„Pelverbod voor partikulieren betekent
einde van Nederlandse garnalenhandel"
De garnalen-kwestie
van dag tot dag
BOUWVERGUNNING VOOR
OOSTERSCHELDEWERKEN KAN
VEERE MILJOENEN OPLEVEREN
streeknienws
Garnaalhandelaar F. Jansen uit Brouwershaven:
Ook Wester schouwen kan claimen
4
BROUWERSHAVEN - „Als dkt waar is, nou dan weet
ik het helemaal niet meer!" Dit is de reaktie van de heer
F. Jansen uit Brouwershaven, eigenaar van een garna-
lenhandel, op het kabinetsbesluit van vrijdag dat de gar-
nalenpellerij in partikuliere woningen per 1 mei van dit
jaar definitief verboden gaat worden. „Ik voorzie een
katastrofe, dat het einde van de garnalenhandel in
houdt", aldus de heer Jansen. Het besluit viel volgens
Jansen, zonder overleg met de VeBeGa (de verenigde
garnalenhandelaars) of het Produktschap van Vis en
Visprodukten. Wel werd overleg gepleegd over het in
voerverbod van garnalen, met uitzondering van de Hol
landse garnaal, binnen de E.E.G.
Het kabinetsbesluit, dat de pellerij
verbiedt, houdt ook in dat er geen
ontheffingen meer zullen worden af
gegeven. Het streven is er op gericht
om garnalen te laten pellen in enkele
goed uitgeruste centra waar een doel
treffende kontrole mogelijk is.
In het bedrijf van de heer Jansen in
Brouwershaven staan zes pelmachi-
nes, die per uur ongeveer twintig kg
garnalen kunnen pellen. Verder
maak(te) Jansen gebruik van huis
pellers in Oost-Groningen, waar de
garnalen worden aangevoerd. Dit
spaart onnodige transportkosten uit.
In Brouwershaven wordt al sinds ja
ren niet meer door partikulieren ge
peld. Voor deze gemeente is het ver
bod ten aanzien van wèrkgelegen-
heid dus niet van belang, maar wel
voor de naar schatting vijf a zesdui
zend pellers die Nederland telt. Veel
pellers wonen in Stellendam en om
geving: Ouddorp, Goedereede en Me
lissant.
Onmogelijk
Een centrum van garnalenpellers
waarvan het kabinet spreekt is naar
het oordeel van de heer Jansen onmo
gelijk. „In een centrum pellen bete
kent een héél andere manier van wer
ken. De thuispellers kunnen hun tijd
bijvoorbeeld zelf indelen en worden
per kilo betaald. In een bedrijf, zoals,
het ministerie nu lanceert, zullen
mensen in vaste dienst moeten gaan
pellen, en per uur of per week moe
ten worden uitbetaald."
,,Ten eerste zullen de huispellers
niet genegen zijnom in een bedrijf te
gaan werken en ten tweede worden
op deze manier de garnalen zo duur,
dat ze niet meer te betalen zullen
zijn. Daarbij komt nog eens dat een
centrum nooit zo flexibel op vraag en
aanbod kan inspringen als de
huispellers dat kunnen. Neem nu de
afgelopen week. Vrijdag pas werden
de eerste garnalen aangevoerd. Hoe
moet dat dan in zo'n centrum? Moet
dat de rest van de week dan maar
leegstaan?"
Gar nalenbesluit
De ministerraad is akkoord gegaan
met de ontwerp-algemene maatregel
van bestuur, krachtens de Warenwet
die regels stelt om een goede bakteri-
ologische kwaliteit van de garnalen
te kunnen waarborgen. Het gebeurde
op initiatief van staatssekretaris
Van der Reijden (W.V.C.) en met in
stemming van diens kollega's van
landbouw en visserij en van ekono-
mische zaken. Het „garnalenbesluit"
is volgens de bewindslieden noodza
kelijk geworden doordat de afgelo
pen weken veertien mensen overle
den na het eten van besmette garna
len, terwijl ongeveer honderd perso
nen dysentrie kregen. Waar de
besmette garnalen vandaan komen is
nog niet zeker. Tot dusver wijzen de
gegevens in de richting van Zuid-
Oost-Azië.
De heer Jansen hierover: „Het is
nog helemaal niet bekend, of die
besmetting via garnalen is overge
bracht. Het vermoeden bestaat, ja.
