„Kartelvorming binnen kleine kring
van belanghebbenden bij oesterteelt"
Van den Aarsen: Maak van Neeltje
Jans rekreatief paradepaard
Mosselexport
loopt goed
Wethouder en beroepsvisser H. Schot uit Bruinisse
over de oesterteelt op het Grevelingenmeer
H. Schot:Laat de exporteur handel drijven en de vissers vissol
BRUINISSE - „Het heeft er erg veel van weg dat er
aan kartelvorming wordt gedaan binnen een hele kleine
kring van belanghebbenden, wanneer het gaat over de
oesterteelt op het Grevelingenmeer; bovendien schijnt
het rijk daaraan volop mee te werken. Ik noem dat een
uiterst kwalijke zaak, die niet is goed te praten." Aan
het woord is de heer H. Schot, lid van de Vereniging van
Beroepsvissers en wethouder van de gemeente Bruinis
se. We spraken met hem over de mogelijkheden en moei
lijkheden ten aanzien van de realisatie van een proef
met betrekking tot de invoering van de zogenaamde
hangkultuur in het Grevelingenmeer, een mogelijkheid
om een stuk werkgelegenheid te scheppen op het gebied
van de oesterteelt. De heer Schot maakt er beslist geen
geheim van dat hij de Vereniging van Oester-Exporteurs
(Vervoex) te Yerseke er sterk van verdenkt, dat zij op al
le mogelijke (en onmogelijke) manieren probeert te voor
komen dat er meer belanghebbenden betrokken worden
bij de verwerving van oesterbroed en de teelt van
oesters in het Grevelingenmeer.
Zoals bekend heeft het kollege van
B. en W. van de gemeente Bruinisse
een aantal maanden geleden het plan
gelanceerd om met behulp van een
zogenaamde hangkultuur oester-
broed in de Grevelingen op te kwe
ken tot volwaardige oesters. Volgens
het kollege zou op deze wijze werk
kunnen worden gekreëerd voor een
aantal jonge vissers uit Bruinisse en
Ouddorp, dat zich na enkele jaren
volledig zelfstandig financieel kan
bedruipen en een goed stuk struktu-
rele werkgelegenheid kan scheppen.
Het plan werd ingediend bij die in
stanties, welke daarover hun oordeel
moeten geven en waarvan tot op he
den nog geen enkel officieel ant
woord is gekomen.
Schande
Hoewel er officieel nóg door geen
enkele instantie is gereageerd op de
ingediende plannen, kon er wel langs
informele weg een mening worden
genoteerd. Wethouder Schot: „Enige
tijd geleden kon men in een regionaal
ochtendblad lezen dat de Kamer van
Oesters in de
Grevelingen
BRUINISSE - Op ongeveer een
derde deel van het elfduizend hek-
tare grote Grevelingenmeer ko
men winterharde Zeeuwse oesters
voor; hun aantal wordt geschat op
76 tot 109 miljoen in het wild. De
ze berekeningen werden gemaakt
door de heren Dijkema en Bol van
het Rivo en gepubliceerd in het
voorlichtingsblad voor de Neder
landse visserij.
Deze miljoenen oesters zijn niet
allemaal opvisbaar, maar de ou
dere exemplaren kunnen wel voor
uitbreiding van het oesterbestand
zorgen. En dat hebben hun moe
ders, in de jaren 1964 tot 1975, dan
ook in alle stilte gedaan. Om
streeks het laatstgenoemde jaar
werden de oesters in de Grevelin
gen ontdekt en begon men er op te
vissen.
Voor de broedval van het jaar
1981 een heel bijzonder jaar. Toen
zorgden de moedcroesters voor
een toename van 75 tot 100% van
het oesterbestand. Ook in het jaar
1983 verwacht men een flinke toe
name; het aantal aanwezige
oestcrlarven op dit moment wet
tigt die verwachtingen.
Koophandel voor Midden- en Noord-
Zeeland geen brood zag in het inge
diende plan van het Bruse kollege.
Achteraf is gebleken dat dat de per
soonlijke mening was van één van de
bestuursleden van de Kamervan
Koophandel, de heer P. K. Verwijs.
