Lustrumviering Werkgroep
Historie en Archeologie
Katwijks Chr. Mannenkoor
„Jubilata" in Zierikzee
In trouwzaal Zierikzees stadhuis
Onder auspiciën van Woord en Daad
r~\
K
4
Persoonlijk had de streekarchivaris wat problemen met de snelheid waarmee in Zierikzee oude, doch zeer karakte
ristieke schoolgebouwen worden gesloopt. Voorbeeld: de oude school in de Nieuwe Boogerdstraat, die in september
1982 uit het stadsbeeld verdween.
De Werkgroep bleek een goede keus
te hebben gedaan deze jubileum-jaar
vergadering in de fraaie entourage
van de trouwzaal te laten plaatsvin
den. Bovendien bleek het zaterdag de
eerste echte lentedag, een optimaal
dekor derhalve voor de stadswande
ling langs de monumenten van Zie-
rfkzëeC wa&jfe'ee dejübilèumviering
middags werd besloten.
Burgemeester Th. H. de Meester liet
in zijn welkomstwoord weten het een
bijzonder voorrecht te vinden dit eer
biedwaardig gezeltschap in Zierikzee
te mogen ontvangen. De Werkgroep
Historie en Archeologie vormt nog een
jonge loot aan de historische boom van
het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen, dat in 1769 werd
opgerichht
De burgemeester memoreerde, dat
de Werkgroep bijzonder banden heeft
met Zierikzee, gezien het feit dat ar
chief-ambtenaar de heer P. van Beve-
ren en archivaris C. Postma destijds
aan de wieg stonden van deze afdeling
De heer De Meester vertelde zijn aan
dachtig gehoor verder in het kort iets
over het indrukwekkende Zierikzeese
stadhuis en over de restauraties in het
verleden die tot het huidige resultaat
hebben geleid.
Streekarchivaris W. H. Keikes:.Pre
dikaat Lichtend Voorbeeld was zeer
terecht".
Hij besloot zijn openingswoord met
de leden van de Werkgroep veel suk-
ses in de toekomst toe te wensen met
hun geschiedkundige vorsingen.
Jaarvergadering
Onder leiding van de voorzitter van
de Werkgroep, drs. J. H. Kluiver werd
vervolgens het huishoudelijk gedeelte
van deze jaarvergadering vlot afge
werkt. De heren P. W. Sijnke en J. P. B.
Zuurdeeg werden met ingebruikne
ming van de voorschriften die bij een
bestuursvergadering gelden, beiden
als bestuursleden herkozen. Sekreta-
ris drs. R. C. Hol was aftredend we
gens zijn vertrek uit Zeeland. De leden
konden zich vinden in het voorstel van
het bestuur drs. L. Zoodsma, charter
meester op het Rijksarchief in Zeeland
te benoemen als zijn opvolger.
De voorzitter sprak waarderende
woorden tot de afscheidnemende se-
kretaris voor de grote discipline en
trefzekerheid, waar hij zijn werk als
sekretaris mee had verricht en voor
de inzet betoond in de redaktie van
het orgaan van de Werkgroep „Ne-
hallenia" en bij de begeleiding van
enkele projekten. Drs. Kluiver ondér^
streepte de woorden tot drs. Hol met
het overhandigen van een bedrag on
der couvert.
Een woord van welkom gold de
nieuwe sekretaris. De voorzitter sprak
de hoop uit dat het drs. L. Zoodsma niet
zo zal vergaan als de - eveneens - uit
Friesland afkomstige Liewe Uitsma,
die in de 17e eeuw een zeer slechte
ervaring opdeed tijdens een ontmoe
ting met Zeeuwse kapers. De nieuwe
sekretaris trok zelf ook enige lijntjes
tussen Friesland en Zeeland. Hij noem
de in dit verband de slag bij Warns in
1345 toen Friesland erin slaagde de
aanvallen van de graven van Holland
en Zeeland te weerstaan. Vierhonderd
vijftig jaar later in 1795 streden Fries
land, Groningen en Zeeland gezamen
lijk tegen de vorming van een parle
ment Toen Friesland de strijd staakte,
kwamen ook Zeeland en Groningen
niet meer op voor behoud van die eigen
zelfstandigheid. Het herkenbaar hou
den van-de eigen identiteit was volgens
de heer Zoodsma echter zowel in
Friesland als in Zeeland een duidelijk
streven gebleven. De aktiviteiten van
de Werkgroep Historie en Archeologie
kunnen daar naar zijn mening een bij
drage aan leveren.