Maar dat is nog geen reden om zó te
werk te gaanEr is bijvoorbeeld een
gezin in Sneek, dat ook dysentrie
heeft. De laatste twaalf jaar heeft
men geen garnaal aangeraakt. Ik zou
weieens willen weten hoe dat dan
kan".
„Overigens heeft de importeur
waarnaar de beschuldigende vinger
wordt uitgestoken, in die periode
(omstreeks Kerstmis, red.) ongeveer
twintig ton garnalen verkocht. Stel
nu eens, wat nog steeds bewezen
moet worden en voor mij staat het
helemóól niet vast, stél nu eens dat
de besmetting via deze partij zou zijn
gegaan. Dan kan het hoogstens over
één of twee pakjes gaan. Je zou dan
van een ongelukje kunnen en moeten
spreken, zoals er zoveel ongelukjes
gebeuren en kunnen gebeuren. Kijk
maar naar de affaire Iglo."
Kopersstaking
„Maar wat nu zo erg is, zelfs ka-
tastrofaal: de Hollandse garnaal, die
niets, maar dan ook niéts met de hele
zaak van doen heeft, gaat ook mee
naar de afgrond. Zelfs rauwe garna
len uit Senegal, die direkt worden
diepgevroren en waarmee dus nooit
iets kón gebeuren, die garnalen wor
den ook niet meer verkocht. Het gaat
zelfs nóg verder: mosselen, oesters en
vis in het algemeen, èlles krijgt een
tik mee van een vaag vermoeden.
Wat de garnalen betreft, Hollandse
of buitelandse: er is op het ogenblik
een volledige kopersstaking".
Als we over de aangerichte schade
spreken moeten we volgens de heer
Jansen nu al denken in vele miljoe
nen guldens, nog afgezien van het ge
schonden vertrouwen in de garnaal.
Een topweek bijvoorbeeld geeft een
verkoop van ongeveer 100 ton garna
len te zien, nu nul komma nul.
Zelfs het buitenland is geschrok
ken van de alarmerende berichtge
ving uit Nederland, landen als Duits
land en Frankrijk, toch goede afne
mers van de Hollandse garnaal, moe
ten er niets van hebben. Alle handel
ligt stil, inklusief die van de Neder
landse garnaal. Overigens worden de
meeste garnalen uit Nederland (99
geëxporteerd.
Vertrouwen
Het kabinet meldt nog, dat de
maatregel er op gericht is, om een
nauwkeurige kontrole van ingevoer
de garnalen mogelijk te maken. Uit
gangspunt is, dat de behandeling in
het land van herkomst in alle stadia
hygiënisch moet zijn overeenkomstig
de daaraan gestelde normen. Op
grond van internationale handelspo
litieke overwegingen zullen voor de
Nederlandse garnalen dezelfde re
gels gelden. Het kabinet zegt voorts
te hopen, dat hiermee het vertrou
wen in de Nederlandse garnaal
wordt hersteld.
Publiciteit
Hoe ziet de heer Jansen dat ver
trouwen te herwinnen? „Dat hangt
er helemaal vanaf hoe de media met
dit probleem omspringen. Naar mijn
smaak is de publiciteit de afgelopen
tijd veel té negatief geweest. Alles
wordt over één kam geschoren. En
als het ministerie nu zo gaat begin
nen De beperkende ge- en verbo
den zouden volgens afspraak niet
gaan gelden voor de met de hele zaak
niets uitstaande hebbende Neder
landse garnaal. En dan met het parti
kuliere pelverbod het vertrouwen
herstellen?"
De VeBeGa zal zich nader beraden
om de voor het besluit verantwoor
delijke bewindslieden van repliek te
dienen. De garnalenhandelaren leg
gen zich niet zonder meer neer bij het
ministeriële besluit, dat niet alleen
de garnalenhandelaren en de huispel
lers treft, maar ook de ongeveer hon
derd vaartuigen die zich uitsluitend
met garnalen vissen bezighouden,
aan de kant houden. Met de ongeveer
zestig vaartuigen die af en toe eens
op garnalen vissen, komt de werkge
legenheid van vijfhonderd man in ge
vaar.
Jansen: „Juist de laatste jaren heb
ben de garnalenvissers enorm veel
geïnvesteerd in de vloot. Deze vissers
kunnen niet omschakelen, nee, die
komen stil te liggen, eventueel in af
wachting van betere tijden. Maar de
vraag is nu maar: wat doen de ban
ken in die tijd? Willen die zolang op
hun geld wachten? Zo niet, dan is de
hele garnalenvloot ten dode opge
schreven".
