SCHOUWEN-DUIVELAND
oorlogstijd
NOORDWELLE
DRUKKERIJ
Terwijl de schepen wachtten
De woelige septembermaand van 1944
De Bru 6, van burgemeester Van den Berg, vist nog regelmatig in de buurt
van Bruinisse. Schipper Sam Muller is geëvacueerd naar Yerseke; ook twee
jongens, zoons van Van den Berg, wonen in Zuid-Beveland, want de gemeente-
sekretaris c.q. het gemeentebestuur zetelt in 's-Gravenpolder. Mevrouw Van
den Berg-Vogelaar, echtgenote van burgemeester Van den Berg, komt van
Krabbendijke en zo is de bemanning van de Bru 6 spoedig bij elkaar getrom
meld, als er wat te vissen of te vervoeren is. Een paar varkentjes, daar heeft
men op Bruinisse om gevraagd. En zo vaart Sam op maandag 4 september
naar Bruinisse met zijn viervoeters naar de achtergebleven Bruinissenaars
op de dijk of op de haven.
Weet hij, dat de Geallieerde legers
de Nederlandse grens naderen? Waar
schijnlijk niet, anders was hij mis
schien wel thuisgebleven. Maar er
was niets aan de hand en Muller
maakt van de gelegenheid gebruik
om eens in zijn woning te gaan kijken
in de Nieuwstraat. Hij meet hoe hoog
het water op de vloer van de voorka
mer staat, Hij meet 17 cm. Hij blijft
die nacht aan boord van zijn vaartuig
in de haven van Bruinisse over.
In de ochtend van 5 september ko
men Engelse jagers over en ze ontdek
ken in het Slaak een konvooi van
Duitse schepen. Een aanval volgt op
de schepen en er ontstaat een enorme
ravage. Als de vliegtuigen na diverse
aanvallen eindelijk hun bommen
kwijt zijn en hun munitie verschoten
hebben, komt het konvooi in de
Vluchthaven. Niet minder dan 18 do
den en de nodige gewonden worden
aan land gebracht.
Het is veel te gevaarlijk om nu naar
Yerseke terug te varen, zodat men
besluit nog maar een paar dagen te
blijven. Op 7 september wakkert de
harde wind aan tot storm; niet een ge
wone storm, maar een storm met on
gekende kracht voor de tijd van het
jaar. Een storm ook die het water in
de polder Bruinisse en daarmee ook
in het dorp Bruinisse hoog opjaagt.
In de straten, waar anders van de
vloed dagelijks weinig te merken is,
stroomt het water met ongekende
kracht naar binnen, zodat Muller zich
nauwelijks kan staande houden als
hij naar zijn woning wil.
Aanvallen
De volgende dag is de storm gaan
liggen, maar er komt nu een heel an
dere storm. Het is duidelijk dat het
Engelse Costall Command, dat de
kusten van Noord-Frankrijk tot De
nemarken kontroleert.'zijn'aktivitei-
ten'ópvoert nü de oorlog'ömóchiriè'Ne-
derland nadert en mett al in Limburg
op Nederlands grondgebied staat.
Twintig Engelse spitfires vallen kon
vooien van binnenschepen aan, op de
Oosterschelde, het Keeten, het Mast
gat, het Zijpe en het Volkerak. De
vrachtboot van wat toen nog de
R.T.M. heette, die in vrediger tijden
dagelijks (meest 's avonds en 's
nachts) van Zijpe naar Numansdorp-
haven voer, is zoals zoveel schepen
door de Duitsers gevorderd. Voor Sta-
venisse vindt het schip een voortijdig
einde. Het wordt wrak geschoten en
komt tegen de dijk te zitten.
Een klipper, geladen met vlas, en
een ander schip die in de Vluchthaven
schuilplaats hadden gezocht, durven
niet verder. Ze komen naar de ge
meentehaven in Bruinisse en zullen
in het vervolg daar lief en leed met de
bewoners aan de wal moeten delen,
want door het tot zinken brengen van
een voor de haven liggend schip,
wordt de haveningang zo goed als af
gesloten.