Projekten
Tijdens de vergadering werd verder
een kort overzicht gegeven van de lo
pende projekten van de Werkgroep.
De heer Sinke liet weten, dat de do-
kumentatie van huizen in Middelburg
in een stadium van afronding verkeert
Hij noemde in dit verband de inzet van
vrijwilligsters.
De voorzitter deelde mede, dat de
bwerking van het handschrift van
Adriaan Bommene vrijwel is voltooid.
Drs. Kluiver was ervan overtuigd, dat
de uitgave van dit testament van Bom-
menee boeiende materie zal opleveren
in het bijzonder voor restauratie-ar-
chitekten.
„Ken uzelf'
„Ken uzelf' was vervolgens het mot
to van de lustrumtoespraak van drs.
Kluiver. Hij wees in dit verband op het
belang van het kritisch zelfonderzoek
binnen de Werkgroep: men dient de
eigen beperkingen te kennen. Zo zijn
er duidelijke grenzen aan de beschik
bare geldmiddelen. Er kan geput wor-
den uit een redelijk aanbod van mens
kracht voor arbeidsintensieve onder
zoeken, maar een andere gegeven is
het feit, dat Zeeland relatief slecht be
deeld is met vakhistorici Dat vormt
soms een probleem, daar bij vele on
derzoeken voorkennis en scholing is
vereist Verder signaleerde drs. Klui
ver dat vanuit het onderwijs slechts
weinig aandacht aan de regionale his
torie wordt besteed. Hij achtte het van
belang, dat de Werkgroep bij onder
zoeken en projekten de zaken niet for
ceert, maar uitgaat van reële mogelijk
heden. Een voorbeeld vormt in dit ver
band de totstandkoming van de Ency
clopedie van Zeeland.
Voor het aantrekken van mensen,
die zich vakmatig met historie bezig
houden, dient de Werkgroep naar
zijn mening van de voorzitter, zelf op
zoek te gaan. De grote wens van Zee
land ooit een eigen universiteit te be
zitten, werd nooit vervuld en ook met
de hogere beroepsopleidingen is Zee
land niet goed bedeeld.
Toch zag drs. Kluiver de toekomst
van het historisch onderzoek in Zee
land met vertrouwen tegemoet als de
Werkgroep haar eigen mogelijkheden
goed zal kennen, gebruik weet te ma
ken van de landelijke voorzieningen
„Zuid-West Nederland bouwt zie
kenhuis in Guatemala" is een geza
menlijke aktie van de „Woord en
Daad" komité's op Goeree-Overflak-
kee, Schouwen-Duiveland, Tholen,
Sint Philipsland, Walcheren, Zuid-
Beveland en Zeeuws-Vlaanderen.
Het is de bedoeling, dat het zieken
huis zal verrijzen bij het stadje San
Lukas, een gebied waar de bevolking
nog steeds gebukt gaat onder meer
onder de gevolgen van een grote
aardbeving in februari 1976.
Het Van-Bethesda Ziekenhuis te
Dirksland zorgde voor de eerste
bouwstenen voor het ziekenhuis. Op
Koninginnedag vorig jaar bracht een
aldaar gehouden aktie 6,500,— op.
De benodigde grond in Guatemala
werd reeds aangekocht door Stich
ting „Woord en Daad". De inrichting
hoopt men op andere wijze te finan
cieren. Voor de inrichting van een
soortgelijk ziekenhuis in Haiti ont
ving „Woord en Daad" gratis veel
medische instrumenten. Er bestaat
goede hoop, dat men ook voor de in
richting van het ziekenhuis in Guate
mala op meerderen een beroep zal
kunnen doen.
Akties
Voor de bouw van het ziekenhuis is
nu nog een bedrag van 150.000,—
nodig. Men hoopt dat door middel
van akties door de regionale
komité's en door scholen, vereni
gingen en partikulieren bijeen te
krijgen.
Het komité Schouwen-Duiveland
heeft nu het plan opgevat te trachten
geld bijeen te krijgen door middel
van een bijzonder koncert op zater
dagavond 28 april in de Chr. Gerefor
meerde Kerk te Zierikzee, aanvang
19.00 uur; de kerk is geopend vanaf
18.15 uur.
en ook de gemeentelijke en provin
ciale overheden er hun steentje aan
zullen bijdragen in de vorm van reis
beurzen of garantiesubsidies bijvoor
beeld.