Deze man is toevallig ook lid vain de
Vervoex. We hebben inmiddels' van
het bestuur van de Kamer van Koop
handel een schrijven ontvangen,
waarin het bestuur laat weten dat zij
het betreurt dat de heer Verwijs der
gelijke uitlatingen heeft gedaan. De
Kamer van Koophandel heeftnog
geen enkele uitspraak in dezen ge
daan. De visserij-deskundigé van de
Kamer moet de zaak eerst nog gron
dig in onderzoek nemen en rapporta
ge plegen. Daarna zal het bestuur
van de Kamer van Koophandel pas
officieel een uitspraak doen."
Volgens de heer Schot is van de zij
de ven het Rijkstinstituut voor
Visserij-onderzoek (RIVO) de monde
linge mededeling gekregen dat men
bij dit instituut een dergelijk projekt
wel ziet zitten. „Men heeft van die
zijde al regelmatig via publikaties
gewezen op de mogelijkheden^ die
een dergelijke vorm van oesterteelt
in Zeeland kan bieden." Maar ook
hier is, volgens de heer Schot, nog
geen officiële uitspraak gedaan.
Slibvorming
„Maar ondertussen vertoont dé bo
dem van de Grevelingen steeds meer
slibvorming, waardoor de oesterteelt
steeds meer moeilijkheden gaat on
dervinden. Straks zal het zover zijn
dat een oester, die het stadium van
consumptie-waarde bereikt en naar
de bodem zakt, daar door het vele
slib alleen nog maar de verstikkings
dood wacht. Al op dit moment ifc het
zo dat een verantwoorde oesterteelt
alleen nog maar mogelijk is op enke
le plaatsen in de Grevelingen, waai
de bodem een harde samenstelling
vertoont."
„En als je dan bedenkt dat een
groot deel van de oesterteelt in de
Grevelingen in hande is van de Ver
voex, dan kun je alleen maar konklu-
deren dat de afdeling Kustvisserij
van het ministerie van landbouw en
visserij, waaronder de schelpdier-
kuituur resorteert, bezig is om de
Vervoex zich rustig op de Grevelin
gen te laten settelen, en anderë be
langhebbenden angstvallig buiten de
deur houdt."
In totaal zijn op de Grevelingen 150
hektare in gebruik voor de oester-
teelt. Slechts 30 hektare daarvan zijn
toegewezen aan de vissers, die van
oorsprong de Grevelingen als hun ei
gen viswater hebben bevist. De over
ige 120 hektare zijn in beheer bij de
Vervoex.
,,We voelen ons de laatste jaren
ernstig bedreigd door het beleid van
de direktie Visserij, die de oester
teelt schijnt toe te willen spelen aan
de Vervoex. De tijd is zo langzamer
hand rijp voor een meer onafhanke
lijke opgezette vorm van oesterteelt
op de Grevelingen."
„We hebben al eerder aangeboden
om mee te doen aan proefnemingen,
maar kwamen daarvoor bij de offi
ciële instanties niet aan bod. Je
krijgt dan toch sterk het idee dat
men ten koste van alles de Vervoex
een geweldige monopolie-positie wil
toespelen. En dan te bedenken dat de
Vervoex een vereniging is van oester
exporteurs. Dat zijn dan toch men
sen, die zich moeten bezighouden met
het verhandelen en exporteren van
oesters. Dat is een goede zaak, maar
dan moet men het telen en vissen van
oester overlaten aan de vissers, die
het vissersberoep van oudsher heb
ben uitgeoefend. Ook de huidige sa
menstelling van de vloot van de Ver-
voexleden bewijst alleen maar dat
een dergelijke stelling juist is. In to
taal telt de Vervoex-vloot slechts vijf
schepen."
Bewijzen
Als „bewijs" van zijn redenering
voert de heer Schot enkele voorbeel
den aan uit het dagelijks leven van
de Vereniging van Beroepsvissers.