Dat het nu echt oorlog is en dat die
oorlog steeds dichterbij komt wordt
ook op het eiland gemerkt. Branden
worden gezien van de dijk af, in de
richting Noord-Brabant, zoals dat
ook in de meidagen van 1940 het ge
val was. En meestal staat alles te tril
len en te schudden door het geschut,
dat naderbij komt. En dat maakt ook
de NSB-ers in Zierikzee onrustig.
Dolle Dinsdag
Dindsdag 5 september was een
merkwaardige dag in bezet Neder
land. De snelle opmars van de geal
lieerde strijdkrachten maakte ook
aan de N.S.B.-ers duidelijk dat Duits
land de oorlog waarschijnlijk zou
verliezen en dat voor hen dan de door
de radio veelvuldig aangekondigde
Bijltjesdag zou aanbreken. Bijltjes
dag, de afrekening met de verraders.
En er begint een uittocht op gang te
komen van lieden, die bang zijn voor
die afrekening, naar het oosten, naar
Duitsland. Zij hadden in de oorlog
voor Duitsland gekozen; Duitsland
zou hen liefderijk binnen halen, zo
dachten ze, maar de Duitsers hadden
genoeg met zichzelf te stellen. Ze
trokken 2ich iveinig of niets aan van
de Nederlanders die fout waren
geweest.
Ook in Zierikzee is men op de hoog
te van de toestand. Brussel gevallen
en in handen van de oprukkende
troepen. Opmars in de Peel, 's-Hcrto-
genbosch en Breda bevrijd. Het komt
allemaal via de bedrijfstelefoön-van
deP.Z.E.M. binnen op het'Hoofd
kwartier van de Verzetsbeweging.
Breda bevrijd, dat betekent dat Ne
derland binnen enkele dagen van de
Duitsers verlost zal zijn. Helaas, het
bericht blijkt onwaar.
Dit was in Zierikzee waarschijn
lijk eerder bekend dan in de andere
Nederlandse steden. Want ieder be
richt kon via de meer genoemde tele
foon worden geverifieerd. Roosen
daal meldde dat Breda helemaal niet
was bevrijd en het als een lopend
vuurtje onder de „goede" Nederlan
ders verspreidde bericht, dat de
Amerikanen of de Britten spoedig op
het eiland zouden zijn en dat veel en
thousiasme had verwekt, moest wor
den ingetrokken. Teleurstelling
alom.
Hazenpad
Zou Ir. A. J. Ilcken, de topman bij
het Waterschap Schouwen-Duiveland
ook hebben geweten dat het gerucht
vals was? Waarschijnlijk niet. Wel
wist hij van de paniek, onder zijn ka
meraden, die op Dolle Dinsdag het
hazenpad kozen. Later heeft de route,
die ze volgden, de naam Het Hazen
pad ook gekregen. Ilcken was als
hoofdingenieur bij het Waterschap
Schouwen tussen 1920 en 1930 in
dienst gekomen. In de dertiger jaren
bij de opkomst van het Nationaal So
cialisme ontpopte hij zich als een fer
vent N.S.B.-er.
Ook na de komst van de Duitsers
hier zag hij, evenmin als zijn kollega
waterstaatkundige Ir. Anton Mus-
sert, in dat hij verkeerd was geweest.
Hij papte aan met de bezetters en
was de grote man in Zierikzee, al
thans in zijn eigen ogen. De bevol
king had niets met hem op.
Ook hem werd het in de beginda
gen van de septembermaand 1944 dui
delijk dat hij op het verkeerde paard
had gewed en dat hij moest zorgen
weg te komen.