Jare.,lange strijd
Hierna ging de voorzitter over tot de
aanbieding van het eerste exemplaar
van het jubileumnummer van Nehal-
lenia, getiteld „Elementen van de cul
tuur in Zeeland" aan burgemeesterTh.
H. de Meester. Deze maakte meteen
van de gelegenheid gebruik te memo
reren, dat de stad Zierikzee en de
Staten van Zeeland in het verleden een
jarenlange strijd hebben gestreden
voor het verkrijgen van die eigen uni
versiteit De strijd werd verloren toen
Leiden het privilege verwierf een uni
versiteit voor Holland en Zeeland te
stichten. Het beschikbare legaat Mog-
ge werd toen derhalve aangewend
voor de omvangrijke restauratie van
het Zierikzeese stadhuis in plaats van
voor de verwezenlijking van de uni
versiteit-wens.
De heer J. A. Heyse, sekretaris van
het Koninklijk Zeeuwsch Genootr
schap der Wetenschappen mocht
eveneens een exemplaar van het ju
bileumnummer in ontvangst nemen.
Hij feliciteerde drs. Kluiver met de
totstandkoming van deze uitgave en
betoonde zijn spijt over het feit, dat
zijn Genootschap nauwelijks finan
cieel daarin had kunnen bijdragen.
Hij wenstte de Werkgroep veel suk-
ses in de toekomst en sprak de hoop
uit, dat het Genootschap dan wel in
staat zal zijn rechtvaardige wensen
van de Werkgroep te honoreren.
Drs. Hol sprak vervolgens over het
hoe en waarom van het opstellen van
het zogenaamde Leemtenplan. Het be
vat een overzicht van de leemten in het
historisch Onderzoek over Zeeland.
Een goede samenvattende geschiede
nis over Zeeland ontbreekt en om daar
ooit toe te komen, dient men te weten
waar do meest in het oog springende
lagunes zitten.„Leemtenplan klinkt
wellicht wat negatief", meende de heer
Hol, maar volgens hem kon ook ge
sproken worden over „Lijst van mo
gelijkheden voor historisch onder
zoek". Het Leemtenplan dient dan ook
de bouwstenen aan te dragen voor een
betere geschiedschrijving over Zee
land. Het is bedoeld voor de leden van
de Werkgroep, maar ook voor ieder-
Het belooft een bijzonder optreden
te worden. Naast het Katwijks Chr.
Mannenkoor onder leiding van de be
kende musicus Sander van Marion,
zullen solistische bijdragen worden
geleverd door Suzanne Pronk (so
praan) en Addie de Jong (organist).
een, die in historisch onderzoek is ge
ïnteresseerd, of er vakmatig mee be
trokken is.
Drs. Hol hoopte, dat het leemtenplan
zal leiden tot een wisselwerking tus
sen de Werkgroep en de leden om zo
doende ook een goed overzicht te krij
gen van de onderzoeken waar de leden
mee bezig zijn en om na verloop van
tijd een bijgestelde versie van het
Leemtenplan te kunnen uitbrengen.
Ook van het Leemtenplan mochten
burgemeester De Meester en de heer
Heyse de eerste exemplaren in ont
vangst nemen.
Vooruitlopend op de stadswande
ling, die voor de middag op het pro
gramma stond, hield streekarchiva/-
ris de heer W. H. Keikes een causerie
over „Zierikzee en haar monumen
ten".
Hoewel in het verleden een veront
rustende hoeveelheid monumentaal
bezit verloren ging, wilde de heer Kei
kes zijn inleiding niet in mineur hou
den. Naar zijn mening bestaat er nog
alle reden voor tevredenheid voor het
geen door menselijk ingrijpen of bloot
toeval bewaard is gebleven. Het
eeuwenlange eiland-isolement heeft
daar naar zijn mening zeker een bij
drage aan geleverd.
In tegenstelling tot hetgeen de En
cyclopedie van Zeeland zegt over de
mogelijkheden voor het bouwen en
restaureren in tijden van welvaart, was
de heer Keikes van oordeel, dat voor
historische panden niets minder ge
vaarlijk is dan welvaart, omdat juist in
die perioden historische waarden vaak
blijken veel minder te gelden.
