Voor wie iets anders wil
en kan: Glamis Castle
in Schotland
HOE GING HET
ALLEMAAL
VIJF EN VIJFTIG JAAR
GELEDEN (1926)?
Een reistip voor 1982
Blompap
Even terug kijken
_23
PITLORCHY, herfst 1981. „Op naar de bergen" is de
traditionele kreet in de Schotse Hooglanden, („The
Highlands") en dat is begrijpelijk. De woeste charme van
„Queens View" en de verlokkende rij van „Loch's" - Loch
Tummel - Loch Ness (met het „gekke dier", dat zich niet
laat zien), dat zijn de charmes bij uitstek, maar wil men
ook wel even aan de kastelen denken.
Glamis Castle: zetel van de graven van Kinghorne.
Pitlorchy is een kostelijk - en centraal gelegen - plaatsje, dat zich in de
wirwar van een Schotse kaart gemakkelijk laat vinden. Op zo'n deelkaart is
het altijd wel even zoeken, want - niet dan? - „alles" staat er op. Maar daar is
Pitlorchy dan, uitgangspunt voor een reeks opwindende trips. Een halfdaagse
busreis van hier~uiFis voldoende om - naast Balmoral - één van Schotlands
beroemdste kastelen te bereiken: Glamis Castle.
Glamis Castle ligt als een door de
eeuwen gekust kleinood in de om
arming van een - net nog - liefdelijk
landschap en is geboortehuis van
„Queen Maiy" de moeder van de hui
dige Engelse vorstin, koninging Eli
sabeth.
kenmakers een fraai rijkelgk van
kleurenfoto's voorzien werkje heb
ben gemaakt, één in de lange rij van
Engelse uitgaven, want alles wat oud
en mooi is daar (en hoeveel is dat
niet?) moet degelijk en welverzorgd
op papier.
Het is zo'n burcht waarvan de boe- Alleen het kasteelpark al rond Gla
mis Castle, met een kollektie (ook al
weer) eeuwenoude bomen, standbeel
den, waterpartijen en fraaie, biljartla-
kengroene gazons en weelderige
bloemtapijten, is een bezoek waard,
maar - nieuwsgierig van aard - we
willen naar binnen.
Vergelijking
Wie het Hatfield House kent - en te
Zieiïkzee zijn dat er velen, omdat ze
participeerden in de „twinning" met
Hatfield - heeft enigermate vergelij
kingsmateriaal: immers ook zo'n mo
numentaal relikt uit het verleden, sym
bool van Engelands grootheid en over
stelpende rijkdom, uit de tijd, dat de
zon in het „Britsh Empire" niet onder
ging.
In het (kleurig) werkje over Glamis
Castle, schrijft de Graaf (Earl) van
Strathmore and Kinghorne, dat zijn
familie sinds 1372 in deze burcht heeft
gewoond en hij begrijpt ook wel - zo
schrijft hij - dat het publiek best eens
dit fantastisch gebouw wil bekijken en
kennis nemen van de daarin verzamel
de kunstschatten. Dat is dus heel
vriendelijk van de graaf, maar het zal
ook wel een beetje om de centjes gaan,
want het is onmogelijk geworden in
deze dure tijden, zo'n „kast vaneen
kasteel" nog alleen door de familie te
laten onderhouden. Dat kost jaarlijks
tonnen.
Onder de hoede van een vrouwe-
lijke Engelse gids, wier welbe
spraaktheid opvallend groter is dan
haar schoonheid, betreden we dan
Glamis Castle.
In de eetzaal stuiten we al dadelijk
op een levensgroot portret van John
„Master of Glamis", die - al zijn schat
ten en kostbaarheden al vroeg vaarwel
moest zeggen, wat hij was „killed in
action" - gedood tijdens gevechten in
Egypte in Wereldoorlog IL Alleen al de
notenhouten schoorsteen rond de
open haard en streng centraal de pom
peuze tafel met de rijk van ornamen
ten voorziene Tudorstoelen, verklap
pen dat hier van alles aan de hand is.
De crypte
Een bijzonderheid (en volop geheim
zinnig) is de crypte, het middeleeuwse
keldergewelf, met een inrichting, die
doet denken aan een soort verhevigde
Gravensteen - sfeer, en ruimten om
vroeger - eeuwse stouten op te sluiten.
Veel opwekkender is de woonkamer,
met geschilderde portretten van alle
groten, die hier mochten vertoeven in
de loop der tijden, want een voorrecht
was het uiteraard.