Met een auto volgeladen met aller
lei etenswaren en andere begerens
waardige en bruikbare zaken, ver
schijnt hij vrijdag 8 september bij de
haven van Bruinisse, met een vraag:
Wie wil hem overzetten? Maar nie
mand meldt zich aan. Alle schippers
die in de Bruinisser haven liggen,
prutsen inderhaast wat aan de motor
om te kunnen verklaren dat ze niet
varen konden, ook als ze zouden wor
den gedwongen. Maar zover komt het
niet. Hij stalt zijn wagen in de fa
briek van Padmos boven op de haven-
dijk en vertrekt. Later zal hij zijn
auto weer ophalen. We weten niet of
hij er in geslaagd is weg te komen of
dat hij, toen hij er achter kwam dat
het bericht over de val van Breda vals
was, in Zierikzee is gebleven.
Plundering
Vi-ijdag 15 september beleven de be
woners van Bru weer een nieuwe sen
satie. In de Vluchthaven te Bruinisse
lopen talrijke schepen binnen. Sche
pen vol met Duitsers, die vluchten
voor de geallieerde troepen. Soldaten
van üitelkaargeslagen legeronderde
len, die een goed heenkomen zochten;
ze zouden in de maanden september,
oktober en november vertrouwde
verschijnselen worden. Groepjes van
20 man of rrfefé^w'hiets-bleek veilig
voor hun'grijpgrage vingers.
Ze trapten overal, waar ze dachten
dat wat van hun gading zou kunnen
zijn, in de leegstaande woningen van
de geëvacueerde Bruënaars de deuren
of de ramen in Braken kasten open
en smeten wat hen niet aanstond óver
de grond, om alleen die dingen over
te houden, die ze denken te kunnen
gebruiken. Met koffers vol gaan ze 's
avonds naar de schepen terug. En ie
dereen op Bru is gedoemd machte
loos toe te zien.
Zo komt de gedenkwaardige zon
dag 17 september, met zijn onafzien
bare drommen vliegtuigen, met
daarachter de gliders vol parachu
tisten: de operatie die bekend zal
blijven als Market Garden, met het
doel de verovering van de bruggen
bij Arnhem, Nijmegen en andere
plaatsen over Maas en Rijn. Men telt
er op Bruinisse in twee dagen totaal
2870. Er gaat natuurlijk wel eens iets
mis. Twee gliders haken af, als ze bo
ven ons eiland zijn. Eén komt neer in
de omgeving van Viane en een andere
in de buurt van Dreischor.
Sabotage
De Duitsers vuren met hun afweer
geschut zo hard ze kunnen, maar er
wordt geen vliegtuig geraakt. Het af
weergeschut in de Westhoek wordt
bediend door enkele Armenen. Waren
het ex-krijgsgevangenen, zoals ze na
de oorlog wel wilden doen voorko
men? Waarschijnlijk niet. Aanneme
lijker is dat ze de zijde van de Duit
sers hadden gekozen, omdat ze
zonder dat ze dat wilden, bij de
U.S.S.R., de federatie van Sowjet Re
publieken, waren ingelijfd. Ze zagen
dus in 1941 de Duitsers als hun bevrij
ders, om spoedig tot de konklusie te
komen dat ze het van de Duitsers ze
ker niet moesten hebben. Ze vormden
verzetsgroepen binnen de Wehr-
macht. Ook op Haamstede zaten deze
Armenen, die in kontakt waren geko
men met Hollandse chauffeurs. De
Armeniërs schieten bewust mis. Ze
schieten tevens, als ze moeten mik
ken op laag over het water vliegende
toestellen, bewust op een ander doel.
Ze schieten de mijnen van de palen,
die langs de vloedlijn staan en inder
tijd daar zijn neergezet om een inva
sie vanuit de zee te voorkomen. Een
en ander ontgaat de Duitsers natuur
lijk niet. Hun woede kent geen gren
zen. De Armenen worden gevangen
genomen en hen wacht waarschijn
lijk de doodstraf.
Ontsnapt
Maar enkele van hen weten te ont
snappen. Eén van hen wordt gevon
den door Joost Ringelberg, een
schaapherder die de verlaten dijken
van Schouwen-Duiveland beweidt.
