KINDEREN DIRIGEER JE MET JE
OGEN EN WEL ZO DAT ZE
RESPEKT VOOR JE HEBBEN
Plannen voor groots
rekreatief gebied
op Bathse schorren
Bergingslokatie baggerspecie
in zee voor het Haringvliet
Oud-dirigent Marinus Hogenstein:
Onvoldoende opslagcapaciteit
voor radioaktief afval
Richtlijnen milieu-effectrapport
9?
BLIRGH-H.4AMSTEDE IVie kent hem niet binnen
de gemeente WesterschouwenMarinus Hogenstein:
zangerklarinettistsopraan-saxofonist, secretaris en
dirigent. Vijfenzeventig jaar is hij nu. Zijn beroep
was timmerman, maar eigenlijk besteedde hij meer
tijd aan zijn hobby, waar hij voor leefde: de muziek.
De Koninklijke Muziekvereniging Witte van Haemste-
de, zangvereniging Nu met Hope, hel kinderkoor
Westelijk Schouwen en het Smalstadkoor uit Brou
wershaven heeft hij jarenlang gediend, zij liet in ver
schillende gedaantes.
In de zomer van dit jaar besloot
Marinus Hogenstein („met ene „o"
en een „n") er een punt achter te zet
ten. Het werd hem allemaal een beet
je teveel. In 1970 stopte hij met de se
cretariaat-werkzaamheden van de
Witte van Haemstede, eind zeventi
ger jaren gaf hij het dirigeerstokje
van het Smalstadkoor over aan zijn
opvolger, in 1977 dirigeerde hij voor
de laatste keer het kinderkoor en in
1978 blies hij zijn laatste deuntjes bij
de fanfare Witte van Haemstede. Bij
zangvereniging Nu met Hope „bleef
hij aan" tot zomer 1982. „Ik vond dat
het mooi was geweest. Je moet er een
keer een punt achter zetten", zegt de
heer Hogenstein.
Klarinet
Hij „trouwde" met de muziek toen
hij elf was. Drie jaar lang speelde hij
als leerling klarinettist bij de Witte
van Haemstede. Kinderen mochten
pas op hun zestiende jaar lid worden
van de - toen nog - harmonie, maar
Hogenstein kreeg dispensatie. Met
veertien jaar speelde hij al tussen de
leden zijn wijsje mee. In de zeventi
ger jaren veranderde de harmonie in
een fanfare en Marinus veranderde
mee: hij ruilde zijn klarinet in voor
een sopraan-saxofoon. „Ja, ik moest
toch wat. De sopraan-saxofoon
kwam nog het meest overeen met de
klarinet."
Alleen klarinet spelen was niet
voldoende voor Hogenstein. Hij wil
de ook zingen. Op zestienjarige leef
tijd werd hij lid van zangvereniging
Nu met Hope; een verbintenis, die
met tussenpozen, tot de zomer van
dit jaar zou duren
Voordien was hij lid geweest van
het kinderkoor, dat hij in een later
stadium ook nog vele jaren zou die
nen. „Het koor Nu met Hope bestond
uit allemaal vrijgezellen. In 1931
trouwde ik met mijn vrouw, die ook
lid was van Nu met Hope. Omdat we
trouwden moesten we van koor af.
Dat was zo in die tijd. Getrouwde
mensen mochten geen lid zijn", her
innert Marinus zich nog goed.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
werd er niet in verenigingsverband
gezongen. Eind 1945 nam het koor de
draad weer op en het echtpaar Ho
genstein meldde zich opnieuw aan
als lid. Nu met Hope had inmiddels
een andere dirigent gekregen, maar
de grootste verandering was wel dat
ook getrouwde mensen lid mochten
worden. Nadat de dirigenten Rade
maker, Kuperij en Roosenboom één
voor één hun aktiviteiten bij de zang
vereniging hadden stopgezet zat het
koor zonder leider. Een nieuwe diri
gent vinden was geen gemakkelijke
taak. Hogenstein was in 1956 al twee
jaar dirigent bij het kinderkoor
Westelijk Schouwen. „Zodoende was
ik eigenlijk de enige die in aanmer
king kwam. Omdat ze geen andere
dirigent konden vinden heb ik het
maar gedaan", vertelt hij.
Ook de pianiste van. het kinder
koor, mevrouw E. Vos-Simons, trad
toe tot Nu met Hope. Daarnaast ble
ven beiden verbonden aan Westelijk
Schouwen.
„Westelijk Schouwen"
Het kinderkoor, dat overwegend
Marinus Hogenstein
heeft op 13 april
1967 de ere-medaille
in zilver, verbonden
aan de orde van
Oranje Nassau ge
kregen. Deze konin
klijke onderschei
ding viel hem ten eer
door zijn vele aktivi
teiten in de muziek in
Burgh - Haamstede.
