{Y/rfT/'/tj
MARITIEM MUSEUM IN HET GRA VENSTEEN
Officiële opening: vrijdag 15 juni
ftifeÉmSIP I
w
4
Door vergassing met ethyleen-oxide werden de maritieme objekten van schimmels ontdaan. Na terugkeer uit Baarn Jan-Dirk van den Hoorn in aktie in het kantoor van Ger Villerius met het schoonmaken van een maquette,
dienden ze nog wel intensief te worden schoongeborsteld. Hier zijn v.l.n.r. Sabine Trines, Jan-Dirk van den Hoorn en
Theo-Willem van Leeuwen bezig in de opslagplaats in de Meelstraat.
ZIERIKZEE - Als de heer E.D. de Crane van Wester schouwen vrijdagmiddag 15
juni drie keer op een scheepstoeter blaast, zal dal voor de zes studenten van de
Reinwardt Academie in Leiden ongetwijfeld een historisch moment betekenen: de
ojj iële opening van het maritiem museum in het gerestaureerde Gravensteen. Ze
- Sabine Trines, Birgit Vijverberg, René van Son, Theo-Willem van Leeuwen, Jan-
Dirk van den Hoorn en Jan-Willem ter Avest hebben zich sinds oktober vorig
jaar intensief bezig gehouden met de verhuizing en de geheel nieuwe opzet van
het Zierikzeese maritieme museum. De zes studenten van de Reinwardt Academie
beschouwen het als een uniek stageprojekt en beseffen in een uitzonderingspositie
te hebben verkeerd zich hiervoor te hebben mogen inzetten. Niet, zoals bij de
meeste andere stageprojekten, ging het om één specifiek onderdeef maar kregen
zij te maken met historisch onderzoek, opzet en inrichting en ook met konserve-
ring. Er werd hen veel ruimte geboden voor eigen inbreng. Ze werden niet voor
tdurend op de vingers gekeken door een historicus. Uiteraard was er wel de rug
gesteun van de docenten op de academie in Leiden en van de Zierikzeese Museum
kommissie, maar van betutteling in hun werk was geen sprake. Een naam, die in
dit verband ook zeker genoemd moet worden is die van gemeentevoorlichter Ger
Villerius, die zich de afgelopen maanden ook intensief met het realiseren van het
maritieme museum in het Gravensteen heeft beziggehouden. „Die steun van Ger
erbij was voor ons een heel bepalende faktor", aldus de zes studenten.
Het grote verschil tussen de kollektie, zoals die de afgelopen jaren in de
Noordhavenpoort was te zien en het maritiem museum in het Gravensteen,
zal zijn, dat nu door middel van een permanente expositie een zo volledig mo
gelijk verhaal wordt verteld van het maritieme verleden van Zierikzee. De
tentoongestelde objekten dienen als ondersteuning van dit verhaal. In de
Noordhavenpoort spraken de objekten voor zichzelf en werd niet zozeer de on
derlinge relatie gelegd. De Stichting ZZ'70, die zich destijds inzette voor de
totstandkoming van het maritiem museum, had ook in de eerste plaats voor
ogen het visserij-aspekt nader te belichten. Natuurlijk neemt de visserij ook
in het nieuwe maritiem museum een belangrijke plaats in, maar daarnaast
wordt ook veel aandacht geschonken aan de koopvaardij en aan de ekonomi-
sche en sociale aspekten van de Zierikzeese maritieme historie.
open/Oosterschelde dicht blijft bui
ten beschouwing. Ger Villerius laat
weten, dat als duidelijk arguement
gold, dat reeds nu en in de nabije toe
komst in nog aanzienlijker mate in
formatie over dat alles wordt ver
strekt in het speciale voorlichting
scentrum op het werkeiland Neeltje
Jans.
De gehele beneden ruimte van het
Gravensteen zal worden benut om
een algemeen overzicht te geven van
maritiem Zierikzee. Met teksten, fo
tomaterialen en objekten wordt het
verhaal door de eeuwen heen verteld.
Als belangrijke doelgroep geldt de
rekreërende toerist met kinderen,
die op ontspannen wijze gebruik wil
maken van deze elk-weer-voor-
ziening. Het wordt de bezoeker mo
gelijk gemaakt in een korte
tijdsspanne enige kennis op te doen
van het belang van scheepvaart ^n
visserij in het verleden. Dit algeme
ne overzicht is niet uitsluitend toe
gespitst op Zierikzee om de doodeen
voudige reden dat niet zo bijster veel
expliciet Zierikzees materiaal be
waard is gebleven. Naast de belan
grijke doelgroep, zal overigens ook
de echt geïnteresseerde bezoeker aan
zijn trekken kunnen komen in het
Gravensteen. Wie bijvoorbeeld gede
tailleerde belangstelling heeft voor
scheepsbouw zal het ongetwijfeld op
prijs stellen, dat vele modellen en fo
to's van technische teksten zijn voor-
Boven verdieping
Mensen, die bij hun bezichtiging
van het maritiem museum niet ver
der komen dan de bovenverdieping,
missen natuurlijk de rest van het im
ponerende Gravensteen en van enke
le uitgewerkte aspekten van de kol
lektie, maar zullen in elk geval wel
De Pinas oorlogsschipuit het ge
meentemuseum krijgt ook een
plaatsje in het Gravensteen.