Het is de hind van de schaapherder,
die onraad ruikt als ze een verlaten
dijkhuisje passeren. En Ringelberg is
toch benieuwd, waarom zijn trouwe
hond, die altijd goed gehoorzaamt,
nu zo te keer gaat. Een Engelsman uit
de overgekomen luchtvloot? Dat is
onmogelijk, maar wat dan. Het
blijkt, nadat hij door de ingetrapte
voordeur is binnengegaan en de hond
grommend met de haren overeind
voor de bedsteedeuren blijft staan,
dat zich toch iemand in de bedstee
moet bevinden.
Een soldaat, met een grijze broek
aan, dat is de eerste indruk die Joost
krijgt als hij de bedsteedeuren open
trekt. Wel drager van een Duits uni
form, althans een Duitse broek, maar
geen Duitser. Een Armeniër is het.
Hij vertelt van het opzettelijk mis
schieten van het Haamsteedse lucht
doelgeschut, toen de vele honderden
vliegtuigen voorbij kwamen, van zijn
arrestatie en van de bedoelingen van
hem en zijn drie vrienden met wie hij
wist te ontsnappen, maar die hij is
kwijt geraakt.
S. A. Jumelet (wordt vervolgd)
ZIERIKZEE
Rode Kruis
Op de matig bezochte algemene le
denvergadering van het Nederlandse
Rode Kruis afd. Zierikzee/Kerkwer-
ve werd de heer J. Hoekman, tot dan
toe interim voorzitter, met algemene
stemmen officieel gekozen tot voor
zitter van de afdeling Zierik
zee/Kerk we rve.
Medegedeeld werd dat er dit jaar,
op kosten van de afdeling, 3 personen
naar het vakantieverblijf de Valken
berg zijn geweest, I persoon met het
hospitaalschip de Henri Dunant weg
geweest is en 1 persoon met een vlieg
reis naar Luxemburg geweest is.
Voorts werd er van bestuurzijde be
sloten om 500.— over te maken naar
giro 7 7 7 van het Nederlandse Rode
Kruis te Den Haag voor de hongers
nood in Ethiopië.
Kollekte
De kollekte voor dc Stichting
Woord en Daad heeft 3.599,40 opge
bracht. In dc gemeente Duiveland
werd 1.279,40 opgehaald en in Zio-
rikzee 2.320.-. Dit bedrag wordt ge
bruikt voor do bouw van dc kliniek
in San Lucas te Guatemala. De gevers
en kollektanten wordt dank gezegd.
Koopochtend
Do Stichting Unie van Vrijwilligers
(UW) organiseert in samenwerking
met andere vrijwilligersorganisaties
en de directie van de HEMA weer een
koopochtend voor dinsdag 20 novem
ber vanaf 's morgens half 10. Gehan-
dikapten en zij die slecht ter been zijn
worden op deze manier in de gelegen
heid gesteld gezellig te winkelen.
Ook gehandikaptcn van buiten Zie
rikzee kunnen van deze gelegenheid
gebruik maken. Voor vervoer kan
worden gezorgd. In de HEMA is hulp
aanwezig. Na het winkelen wordt een
kopje koffie aangeboden in de
„Graanbcurs". Belangstellenden
kunnen zich telefonisch opgeven bij
de volgende nummers: 01110-2375 of
2085
Kursus calligrafie
In de Prinses Julianaschool te Zie
rikzee start maandag 19 november de
kursus calligrafie. De duur van de
kursus is vijftien avonden en wordt
georganiseerd door de ZVU. Een les
begint om 19.00 uur en eindigt om
20.30 uur. Voor inlichtingen of opgave
bij; ZVU te Middelburg of Ria Mein-
tema, tel.: 01110-4691.
BURGH-HAAMSTEDE
Oliebollenaktie
In de gemeente Westerschouwen
wordt zaterdag 17 november een olie
bollenaktie gehouden. Vanaf 09.00
uur 's ochtends komen vrijwilligers
langs de deur in de verschillende ker
nen van de gemeente. Om zeker te
zijn van oliebollen kan worden
besteld bij: 01115-2489.
