Stormvloedkering een soort tussenoplossing:
beveiliging van Zeeland en goed voor milieu
12
bouw van twaalf verdiepingen. De
serie pijlers in de bouwdokken geeft
een ongewone vertekening te zien
van de Zeeuwse horizon. In deze fase
zijn de pijlers nog hol van binnen, zo
dat men er nog doorheen kan lopen.
Wanneer ze eenmaal in de Ooster-
schelde staan worden ze opgevuld
met zand om het gewicht te vergro
ten. Het onderzoek is het Waterloop
kundig laboratorium in de Noor
doostpolder fungeert als de
grondslag voor het hele werk.
Hier blijkt onder andere, dat het
alleen maar kompakter maken van
de bodem niet voldoende is om de pij
lers hun stevige basis te geven. De
hoge stroomsnelheden veranderen
het patroon van de bodem te snel.
Daarom is er op Neeltje Jans een fa
briek gebouwd waar funderingsmat-,
ten gemaakt kunnen worden. Deze
matten dienen uiteindelijk als basis
als een stevig vloerkleed onder de
pijlers. Volgens de modernste metho
den worden de matten samengesteld
uit zand en grint. Ze hebben een dik
te van 36 centimeter. De bodem kan
volledig worden afgedekt, omdat de
matten wel water, maar geen zand
doorlaten. Er worden grote klossen
gebouwd om de matten te kunnen
oprollen. De oppervlakte van zo'n
funderingsmat komt overeen met de
grootte van een voetbalveld. Voor
het afrollen is een nieuw soort vaar
tuig ontwikkeld: de Cardium.
Doorbaggeren
Een klein rupsvoertuigje - de Portu-
nus - dient om te kontroleren of d
matten goed vlak liggen. Er zijn zes
videokamera's aan boord van het or -
bemande voertuig. Hiermee worden
eventuele gebreken aan de mat ih
beeld gebracht.
Het gaat hierbij vooral om het sig
naleren van hobbels en scheuren. De
beelden worden op zes monitoren be
keken. Naast dit voertuig zijn er toch
steeds vijftig duikers voorhanden
om eventueel te kunnen worden inge
zet bij inspektiewerkzaamheden.
Zijn er te veel hobbeld in de mat, dan
wordt een korrektiemat aange
bracht, die uit betonnen blokkein
bestaat. Op Neeltje Jans is men in
middels zover, dat het eerste gedeel
te van de bouwput onder water kah
worden gezet. Op feestelijke wijze
wordt het teken voor onderwater zet
ten gegeven. Na drie weken kan de
doorgang naar open water worden
doorgebaggerd.
Het hele onderstuk van de pijlers is
nu onder water verdwenen. Om dó
betonnen kolossen te kunnen veri
plaatsen is een speciaal hefschip ont
wikkeld, de Ostrea. Dit logge schip
heeft twee hefportalen met elk tweel
klauwen, die de pijlers beetpakken.'
De pijler wordt door de U-vorm van
het schip helemaal omsloten. Het
schip vaart als het ware om de pijler
heen, waarna het gevaarte vier meter
wordt opgetild. De Ostrea gaat met
zijn vracht naar de plaats van waar
de pijler moet komen te staan, een
reis van drie etmalen, omdat er een
flinke omweg moet worden gemaakt,
doordat er ondiepe stukken zijn.
Door de zware last heeft de Ostrea
een enorme diepgang gekregen.
Afmeerponton
Pijlerbuffers houden de kolos tij
dens het transport op zijn plaats. Het
te hijsen gewicht wordt met 8000 ton
verminderd door de opwaartse druk
van het water. Hiermee is bij het
bouwen van de Ostrea rekening ge
houden.
Op de plaats waar de pijler moet
worden geplaatst wacht reeds de ver
ankerde afmeerponton Macoma. De
Ostrea meert hier tegen af. Deze
oplossing betekent een flinke tijd
winst, want nauwkeurige veranke
ring is een tijdrovende bezigheid. De
afgelopen nacht werd deze handeling
voor het eerst met sukscs verricht. In
november 1984 moet de 66c en laatste
pijler geplaatst worden, waarna in
1986 de Stormvloedkering een feit
zal zijn. Als er niets meer fout gaat.
Hiernaast het kolossale gevaarte de
Mytilus, die gebruikt wordt voor het
kompakter maken van de bodem on
der de pijlers.
Uniek bouwwerk
Neeltje Jans is eigenlijk een soort
industrieterrein in de Oosterschelde.
Hier worden veel onderdelen tevoren
in elkaar gezet, buiten de invloeden
van de open zee, maar ook op andere
Het principe van de Stormvlpedke-
ring is het plaatsen van 66 betonnen
pijlers in het water. Daartussen ko
men grote stalen schuiven te hangen.
Bij zeer hoge waterstanden, zware
stormen, maar ook bij naderende
olievlekken kunnen de schuiven
worden neergelaten. De kosten van
,deze pijlerdam werden in 1976 ge
raamd op drie miljard gulden. Begin
punt van het omvangrijke werk was
het aanleggen van een werkeiland,
Neéltje Jans. Dit eiland geldt als ba
sis van de werkzaamheden. Om dit
eiland bereikbaar te maken werd een
stalen brug gebouwd. Deze drie kilo
meter lange brug is een van de
langste van Europa, maar ze heeft
een tijdelijke funktie, want na vol
tooiing van de Stormvloedkering
verdwijnt het gevaarte weer.
stevig'genoeg om de zware pijlers te
dragen. Daarvoor blijkt de struktuur
van het'^and te korrelig. Vanaf een
keten van schepen, maar ook met be
hulp van een duikerklok worden
grondmonsters genomen op dertig
meter' diepte.
