„In principe sta ik achter de
basisschool-doelstellingen'
Gedachte
basisschool
vind ik
positief
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag 28 december 1984 Nr. 23651
17
Gert Kooman:
ZIERIKZEE - Gert Kooman wist waarom hij naar de Kweekschool ging. Het onder
wijs trok hem aan: omgaan met kinderen, een bijdrage leveren aan het onderwijs. Het
lager onderwijs bevat immers meer dan het leeraspekt: het neemt ook een stukje op
voeding van de ouders over. "Kinderen worden begeleid en voorbereid op een zich
steeds veranderende maatschappij; er vindt een belangrijke persoonlijkheidsontwik
keling van de kinderen plaats in die periode, maar dat is na het lager onderwijs na
tuurlijk nog niet klaar", aldus Gert.
Hij begon zijn onderwijsloopbaan
met een tijdelijke aanstelling aan de
openbare lagere school in Ooster-
land, waar hij vier maanden werk
zaam was. Toen wachtte hem de mili-
(Vervolg van pag. 16)
ne dertig kleuters kan er best eens
wat gebeuren (bloedneus, overgeven,
natte broek) waardoor juf haar aan
dacht even niet op allemaal kan rich
ten.
Dergelijke situaties worden vol
gens Maijke ook vaak door de krach
ten in het lager onderwijs niet zo on
derkend. Een klas met kinderen van
een jaar of acht negen laat je nou een
maal gemakkelijker even aan zijn lot
over. De kleuterleidster kan het zich
eigenlijk niet permitteren even de
klas uit te gaan, ook niet als de tele
foon gaat bijvoorbeeld.
De hoofdleidster van de Nutskleu-
terschool heeft ervaren dat het moei
lijk is om over te komen in de plei
dooien ten behoeve van de kleuters.
Als ze prat gaat op de lokalen rond de
hal voor de onderbouw dan stoelt ze
dat op de ervaring, dat kleuters ruim
te nodig hebben, maar dat blijkt een
weinig konkreet argument. Tbch
werd ze onlangs nog in die mening ge
steund door professor Hertzberger,
die tijdens een studiedag over het on
derwerp "Spelen en leren in de basis
school" in de Rai te Amsterdam in
ging op de huisvesting voor het
basisonderwijs.
Letterlijk ruimte
Hij was van mening, dat de school
niet alleen figuurlijk ruimte moet
scheppen, maar ook letterlijk: Leer
lingen moeten, volgens hem, voldoen
de ruimte hebben in hun school om te
spelen en te leren. "Omdat de basis
school bevolkt zal worden door zeer
uiteenlopende groepen leerlingen,
zal de school over voldoende ruimten
moeten beschikken, die de zeer ver
schillende leerlingen stimuleren tot
spelen en leren. Een goede ruimtelij
ke organisatie is belangrijk voor de
emotionele en verstandelijke groei
van het kind. De ruimten moeten de
kinderen als het ware uitnodigen om
met elkaar te gaan spelen. Goede en
aangepaste ruimten vergroten de
leermotivatie van kinderen", aldus
de woorden van professor Hertzber
ger.
Het zou "wel leuk" zijn als het mi
nisterie van onderwijs daar straks
bij haar definitieve stellingname be
treffende de aanpassing van het
Raamstraat-schoolgebouw ook even
aan zou denken.
taire dienstplicht. Daar zwaaide hij
vervroegd af en in augustus 1972
werd hij onderwijzer in de derde klas
van de openbare lagere school "'t
Kofschip" in Poortambacht.
In die tijd was er naar zijn mening
al duidelijk iets merkbaar van de
vernieuwingen in het onderwijs. Het
R.P.C.2. speelde daarop in, in de
vorm van bijscholingsmoge
lijkheden.
Gert bleef tot en met het schooljaar
1976/77 verbonden aan *"t Kofschip".