De aktie is bedoeld om de kas van
het orgelfonds te versterken. Het or
gel verkeert in een dusdanige positie
dat restauratie uitgesloten moet wor
den geacht. Het orgel is goed zestig
jaar oud en is het eerste in deze kerk.
Omdat reparatie niet haalbaar meer
is wordt er door dc kerkvoogdij naar
een nieuw of gebruikt orgel uitgeke
ken. Het huidige orgel wil nogal eens
de organistes in de steek laten of er
blijven toetsen hangen, hetgeen na
tuurlijk ernstige problemen veroor
zaakt tijdens het bespelen.
NCVB
In dc recreatiezaal van de Gerefor
meerde kerk te Burgh-Hanmstcdo
wordt dinsdag 20 november een bij
eenkomst gehouden van dc NCVB, af
deling Burgh-Haomstedo. Hot onder
worp van de bijeenkomst is
Solidariteit en wordt verzorgd door
en voor eigen leden. De bijeenkomst
begint om 19.45 uur.
HAAMSTEDE
Reünie huishoudschool
,,De Schutse"
Zaterdag wordt van een tot zes uur
in het -dorpshuis De Schutse te
Burgh-Haamstede een reünie gehou
den van oud-leerlingen van de huis
houdschool die destijds met dezelfde
naam en op dezelfde plaats bestond.
In 1973 „verhuisde" deze huishoud
school naar Zierikzee.
Het organiserend komité heeft
veertien klassen, die van 1960 tot
1973, uitgenodigd, die tezamen 350
dames betreffen. Twintig docenten
zullen de reünie van leerlingen, die
uit heel Nederland komen, eveneens
bezoeken.
Er zullen op deze middag dia's van
„vroeger" worden vertoond, terwijl
het in de verwachting ligt dat velen
foto's uit die tijd zullen meebrengen.
SCHARENDIJKE
Bijeenkomst CBTB, CPB en CPJ
In De Putmeet te Scharendijke
wordt dinsdag 27 november een geza
menlijke bijeenkomst gehouden van
de CBTB, de CPB en de CPJ. De heer
Ir. W. L. A. G. Thcken. directeur van
de LAVO te Goes houdt een inleiding.
Het onderwerp is automatisering in
de landbouw en in het bijzonder de
rol van computers hierin. De bijeen
komst begint om 20.00 uur.
Werkgroep Evenementen
In De Putmeet te Scharendijke
wordt dinsdag 20 november een ver
gadering gehouden van de werkgroep
Evenementen Scharendijke-Elle-
meet. Op dc agenda staat onder meer
hot financieel verslag 1984, het open
vallen van dc funktie secretaris-
penningmeester en de evenementen
1985. Dc vergadering begint om 20.00
uur.
NIEUWERKERK
Koncert
In Ons Dorpshuis te Nicuwerkerk
wordt zaterdag 17 november een geza
menlijk konccrt gegeven van de mu
ziekvereniging Oefening en Uitspan
ning uit Nicuwerkerk en Concordia
uit Tholcn. Het koncert begint om
20.00 uur.
Vrijdag 16 november
Ned. 1
9.30 en 13.00 uur Nieuws voor doven
15.30 uur De Carsons. Tommy maakt
zich vreselijk druk met de verkie-
zingskampagne, die ten einde loopt.
16.15 uur Karel's kat
16.20 uur Pluizerd
16.45 uur Wissels. Wekelijks magazi
ne, met als vaste rubrieken o.a. de
weersverwachting voor het weekend,
het spreekuur voor kamerplanten,
een opmerkelijke vondst, de sportru-
briek en de rubriek „Waar of niet
waar?"
17.20 uur De kleine Isar
17.30 uur Nieuws
19.00 uur Peppino. Peppino maakt
deel uit van een Siciliaans gezin,
waarvan de vader in Zwitserland
werkt. Deze verlangt naar gezinshe
reniging, maar dat ziet Peppino niet
zo erg zitten.
