POSTZEGELEN
ARBEIDERSHUISJES:
EEN ONMISBAAR ELEMENT
IN STADS- EN DORPSGEZICHT
O orspronkelijke
17e eeuwse gevel
icntenui
het verleden
oïiM piMelrubnëlt
i
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag 12 oktober 1984 Nr. 23608
ROTTERDAM - De Franse zangeres
Juliette Greco treedt op 20 oktober
op in het Luxor theater te Rotterdam.
Op 17 oktober geeft het muziek
theaterensemble Pluche en plastic
een voorstelling in het luxor theater.
Op 21 september reikte de Ver. Stad en Lan
de van Schouwen-Duiveland oorkondes uit
voor geslaagde restauraties en goed aan de
omgeving aangepaste nieuwbouw. Naar
aanleiding hiervan werd de geschiedenis
van de betreffende panden nader onder de
loupe genomen door de heer H. Uil (streek
archivaris). Zijn vondsten publiceren wij in
wekelijkse afleveringen.
Beddeweeg 13 en Ravestraat 24 te Zierikzee
ZIERIKZEE - Onder de uitgereikte oorkondes zijn er twee voor restaura
ties/renovaties van arbeidershuisjes, beiden in Zierikzee. Het is een goede ge
dachte geweest ook juist deze kategorie bij de beoordeling te betrekken. Te
vaak worden ze vergeten, terwijl ze een onmisbaar element vormen in het stads
en dorpsbeeld.
Het pand Beddeweeg 13 is te re
kenen tot de kategorie huizen voor
arbeiders en knechts. In 1808 werd
het pandje verkocht door Johan
nes de Clerck aan Heronimus
Gudde.
In 1812 woonde er de arbeider
Pieter Jan Verplanke, 33 jaar oud
en geboren in het Belgische Wal-
beeke. Hij was gehuwd met de
Bruse Willemina van Zon, 23 jaar
oud; het echtpaar had één zoon.
Maatje Dijkgraaf en Casparina
Berhout, beiden arbeidsters, wa
ren in 1819 bewoonsters. In 1826
werd het pandje bewoond door de
arbeider Bastiaan Broodman, met
zijn gezin.
Twee gezinnen
Kort na 1830 ging de arbeider
Jan de Vrieze (geb. Bruinisse 1806)
er wonen met vrouw en vijf kinde
ren. Zijn schoonouders Andries
Bakker, slager van beroep, en
Stoffelina Trommel waren inwo
nend. Het lijkt welhaast onvoor
stelbaar: twee gezinnen van in
totaal negen personen in ,zo'n
klein huisje. Het waren voor onze
vorige eeuw vrij gewone situaties
waarbij de hygiënische omstan
digheden vaak veel te wensen
overlieten.
Sedert 1843 woonden er de uit
Koudekerke afkomstige Pieter
Brouwers (geb. Zierikzee 1797),
met zijn vrouw. Daarna: Adriaan
Meertse (geb. Stavenisse 1784),
met vrouw en vier kinderen. Adri
aan was stamper in een meestoof
een gebouw waarin de wortels van
de meekrapplant bereid werden
tot een rode verfstof.
De matroos, of om de 19de eeuw-
se aanduiding te gebruiken: va
rensgezel, Cornelis Brandenburg
met zijn gezin woonde er tegelij
kertijd.
In 1861 worden als bewoners ver
meld: Marcelis Johannis Padmos,
met zijn vrouw Maatje Cornelis de
Jonge. Zij kwamen vanuit Wolp-
haartsdijk en kregen in Zierikzee
acht kinderen, waarvan er drie op
jeugdige leeftijd stierven. Inwo
nend sedert 1870 waren Padmos'
ouders: de smid Cornelis Padmos
(geb. Zierikzee 1807 - overl. Zierik
zee 1873) en Elisabeth Ornée (geb.
Axel 1815 - overl. Zierikzee 1872).
In de 80er jaren van de vorige
eeuw werden Cornelis van Loon,
slager van beroep, met zijn vrouw,
de Oosterlandse Johanna Antonia
Verdick, en hun vier kinderen be
woners.