Bij verdienste
De financiële welstand van de
huispellers komt volgens Jansen
eveneens in gevaar. Je kan hier niet
zomaar spreken van een „bijver
dienste". Jansen: „In de meeste ge
vallen bepaalt een extra-inkomen
van zo'n vijfduizend gulden per jaar
net de welstand van een gezin. Het
wegvallen van dit geld betekent een
inleveren van 20 tot 30 In vergelij
king met deze mensen is die drie pro
cent van de ambtenaren maar een
schijntje
Perspektief
Ten aanzien van het eigen bedrijf:
hier staan de banen van elf man op
het spel. Opruimen, schoonmaken en
schilderen zijn misschien wel nuttige
dingen voor even, maar de heer Jan
sen zegt dat het volkomen afhanke
lijk van de toekomstige ontwikkelin
gen en het perspektief voor de gar
naal zal afhangen, hoelang er in
Brouwershaven niet gewerkt zal
worden. Geen perspektief betekent
het einde van de garnalenhandel in
Brouwershaven.
En zijn machines dan? Kunnen die
geen uitkomst bieden? Jansen: „Met
deze zes machines waarmee we al
veel ervaring hebben, kunnen we
uiteraard niet het bedrijf in stand
houden. Ook al, omdat de garnalen
veel te duur worden zoals ik al op
merkte. Daarvoor in de plaats zou
den grote machines moeten komen,
maar met de ontwikkeling daarvan
is minstens een jaar gemoeid. Het is
nog maar de vraag of er over een jaar
a. überhaupt nog een garnalenhandel
over is in Nederland, en b. of deze zo
kapitaalkrachtig is om een investe
ring van twintig miljoen in deze ma
chines te kunnen bekostigen".
Geen paniek
Hoe moet het dan? Jansen: „Men
sen die altijd garnalen gegeten heb
ben en die ook altijd lekker vonden,
die mensen moeten gewoon weer gar
nalen gaan kopen. Zéker met de Ne
derlandse garnalen is niets aan de
hand, en de buitenlandse zou ik maar
even met rust laten tot het onderzoek
bewijzen heeft aangedragen. We zou
den moeten ophouden om paniek te
zaaien over een bedrijfstak die dat
zeker niet verdient. In de honderd
jaar van het bestaan van dit familie
bedrijf is er nog nooit iets fout ge
gaan, óók geen „ongelukjes", aldus
tot slot de heer F. Jansen, die het in
tegenstelling met de verwachting,
bijzónder druk heeft, al was het al
leen maar met journalisten tewoord
staan
Ook de garnalenvisserij wordt bedreigd. De honderdzestig vaartuigen van de Nederlandse garnalenvloot bieden werk
aan 500 man.
DEN HAAG - Staatssekretaris Van der Reijden (volksgezondheid) heeft in
zijn maandag aan de Tweede kamer aangeboden garnalennota een uitgebreid
verslag van dag tot dag over de garnalen-kwestie gegeven. Het overzicht ziet er
als volgt uit
Maandag 2 januari
De Tolsteeg informeert de GGD
Utrecht over een explosie van een
voedselinfektie, 19 zieken van wie er 2
waren overleden. De GGD informeert
op zijn beurt de Keuringsdienst van
Waren in Utrecht
Dinsdag 3 januari
GGD Utrecht brengt Rijksinstituut
voor de Volksgezondheid en Milieu
hygiëne (RIVM) op de hoogte. De ziek
temeldingen uit het tehuis lijken op
zichzelf te staan, wat vaker voorkomt
Meldingen over bedorven banketsta
ven leiden het onderzoek in eerste
instantie in die richting.
Donderdag 5 januari
RIVM onderzoekt 11 monsters van
uitwerpselea
Maandag 9 januari
Uit onderzoeken blijkt dat in de uit
werpselen van vier patiënten de Shi
gella-bacil voorkomt Kerstmenu wordt
bekeken: garnalencocktail op eerste
kerstdag Nog een drie meldingen van
de Shigella in de regio Utrecht in twee
gevallen sprake van garnalen. Keu
ringsdienst van waren in Utrecht heeft
garnalen getraceerd tot bij de groot
handel in Volendam.
Dinsdag 10 januari
De hoofdinspekteur van het Staats
toezicht op de Volksgezondheid wordt
op de hoogte gebracht Inmiddels vijf
tig ziektemeldingen, vijf dodea Nieu
we gevallen van garnalenkonsumptie
(en ziekteverschijnselen) worden ge
meld. Dit houdt nog twee dagen aan.