19.25 uur Popsjop TV
20.00 uur Journaal
20.28 uur BZN. Muziekspecial van de
populaire groep BZN, opgenomen in
de Evenementenhal in Groningen.
21.00 uur Farce Majeure
21.30 uur Spookschip. Martin Taylor
bevindt zich nog steeds in Noorwegen
om zijn onderzoek voort te zetten.
Ondertussen wordt Suzy dusdanig
hardhandig door Evans ondervraagd
dat zij in het ziekenhuis moet worden
opgenomen.
22.25 uur Hier en nu
23.00 uur Kerk vandaag speciaal
23.25 uur Cheers. Het pakt niet best
uit voor Diana als ze een van de man
nelijke gasten niet goed beluistert.
23.55 uur Journaal
00.00 uur Nieuws voor doven
00.05 uur Studio Sport
Ned. 2
13.00 en 18.15 uur Nieuws voor doven
18.20 uur Paspoort
18.30 uur Sesamstraat
18.45 uur Jeugdjournaal
19.00 uur Nieuws
19.10 uur Kinderen voor kinderen.
Vijfde speelgoedaktie, waarin veer
tien kinderliedjes opgenomen zijn,
bedacht en uitgevoerd door kinderen.
20.33 uur Coronation street. Gail ont
moet haar oude vriendin Suzy en
Fred gaat op de goktoer.
21.00 uur Fons Jansen. Het tweede
gedeelte van het theaterprogramma,
opgenomen in theater „De Vest" in
Alkmaar.
21.50 uur Speelgoedaktie. Een doku-
mentaire waarin de kijker duidelijk
gemaakt wordt wat het effekt was
van de medewerking van de kijkers
voor zo'n 28000 kinderen, die opgeno
men zijn in de diverse Nederlandse
kindertehuizen.
22.10 uur Gesprek met de Minister
president
22.30 uur Journaal
22.45 uur Familieshow. Praatpro
gramma waarin aan de hand van
sketches bekeken wordt hoe wel of
niet in gezinnen en familie respekt-
vol omgegaan wordt met eikaars
privacy.
23.30 uur Nieuws voor doven
23.35 uur Touches pas au grisbi.
Franse speelfilm uit 1953. De twee
vrienden Max en Riton zijn tevens
kollega's op het misdaadpad. In nau
we samenwerking is het hen gelukt
om een groot aantal goudstaven te
ontvreemden. Daar de politie echter
ook niet stil zit wordt het raadzaam
geacht de buit voor een tijdje te ver
stoppen, maar helaas ontstaat er een
lek....
Advertentie
BRUINISSE
Intocht St. Nicolaas
In gezelschap van zijn Pieten arri
veert de Sint zaterdag 17 november in
de Bruse visse.shaven. Hij meert af
met het stoomschip Spanje. Alle kin
deren worden om 14.00 uur op „de ka-
oie" verwacht. De muziekverenigin-
voor zakelijk en privé drukwerk
smidsweg noordwelle tel.:01116-2459
gen Nu met Hope en Oefening en
Uitspanning verlenen muzikale me
dewerking. Bui'gemeester T. C. Hek
man heet het gezelschap welkom en
zal hem vragen of hij ook met aktuele
(kinder)problematiek op de hoogte
is. Op de schimmel maakt de Sint een
rondrit door het dorp. In het Dorps
huis wordt een show gebracht door de
Bobo-kindershow voor de kleuters,
de peuters en de kinderen uit de eer
ste, tweede en derde klas. De show
wordt aangeboden door de Bruse on
dernemersvereniging en bestaat uit
twee optredens van elk drie kwartier.
In de pauze houden de Sint en de Pie
ten de kinderen bezig.
St. Nicolaas verkoopaktie
De Bruse ondernemersvereniging
startte met de St. Nicolaasaktie, wel
ke tot en met 5 december duurt. De
deelnemende winkeliers zijn herken
baar aan de groene ondernemersvlag.