Vorig jaar werd, in samenwerking
met het RIVO en de Direktie Visserij
een proef opgezet met betrekking tot
de hangkultuur. Een firma uit Belgie
leverde de kollekteurs (waaraan liet
oesterbroed zich, hangend in het wa
ter, hecht om vervolgens op te groei
en tot consumptie-oesters - red.).
„Zonder enige vorm van voorover
leg bleek op een gegeven moment dat
alle kollekteurs waren verwijderd,
ondanks de veelbelovende resultaten
van de proefneming. Zodoende lagen
de kollekteurs al hoog en breed op
geslagen in een loods van de Dienst
der Domeinen in de haven van Bom-
menede, zonder dat de Vereniging
van Beroepsvissers daarvan op de
hoogte was gesteld. Achteraf krijg je
dan de verontschuldiging dat men er
inderdaad beter aan had gedaan, als
men vooraf kontakt met de Vereni
ging had opgenomen, maar wal koop
je daarvoor? Op die manier wordt
een én ander je toch geheel onmoge
lijk gemaakt?,ri'J''r"
Misverstand
Een ander voorval, dat tot naden
ken aanspoort, is het volgende ver
haal, dat we uit de mond van de lieer
Schot optekenden: Gedurende de
laatste twee weken van mei en de
eerste twee weken van juni waren
schepen van de Vervoex bezig met
het schoonvissen van een gedeelte
van de 150 hektare Grevelingen-
bodem, die zij mogen gebruiken voor
de oesterteelt. Op 9 juni was de se-
kretaris van de Vereniging van Be
roepsvissers, de heer E. Bezuijen te
Ouddorp, bezig op zijn visgronden
onder de haven van Ouddorp. 's Mor
gens al konstateerde hij dat eén van
de Vervoex-schepen zich zo'n 500 me
ter buiten het Vervoex-gebied be
vond (en dus op de oestervelden van
de Vereniging van Beroepsvissers) en
daar met behulp van de kor bezig
was om oesters te vissen.
Hoewel in eerste instantie werd ge
dacht aan een misverstand, bleek
aan het eind van de ochtend, dat dat
zelfde schip zich nog steeds buiten de
Vervoex-percelen bezig hield met de
oestervisserij.
De heer Bezuijen voer vervolgens
naar het schip van de bedrijfsleider
van de Vervoex-groep om zijn ver
haal te halen. Deze uitte enige ver
ontschuldigingen en beweerde niet te
begrijpen dat de Vervoexvisser in
kwestie niet in de gaten had dat hij
zich buiten de eigen oestergronden
bevond. „Je kunt mij niet vertellen
dat een ervaren visser dat niet in de
gaten heeft. Die bedrijfsleider heeft
tenslotte marifoon aan boord en
daarmee is het een klein kunstje om
je kollega op zijn „vergissing" te wij
zen." Aldus de heer Schot. Hij noemt
het een in het oogspringend feit dat
juist enige dagen voordat het schoon
vissen van de Vervoex-percelen be
gon, het schip van de visserij-
inspektie, de P. C. Hoek, in de haven
van Bruinisse tot zinken is gebracht
en' ten gevolge daarvan tijdens die
werkzaamheden op de werf ter repa
ratie lag.
Briefje
Het gehele verhaal eindigt tenslot
te als volgt: Er wordt toch een rap
port opgemaakt door de visserij-in-
spektie en de Vereniging van Be
roepsvissers krijgt van de direktie
visserij een keurig briefje dat „waar
schijnlijk door een misverstand het
Vervoex-schip buiten de lijnen van
de Vervoex-percelen heeft gevist".
De 81 manden met oesters, die zij van
de andere percelen hebben opgevist,
zullen financieel worden vergoed. De
Vereniging krijgt 30 manden vergoed
en de Dienst der Domeinen 51 man
den.
„En dan moet je bedenken", zegt
de heer Schot verontwaardigd, „dat
anderen, die worden betrapt op het
vissen op andermans visgronden, in
ieder geval hun percelen kwijtraken
en dat tegen hen strenge strafmaatre
gelen worden genomen. Als je dan dit
ervaart, dan begin je toch wei na te
denken."