Donderdag 12 januari
Onderzoek naar garnalen en zieken
gaat met behulp van regionale genees
kundige inspekteurs door. Gewezen
wordt op Shigella-bacil als mogelijke
bron. Garnalen als besmettingsbron
nog niet afdoende bewezen: artsen.
ziekenhuizen en specialisten worden
nog niet benaderd. „Geen ongerust
heid op grote schaal scheppen".
Vrjjdag 13 januari
GGD Gouda meldt drie gevallen.
Vastgestelde konsumptiedata in alle
gevallen: tussen 21 en 27 december.
Inspekteur Volksgezondheid acht met
het oog op het feit dat de garnalen
ontdooid waren verkocht de kans dat
er op 11 januari nog besmette garnalen
in de handel zijn zeer klein.
Zaterdag 14 januari
Melding van een geval waarbij de
garnalen na 31_ december waren ver
kocht Inspekteur trekt konklusie dat
er kans is op nieuwe Shigella-epede-
mie. Waarschuwing aan publiek nu
noodzakelijk. Eerste persbericht aan
ANP gaat uit Aktiecentrum op minis
terie wordt ingericht EG-partners
worden ingelicht
Zondag 15 januari
Beleidsoverleg met onder anderen
vertegenwoordigers ministeries van
volksgezondheid en landbouw en vis
serij, Produktschap voor Vis en Vis-
produktea Besluit tijdelijk beperken
de maatregelen te treffen ten aanzien
van garnalen die zijn bewerkt of ver
werkt buiten de EG. Ministeriële ver
tegenwoordigers denken aan besluit
met wettelijk en langer karakter.
Maandag 16 januari
Staatssekretaris Van der Reijden
deelt Produktschap mee, dat overheid
met betrekking tot het besluit geen
financiële verantwoordelijkheid kan
dragen. Tussentijdse balans: inmid
dels honderd ziektemeldingen en 13
sterfgevallen. Tweede persbericht
gaat uit Advies aan artsen, ziekenhui
zen en specialisten gaat uit
Dinsdag 17 januari
Openbaar ministerie Utrecht kon
digt onderzoek aan. Veertiende sterf
geval wordt bekend
Woensdag 18 januari
Ambtelijk overleg Van der Reijden
metPloeg(landbouw) en VanZeil(eko
nomische zaken).
Donderdag 19 januari
Maatregel op grond van Warenwet
wordt voorbereid Onder andere Keu
ringsdienst van Waren stelt onderzoek
in bij Crevettes in Volendam.
Vrijdag 20 januari
Ministerraad bespreekt ontwerp
maatregel en aanvaardt dit in principe.
VEERE - Het rijk moet wel degelijk bij de gemeenten
op wier grondgebied de Oosterscheldewerken worden
gebouwd een bouwvergunning aanvragen. Dat blijkt
volgens burgemeester Van Montfrans van Veere uit de
overwegingen in een uitspraak van de Raad van State.
Zij zei dit maandagmiddag op een persconferentie. De
minister van Verkeer en Waterstaat had destijds aange
nomen dat de Deltawet andere regelingen, zoals de wo-
ningbouwwet, automatisch buiten werking stelde. Dat
blijkt niet het geval, aldus mevrouw Van Montfrans.
OOSTERLAND
Opbrengst kollekte
De kollekte voor Kinderzorg heeft
in het vierde kwartaal van 1983 in
Oosterland een bedrag opgeleverd
van 348,10. De kollektanten waren
Corine Dane, Annelies v. d. Nieu-
wendijk, Neeltje Goudzwaard, An
nie de Jonge en Carina Capelle. De
gevers geefsters en kollektanten
worden hartelijk dank gezegd door
de leidsters van de kollekte, mevr. J.
v. d. Werf-Steenpoorte.
BRUINISSE
Winkel van Sinkel
gesloten
De begin april vorig jaar geopende
Winkel van Sinkel van Bert Oosten
is dicht. Hoewel het huurkontrakt
tussen de heer Oosten en de eigenaar
van het pand, de heer J. F. C. Dclf-
gaauw nog tot 1 februari liep, zijn de
etalages reeds leeggehaald. Er zat
voor de familie Oosten geen
bestaansmogelijkheid in de winkel.
Na de fietsenzaak in de Nieuwstraat
die een blauwe maandag geopend is
geweest is dit de tweede zaak die
kort na de opening moet afhaken.