Aanvankelijk was het de bedoeling
in deze permanente expositie het
tijdvak vanaf 1750 tot heden te be
lichten. De bloeitijd van Zierikzee
lag echter in de veertiende/vijftien
de eeuw en derhalve adviseerden de
Reinwardt -studenten de tentoonstel
ling af te stemmen op het maritiem
gebeuren vanaf 800 tot 1950. Hét jaar
tal 1950 is heel bewust gekozen. Kor
te verwijzingen naar de situatie van
heden worden wel gegeven in het ma
ritiem museum, maar verder wordt
niet nader ingegaan op de ramp in
1953 en op de waterbouwkundige
besluiten, die ten gevolge daarvan
werden genomen.
Duidelijk argument
Ook de strijd Oosterschelde
Projekt
echter te krap en de studenten advi
seerden het gehele Gravensteen te ge
bruiken. Dit advies vond een gewil
lig oor bij de museumkommissie en
aldus werd dan ook besloten.
Vooral de voorzaal biedt immers
mogelijkheden fraaie grote schilderi
jen zoals van Kannemans en Ouwer-
kerk een plaats te bieden, die hen
toekomt. Ook de zogenaamde Pinas
uit het gemeentemuseum; het model
van een oud oorlogsschip, zal naar
het Gravensteen worden overge
bracht, evenals het grote paneel uit
de Commissiekamer, voorstellend
een zeegezicht op Zierikzee.
een globale indruk hebben gekregen
van de maritieme historie.
Toch verdient het uiteraard aanbe
veling ook even tijd uit te trekken
voor de bovenverdieping van de oude
Zierikzeese gevangenis. In de „zie
kenzaal" wordt het thema „het leven
aan boord" nader uitgewerkt en in
de „gijzelkamer" wordt uitgebreid
aandacht besteed aan het leven van
de vissersvrouw op de wal.
De zolderverdieping is ingeruimd
voor een uitgebreide informatie over
de mossel- en oesterkuituur, waarbij
wel gebruik kon worden gemaakt
van voornamelijk op Zierikzee be
trekking hebbend materiaal. De oor
spronkelijke maritieme kollektie,
zoals die in de Noordhavenpoort
werd ten toongesteld kan voor onge
veer 95% worden gebruikt. Alleen de
vondsten van het genootschap Kor en
Bot zullen niet in het nieuwe mari
tiem museum worden opgenomen.
Om echter een zo- volledig mogelijk
beeld te scheppen van de maritieme
historie tussen 800 en 1950, stonden
de studenten voor de taak de be
schikbare kollektie aanzienlijk uit te
breiden. Omdat het hier om een per
manente tentoonstelling gaat, bleek
het niet zo eenvoudig objekten in
bruikleen te verkrijgen. Toch kon
den wel belangwekkende zaken wor
den betrokken van het museum in
Vlaardingen en kwam men in het be
zit van een groot aantal gravures uit
het Prins Hendrik Museum te Rotter
dam. Verder werden in Vlaardingen
afdrukken van foto's gekocht, eve
nals foto's in Antwerpen, waaronder
een fraaie model van een Kogge
schip. Het werken met fotomateria
len ter opvulling van hiaten in de ex
positie beschouwen de inrichters als
een heel akseptabel alternatief.
Er moet nog hard gewerkt worden
vóór de officiële opening op vrijdag
15 juni, maar tijd voor een grapje
moet er natuurlijk wel blijven.
Uiteraard krijgt Zierick ook een
plaatsje in het nieuwe Martiem mu
seum, wellicht zonder de blonde
haardos, waarvan Sabine Trines hem
hier voorziet.
De konservering van de maritieme
kollektie vormt een hoofdstuk apart.
Door het vochtige interieur van de
Noordhavenpoort bleken vrijwel al
le objekten aangetast door schimmel.