Na de eeuwwisseling werd het
huisje betrokken door de arbeider
Kornelis Willem de Bruijne (geb.
Nieuwerkerk 1849), gehuwd met
Maria Cornelia van Doezelaar
(geb. Stavenisse 1845).
Latere bewoners werden de veld-
arbeider Marinus de Jonge (geb.
Zierikzee 1891), gehuwd met Anna
Elisabeth de Graaij (geb. Zierik
zee 1892). Zij vertrokken met hun
kinderen in 1920 naar Rotterdam.
Bewoner werd hierna de uit Se-
rooskerke afkomstige K. Jonker,
met zijn gezin. Jonker was aan
vankelijk landbouwersknecht, la
ter groentenhandelaar.
Waardering
In 1981 werd het pand betrokken
door het echtpaar M. C. Coomans-
van Doezelaar. De laatste naam
kwamen we al eerder tegen onder
de rij van bewoners en be
woonsters. Zij verlieten het pand
dit jaar en sindsdien woont de fa
milie J. Peute in Beddeweeg 13.
De beoordelingskommissie van
„Stad en Lande" heeft veel waar
dering voor de renovatie, uitge
voerd door Bouwbedrijf
Roggeband b.v. te Zierikzee, die
tevens het ontwerp vervaardigde.
Zij merkte daarover op: „Dit
(Beddeweeg 13) betreft de renova
tie van een kleinschalig pand met
een uitbreiding die er dermate
mee in harmonie is, dat het geheel
goed past op die plaats in Zie
rikzee.
Het is een grote verdienste dat
de eigenaar (M. C. Coomans) dit in
die omgeving aandurfde, waarbij
bovendien concessies zijn gedaan
aan de te verkrijgen ruimtem bo
ven. Deze zijn klein en aldus on
dergeschikt gemaakt aan de
bouwmassa. Dit verdient bewon
dering. De omgeving, waarin bijv.
het grote telefoonkantoor domi
neert, heeft met deze kleine wo
ning een tegenwicht gekregen,
waardoor het geheel aldaar is op
gehaald".
ZIERIKZEE - De Ravestraat is een vrij jonge straat. Eerst in de 17de
eeuw werd de straat aangelegd op de gronden van het kasteel Ra-
vestein. Het werd, evenals de nabij gelegen Schuttershofstraat, een
buurt van woningen voor arbeiders en zeevarenden. Zierikzee had in de
17de eeuw grote behoefte aan woningen voor deze grote bevol
kingsgroep.
Het pand Ravestraat 24 heeft
nog één van de oorspronkelijke
17de eeuwse gevels in de straat.
De trapgevel heeft een eenvoudige
makelaar en sierankers. De trap
pen zijn afgezet met donkerrode
steen. De voordeur en de beneden
vensters zijn voorzien van een een
voudig geprofileerde en versierde
bovendorpel.
In 1810 wordt Pieter Bodt als ei
genaar vermeld. In 1812 werden
als bewoonsters genoteerd: de
52-jarige Eijltje Jochems met haar
zoon. de 62-jarige Neeltje Bodt en
de 40-jarige Elizabet Bodt.
In 1819 was bewoner de in Drei-
schor geboren 32-jarige arbeider
Marinus Doeleman. Hij woonde er
mot zijn vrouw Janna van Stappe
en hun kinderen Rond 1826 ver
huisden zij.
Bewoners werden daarna de uit
Middelburg afkomstige Johannis
J. Chr. Beurkens, met vrouw en
kinderen. Hij was schrijnwerker
van beroep.
Daarna volgde de in 1773 in
Kortgcne geboren zeilmakers
knecht Gijsbrecht Bouman. Hij
was gehuwd met de Zierikzeese
Neeltje Dirkse Halff (geb. Zierik
zee 1779). Zij was baakster. Het
paar had drie kinderen. Inwonend
waren de metselaarsbaas Adriaan
Smit (geb. Zierikzee 1798 - overl.
Zierikzee 1829), met zijn vrouw
Francina Cornel. Het paar had een
zoon Jan.
