wor
den over nieuwe mogelijkheden voor
de Zeeuwse Oesterkuituur. Na het be
kend worden van de resultaten van
het rapport van de werkgroep Marios
vond de organisatie het gewenst de
toekomst van de Zeeuwse oestercul
tuur nader te bekijken. Het program
ma omvatte bijdragen van de geschie
denis van de oestercultuur, ziekten
die bij oesters kunnen optreden en as
pecten van een kunstmatig oester-
kweekbedrijf. Ook kwamen de be
drijfseconomische aspecten van de
oesterkweek aan de orde.
De directeur van de Visserijen, mr.
B.B. van der Meer, zei in zijn wel
komstwoord dat na het te berde
brengen van de wetenschappelijke
resultaten van de ambtelijke werk
groep Marios het nu aan het be
drijfsleven is om ten aanzien van bij
voorbeeld een kunstmatig
Advertentie
Centrale Post
Ambulance vervoer
Vraag bij ongevallen zonodig
rechtstreeks om inzet van een
ambulance bij bovengenoemd
Hulpcentrum.
Dag en nacht 01100-14444.
Uitsluitend de CPA is bevoegd
ambulancevervoer op te dra
gen. Andere handelwijzen roe
pen risico's van vertraging op,
zoals recent is gebleken.
De directeur
Hulpcentrum C.P.A.
J. R. de Boer
DRIEBERGEN - In de sociale aca
demie driebergen hebben zondag on
geveer 600 vredesactivisten uit diver
se vredesgroepen en vredesorganisa
ties tot burgelijke ongehoorzaamheid
tegen de ..dreigende plaatsing van
kruisraketten en de voortschrijdende
militairisering" Het initiatief werd
genomen door de groep ..BONK", wat
staat voor Burgerlijke Ongehoor
zaamheid Non Kooperatie.
oesterkweekbedrijf initiatieven te
nemen. Het middagprogramma om
vatte een forumdiscussie, waarin de
drie oesterverenigingen met de des
kundigen spraken over de toekomst
van de oestercultuur en met name
over een kunstmatig oesterkweekbe
drijf, een zogenaamde oesternursery
in het Oosterscheldegebied.
Aan het einde van de dag werd aan
geïnteresseerde oesterkwekers en
handelaren de gelegenheid geboden
om deel te nemen aan een initiatief
groep kunstmatige oesterkweek. De
ze groep zal nagaan hoe tot het opzet
ten van een proefmodel van een
kunstmatig oesterkweekbedrijf ge
komen kan worden. De hierin geïnte
resseerde oesterkwekers en handela
ren kunnen met informatieve en
wetenschappelijke ondersteuning
van de stichting TMO en financieel-
economische en bedrijfsmatige in
zichten van de Kamer van Koophan
del voor Midden- en Noord-Zeeland
het initiatief uitwerken tot een voor
de deelnemende partijen haalbare
vorm. Echter niet alleen bijvoorbeeld
de kosten van een te bouwen kunst
matig oesterkweekbedrijf, maar ook
de toestand van de Grevelingen als
een semi-natuurlijk broedval-bassin
en het ziektevrij worden van een
Oosterschelde bepalen uiteindelijk
of zo'n bedrijf er wel of niet komt. In
ieder geval is het ook nog wachten op
de toekomstige veranderingen in de
Oosterschelde tengevolge van de
stormvloedkering.
Tijdens de informatiedag kwam
terloops het initiatief van de fa.Schot
uit Zierikzee met zijn alternatieve
oesterhangcultures in zogenaamde
lantaarnnetten naar voren. Hiermee
kunnen kwalitatief zeer goede
oesters worden gekweekt. Een voor
beeld dat tot navolging uitnodigt,
volgens TMO. Het donderdag vrijge
geven LEI-rapport "Verkenning van
dé Oestermarkt" geeft aan dat er een
bepaalde ruimte is vopr meer oester-
bedrijven. Mogelijkerwijs kunnen
die zich ook bezig houden met deze
alternatieve teelt.
De benaderingswijze van beide
partijen was zodanig verschillend dat
aanvankelijk de mogelijkheid en
noodzaak van een tussenfase niet vol
doende is ingezien.