Ook dit jaar wordt er met spaarkaar
ten gewerkt. Deze kaarten kunnen
worden ingeleverd bij Christiaan Bo-
lijn aan de Korte Ring 33. Elke avond
worden daar ook de dagprijzen ge
trokken en middels een raambiljet
bekend gemaakt. De prijzen bestaan
uit een waardebon of levensmidde
lenpakket. De getrokken kaarten
blijven geldig en doen ook weer mee
bij de eindtrekking als de hoofdprij
zen bekend worden. De slotavond van
de aktie is op 11 december om half
acht in het Dorpshuis. Waardebonnen
kunnen tot uiterlijk 15 december
worden ingeleverd. Op de slotavond
worden dia's vertoond van Bruinisse
uit vroegere tijden en van het heden.
Lezing Huisvrouwen
Betekenissen van
antieke sieraden
BURGH-HAAMSTEDE - Heel veel
antieke sieraden werden er door de
huisvrouwen meegebracht naar de
Schutse, waar de heer Van der Have
uit Goes een lezing voor vijftig da
mes van de afdeling Westerschouwen
gaf.
Met prachtige dia's ondersteunde
hij zijn lezing die een overzicht gaf
van 400 jaar streeksieraden.
De eenvoudige ijzeren mutsband
met haakje werd al spoedig vervan
gen door een zilveren band die geen
roestplekken op de prachtige geste
ven mutsen achter liet. De zilveren
band wordt soms zelfs goud en hoe
noordelijker we in Nederland komen
hoe breder de band wordt, tot het
zelfs in Groningen een geheel gouden
helm is, die zo'n 20.000,— kost.
De ijzeren oorhoekjes werden op
den duur kostbare zilveren en gouden
hangers, bezet met parels, granaten,
diamanten en bloedkralen. Ook de
voorhoofdnaald, de krullen en het
borstzeugje worden prachtige staal
tjes van edelsmidkunst. Alles is
steeds streek- of zelfs plaatsge
bonden.
Aan de bloedkralen snoeren die ge
dragen worden kan men zien of ie
mand katholiek of protestant is. In
het gouden slot van zo'n snoer zit
vaak een voorstelling van een schip
of grafsteen, gemaakt van mensen
haar, als aandenken aan een overle
den geliefde.
Ook de heren droegen prachtige zil
veren of gouden boordenknopen,
schoengespen en broekknopen. Er
waren enkele Goese broeksknopen te
bewonderen, evenals Schouwse knop
jes en een pop in Zeeuwse kleder
dracht.
In het atelier van het Goudoppertje
worden nog steeds Zeeuwse sieraden
gemaakt en gerepareerd.
De middag werd afgesloten met een
vragenuurtje.
20
„Dan had je het vanmorgen even
moeten laten zeggen, want zonder
Grietje had Welmoet niet mee mogen
gaan. Van mij niet en van Geertrui
evenmin."
„Dat kon ik toch niet weten. Maar
ik voelde me vanmorgen niet erg
goed, ik had krampen overal en kon
dus niet aan het werk en dat moet
evengoed gedaan."
„Dat is zo. Maar je hebt toch meer
volk? Ouwe Jaap kan toch ook kazen
en Sijmen kon voor één zo'n keer het
stoepwerk wel doen."
IJsbrand geloofde haar niet recht,
zag Aagt. Enfin, dan zou ze hem maar
precies zeggen hoe ze erover dacht.
„Maak jij de boel maar klaar voor
morgen, Grietje. En reken meteen het
vuur goed onder," beval ze.
Zodra Grietje uit het gehoor was.
begon Aagt haar hart te luchten.
„Ik weet niet of je het ontdekt hebt,
IJsbrand, maar Willem is erg op Wel
moet gesteld
„Daarom heeft hij 'r zeker van
avond alleen in Hoorn achtergela
ten," zei IJsbrand grimmig.