Hygiëne
In de woning woonden tegelij
kertijd twee gezinnen, met acht
personen. De invoering van een
reeks van maatregelen, voor
schriften en wetten op het gebied
van de volksgezondheid was in
hoofdzaak een reaktie op deze
woonomstandigheden, die veel te
wensen overlieten op het gebied
van de hygiëne.
In de 30er jaren werden bewo
ners Johannes Axel (geb. Zierik
zee 1773), arbeider, met vrouw en
kinderen. Daarna volgde het gezin
van de karreman Pieter Jan Ver
planke (geb. Wagtebeke 1779).
In de 40er jaren van de 19de
eeuw werd de metselaarsknecht
Jan van den Ende (geb. Zierikzee
1814) bewoner. Hij huwde met Tho-
na Fonse (geb. Zierikzee 1809). Jan
overleed in 1863, zijn vrouw in
1874. Hun zoon Marinus vertrok in
1875 naar Delfshaven.
Vanaf 1866 was inwonend de
kleermaker Pieter Maijs (geb. Zie
rikzee 1843). Hij was gehuwd met
Suzanna van den Ende (geb. Zie
rikzee 1840 - overl. Zierikzee 1869).
Maijs hertrouwde met Cornelia de
Jonge (geb. Nieuwerkerk 1840).
Het echtpaar verhuisde naar de
Balie en vertrok later naar
Nieuwer-Amstel.
In het laatste kwart van de vori
ge eeuw werd bewoner Bartholo-
meus Schoenmaker (geb. Noord-
gouwe 1839 - overl. Zierikzee
1900)., gehuwd met Johanna van 't
Klooster.
Tegen de eeuwwisseling werd
het pand betrokken door de letter
zetter Pieter Jacobus de Munck
(Middelburg 1861 - Zierikzee 1912).
Na zijn overlijden bleef de wedu
we, Cornelia Verhulst (geb. Zierik
zee 1863 - overl. Zierikzee 1943), er
wonen. Daarna werd het huis be
woond door hun dochter M. F. de
Munck, die in 1973 overleed.
Vol lol'
In 1982 werd het pand betrokken
door de heer en mevrouw J. R. Ra-
via, die de woning fraai restau
reerden. De beoordelingscommis
sie van Stad en Lande was vol lof
over het werk van de heer Ravia:
,,Dc commissie vindt dit een
zeer geslaagde restauratie. Zoveel
mogel k is alles gehandhaafd zo
als het oorspronkelijk was, zowel
het uitwendige als het inwendige.
De geven is prachtig hersteld. Het
is een eenvoudige gevel, maar zeer
gaaf en liefdevol gerestaureerd
tot in de details. De commissie
heeft er bovendien bewondering
voor dat alles zo enigszins moge
lijk ook zelf gedaan is door de be
woners. Ambachtelijk staat de
restauratic op niveau. Ook de bal
ken en de kap zijn goed in de oude
staat gerestaureerd. In- en exte
rieur zijn in harmonie en het ge
heel is kenmerkend voor een wo
ning zoals die destijds met
vakmanschap werd gebouwd.
uit de krant
van 50 jaar geleden
KERKWERVE Van dhr. Hendrik-
se, wagenmaker alhier, zijn verloo-
pen week, op een anders erf, aan den
watergang zes eenden (naar veron
dersteld wordt, doodgeschoten) ge
vonden. Een veearts heeft de
cadavers onderzocht. Door de politie
wordt een onderzoek ingesteld, dat,
voor zoover ons bekend, nog tot geen
resultaat van de oorzaak heeft geleid.
BURGH - In de gehouden algemee-
ne vergadering der geitenfokvereeni-
ging in café Bakker, onder
voorzitterschap van dhr. C. Bakker,
werd op voorstel van het bestuur
m.a.st. besloten het dekgeld van het
a.s. seizoen in verband met de stand
der kas op 1,— te handhaven. Eve
neens werd besloten den leden, die
het vorig seizoen hun geiten tot de
zoogenaamde „wilde bok" toelieten,
geen boete op te leggen.
ZIERIKZEE - Morgen - Donderdag
- avond opent het Instituut voor ar-
beidsontwikkeling in het Huis van
Nassau het winterseizoen met een
Bonte avond. Op deze avond wordt
het programma voor deze winter uit
eengezet. Tbr opluistering vertöonen
de Da* sgroepen van het Instituut
eenvoudige volksdansen.