Inmiddels verrees of beter gezegd:
werd neergezet) de semi-permanente
openbare lagere school voor de bin
nenstad "Binnen de Veste". Hij solli
citeerde naar de functie van school
hoofd van "Binnen de Veste" en kreeg
deze functie.
De lagere school aan de Mossel
boomgaard ging als vierklassige
school van start. Direct het jaar daar
op werd "Binnen de Veste" vijfklas-
sig en de toekomst zag er vooralsnog
goed uit. Binnen de bestaande school
was men al duidelijk met vernieu
wingen bezig: werken in groepen, dif
ferentiatie binnen bepaalde vakken,
hoewel het klassikale systeem voor
het overgrote deel werd gehandhaafd.
Gert zegt met overtuiging zich te
kunnen vinden in de principes van de
basisschool, maar er zijn volgens
hem nog wel enkele punten, die de
overheid zou moeten aanpakken.
Hij acht het juist, dat er naar ge
streefd wordt een doorlopende lijn
van kleuter- en lager-onderwijs te
realiseren. "Het ene kind is nou een
maal verder in zijn ontwikkeling
dan het andere. Vroeger lag op de la
gere school meteen het aksent op het
leren, maar dat werd in de loop der
jaren al wat aangepast. Ook op de la
gere school is het speelse element al
veel meer doorgekomen", aldus Gert.
Mogelijkheden tot
reële invulling
In beginsel staat hij dus achter de
basisschool-doelstellingen, maar hij
zou graag zien, dat van de rijksover
heid betere mogelijkheden geboden
zouden worden om er een reële invul
ling aan te geven.
Zoals wellicht bekend was het aan
vankelijk de bedoeling van het mini
sterie van onderwijs, dat de wet op
het basisonderwijs reeds in 1983 in
werking zou treden. Die invoering
moest echter twee jaar worden uitge
steld, omdat het ministerie er nog
niet klaar voor was. Gert betwijfelt
of het ministerie dat op 1 augustus
1985 wel zal zijn.
Om werkelijk gestalte te kunnen
geven aan de geheel vernieuwde on
derwijsvorm, zou volgens hem in elk
geval de groepsgrootte aanzienlijk
teruggebracht moeten worden: met
andere woorden: meer mensen nodig
in het onderwijs. In de praktijk
blijkt echter het tegendeel het geval.
Nog geen twee jaar geleden werd de
leerlingenschaal verhoogd. Dit en de
terugloop van het leerlingenaantal
had ontslag van leerkrachten tot ge
volg. Dus de mensen zijn er. Er moe
ten naar zijn mening in het basison
derwijs meer mensen worden ingezet
om het klassikale systeem, zoals de
wet op het basisonderwijs in feite
vraagt, werkelijk te kunnen door
breken en in verantwoorde groeps
grootten te kunnen werken. Hij er
kent dat daar financieel heel wat
voor om de hoek komt kijken, maar
vindt dat onderwijs een dusdanig
maatschappelijk gegeven is, dat
daarvoor het geld ook beschikbaar
gesteld moet worden. Leegstaande
lokalen en werkloosheid kosten ook
geld. En geen aanbod van arbeids
plaatsen in de vorm van projecten:
werk met behoud van uitkering.
Verschillende niveau's
In het leerstof-jaarklasse-systeem
is het de bedoeling dat per jaar een
bepaalde hoeveelheid leerstof wordt
behandeld. De normen zijn dus voor
alle kinderen gelijk, terwijl alle kin
deren echter verschillend zijn. Met
doorbreking van het jaarklasse-
systeem zal volgens Gert worden be
reikt, dat op meer verschillende ni
veau's gewerkt zal worden. Hij gaat
er vanuit, dat er uiteraard wel altijd
in bepaalde groepen gewerkt zal moe
ten worden, omdat het uiteraard niet
mogelijk is met elke leerling voort
durend individueel bezig te zijn.
Het basisschool-systeem is naar
zijn mening veel beter gericht op de
ontwikkeling van elk kind. Iedere
school is er vrij in welk tempo er
fluctaties in de groepsindeling
plaatsvinden.