Ook zijn vrouw werd
niet vergeten. Op 20
juni 1975 mocht zij
de ere-medaille in
brons, verbonden
aan de orde van
Oranje Nassau in
ontvangst nemen.
Mevrouw Hogenstein
heeft in haar leven
heel veel werk verzet
op het kulturele vlak
binnen de gemeente
Westerschouwen.
uit meisjes bestond, gaf elk jaar in
maart een uitvoering.
„Dat was een vreselijk werk. We
begonnen zeker een half jaar van te
voren met het instuderen. We zongen
operettes. Niet alleen de koorpartij
en moesten worden ingestudeerd,
maar ook alle solopartijen. Dat bete
kende niet alleen extra werk voor
mij, maar natuurlijk ook voor de pia
niste, mevrouw Vos", aldus de heer
Hogenstein.
Er kwam nog veel meer bij kijken:
de décors werden ook - mede - door de
dirigent gebouwd; hij was immers
timmerman van beroep. Zijn vrouw
Pieternella Cornelia Hogenstein-
Schoonaard, maakte samen met twee
andere dames de kostuums. Elk jaar
een uitvoering en elk jaar andere kle
dij. „De samenstelling van het koor
wisselde nogal eens. Om de zoveel
jaar verlieten kinderen het koor en
gingen ze wat anders doen. Voor me
vrouw Vos en mij betekende dat om
de zoveel jaar opnieuw beginnen met
een groep kinderen. Ook dat was ex
tra werk."
In 1977 ging het koor ter ziele. Ma
rinus Hogenstein zette een punt ach
ter het dirigeren en met hem ver
dween ook Westelijk Schouwen. Het
betekende het einde voor het kinder
koor, dat onder leiding van Ho
genstein een florerende tijd had ge
kend.
Beleefd groeten
„Het dirigeren van een kinderkoor
en een zangvereniging is heel ver
schillend. Kinderen dirigeer je met je
ogen en je handen. Je doet het zo dat
ze respekt voor je hebben. Als ik met
mijn vrouw aan het wandelen was
dan werden we beleefd gegroet door
de leden". Ook buiten de besloten
heid van het koor had Marinus gezag.
„Wat dat betreft heb ik in de loop der
jaren wel wat zien veranderen bij de
jeugd. De mentaliteit is totaal veran
derd. Maar ik heb het al die jaren met
enorm veel plezier gedaan", meent
hij.
„Het dirigeren bij Nu met Hope
was heel anders. In 1956 moest ik in
eens de leiding nemen over een groep
volwassenen, die net zo oud waren
i j als ik. Het waren mijn kornuiten,
waarmee ik altijd op zang had geze
ten. Om op hen overwicht te krijgen,
nou, dat viel niet mee. Dat eerste jaar
heb ik het wel eens moeilijk gehad,"
bekent Marinus.
Gezelligheid voorop
Hij is van mening dat goed kunnen
zingen een eerste vereiste is voor een
dirigent. Marinus had al jarenlange
ervaring in de muziek, toen hij de di
rigeerstok in handen kreeg. „Ik kon
noten lezen en op mijn achttiende
was ik aardig in de muziek thuis. In
de loop der jaren heb ik mijzelf ont
wikkeld. Toch moet ik toegeven dat
mijn eerste optreden als dirigent
maar stuntelig was."
„De repetities moesten altijd zo ge
zellig mogelijk zijn. Daarnaast was
ook de prestatie een vereiste. Dat
was mijn principe." Sinds de zomer
is het wel stil in huize Hogenstein te
Burgh. Naast de stoel van Marinus
staat een grote en moderne muziekin
stallatie. Hij kijkt er een beetje ver
liefd naar en zegt trots: „Mooi hè!"
„Muziek betekent alles voor me. Het
heeft me een groot stuk levensvreug
de gegeven en ik mis het nu wel
Volgend jaar geeft Nu met Hope de
eerste uitvoering zonder dirigent Ma
rinus Hogenstein. Hij aarzelt of hij
zal gaan kijken. „Ik weet het nog
niet", zegt hij bedachtzaam. Er
klinkt spijt in zijn stem.
Zijn vrouw begrijpt goed dat het
moeilijk voor hem zal worden om
naar „zijn" koor te gaan en te luiste
ren naar een uitvoering waar hij niet
aan mee heeft gewerkt. „Natuurlijk
gaan we", voegt ze er resoluut aan
toe. „Er is een tijd van komen, maar
ook een tijd van gaan."
„De heerlijke muziek
is niet te definiëren;
het is iets dal de ziel
verrukt, ons pakt,
ons aangrijpt, om
zich op te lossen in
een gemengd gevoel
van vreugde en
droefheid."