ADVERTENTIE - Twee Neder-
landsch Hervormde Rechtzinnigen
zoeken twee Vrijzinnigen, om geza
menlijk één heeren- en één da
mesplaats te huren, in beide kerken
te Zierikzee. Tb bevragen bij boek
handel Krom, Havenplein.
RENESSE - Op a.s. Maandag 15
Oct. zal in de Herv. Kerk alhier de be
kende anti-opiumfilm der samenwer
kende zendingsvereenigingen
worden vertoond, de z.g. „Rawana-
film". Daar deze film alleen toegan
kelijk is voor persoonen van 18 jaar
en ouder, zal voor de jeugd een mid
dagvoorstelling om 5 uur plaatsvin
den, met de film „Protestantsch
zendingsleven hier ten lande".
VAN HEINDE EN VER - Tb Meis-
dorf in Saksen, is een kweekerij van
kikvorschen geopend, in een vijver,
afgezet met prikkeldraad. Groote
exemplaren kikkers uit Amerika zijn
voor dit doel ingevoerd. De bedoeling
is te trachten een nieuwe industrie te
stichten van kikvorschenhuiden,
voor luxe damesschoeisel, in concur
rentie met slangen- en hagedis-
senleer.
ZONNEMAIRE - Tbn bate van de
getroffenen door de hagelschade in
Westelijk Schouwen heeft ook hier
een lijst gecirculeerd. De jongedames
M. Deist, C. v. d. Bijl, E. v. d. Bijl en
J. de Rijke hebben daarop een bedrag
van f 77,— weten bijeen te brengen.
Dat is voor haar zeker een groot suk-
ses en voldoening te achten.
ONGEKEURD VLEESCH - Op last
van de justitie zijn in het huis van be
waring opgeslooten Koopman P. G.
en zijn slager P. G. Zij worden ver
dacht vleesch van een aan t.b.c.
gestorven koe te hebben verkocht. Al
leen aan den walgelijken reuk, dien
het vleesch bij het bereiden ver
spreidde, is het te danken dat de koo-
pers het vleesch niet hebben gegeten.
Medio oktober zullen aan alle
19.000 leden in Nederland die zijn
aangesloten bij de I.V. Philatelica
twee kalenders worden toegezon
den. Het zijn een jaarkalender
over 1985 en een verjaardagska
lender welke beide fraaie afbeel
dingen vertonen van Nederlandse
postzegels, passend bij de maan
den en in meerkleurendruk. Sa
men kosten ze 7,50. Hoewel de
aanschaf uiteraard vrijblijvend
is, dringt de I.V. Philatelica voor
zitter H. v. d. Berg er bij de leden
sterk op aan tot aankoop over te
gaan omdat de opbrengst van de
ze aktie, samen met een grote
schriftelijke veiling, wordt aan
gewend om op waardige wijze in
1986 het 75-jarig bestaan te vie
ren. De Bond organiseert dan de
Bondsdagen met een nationale
tentoonstelling.
Zierikzee. Op maandag 15 okto
ber houdt de afdeling Schouwen-
Duiveland weer vergadering in
het Huis van Nassau in de Lange
Nobelstraat te Zierikzee. Aanvang
acht uur. De avond krijgt, naast de
verloting en de aanwezige rond-
zendboekjes, een extra accent
door de dia-lezing van de heer A.
A. Snoodijk uit Vlissingen over
„Bijzonderheden over zegels en
stempels van Ned. Indië".