Het jaarklasse-systeenm zal niet
met ingang van 1 augustus 1985 direct
zijn verdwenen. "We moeten er naar
streven elk jaar een stapje verder te
komen. Het wordt een groeiproces,
dat per school verschillend zal zijn",
meent onze woordvoerder.
Schoolwerkplan
Een belangrijk gegeven in dit pro
ces vormt de schoolwerkplanontwik
keling. Zowel Gert als Maijke Speel
man hebben zitting in de werkgroep
van het R.P.C.Z. ter voorbereiding
van het schoolwerkplan. Zes duidelij
ke hoofdlijnen zullen in dat plan tot
uiting moeten komen, te weten: de za
kelijke gegevens van de basisschool;
de uitgangspunten en algemene
doelstellingen; de organisatie van het
onderwijs; de organisatie van de sa
menwerking tussen de onderwijsge
venden; de organisatie van de externe
contakten en de leer- en vormingsge-
bieden.
Als Gert de huidige stand van za
ken bekijkt, constateert hij dat het
team van "Binnen de Veste" op on
derdelen al met vernieuwingen bezig
is geweest. Programma's worden
daartoe steeds bijgesteld. Hij ver
wacht dat het doorvoeren van het
vernieuwingsproces vooral de eerste
jaren van het basisonderwijs het
moeilijkst zal zijn. Daar zal heel veel
werk en tijd aan besteed moeten
worden. Hij prijst zich daarbij ge
lukkig te kunnen werken met een
schoolteam dat heeft getoond, bereidl
is hard te werken.
In het kader van schoolwerkplan
ontwikkeling pleit hij dan ook voor
mogelijkheden van taakverlichting.
Naast de normale onderwijstaak
moet er tijd vrijkomen om nieuwe
ontwikkelingen binnen de school uit
te werken. Gert vindt dan ook dat het
ministerie ook die ruimte voor taak
verlichting moet bieden. De Advies
raad Basisonderwijs heeft in dit ver
band het advies uitgebracht van
minstens vier uur taakverlichting
per week voor schoolwerkplan
ontwikkeling.
Onze woordvoerder had graag ge
zien dat het ministerie op veel eerde
re termijn met een duidelijke forma
tieregeling zou zijn gekomen. Juist
de onduidelijkheid en onwetendheid
daarover kan veel onrust teweeg
brengen.
Discussie
Landelijk is inmiddels de discussie
losgekomen over de manier waarop
scholen voor extra arbeidsplaats(en)
in aanmerking kunnen komen. Dit
door gegevens over opleiding of be
roep van de ouder(s).
Het vragen om die gegevens druist
in tegen de privacy.
Ik vind dat bij het toekennen van
extra faciliteiten uitgegaan moet
worden van het kind dat op een
school zit. Want daar gaat het om.
Elders in het land - onder meer in
Den Bosch - hebben ouders reeds
blijk gegeven van hun gekwetstheid
over dit soort vragen. Staatssekreta-
ris drs. G. van Leijenhorst toont zich
voorshands echter niet onder de in
druk van die reacties en geeft er blijk
van dit merkwaardige meetinstru
ment toch te willen doorvoeren.
De basisschool in de binnenstad zal
met ingang van 1 augustus 1985 van
start gaan met zes leerkrachten. Sa
men onder een dak? Tijdens de begro
tingsbehandeling in de Zierikzeese
gemeenteraad gaf onderwijswethou
der J. Groen reeds te kennen ook
enigszins te gaan twijfelen aan de
haalbaarheid van die datum van 1 au
gustus 1985 waarop de Raamstraat-
school gereed zou moeten zijn.
Dislocatie
Betekent dat nou dat er geen spra
ke kan zijn van een echte basisschool
zolang de Nutskleuterschool aan het
Baden Powellterrein zit en "Binnen
de Veste" aan de Mosselboomgaard?