Vissers laten vissen
Een derde aangelegenheid, die de
Ouddorpse en Bruse vissers stol lot
nadenken geeft, is het volgende.
Buiten de 150 hektare, die op dit
ogenblik mogen worden gebruikt
voor de oesterteelt, moeten vanaf be
gin september zo'n vijf tot tien mil
joen consumptie-oesters in de Greve
lingen worden opgevist. Dat werk
dient te gebeuren onder de verant
woording van de Dienst der Domei
nen. Deze deinst heeft zelf echter
geen schepen, die dat werk kunnen
uitvoeren. In het verleden werd dit
karwei steeds geklaard door de Ver
voex, die daarvoor in totaal acht
schepen inzette. Deze schepen moe
ten uitgerust zijn met mechanische
vistuigen. Door de direktie visserij
wordt een tijdelijke ontheffing ver
leend voor het vissen met de kor. Het
hele karwij vergt in totaal 500 visda
gen. Dat is voor acht schepen drie
maanden werk.
De Dienst der Domeinen huurt dan
drie maanden lang acht schepen.
Waarom doet ze dat niet bij de Bruse
en Ouddorpse vissers, zo vraagt de
heer Schot zich af. „Dat kost niets
meer en niets minder. Bovendien
verschaft het karwei dan werk aan
die vissers, die de Grevelingen ken
nen als hun broekzak en die dit water
al vanaf oudsher hebben bevist. Bo
vendien wordt op die manier de scha
de, die aan flora en fauna worden
aangebracht, tot een minimum be
perkt. Ik maak mij sterk voor het
feit dat wij, met onze grote kennis
van de visgronden, hetzelfde karw ij
kunnen klaren met de helft van de
schepen binnen hetzelfde lijds-
Vervolg van pag. 1)
moeten gebeuren. Bij de damaanzet
is het 's middags rond half twee (het
drukste moment van de dag) een jan
boel. Er zijn zoveel mensen, dat het
gewoon een chaos is met een dergelij
ke slechte organisatie."
Bij de damaanzet zijn een instap-en
een uitstapperron. Per half uur ver
trekken vier lijnbussen naar het
informatie-centrum. Daar kunnen
tweehonderd'mensen in. Momenteel
is het zo dót er meer mensen staan te
dachten op vervoer, dan er in de bus
sen kunnen. „Ze gaan maar ergens
staan. Dat moet niet. Er zouden
dranghekken moeten komen, om de
mensen netjes te begeleiden naar de
instapplaats. Als nu de volgende bus
arriveert, holt heel de meute, die ach
teraan staat, hard naar de bus en de
mensen, die vooraan stonden kunnen
er dan niet eens meer bij. En dat ver
oorzaakt enorme irritaties", vertelt
hij.
Wereldnivo
„Als ze dan eindelijk in het info
centrum aankomen dan hebben ze al
een negatieve kick ontvangen. Naar
mijn mening moet er bij de bouw van
de stormvloedkering ook bij top
drukte op een wereldnivo informatie
worden verstrekt en niet zoals het nu
gaat. Ik heb enkele plannen gelan
ceerd om de grote drukte op te van
gen. In samenwerking met de Pro
vinciale VVV zou de laatste bus 's
avonds om zeven a acht uur bij het
info-centrum aan kunnen komen, in
plaats van om vier uur."
„Het aantal openingsuren dus ge
woon vergroten en de drukte meer
verspreiden over de dag, dat zou in
mijn ogen een oplossing zijn, maar
ja, die plannen worden achter de han
de gehouden."
„Ik zal je eerlijk vertellen dat ik in
april als een berg tegen dit seizoen
bestek. We hebben dit verzoek begin
1983 gedaan aan de Dienst der Do
meinen, maar tot op heden nog niets
gehoord.