Wel zijn er momenteel twee zaken in
De Raad van State bepaalde afge
lopen vrijdag dat het dreigement van
Veere de werken aan de pijlerdam -
het belangrijkste onderdeel van die
werken - onder politiedwang stop te
laten zetten als er geen bouwvergun
ning zou worden aangevraagd, one
venredig zwaar te vinden. Dit druk
middel is dan ook door het kollege
afgewezen.
onderhandeling die mogelijk een cu
linaire bestemming krijgen.
Inbraak Aquadelta
Naar eerst nu bekend werd is waar
schijnlijk in het weekeinde in een zo
merhuisje op Aquadelta ingebroken.
De voordeur van het huisje werd ge
forceerd. Omdat de eigenaar, familie
H. uit Heldenpanningen (Limb.) nog
niet aanwezig was. kon niet worden
vastgesteld óf en zo ja wat er vermist
wordt.
Onderzoek
De Stichting Centraal Bureau voor
Keuringen op Medisch-Hygiënisch
Gebied (C.B.V.K.) organiseert in de
gemeente Bruinisse weer een bevol
kingsonderzoek op baarmoederhals
kanker, op vrijdag 16 maart. Dege
nen die voor dit onderzoek in aan
merking komen gelieve deze datum
vrij te houden in het belang van het
onderzoek
Het gemeentebestuur is niettemin
opgelucht nu bestudering van de
overwegingen in ieder geval heeft
uitgewezen dat een bouwvergunning
moet worden aangevraagd bij de be
trokken gemeenten voor de Ooster
scheldewerken.
Toeristische
ontwikkelingen
„Het gaat niet zozeer om het geld
dat we met het geven van de bouw-
vergunhing binnen halen, maar wel
om het principe", aldus Van Mont
frans. „In de toekomst komen in dit
gebied namelijk grootschalige toe
ristische ontwikkelingen op gang.
Daar willen wij in mee kunnen
beslissen".
Het afgeven van de bouwvergun
ning kan Veere vele miljoenen gul
dens opleveren. Voor de minister van
Verkeer en Waterstaat is de uit
spraak minder gunstig, omdat naar
verwachting ook andere betrokken
gemeenten in Zeeland, zoals de ge
meente Westerschouwen, claims op
tafel zullen leggen.
De gemeente Veere begeleidt de
Oosterscheldewerken al sinds twee
jaar, alsof er een bouwvergunning
was afgegeven, aldus burgemeester
Van Montfrans. Dit in afwachting
van de uitspraak van de Raad van
State. Mevrouw van Montfrans ver
wacht, dat de minister zich zal con
formeren aan de uitspraak van de
Raad van State en zeer binnenkort
een bouwvergunning voor de pijler-
dam zal aanvragen bij de gemeente
Veere.
ZIERIKZEE
In memoriam
Daniël van den Doel
ZIERIKZEE - Maandag 23 januari
is op vijftigjarige leeftijd onver
wacht overleden Daniël van den
Doel, die in 1977 met zijn gezin uit
Zierikzee naar Noord wijk vertrok.
Daan van den Doel dreef jarenlang
een manufacturenwinkel aan de
Visstraat, die hij van zijn vader had
overgenomen.
Zijn hart ging echter uit naar de ge
zondheidszorg, hetgeen blijkt uit de
aktiviteiten die hij op dat terrein
ontplooide. Hij was sekretaris van
het bestuur van het Rode Kruis Zie
kenhuis, was bestuurslid van de Af
deling Zierikzee van het Rode Kruis
waarvan hij tevens het colonnewcrk
coördineerde en hij was coördinator
van de bloedtransfusiedienst en be
heerder van de bloedbank.
Tevens was de heer Van den Doel
sekretaris van de Zierikzeesche On
dernemers Centrale en bestuurslid
van de VVV waarvoor hij een tijd
lang kantoor aan huis in de Visstraat
runde.
In 1977 maakte hij van zijn hobby
zijn werk, toen hij benoemd werd tot
coördinerend hoofd van de verple
ging bij de Van den Berghstichting in
Noordwijk, een inrichting voor
geestelijk gehandicapte kinderen.
De heer Van den Doel nam daarom
eind 1976 afscheid van de Zicrikzeese
gemeenteraad, waarvan hij sinds
1970 deel uitmaakte, eerst als verte
genwoordiger van de A.R., later na
mens het C.D.A.
De begrafenis is bepaald op vrijdag
27 januari om 12.00 uur op dc algeme
ne begraafplaats te Noordwijk, voor
afgegaan door een dienst van Woord
en Gebed in de Gereformeerde Kerk
aldaar.