"Nee", zegt Gert: "Al ligt het ene ge
bouw twee straten verder dan het an
dere, dan kan er toch best een goede
basisschool ontstaan". Hij erkent, dat
het uiteraard een groot voordeel is,
vooral praktisch gezien, als de basis
school in een gebouw is gehuisvest,
maar hij is er tevens van overtuigd
dat wanneer dat door omstandighe
den niet zo is, de inhoudelijke invul
ling toch gestalte kan krijgen.
Bovendien wijst hij erop, dat aan
de doelstelling van het basisonder
wijs ook voorbij wordt geschoten, als
een kleuterschool en een lagere
school samen onder een dak worden
gebracht, maar na jaren nog steeds
een eigen leven zouden leiden. Met
een samenvoeging van twee scholen
in een gebouw is men er immers nog
lang niet.
Angst
Reeds in de inleiding kwam de
angst van de betrokkenen in het kleu
teronderwijs aan de orde. De angst,
dat de kleuters in het gedrang zullen
komen straks in die grote basis
school. Gert Kooman kan die be
zorgdheid wel begrijpen. Hij vindt
dan ook dat voorkomen moet wor
den, dat die kleinsten worden "onder
gesneeuwd". De specifieke verwor
venheden van beide soorten onder
wijs moeten in die sarnenge
Gert Kooman, hoofdonderwijzer van openbare lagere school Binnen de
Veste".
voegde basisschool naar zijn mening
zijn terug te vinden.
"Geef de kleuters ook hun eigen
gebied", luidt zijn advies. De basis
school is wel bedoeld voor kinderen
van vier tot twaalf jaar, weliswaar
met het onderscheid van onderbouw
en bovenbouw, maar dat wil volgens
hem niet zeggen, dat je dan ook met
een vanaf de start maar al die kinde
ren van verschillende leeftijden door
elkaar in het gebouw moet huis
vesten. Dat was vooral voor hem een
belangrijk argument bij de bespre
kingen rond de indeling van het
schoolgebouw in de Raamstraat.
Tm aanzien van de huisvestings
plannen in de Raamstraat zitten
"Binnen de Veste" en "Nutskleuter
school", zoals gezegd, sinds enige tijd
op één lijn. Gert heeft er vertrouwen
in dat de gemeente er flink achteraan
zal gaan om dit plan bij het ministe
rie te verdedigen. Het is naar zijn me
ning een eerste vereiste, dat het ge
bouw dusdanig wordt ingericht, dat
er goed basisonderwijs zoals dat door
de wet op het basisonderwijs vereist
wordt - met de benodigde mogelijk
heden en middelen - in gegeven kan
worden.
De huidige samenwerking met de
Nutskleuterschool en de voorberei
ding op het te ontwikkelen school
werkplan noemt hij heel positief.
Daaruit mag geconcludeerd worden,
dat inmiddels ook over het inhoude
lijke aspect van de basisschool voor
de binnenstad meer overeenstem
ming is bereikt.
Drempel
Hoe wordt nu straks in de praktijk
die gesignaleerde hoge drempel tus
sen kleuteronderwijs en lagere
school geslecht? Gert licht toe dat,
wanneer straks Nutskleuterschool en
"Binnen de Veste" samen gaan, ge
werkt gaat worden met een onder
bouw van 4- tot 8-jarigen en een bo
venbouw van 8- tot 12-jarigen. Per
kind zal het verschillend zijn wan
neer het in de onderbouw toe is aan.
wat meer leeraspecten. Op grond van
de ontwikkeling van het kind en van
de bevindingen van de leerkrachten
in de onderbouw zal dat tijdstip wor
den bepaald. Ook deze werkwijze
vergt uiteraard een groeiproces.
Waar staat nu de ouder in deze toch
geheel nieuwe onderwijsmaterie?
Die ouders zijn toch wel erg gewend
aan de schoolrapporten driemaal per
jaar en aan de beslissingen aan het
einde van het schooljaar: overgaan of
blijven zitten?