Katalogus. Vorige maand is, zo
als gebruikelijk, weer de nieuwe
NVPH-katalogus verschenen. Zo
als in de lijn der verwachtingen
lag, zijn de prijzen stabiel geble
ven. Na de dramatische stijging
van de prijzen in de jaren '70, toen
grote groepen beleggers de postze
gel als beleggingsobjekt ontdek
ten (waar ook verzamelaars zich
soms aan schuldig maakten) en de
prijzen van vooral de oudere se
ries voor de doorsnee verzamelaar
onbetaalbaar maakten, is hierin
een duidelijke kentering geko
men. Hoewel de prijzen in de kata
logus van de laatste jaren van het
zelfde nivo blijven, zakte de
werkelijke verkoopwaarde
meestal tot beneden de 50% van de
kataloguswaarde. En niet de kata-
loguswaarde maar het werkelijke
bedrag dat een verzamelaar voor
een zegel of serie moet betalen is
voor hem of haar belangrijk. De
ekonomische recessie heeft radi-
kaal een eind gemaakt aan de bui
tensporige prijsopdrijving zodat
de postzegel, nog steeds het meest
verbreide verzamelobjekt ter we
reld, ook voor de gewone (smalle
re) beurs bereikbaar is. Noot:
„Het verzamelen van postzegels
mag nooit als hoofddoel het beleg
gen van geld hebben. Het is
tenslotte begonnen om de voldoe
ning en het plezier dat de verza
melaar aan z'n hobby beleeft".
Tentoonstellingen/Thema's. De
drempel om aan een tentoonstel
ling mee te doen is voor de gemid
delde verzamelaar enorm hoog.
Meestal wordt dit afgedaan met:
,,Ik heb daar geen materiaal
voor", daarbij denkend aan de
(soms) kostbare kaders die op de
Philacento werden tentoon
gesteld. Wie echter eens door z'n
stockboeken of album snuffelt
komt echter regelmatig zegels te
gen die hetzelfde thema of doel
hebben. Of dit nu kinderzegels, de
natuur, het vervoer of dierenze-
gels zijn, ze komen regelmatig te
rug. Dit eenvoudige materiaal,
met wat inzicht samengevoegd en
aangevuld met bijvoorbeeld bij
passende afstempelingen, kan tot
de fraaiste thema's uitgroeien.
Deelname aan een regionale ten
toonstelling behoeft dan nog maar
een kleine stap te zijn. Bestuursle
den van de twee eilandelijke ver
enigingen geven graag advies. ,,G.
J. Peelen" uit Bruinisse heeft hier
in een initiatief genomen en tien
leden bereid gevonden om voor
het eerst een kader samen te stel
len voor de tentoonstelling op za
terdag 8 december.
DEN HAAG - De Tweede Kamer
heeft donderdag de motie dan Uyl,
om het vakantiegeld in zowel de par
ticuliere sektor als voor ambtenaren
en trendvolgers af te stoppen in 1985
aanvaard, tegen stemden VVD en
centrumpartij.
ROTTERDAM - Rita Reys en Pim
Jacobs geven op 21 oktober een con
cert in het Rotterdamse Luxor Thea
ter. Het optreden behoort tot een
serie die in het teken staat van het 25
jarige samenspel van dit duo. Zij wor
den begeleid door bassist Ruud Ja
cobs en slagwerker Peter Ypma.
DEN HAAG - De Tweede Kamer
heeft donderdag een motie aangeno
men waarin de regering wordt ge
vraagd de kleine zelfstandigen in
1985 en 1986 een groter aandeel te ge
ven in de lastenverlichting van 1.5
miljard gulden voor het bedrijfsleven
als geheel.
DEN HAAG - De Tweede Kamer
heeft donderdag de motie Den Uyl te
gen de heffing van schoolgeld voor
leerplichtige leerlingen van 12-16 jaar
aangenomen. Tbgen de motie stem
den SGP, RPF, GPV en CDA met uit
zondering van het ild Beinema.
Uit de stapel inzendingen voor de
weekpuzzel van vrijdag 5 oktober
werden de volgende winnaars ge
trokken.
Eerste prijs:
Mevr. B. v. d. Ouden-Jumelet
Dr. de Kockstraat 20
4311 EM Bruinisse
Tweede prijs:
W. J. v. d. Maas
Bernhardstraat 37
4328 BR Burgh-Haamstede
De oplossing luidt als volgt:
HORIZONTAAL: 1. secondant; 8.
rog; 9. die; 10. som; 12. vol; 13. Deens;
15. pil; 17. rijk; 18. ar; 19. rns.; 21. nek;
23. el; 24. fuik; 26. cape; 28. ia; 29. ka
ter; 30. alias; 32. hol; 34. uur; 36. pet;
38. emoe; 39. mi 40. lade; 41. ram;
43. ski; 45. nel; 46. porie; 49. ernst; 52.
ho; 54. mier; 55. roos; 56. ui; 57. eed;
59. St.; 61. op; 62. vin; 63. rob; 65.
spaak; 68. mijl; 69. fez; 71. ara; 72
kaf; 73. doedelzak.