Naar aanleiding, van deze onder
zoeken besluiten ingenieurs van
Rijkswaterstaat, dat de bodem stevi
ger moet worden gemaakt om ver
zakken van de pijlers te yoorkomen.
Voor het kompakter maken van de
bodem is het vaartuig de Mytilus ont
wikkeld. Dit .gevaarte van zo'n vijf
tig meter hoogte heeft vier grote tril-
naalden, die vijftien meter diep in de
bodem worden neergelaten. Door de
trillende beweging worden de zand
korrels dichter op elkaar gepakt. De
draagkracht van de bodem wordt op
deze manier verdubbeld. Dit zoge-
noemde verdichten wordt heel se-
kuur, meter voor meter afgewerkt.
Bij Neeltje Jbns 'is inmiddels een
groot bouwdok aangelegd. De'bódem
yan dit dpk, eigenl.ijk is het een soort
polder, ligt vijftien meter onder de
zeespiegel. Hier züllen de 66 pijlers
gebouwd worden, die later hun
plaats in de Obsterscheldemonding
■krijgen..
Grondslag
Omdat aan dit ongewone werk ho
ge eisen Worden gesteld krijgt het
personeel eén extra opleiding.' De
mensen, die aan' de bouw van de
Stormvloedkering mewerken komen
van verschillende aannemersbedrij
ven.
Ze worden voor dit doel verenigd
iri een 'kómbinatie Dosbouw ge-
naariid. Dag en nacht wordt, aan de
konstruktie .van de pijlers gewerkt.
De basis van zo'n'pijler is vijftig me
ter lang, de hoogte - veertig meter - is
gelijk aan de hoogte van een flatge
Links boven een blik op het bouw
dok op Neeltje Jans met daarin een
aantal gereedstaande pijlers, die
mettertijd op hun plaats gepet zullen
worden.
Reehts'boven een beeld van de aan el
kaar gekoppelde vaartuigen Macoma
(afmeerponton) en Ostrea (hefschip).
Hierboven prijkt de Ostrea in zijn
volle glorie bij het vallen van de
avond.
BURGHSLUIS - Door de eeuwen heen kende Nederland grote en kleine overstro
mingen. Het is een voortdurende strijd met het water. De watersnoodramp van 1953
vormt de direkte aanleiding voor het Deltaplan. Nieuwe rampen moeten immers voor
komen worden. Zware dammen in de zeearm moeten een eind maken aan de onveilig-
heid. Door afsluiting zullen de te lage dijken huiten het bereik van de zee komen. De
Oosterscheldemonding, de breedste en de diepste van deze zeearmen, wordt als laatste
aangepakt. De afsluiting begint met de aanleg van een kabelbaan. Van daaruit wor
den betonblokken in het water gestort. Maar de vissers zien met die rigoreuze afslui
ting éen rijk viswater verloren gaan. Oosterschelde open, of... Oosterschelde dicht? Er
komt een hevige diskussie op gang. Milieubeschermers wijzen op het unieke getijmi
lieu van dit gebied, een gebied met slikken en schorren, dat door afsluiting bedreigd
wordt. Die-afsluiting zou ook de ondergang betekenen van de oester- en mosselteelt,
waarin honderden Zeeuwen werk vinden. Die teelt kan niet zonder het zoute stromen-,
de water, Tenslotte is de Oosterschelde ook nog een broedplaats voor vele duizenden
vogels. In de diskussie speelt evenwel ook het recht op veiligheid een zeer belangrijke,
zo niet de belangrijkste rol. Onder druk van de milieugroepen besluit de regering tot
de aanleg van een stormvloedkering, een soort van tussenoplossing. De toenmalige
Minister van Verkeer en Waterstaat Drs. T. Westerterp stelde: „De stand van de stu
dies wijst er toch wel op, dat die pijlerdam, dus de Jialf open dam in de Oosterschelde
gebouwd kan worden, uiterlijk in 1985, dat hij ook standzeker zal zijn en dat we - zij
het met een hele kleine overschrijding - dat toch kunnen dóen binnen de middelen, die
beschikbaar zijn. Wat mij betreft, en dat verheugt me wél, zou het de pijlerdam kun
nen worden, waardoor zowel kan worden voldaan aan de veiligheid vpor Zeeland en
West-Brabant, maar dat ook het milieu zo goed mogelijk gehandhaafd kan worden in
de prachtige Oosterschelde".
BIJ DE FOTO'S:
plaatsen is aktiviteit. Bij diverse
werven lopen vreemdsoortige vaar-
tüigen van stapel.
Omdat er een bouwwerk moet wor
den uitgevoerd, dat uniek is in zijn
soort is er veel onderzoek" nodig. De
bodemgesteldheid is uiterst belang
rijk. De Oosterscheldebodem bestaat
uit zand, maar die zandbodem is niet
7
I