In overleg met het Centraal Labora
torium in Amsterdam zochten de stu
denten naar een oplossing. Die werd
gevonden in Baarn bij het Schimmel-
kuituur Instituut. Vergassen met
ethileen oxide bleek de mogelijkheid
de maritieme verworvenheden van
hun aantasting te ontdoen. Door deze
behandeling worden de schimmels
gedood. De vergassing biedt geen
preventieve bescherming, maar dat
is geen probleem. Het Gravensteen
biedt een aanzienlijke betere akkom-
modatie, waar een goede klimaatbe
heersing mogelijk is.
De vergaste museumobjekten zijn
deze week uit Baarn teruggekomen.
Ze dienen alle nog wel nauwkeurig
te worden afgeborsteld. Ook derge
lijke karweien zijn voor de studen
ten, want naast onderzoek, den
kwerk, en het opstellen van een in
richtingsplan, namen zij ook een
groot deel van het praktische werk
voor hun rekening.
Financiën
Ten behoeve van de verhuizing van
de maritieme kollektie werden me
dio vorig jaar reeds twee begrotings
wijzigingen ten laste van de mu
seumreserve doorgevoerd, te weten
een post voer reis- en verblijfkosten
van de Reinwardt-studenten en een
pro memoriepost voor de inrichting
van het Gravensteen. In maart dit
jaar werd voor die inrichting een kre
diet van 35.000,- beschikbaar
gesteld. Los daarvan werd in het
restauratiekrediet Gravensteen nog
financiële ruimte gevonden voor een
interne T.V.-installatie ter beveili
ging en voor het aanbrengen van een
branddetektiesysteem.
Nog even en het stageprojekt van
de studenten zit erop. Uiteraard rest
nog een eindrapportage van elk on
derdeel afzonderlijk. Hun werk in
het Zierikzeese Maritieme Museum is
bepalend voor de overgang van het
tweede naar het derde (en laatste)
studiejaar.
Voorlopig blijft nog een lijntje
bestaan tussen hen en het Gra
vensteen. Enkele studenten verlenen
deze zomer assistentie als suppoost
en kunnen op die manier tevens ver
nemen hoe het publiek reageert op
het vernieuwde maritieme museum.
Als vaste suppoost voor het gehele
seizoen zal een langdurig werkloze
worden aangesteld; tijdelijke mede
werking zal worden gerealiseerd
door het inschakelen van scholieren.
Openstelling
Van zaterdag 16 juni af tot 1 okto
ber zal het Maritieme museum geo
pend zijn voor het publiek. In het sei
zoen 1984/1985 zal verder een proef
worden gemaakt met openstelling
tijdens alle schoolvakanties. Als de
belangstelling voldoende blijkt te
zijn zal die vakantie-openstelling
worden gekontinueerd, zodat het
Gravensteen een bijdrage kan leve
ren als elk-weer-voorziening.
De belangstelling van de scholen
voor de gemeentelijke musea blijkt
altijd al zeer groot. Gemeentevoor
lichter Ger Villerius verwacht dat
ook de toeloop op de nieuwe maritie
me expositie groot zal zijn. Ten be
hoeve van een goede ontvangstmoge
lijkheid voor groepen van dertig tot
veertig personen werd in het Gra
vensteen ook een kleine ruimte inge
richt waar een toelichting kan wor
den gegeven en waar dia's vertoond
kunnen worden.
De officiële opening gaat, zoals ge
zegd, plaatsvinden op vrijdag 15 ju
ni. Om vier uur zullen de genodigden
bijeen komen in de Vierschaar van
het stadhuis voor enkele officiële
toespraken, die bij een dergelijk
hoogtepunt natuurlijk niet kunnen
ontbreken. Vervolgens begeeft het
gezelschap zich naar het Gra
vensteen. Nadat de heer E. D. de Cra
ne van Westerschouwen driemaal op
een scheepstoeter heeft geblazen, zal
de deur worden geopend.
Het Zierikzeese maritiem museum
in het gerestaureerde Gravensteen:
„Een schitterende kombinatie", vin
den de Reinwardt-studenten.
De zes Reinwardt-studenten start
ten vorig jaar hun stage-opdracht
met het algemeen inlezen; ieder koos
een eigen onderwerp, dat vervolgens
nader werd uitgediept. In onderlinge
samenwerking kon daarna een kon-
sept voor de indeling van de ten
toonstelling worden gemaakt. Zoals
bekend was het aanvankelijk de be
doeling de voorzaal van het Gra
vensteen niet voor de maritieme kol
lektie te gebruiken, maar deze be
schikbaar te houden voor wisselten
toonstellingen. De voor het maritiem
museum toegewezen ruimte bleek
De Reinwardt-studenten verrichten niet alleen het denkwerk, ook het praktische deel kwam voor een groot deel op
hun schouders, zoals het gereedzetten van de panelen hier door Birgit Vijverberg en René van Son.