Dat vertelde mevrouw dr.Chr.Claus
van het Laboratorium voor Maricul-
tuur in Gent in een langdurige en in
drukwekkende inleiding.
Geconcentreerde onderzoeksacties
in laboratoria, verspreid over heel
Europa en Noord-Amerika, kwamen
slechts enkele jaren geleden op gang
in het kader van een COST-actie (Eu
ropean Cooperation in Science and
Technology), mede onder impuls van
het Laboratorium voor Maricultuur
aan de Rijksuniversiteit te Gent in
Belgie. Een ter zake innoverende
techniek werd door dit laboratorium
ontwikkeld en in een pilootinstalla
tie te Oostende uitvoerig getest. Dit
was onder de aanleiding dat vanuit
de werkgroep MARIOS (Maricultuur
Oosterschelde) een beroep werd ge
daan op het Laboratorium voor het
maken van een concept voor een
oesternursery in het westelijk deel
van de Oosterschelde, bij voorkeur
gesitueerd in de overblijvende in
frastructuurwerken die na het vol
tooien van de stormvloedkering een
nieuwe bestemming zullen moeten
krijgen of opgeruimd zouden moeten
worden.
„De voornaamste doelstellingen
van deze studie waren vooreerst een
beschrijving te geven van een oester
nursery voor vijftig miljoen ocstcr-
brocdjes, gebaseerd op de nieuwe
kweek technologieën, maar ingepast
in de lokale situatie. Daarnaast werd
een inleidende studie gemaakt van
de technische mogelijkheden en eco
nomische betekenis van een dergelij
ke grootschalige operatie," aldus me
vrouw Claus.
Groei
De groei van het broed van de plat
te oester Ostrea edulis is snel in ver
gelijking met de relatief trage groei
van de grotere zaai- en consumptie
oesters, doch tezelfdertijd is deze ini
tiële groeisnelheid bijzonder wissel-
Per afgeleverd oestertje valt een
kostprijs te verwachten van 13 a 18
cent, afhankelijk van de kweekwijze
(halfjaar of jaarrond). Damvnk Geul
is daarbij wat duurder dan de locatie
Schclphoek met getijdebekkens. Er
worclt een kostprijsvergclijking ge
maakt met andere methoden ter
voorziening van oesterbroed en zaai-
ocsters. Opvang door middel van
mosselschelpen is daarbij het goed
koopst. doch zeer wisselvallig. Op
kweek van broed in een nursery vol
gens het MARIOS-ontwerp is relatief
vallig in functie van omgevingsfacto
ren. De meest bepalende factoren
zijn: de watertemperatuur, het water-
debiet en de voedselvoorziening. Me
vrouw Claus ging in op de effecten
van deze factoren, voornamelijk met
betrekking tot de lokale heersende
omstandigheden in de Oosterschelde-
monding. Nurserykweek van schelp
dieren kan dus naar analogie met de
traditionele productie van oester
broed en zaaioesters gebeuren met
stromend zeewater als enige voe
dingsbron. Nochthans blijkt duide
lijk dat de groeisnelheid van schelp
dieren afhankelijk is van het
voedingsregime. Planktonrijk water
bewerkstelligt een snelle groei, ter
wijl in planktonarm water de groei
steeds gelimiteerd is. Aangetoond
werd dat het aanreiken van zeewater
met voorgekweekt fytoplankton in
vele gevallen een positief resultaat
oplevert.
Kunstmatig verval
Voor een intensief nursery-systeem,
mede op basis van een voorgekweekt
fytoplankton is stromend water door
middel van een instelbaar kunstma
tig verval nodig. Dit water kan uiter
aard opgepompt worden, maar de no
dige debieten zullen hoge
energiekosten met zich meebrengen,
die moeten worden afgewogen tegen
de afschrijvingskosten van de in
frastructuurwerken, benodigd voor
het opwekken van een verval op basis
van getijdewerking. De maximale
gezien nogal duur. Voordelen hiervan
zijn de stabiliteit in de broodvoorzie
ning en mogelijkheden tot kwali
teitsverbetering en ziektenpreventie.
Zelfstandig bedrijf
„Een oesternursery lijkt niet te
kunnen worden uitgeoefend als een
zelfstandig, gespecialiseerd bedrijf.