Dargaud
MIDDELBURG - Als de plannen worden uitgevoerd,
bestaat de kans dat Bath in de Hals van Zuid-Beveland
net zo bekend wordt als het Engelse Bath. Beide plaat
sen danken dan hun bekendheid aan de recreatieve mo
gelijkheden die zij hebben te bieden.
Minister Winsemius:
Het is namelijk de bedoeling de
Bathse schorren tot rekreatief gebied
te bestemmen. In het oostelijke deel
van het schorrengebied moet een op-
vangpunt komen voor intensieve
dagrekreatie, waarbij moet worden
gedacht aan zonnen en zwemmen en
aan het varen met rubberboten en
dergelijke - kortom: oever- en water-
rekreatie.
Het westelijk deel van het schor
rengebied krijgt de bestemming van
extensieve rekreatie en dat staat
voor wandelen, natuurverkenning
enz.
Tenslotte wordt een rekreatieve
taak toebedeeld aan het (nog te ma
ken) spuikanaal, dat een taak krijgt
voor kwaliteitsbewaking van het
water in het Zoommeer. Water van
uit het Volkerak wordt via het Zoom
meer doorgespoeld naar Bath en
komt daar in de Westerschelde. Op
het kanaal kan worden gesurfd of ge
vist. De kanaalbreedte wordt 135 me
ter.
Een belangrijk punt bij de inrich
ting van het gebied wordt het vinden
van een goed evenwicht tussen het
drukke en het rustige deel Op die
manier kan de natuurfunktie het
best worden gewaarborgd. Op het
ogenbliik is er op de schorren een mo
torcrossterrein, maar dat zal moeten
verdwijnen om geluidhinder te voor
komen. Bekeken wordt of een nieuw
terrein kan worden gemaakt aan de
westkant van het Schelde-
Rijnkanaal, aansluitend op het Ant
werpse havengebied.
Met de inrichting van de Bathse
schorren wordt ook geprobeerd even
wicht te brengen in de spreiding van
rekreanten over Midden-Zeeland De
oevers van de Oosterschelde en het
Veerse Meer en de duinen moeten
niet verder met rekreatiedruk wor
den belast. Het provinciale beleid is
er daarom op gericht langs de toe
gangsroutes naar Midden-Zeeland re-
kreatieterreinen te maken
Alternatieven
Er is uit drie mogelijkheden geko
zen in de Hals van Zuid-Beveland,
waarbij de Bathse schorren de voor
keur genieten. Aanvankelijk is geke
ken naar het zuidwestelijke gedeelte
van het Markiezaatsmeer, maar daar
krijgt de ontwikkeling van het na
tuurlijke milieu de voorkeur.
Gebruikers
Verwacht wordt, dat de stroom
dagjesmensen vanuit Brabant en
Antwerpen verder zal toenemen. Die
mensen zijn vooral op pad naar re-
kreatiemogelijkheden aan open wa
ter; in hun woonomgeving zijn die
niet. In de praktijk is het al zo ge
groeid, dat in drukke perioden veel
mensen rekreëren in de buurt van de
Kreekkraksluizen en bij Roelshoek
(aan de Oosterschelde). Door een re-
kreatiegebied in te richten wordt ge
tracht deze „wildgroei" in goede ba
nen te leiden. Het Bathse schorrenge
bied moet ruimte geven aan 1500 tot
3000 rekreanten, die 's morgens ko
men en 's avonds weer huiswaarts
keren, dagjesmensen dus.
Natuurlijke waarden
Op de Bathse schorren broeden
veel rietvogels, terwijl het beweide
deel met de voormalige kreek vooral
in trek is bij de weidevogels. Plant
kundig zijn de schorren niet zo waar
devol. Het meest oostelijk gelegen
deel van het gebied zal moeten wor
den opgeofferd aan de rekreatie,
maar daar tegenover staat dat het
zuidwesten van het Markiezaatsmeer
zijn natuurfunktie behoudt.
Uitvoering
Dit plan is de eerste nadere uitwer
king van het streekplan Midden-Zee
land; het verkeert nu nog in een pril
stadium; gedeputeerde staten moe
ten zich er nog over uitspreken, na
dat zij de" provinciale planologische
kommissie en de statenkommissie
voor ruimtelijke ordening hebben ge
raadpleegd. Voordat g.s. hun besluit
nemen is er de mogelijkheid opmer
kingen of bezwaren vanuit de burge
rij naar voren te brengen. Die proce
dure zal begin volgend jaar gaan lo
pen.
Om het plan uit te voeren is het no
dig dat het bestemmingsplan van de
gemeente Reimerswaal wordt veran
derd, want de lokatie is nu aange
duid als natuurgebied, terwijl het in
het nieuwe plan de gemengde funktie
moet krijgen van natuur- en rekrea-
tiegebied. In het nieuwe plan moeten
alleen de hoofdfunkties worden aan
gegeven; het is de bedoeling, dat een
inrichtings- en beheersplan de detail
lering regelen.