Wij zijn vissers, en willen dat al
leen maar zijn. Laat een exportmaat
schappij de veiliandeling en de ex
port behartigen, maar laat de vis
sers, die van oudsher dat beroep heb
ben uitgeoefend, het visserij-aspekt
van oesterteelt en oestervisserij
maar behartigen. Dan is iedereen
daarmee bezig, waarmee hij bezig
moet zijn." Aldus de heer Schei
Extra diensten
BURGHSLUIS - De streekver-
voersmaatschappij ZWN heeft
donderdagmiddag in overleg met
het informatiecentrum op Neeltje
Jans besloten het aantal bus
diensten - indien nodig - uit te
breiden. Tot nu toe was het zo dat
om vier uur 's middags de laatste
bus vanaf de damaanzet naar het
werkeiland vertrok.
Donderdag om half twee ston
den echter duizend mensen te
wachten op vervoer naar het info
centrum, terwijl de lijndiensten
al vol zaten. Voorlichter/beheer
der Piet van den Aarsen belde de
direkteur van de ZWN, de heer J.
Deïst op en vroeg hem of hij nog
langer door moest gaan met het
terugsturen van mensen. Deïst op
perde het al eerder door Van den
Aarsen gelanceerde voorstel om
langer door te rijden met bussen.
Voortaan zullen er voor de bezoe
kers, die om vier uur niet meer
mee kunnen extra diensten wor
den ingezet. De eerste bus (of bus
sen, afhankelijk van het aantal
wachtende mensen) wordt om
half vijf ingezet en de laatste om
vijf uur. Deze extra regeling is de
rest van het seizoen van kracht.
Het informatiecentrum adviseert,
bij monde van Piet van den Aar
sen, de bezoekers om wat eerder
op de dag - het liefst in de ochtend -
de bouw van de stormvloedke
ring te gaan bekijken. De top
drukte ligt nu tussen 11.00 en
15.00 uur.
aan heb gekeken. Er waren toen een
heleboel zaken niet geregeld en dat is
nog steeds niet gebeurd. Degene, die
hier na mij komt te zitten, die felici
teer ik en dat mag je best opschrij
ven", lacht hij schamper.
Piet van den Aarsen is van mening'
dat de groei van de rekreatieve ont
wikkeling ook buiten het seizoen
moet worden gestimuleerd. De top
drukte moet zogezegd over het voor-
en naseizoen worden uitgesmeerd.
„Ik vind dat de ontwikkeling van
Neeltje Jans veel te traag verloopt.
Onze rondrit over het werkeiland be
wijst dat het publiek verlangt te re-
kreëren op en rond de Oosterschelde.
Het publiek beseft dat het een uniek
gebied is. Aan de andere kant is het
natuurlijk wel noodzakelijk dat de
doelstellingen van het beheer van de
Oosterschelde krachtig worden be
schermd, met name wat betreft de
visserij en het milieu. Ik denk dat na
tuurbehoud en rekreatieve ontwik
keling allebei mogelijk is. Maar elke
ontwikkeling op rekreatief gebied
zal aan de doelstellingen moeten
worden getoetst. De Stuurgroep
Oosterschelde zal mede moeten
beslissen wat wel en niet toelaatbaar
is. Ik heb nog niets gehoord. Er zijn
nog steeds geen plannen bekend ge
maakt voor de verdere ontwikkeling
van de monding van de Oosterschel
de na het gereedkomen van de pijler-
dam. Terwijl Neeltje Jans een natio
naal paradepaardje kan worden op
rekreatief gebied van internationale
allure. Die kondities zijn aanwezig",
vindt Van den Aarsen.
Profiteren
Voor zichzelf heeft hij al een aantal
plannen op papier gezet. Rondom de
mattenfabriek kan naar zijn mening
een prachtig laagbouw motel worden
neergezet met in de nabijheid een
jachthaven. In de mattenfabriek zelf
kan een golfslagbad worden aange
legd, in de bouwputten kan een surf
centrum komen met zeil- en surfscho-
BRUINISSE/ZIERIKZEE - Het
gaat ondanks de warmte goed met de
Nederlanse mosselexport, maar de
konkurrentie haalt voor de expor
teurs, c.q. de handelaren in eigen
land wel het vet van de ketel.