De voordelen ervan moeten worden
gezien in het kader van de gehele cul
tuur van broed tot consumptie-oester.
waterbehoefte in de tweede kweekfa-
se is berekend op 7001/s per vijf maal
106 oesters.
Door MATE werd een volledig ont
werp gemaakt van een industriële
oesternursery, werkend op basis van
het getij met benutting van een hoog
en laag bekken. In dit ontwerp wordt
alleen het westelijk deel van de
Schelphoek benut voor de aanleg van
een nursery-park. Het westelijk deel
biedt ruimte aan een hoog en laag
bekken van elk ruim 20 hm 2 en een
werkterrein van plus minus 10 hm 2
voor vijf eenheden van vijf maal 106
oesters en ëën experimenteereenheid
van 2.5 x 106 oesters.
Indien gekozen wordt voor het op
wekken van kunstmatig verval door
middel van pompen, dan kunnen ui
teraard diverse locaties in de Ooster
scheldemond geschikt zijn voor de in
planting van een oesternursery. De
nursery-installatie wordt dan ge
bouwd aan de wal, waarbij de wate
roppervlaktes, nodig voor de aanleg
van een hoog en een laag bekken, niet
langer nodig zijn. Wel is het noodza
kelijk dat onbevuild water kan wor
den opgepompt. „Verschillende ge
schikte locaties komen hiervoor in
aanmerking. Omdat in dit geval geen
natuurlijke beperking bestaat in het
op te wekken waterdebiet kunnen
hier meer dan 5.5 eenheden voor vijf
miljoen stuks oesterbroed worden in
gericht. Gedacht kan worden aan tien
commerciële en een halve experimen
teereenheid."
Denkbaar is dat een nursery wordt
uitgeoefend als een gemeenschappe
lijk bedrijf, waarin meerdere of alle
oesterkwekers deelnemen."
„In een verkennend LEI-onderzock
naar de markt voor consumptie
oesters zijn prijzen geschat, die bij
verschillende productieniveau^ kun
nen worden verwacht. Daaruit komt
naar voren dat bij een hoog produc
tieniveau (25 miljoen consumptie-
oesters) de exploitatie van een nurse
ry volgens het MARIOS-ontwerp
problematisch kan worden. Overi
gens zal de prijsontwikkeling bij een
toenemende productie sterk afhan
gen van de wijze waarop de sector is
georganiseerd: met name de markt
vorm is van belang," aldus Davidsc.
Optimalisaties in het MARIOS-
ontwerp lijken echter mogelijk en
mede gezien de onzekerheden ten
aanzien van toekomstige kost- en op-
brengstprijzen lijkt een stapsgewijze
benadering gewenst. Daarbij kan
worden gedacht aan de opzet van een
experimenteer- en demonstratie-unit.
Een nursery zal de natuurlijke broed-
winning niet geheel kunnen vervan
gen. Wanneer echter de behoefte be
staat aan stabilisatie in de
broedwinning en vooral ook aan het
weren van buitenlandse zaaioesters
kan een nursery een zeer nuttige aan
vulling zijn op de natuurlijke brood
winning, meent Davidse.
Iedere dinsdag
Zierikzee
Clubhuis de Lichtboei. Huiskamer
voor de buurt. 09.00-21.00 uur.
Bureau voor rechtshulp, Poststraat 37
(De Lichtboei). Zitting van 14.15 tot
16.15 uur.
Gymzaal Manhuisstraat. Repetities
Oratoriumverenigin Zierikzee. 20.00-
22.00 uur.
Burgh-Haamstede
Gymnastiekzaal. Rekreatieve condi-
titraining. 20.00-21.00 uur dames,
21.15-22.15 heren.
Haamstede
Dorpshuis De Schutse. Jazzgym. 9.15
tot 11.15 uur.
Brouwershaven
Gymnastiekzaal. Damesgym. 19.30
tot 20.30 uur.
Zonnemaire
Gymnastiekzaal. Damesgym. 21.00-
22.00 uur.
Bruinisse
Oude Raadhuis. Teken en schilder-
klub „De Tekenaars". 19.00-21.30 uur.