Volgens Gert zal het per school ver
schillend zijn of dergelijke systemen
worden gehandhaafd, maar zelf
vindt hij dat het systeem van "zitten
blijven" in het nieuwe basisonder
wijs er ook uit zou moeten. Het lijkt
Gert beter de vorderingen van de
leerlingen niet meer aan de hand van
rapporten maar door middel van
lijsten per vakgebied weer te geven.
Omschakeling
Niet alleen voor de onderwijsge
venden, maar ook voor de betrokken
ouders zal dat basisonderwijs een he
le omschakeling betekenen. Het
hoofd erkent, dat de materie voor een
hele grote groep best moeilijk zal
zijn. Anderzijds vindt hij dat geïnte
resseerde ouders de mogelijkheid
hebben om goed op de hoogte te wor
den gesteld. Het schoolwerkplan
heeft daarin een functie. Verder ver
zorgen de Stichting Teleac en het mi
nisterie van onderwijs en weten
schappen via televisie en radio een
serie programma's over "Kind en
Basisschool"
De serie bestaat uit twee delen. Het
eerste deel "Uw kind thuis" gaat
over de ontwikkeling die kinderen
doormaken tussen hun vierde en
twaalfde jaar. In het tweede deel
wordt de lijn doorgetrokken naai
school: "Uw kind op school".
Er zijn zestien televisie
uitzendingen, die wekelijks worden
uitgezonden (sinds 19 november) op
maandagavond van 23.05 tot 23.35
uur via Nederland 2. De uitzendin
gen worden herhaald op de zondag
middag daarna van 15.15 uur tot
15.45 uur. De uitzendingen van deel
twee beginnen op 4 februari.
Directeur
De nieuwe basisschool zal geen
"schoolhoofd" kennen, maar een di
recteur en een adjunkt-directeur. In
Zierikzee moeten de benoemingen
nog plaatsvinden. Gert Kooman
heeft gesolliciteerd naar de functie
van directeur van de basisschool in
de binnenstad. Maijke Speelman am
bieert de functie van adjunct-
direktrice. Laatstgenoemde bena
drukt, dat zij het van belang acht, dat
beiden op de hoogte zullen zijn van de
gang van zaken in de gehele school.
Zij zal zich derhalve oriënteren op het
hele onderwijsgebeui'en en verwacht
dat niemand zich op de tenen getrapt
zal voelen als zij uit hoofde van haar
functie bijvoorbeeld eens wat meer
wil weten over een bepaalde leerme
thode in de bovenbouw.
Aansluiting op
voortgezet onderwijs
Tferug naar Gert: Hoe gaat het nou
verder na de basisschool, hoe zit het
met de aansluiting met het voortge
zet onderwijs? Kleuters mogen dan
problemen hebben bij de overstap
naar de lagere school. Kinderen van
twaalf/dertien jaar hebben dat zeker
ook met de overgang naar het voort
gezet onderwijs.
Onze woordvoerder laat weten, dat
men op regionaal niveau ook al enige
tijd bezig is om te trachten via over
leg tussen basisonderwijs en voort
gezet onderwijs die stap wat soepe
ler te laten verlopen. Dat overleg
vindt plaats in de commissie B.O.V.O.
(Basisonderwijs- Voortgezet On
derwijs).
Dat gebeurde de afgelopen jaren
reeds met de mensen uit het kleuter
en lager onderwijs en dat zal in de
toekomst worden voortgezet met de
betrokkenen in het basisonderwijs.
Maar ook de overheid zal, nu in 1985
de basisschool er komt, duidelijk
moeten maken wat men wil met het
vervolg op het basissondcrwijs. Dit
betekent: zich uitspreken over de
middenschool of zoals de nieuwe
naam luidt: VBAO-voortgezet basi
sonderwijs.
Tbn behoeve van de basisschool
leerling wordt op alle fronten ge
tracht een ondoorbroken lijn te creë
ren. Op die weg zullen enkele belang
rijke stappen worden gezet in 1985:
Het jaar van de basisschool!
Foto's: Joh. D.C. Berrevoets
Tbkst: Ali Pankow