VERTIKAAL: I. sol; 2. eg; 3. ode; 4.
niet; 5. den; 6. N.S.; 7. top; 8. rok; 11.
min; 12. vijl; 13. drie; 14. smal; 16. lei;
17. recherche; 18. auto; 20. spin; 22.
kastelein; 24. fa; 25. kruiser; 26. car
rier; 27. e.a.; 29. klomp; 31. spant; 33.
oma; 35. Urk; 37. Ede; 42. kris; 44.
knop; 47. om; 48. iets; 50. rook; 51.
s.s.; 53. oer; 56. uil; 58. dof; 60. mare;
62. vijf; 64. bed; 66. pad; 67. aal; 68.
mak; 70. zo; 72. ka.
DE NIEUWE PUZZEL
Dit is de nieuwe opgave:
HORIZONTAAL: 1. ijzeren wol
kam; 7. helder, schoon; 13. inlandse
giftslang; 14. spade met buuomd
blad; 16. grote lichaamsslagader; 17.
onderscheidingsteken; 18. deel van
Azië; 20. roeispaan; 21. muzieknoot;
22. plaats in Noord-Brabant; 24. de
onbekende (afk. Latijn); 26. soort
pantoffel; 28. kort muziekstuk; 31.
overblijfsel bij verbranding; 33. voor
zetsel; 34. onderricht; 36. kant van het
schip die van de wind is afgekeerd;
37. bekend sportevenement (afk.); 38.
ruimte tot verblijf van paarden enz.;
40. streng afgesloten maatschappelij
ke kring; 42. akelig, vervelend; 44.
muzieknoot; 45. jong varken; 46. tel
woord; 47. verheugd; 48. geneesheer;
50. krijgsmacht; 52. slaginstrument;
53. deel van de dag (afk.); 54. en ande
re (afk 56. elasticiteit; 57. op dit
ogenblik; 58. lidwoord; 59. Engelse
vlaktemaat; 61. kort stootwapen; 63.
voorzetsel; 64. uiting van onderdanig
heid; 67. trekdier; 69. nauwsluitend;
71. heilig symbool bij primitieve vol
ken; 72. van geringe breedte; 74. op
schrift op een envelop; 76. troefkaart
bij diverse kaartspelen; 77. dans; 78.
soort hond; 79. zeerover.
VERTIKAAL: 1. toiletartikel; 2.
bloedvat; 3. snedig, gevat (b.v. van een
antwoord); 4. gymnastiektoestel; 5.
titel (afk.); 6. handtas met twee grote
oren; 8. chemisch symbool; 9. gehoor
orgaan; 10. koningszoon; 11. voedsel;
12. teken van de dierenriem; 14. niet
massief; 15. biljartstok; 18. water
koud; 19. lichaamsdeel; 22. metaal;
23. bittere vloeistof; 25. uit tropisch
amerika stammende plant; 27. nacht
roofvogel; 29. Nederlandse rivier; 30.
bespeler van het strijkinstrument;
32. zeer harde wind; 34. biersoort; 35.
hoofddeksel; 37. glooiing van een
spoorbaan; 39. zangstem; 40. water
koud; 41. alvorens; 43. grove wollen
stof; 49. wijnsoort; Jl. innerlijk besef
van goed en kwaad; 52. klein, kort-
buikig bierflesje; 55. woonschip; 57.
ongerooide stomp van een gevelde
boom; 59. afzonderlijk; 60. boomloot;
61. waterkering; 62. leesteken; 63. ge
regelde toestand; 65. splitsingspro-
dukt van een molecule; 66. blad pa
pier; 68. één der Bovenwindse
Eilanden; 69. oogholte; 70. hoofddek
sel; 72. plaaggeest; 73. lang, smal
stuk hout; 75. chemisch symbool; 77.
muzieknoot.