Maandag 21 januari
Zierikzee
Stadhuis. Openbare vergadering ge
meenteraad. 19.30 uur.
Huis van Nassau. Vergadering Phila-
telica. 20.00 uur.
Burgh-Haamstede
Gemeentehuis. Raadsvergadering
19.30 uur.
Dinsdag 22 januari
Zierikzee
Huis van Nassau. Streekfederatie S-
D van de PvdA. 20.00 uur.
Kerkwerve
Verenigingsgebouw. Bejaardensoos.
14.30 uur.
Burgh-Haamstede
De Schutse. Demonstratie Bedrijf
schap voor Ned. Vereniging. Huis
vrouwen Westerschouwen. 14.00 uur.
Scharendijke
Consistorie van de Gereformeerde
kerk. Schrijfavond A.I. Vanaf 19.30
uur.
Brouwershaven
Verenigingsgebouw. Kinderkoor.
18.30 tot 19.15 uur.
Gymnastiekzaal. Damesgym. 19.30
tot 20.30 uur.
Woensdag 23 januari
Zierikzee
Clubhuis „De Lichtboei". IJspret-
middag, 14.00 uur; vanaf 15.30 uur
schaatsruilbeurs.
Poppentheater Alteklein. Rork, het
wrattenzwijn. 14.30 uur.
Stadhuis. Openbare vergadering
commissie sport. 19.30 uur.
Gebouw Maatschappelijke Dienst
verlening (Havenplein 24). Cursus
Gespreksvaardigheid en vergader-
techniek. 20.00-22.15 uur.
Vrouwenontmoetingscentrum. Dik
zijn. 20.30 uur.
Brouwershaven
Blokkendoos. Knutselclub. 13.30 tot
16.30 uur.
Dreischor
Dorpshuis. Jaarvergadering N.B.v.P.
afd. Noordgouwe e.o. 20.00 uur.
Bruinisse
Leeszaal van de bibliotheek. Schrijf
avond A.I. Vanaf 19.00 uur.
Donderdag 24 januari
Zierikzee
Huis van Nassau. Jaarvergadering
NBvP, afdeling Schouwen. 14.00 uur.
Huis van Nassau. Algemene vergade
ring Kring Schouwen-Duiveland
Z.L.M. 17.00 uur.
Stadhuis. Openbare vergadering
commissie onderwijs. 19.30 uur.
Haamstede
Gereformeerde kerk. Groene Kruis
Burgh-Haamstede Kring Veiligheid
in en om ons huis. 20.00 uur.
Brouwershaven
Verenigingsgebouw. Volksdansen.
20.00 tot 21.30 uur.
Vrijdag 25 januari
Zierikzee
Foyer Mondragon. Jaarvergadering
Groei en Bloei. 19.30 uur.
Huis van Nassau. Bingo-dansant
Bond voor op Zichzelfstaanden. 20.00
uur.
Brouwershaven
Tonnenmagazijn. Familie-avond
C.B.T.B., C.P.B. en C.P.J., aanvang
koffiemaaltijd 18.00 uur, aanvang
avondprogramma 20.00 uur.
Oostcrland
Dorpshuis Oosterhof. Feestavond
V.O.O. 20.00 uur.
Zaterdag 26 januari
Dreischor
Dorpshuis. Uitvoering muziekver
eniging Crescendo. 19.00 uur.
Maandag 28 januari
Zierikzee
Pr. Julianaschool, Jannewekken.
Schrijfavond A.I. Vanaf 19.00 uur.
GOES - Drs. W.P.Davidse van het LEI sprak over twee locaties voor een nur
sery volgens het MARIOS-ontwerp, die nader worden uitgewerkt ten aanzien
van de investeringsuitgaven en kostprijs per afgeleverd oestertje (circa 35
mm). Het betreft de Schelphoek met getijdebckkens en Damvak Geul met
pompen. De aanlegkosten en de bedrijfsuitrusting zullen voor beide locaties
per unit ongeveer op het zelfde bedrag uitkomen: ruim vijf miljoen gulden.
Dan is er een capaciteit voor opkweek van vijf miljoen stuks oesterbroed.
Schaalverkleining is mogelijk, doordat ook een halve unit kan worden geëx
ploiteerd.
i