Storende elementen
Spreker noemde Zierikzee in zijn to
taliteit een monument, waarin storen
de elementen gelukkig schaars zijn.
Over dat laatste sprekend, diende hij
wel de graansilo van 46 meter hoogte
aan de Julianastraat te noemen, „een
onooglijke blikvanger", volgens de
streekarchivaris. Echter diende naar
zijn mening hier toch ook een relati
verende opmerking te worden ge
maakt Het waarde-oordeel blijkt zich
te wijzigen; men kan niet louter uit
gaan van esthetische waarden. „Wie
weet hoe zeldzaam en karakteristiek
dit betonnen bouwsel over 25 jaar
wordt gevonden", aldus de heer Kei
kes.
Het Katwijks Chr. Mannenkoor
„Jubilate" werd in november 1953
opgericht. De bijzondere voorliefde
van dirigent Sander van Marion
heeft ertoe geleid dat hij verschillen
de bewerkingen van barok-muziek
geschikt maakte voor mannenkoor.
Maar ook in genres als opera, musi
cal en operette heeft hij veel thema's
gevonden voor bewerkingen. Het
mannenkoor treedt regelmatig op
voor televisie en radio en is ook een
graag geziene gast in de regio en ver
daarbuiten. Het koor telt ruim 210 le
den en is daarmee verreweg het
grootste mannenkoor van Neder
land. „Jubilate" maakte verschillen
de buitenlandse toernee's met als on
betwiste topper een twintig-daagse
reis naar Canada, Michigan, Ohio,
Washington D.C. enzovoort.
Grammofoonplaten
Naast de grote zomerkoncerten in
de Sporthal te Katwijk worden ook
veel Kerstkoncerten georganiseerd.
Vaak werken grote symphonieor-
kesten mee aan deze koncerten, maar
ook koncerteert het koor vaak met
de Marinierskapel, de Militaire ka
pel en de Luchtmachtkapel.
„Jubilate" maakte een groot aan
tal grammofoonplaten met onder
meer als titel „Al rolt de zee", „Zal
er hier ooit vrede zijn", „Laat ons sa
men scheep gaan" en de laatste ge
maakte plaat draagt de titel „Koren
van Sander van Marion zingen".
De soliste Susanne Pronk studeer
de aan het Koninklijk Concervatori-
um te Den Haag en aan het Swee-
linck Conservatorium in Amster
dam. Zij volgde de opera-opleiding in
Amsterdam en trad op in werken van
Gluck, Mozart, Berlioz en Rossini.
Zij verleende medewerking aan
MannenkoorJubilate" bij de Oude Kerk in Katwijk aan Zee.
ZIERIKZEE - Met de aanbieding van de jubileumuit
gave van Nehalennia getiteld „Elementen van de cultuur
in Zeeland" en met de overhandiging van het eerste
exemplaar van het Leemtenplan ten aanzien van een
samenvattende geschiedenis van Zeeland, werd zater
dagochtend in het Zierikzeese stadhuis extra cachet
gegeven aan de vierde lustrumviering van de Werkgroep
Historie en Archeologie, een onderdeel van het Koninklijk
Zee? wsch Genootschap der Wetenschappen.
Soliste Susanne Pronk
Solist Addie de Jong
ZIERIKZEE - Het komité Schouwen-Duiveland van de
Stichting Reformatorische Hulpaktie „Woord en Daad"
zet zich in voor de aktie ten behoeve van de bouw van
een ziekenhuis in Guatemala. In dit kader zal op zater
dagavond 28 april in de Chr. Gereformeerde Kerk in de
Zevengetijstraat te Zierikzee een koncert plaatsvinden
van het Katwijks Chr. Mannenkoor „Jubilata", onder
auspiciën van „Woord en Daad" Schouwen-Duiveland.
Een ander storend element in het
Zierikzeese silhouet vormde destijds
ook de 56 meter hoge watertoren op
het Bolwerk. „Toen de Duitsers hem
in 1944 opbliezen, heeft niemand er
een traan om gelaten".
Spreker konstateerde, dat de zorg
voor de monumenten in het verleden
niet altijd optimaal was, hetgeen vaak
te wijten was aan het gebrek aan geld.
Het voortbestaan van een monument
hangt vaak aan een zijden draadje en
als sprekend voorbeeld noemde hij in
dit verband de inmiddels door de ge
meente in eigendom verworven molen
„De Haas".