Twee Yersekese handelaren hebj
ben kontrakten afgesloten met Duit]
se mosselkwekers (die hun mosselen
niet kweken, maar die in het wilc}
vissen op het Duitse Wad), tegen priji
zen waartegen de Nederlandse kwej
ker met zijn vele onkosten niet kan
konkurreren.
Deze kweker maakt momenteel
nog goede prijzen. Enerzijds is nog
een aantal kwekers met vakantie en
nemen niet aan de levering deel. Zij
die wel mosselen uit de Waddenzee
aanvoeren, komen naar Yerseke met
kleine partijen omdat de mosselen
zich nog steeds moeilijk laten van
gen, doordat er mosselzaad op de
konsumptiemosselen voorkomt,
maar ook omdat de mosselen nog
diep en vast in de grond staan.
Redelijke prijzen
Gevolg van deze beperkte aanvoer
redelijke prijzen, die voor gewone
mosselen rond 40,- liggen voor iets
beter kwaliteit wordt 60,- of meer
betaald en voor een superbeste kwa
liteit nog iets meer. De hoogste note
ring was deze week 122,- maar dit
behoort wel tot de uitzonderingen.
Bovendien wordt de prijs die de
kweker ontvangt, op twee manieren
flink gereduceerd: le door een hoog
tarra percentage, 2e door een aftrek
voor mosselen die als gevolg van de
warmte de reis niet overleven.
DEN HAAG - Onderzoek moet uit
wijzen of het mogelijk is windmolens
te plaatsen op hoge flat- en kantoor
gebouwen. Een eerste onderzoek in
deze richting betreft een gebouw van
de Goudse waterleiding maatschap
pij van ongeveer negentien meter
hoog. Het onderzoek richt zich op de
technische en ekonomische aspekten
len. Van den Aarsen denkt dat er ook
iets specifiek voor de jeugd kan wor
den gedaan, zoals bijvoorbeeld de
komst van een jeugdherberg. Een ge
deelte van de bouwputten kan ook
worden ingericht vooreen viskweke-
rij en een stukje strand zou als
naaktstrand kunnen worden ge
bruikt. „Dan ben je er in de rest van
Zeeland vanaf", zegt hij. „Het toe
komstige informatie-centrum, het J.
W. Topshuis, is natuurlijk een grote
publiekstrekker en daar moeten we
van profiteren. Momenteel wordt dat
J. W. Topshuis gebouwd zonder dat
er andere plannen bekend zijn en dat
is natuurlijk toch raar. Uit kontak
ten heb ik begrepen dat investeer
ders interesse hebben om Neeltje
Jans te kopen en die kans moeten we
niet laten liggen, alleen al vanwege
de werkgelegenheid („Spreek maar
van enkele duizenden arbeidsplaat
sen") niet."
Geen energie meer
Van den Aarsen is het duidelijk
niet eens met de gang van zaken. Ook
dat was voor hem een argument om
zijn baan als voorlichter beheerder
in dienst van de ZWN op te zeggen.
Het vooruitzicht te moeten werken
onder omstandigheden, die hem niet
bevallen, deed hem mede besluiten te
vertrekken.
„Daar komt bij dat ik geen energie
meer over heb om bepaalde zaken te
behartigen. De accu's waren leeg. Die
energie heb ik gegeven aan mijn ge
zin (hij is begin dit jaar gescheiden),
aan het info-centrum en aan de ge- i
meente Westerschouwen, in de
ruimste zin van het woord. In Enge
land zijn de omstandigheden heel an
ders, hoewel ik daar wèl de zorg heb
voor drie kinderen. Ik heb graag dat
je dat erin zet, dan zijn we gelijk van
vele geruchten af. Ik ga er in elk ge
val het beste van maken. De trein is
op gang, hij moet alleen nog snelheid
krijgen."
Dinsdagmiddag was het bij de damaanzet zo ontzettend druk dat de vier lijnbussen, die per half uur rijden het niet
meer konden verwerken. Zeshonderd mensen moesten worden teruggestuurd. Ook bij het infocentrum op Neeltje Jans
was het volle bak. Veel informatie rijker staan de bezoekers voor de tweede maal opeengehoopt te wachten op de bus.
I
I A t