TIFLIS - Vitali Daraselia, een van
de beste voetballers van de Sowjet-
Unle, is bij een verkeersongeluk in
Georgië om het leven gekomen. Da
raselia, een middenvelder van Dyna
mo Tiflis, werd 25 jaar. Hij was ge
trouwd en had twee kinderen.
De resultaten van deze studie zul
len worden opgenomen in de projek-
nota hierover. In het kader van het
door de regering te voeren interimbe-
leid milieu-effektraportage heeft de
minister van verkeer en waterstaat
een grootschalige bergingslokatie
voor baggerspecie aangewezen als
projekt waarbij de milieu-
effektraportage moet worden toege
past.
DEN HAAG - Zelfs als niet meer
dan de jaarlijkse gemiddelde hoe
veelheid radioaktief afval zou wor
den geproduceerd is de totale in Ne
derland aanwezige opslagkapaciteit
niet voldoende om de afvalproduktie
van twee jaar te bergen. Dit blijkt uit
het overzicht van de omvang, sa
menstelling en herkomst van laag- en
middel-radioaktief afval en de be
schikbare opslagkapaciteit, dat mi
nister Winsemius (milieubeheer)
woensdag de Tweede kamer heeft
doen toekomen.
ROTTERDAM - De Centrale Onder
nemingsraad (COR) van Rijn Schelde
Verolme (RVS) heeft woensdag het
overleg met de raad van bestuur opge
schort tot minister van Aardenne, ver
moedelijk medio januari, een definitie
ve beslissing over de gevraagde steun
verlening van 300 miljoen gulden aan
het bedrijf zal hebben genomen. De
OR was woensdag door de RVS-top
uitgenodigd voor overleg over de door
de raad van bestuur ontwikkelde
reorganisatieplannen.
In het milieu-effektrapport zullen
tenminste de volgende alternatieven
behandeld worden:
Een zogenaamde slufterloswal.
(Dat is een ruimte omgeven door een
lusvormige dam tegen de Maasvlakte
aangebouwd; daarvoor zijn drie vari
anten) en een eiland in zee voor de
monding van het Haringvliet Bij de
uitvoering van deze alternatieven en
varianten dienen onder andere ook
De reserve-opslagkapaciteit bij de
kernenergiecentrale Borssele, ECN
in Petten of bij GKN in Dodewaard
zijn of niet bedoeld voor dergelijke
opslag of zijn qua opslagkapaciteit
onvoldoende, zo laat de bewindsman
weten.
Winsemius wijst er op dat uit het
meerjarenoverzicht blijkt dat het af-
valaanbod van de kerncentrales en
van andere producenten zowel in vo
lume als in curies (sterkte-eenheid
van radioaktiviteit) van jaar tot jaar
varieert. De variatie bij de kernener
giecentrales is vooral afhankelijk
van periodiek plaatsvindende onder
houdswerkzaamheden. aldus het
overzicht.
AMSTERDAM - De Amsterdamse
politie heeft dinsdagmiddag de 18-
jarige R. van V. aangehouden omdat
ook hij bij de ontruiming van een
pand in de Vondelstraat in de hoofd
stad vorige week donderdag heeft ge
schoten op de demonstranten. Hij is
de zoon van de 64-jarige hoteleige
naar H. van V., die enige uren na de
ontruiming werd aangehouden voor
hetzelfde feit. De jongeman heeft be
kend.
de best bestaande technieken ter be
scherming van het milieu te worden
toegepast.
liet op diepte houden van de vaar
wegen in het benedenrivierengebied
en de Rotterdamse haven is noodza
kelijk voor het scheepvaartverkeer,
maar het opslaan van het verontrei
nigde opgebaggerde havenslib is
steeds meer een probleem geworden.
Naar aanleiding van studies en
proeven is uiteindelijk een be
leidsplan bergingsbaggerspecie op
gesteld, dat door lagere en regionale
overheden ook aan inspraak onder
worpen is geweest. Het rijk heeft in
grote lijnen ingestemd met de aanbe
velingen van dit plan.
Minister Smit-Kroes van verkeer en waterstaat heeft de richtlijnen voor het
milieu-effektrapport (MER) voor de grootschalige bergingslokatie voor bag
gerspecie uit het benedenrivierengebied vastgesteld. Zij deed dit op verzoek
van de initiatiefnemers van het projekt. Rijnmond, Rotterdan en Rijkswa
terstaat. Deze richtlijnen geven aan met welke milicu-faktorcn rekening ge
houden moeten worden bij de studie die wordt verricht naar de berging van
grote hoeveelheden baggerspecie in een aan te leggen bergingsplaats in zee.