De streekarchivaris wees erop, dat
grote kalamiteiten soms leidden tot
een grootscheepse aanpak voor her
stel der monumentea Zo ook de wa
tersnoodramp in 1953. In dit verband
roemde de heer Keikes de diplomatiek
van voormalig burgemeester Th. Dijck-
meester, die zo lang mogelijk het op
drogen van de geldstroom ten behoeve
van de monumenten in Zeeland wist te
voorkomen.
Spreker liet weten, dat de kennis
van Zierikzee in het zeer vroege ver
leden zeer beperkt is. In dit verband
memoreerde hij de pleidooien van de
heer P. van Beveren destijds ten be
hoeve van bodemonderzoek, omdat
juist archeologische vondsten meer
over dat vroege verleden aan het licht
zouden kunnen brengen. Het zou ech
ter tot de zomer van 1979 duren voor
dat men in Zierikzee tot een opgraving
van enige importantie zou komen: het
archeologisch onderzoek op het plein
rond de Grote of Nieuwe Kerk.
De heer Keikes konstateerde, dat de
stadsbesturen over het algemeen
voorzichtigheid betrachtten met de
haar toevertrouwde stad. Het predi
kaat „Lichtend Voorbeeld Monumen-
tenstad", dat Zierikzee enkele jaren
geleden verwierf, achtte de streekar
chivaris dan ook terecht, hoewel hij
persoonlijk wel enige vraagtekens wil
de zetten bij het beleid betreffende de
snelle afbraak van oude, doch zeer
karakteristieke schoolgebouwen in de
stad.
Een doorn in het oog van de streek
archivaris vormt ook het Havenplein.
Voor iventieve stedebouwkundigen
moet het volgens hem mogelijk zijn
daar iets akseptabels van te maken,
want„erger dan het nu is, kan
het haast niet", aldus de heer Keikes.
een t.v.-opname van „De Tijd" van
Andriesen in het Holland Festival.
Verder is de sopraan regelmatig te
horen in liederenrecitals.
Onderscheidingen
Addie de Jong studeerde aanvan
kelijk orgel bij Jan J. van den Berg
en piano bij Leen 't Hart en vervol
gens aan het Rotterdams Conservato
rium. In 1966 behaalde hij het einddi
ploma orgel „met onderscheiding",
het einddiploma piano met waarde
ring „uitmuntend" en het einddiplo
ma beiaard eveneens „met onder
scheiding" aan de Nederlandse Bei
aardschool. In hetzelfde jaar ontving
hij de wisselprijs voor orgel van het
Rotterdams Conservatorium. De
hoogste onderscheiding, die een orga
nist kan ontvangen, de „prix d'excel-
lence" werd Addie de Jong in 1968
uitgereikt. Op het Internationale
Beiaardconcours te Eindhoven won
hij in hetzelfde jaar de eerste prijs.
Zeven maal heeft hij een improvi
satiewedstrijd gewonnen. Addie de
Jong is thans cantor-organist van de
Goede Herderkerk te Rotterdam,
stadsbeiaardier van Rotterdam,
Schiedam, Vlaardingen en Voorscho
ten en dirigent van verschillende ko
ren. Hij geeft veel koncerten in
binnen- en buitenland. Regelmatig
werkt hij mee aan radio-, televisie-
en grammofoonplaatopnamen.
Tijdens het koncert zaterdagavond
28 april in Zierikzee zal een medita
tie worden verzorgd door ds. B. de
Graaf, het appèlwoord zal worden
gesproken door de heer I. 't Lam.
Het programma (tevens toegangs
bewijs) is vanaf maandag 16 april in
voorverkoop verkrijgbaar bij: fam.
P. Pieper, Molenweg 19, Oosterland;
mevrouw Schot Mikromarkt, Brui-
nisse; fam. J. Goudzwaard,
Noordstraat, Haamstede, fam. H. ten
Hove, bakkerij Nieuwerkerk; fam.
C. Goudzwaard, Meelstraat 24, Zie
rikzee. Bij laatst genoemd adres kun
nen de kaarten ook telefonisch wor
den besteld, onder nummer: (01110)-
2491.
Toegangsbewijzen zullen ook ver
krijgbaar zijn 's avonds bij de Chr.
Gereformeerde Kerk voorafgaand
aan het koncert.