„Wat zeg je?" vroeg Aagt ver
bijsterd.
i,Precies wat ik zojuist gehoord
heb. En was Grietje mee geweest, dan
was dat niet gebeurd."
„Maar het is Willems schuld vast
niet."
„Vraag hem zelf liever. Zo zijn daar
even aangekomen."
IJsbrand ging weg en haalde de
achterdeur ruw achter zich toe. Hij
was zeer ontstemd over Aagt, hoe
graag hij haar anders ook mocht lij
den. In dit opzicht verschilde hij van
zijn vrouw, want Geertrui hield niet
bijzonder veel van haar.
door J. VISSER-ROOSENDAAL
Buiten was het duister nu vol ge
rucht va het getrappel en gesnuif
van ongeduldige paarden, gestommel
op de wagens en de lichte klank van
jonge opgewonden stemmen, met een
ondertoon van onrust. En ook was er
het zacht gemor van Willem Aagtes,
die weer was ingeslapen en nu moei
lijk ontwaakte.
„Waar is Dries Bot?" vroeg IJs
brand streng, zodra hij iets onder
scheiden kon in de drukke troep
jongvolk.
Het werd ineens stil na de vraag.
„Die is op zijn jonge vos naar
Hoorn teruggegaan," zei Jan Thijs
tenslotte.
„Waarom?" De vraag klonk kort en
scherp.
„Wc hebben Welmoet vergeten." Jan
fluisterde het bijna.
„Hoe kwam dat zo?"
„Door hem!" riep Kaat Out nu
schril, en ze wees op Willem. „Hij
was dronken en er was niets met hem
te beginnen." En Kaat vertelde met
vele en rappe woorden hoe het was
gegaan.
„Zo." zei IJsbrand. „Maar was Wel
moet dan alleen?"
Nu spraken de meisjes wild door
een. en het bleek dat niemand precies
wist hoe dat zo gekomen was. Tbt Ma-
rij Pieters zei dat Willem dat zo gere
geld had. „Ik had haar mee willen
vragen, want ze zat zo alleen daar in
de Doelen," vertelde ze zacht. „Maar
Willem zei dat hij met haar tér ker
mis ging."
„Maar later dan? Tben jullie hem zo
aantroffen?" vroeg IJsbrand verder.
„Tben was het een wilde boel." ver
weerde Olfert zich.
„En de paarden waren zo onrustig,"
zei Jan Thijs.
„Zeg maar eerlijk We hebben
haar vergeten," zei IJsbrand strak, en
hij wendde zich om naar zijn huis
deur. De jongelui bleven in gedrukte
stemming achter en wisten niet wat
te doen. Tben hijgde een trillende
stem dicht naast IJsbrand:
„Moet Welmoet niet gezocht! Moe
ten we er niet allemaal op uit om te
zien waar ze is? Wie weet hoe bang ze
is, en hoe nat."
Hij zag Grietje Wouters naast zich
staan. Haar ogen glinsterden.
„Jij spreekt wijze woorden," prees
hij. „Maar zoeken is overbodig. Wel
moet is bij een nicht van ons in Schel
linkhout."
„Goddank." zie Grietje zacht.
De anderen hoorden dit ook en gin
gen opgelucht hun weegs, terwijl
Jaap Klaassen de zwarten uitspande
en naar de wei bracht. Geertrui
kwam met Hannes naar buiten, en
terwijl IJsbrand hem opdroeg Dries
aan te houden, vroeg zij aan Grietje
of ze morgenavond wilde komen.
Gretig stemdp die toe.
Het werd stil in het dorp. De
hoefslag van Hannes' paard ver
dween uit het gehoor. Een voor een
werden de kaarsen geblust cn de deu
ren gesloten. Alles sliep, slechts de
honden waakten. En toen kwam
Dries Bot naar huis.
Hoofdstuk 8
„De bui heeft weinig geholpen. Het
is nog even warm," klaagde moeder
Ham de volgende morgen, toen allen
zich om de tafel hadden geschaard.
(wordt vervolgd)