Beroemde namen: Lady Arabella
Stuart, Queen Elizabeth I en de por
tretten van de graven van Kinghorne
in successie.
Centraal punt in de ruimte is de
beroemde kapel, met het schilderij:
„Christus met de hoed" en ander stuk
ken als: „De vlucht naar Egypte" en
„De weg van Calvary" (Kruisstatie),
alles in een vatting van donker gehou
den houtmateriaal en een vaksgewijs
ingedeeld plafond, dat uit evenzovele
schilderstukken bestaat Wat frivoler
uiteraard de biljartkamer, met aan de
wand - niets minder dan een Rubens
(„De fruitmarkt").
Koninklijke
appartementen
Beroemd om zijn plafond (portret-
tenmedaillons in een figuratieve vat
ting) is „King Malcolms Room" en
dan komt men in het hart van het
kasteel: de koninklijke appartemen
ten, met de slaapkamer van de moe
der van ex-koningin Mary. Wie zich
wil vergapen aan het hemelbed van
de eerste graaf van Kinghorne, wordt
niets in de weg gelegd.
In „Duncans Hall" zijn talrijke
krijgshaftige attributen samenge
bracht en vooral jachttrofeeën en die
vindt men ook weer in een deel van de
crypte.
Talrijke attributen verder, die bete
kenis hadden voor de leden van de be
roemde familie: een zwaard, een oud
horloge en een' rijtuig van koningin
EJizabeth, waarin ze als jong meisje
reed.
snrii
Wie niet alleen maar bruin wil
bakken in de vakantie en wie eens
wat anders kiest dan de „costa zus of
zo en „dus" dan best in Schotland
terecht kan komen, moet eens naar
Glamis Castle gaan. Het is een er
varing en dat valt niet van elk vakan
tietripje te zeggen.
99-
Elk jaar is op de Ouderjaarsavond de verleiding groot
terug te zien en we bezwijken er dan ook altijd moeite
loos voor, kiezend een jaar dat „nog grijpbaar" is, zij het -
ook bij overlevering - alweer veel moeilijker voor de
jongeren.
„Ons jaar" is - nu 1981 bijna teneinde is -1926; vijf en vijftig jaar geleden
dus.
Enkele „verre" opmerkingen uit
dat jaar; Japan verloor zijn keizer
Mikado Josjihito; China was „hope
loos verdeeld". De kommunisten
roerden zich duchtig en ook (toen al)
in het voormalige Ned. Indië. Met na
me op Java brak een georganiseerde
kommunistische opstand uit. De lei-'
ders waren opgepakt en naar Boven-
Digoef (Nieuw-Guinea) afgevoerd.
Rusland maakte een periode van
onzekerheid door, na het overlijden
van Lenin; gevaarlijk punt bleek
vooral het kommuniseren van de
landbouw.
In Italië was Mussolini al aktief en
Spanje leed nog onder een fascistisch
regiem. Amerika noteerde een enor
me orkaan in Florida, waar twee ste
den van de aardbodem werden weg
gevaagd.
Overstromingen
In Nederland hadden verschillende
provincies te lijden door overstro
mingen, als gevolg van rivierdijk-
doorbraken. Half januari 1926 begon
het hevig te vriezen; wat gespaard
was door het water werd vernield
door de vorst. Een Watersnood komi-
té werd opgericht en overal werd
geld ingezameld. Geld bijeen ge
bracht voor het zilveren huwelijks
feest van de koningin, werd in het
komité gestort. Een regeringskrisis
ontstond als gevolg van een be-oogde
benoeming van een gezant bij het Va-
ticaan. Na veel overleg werd het
Nederlands Traktaat aangenomen.
In de Gereformeerde Kerken „speel
de" de kwestie Geelkerken.
Schouwen-Duiveland
Schouwen-Duiveland intussen
kwam ook in het nieuws. Op 6 janua
ri werd de nieuwe Dag-normaal
school (kweekschool) geopend. De
Waterleiding Mij groeide tot maart
toe naar de aanbesteding van de aan
leg. Ook aan het elektrisch licht
werd hard gewerkt, maar dat lag
toch achter op het water.
Op 10 november werd in het ge
bouw van school B de Eerste Zierik-
zeese Landbouwhuishoudschool ge-,
opend, in het bijzijn van verschillen
de autoriteiten.
Leerlingen uit Zierikzee en de re
gio bezochten in groten getale de
nieuwe school. Het Waterschap
Schouwen bepaalde de graad van
bloedverwantschap in verband met
benoemingen in het bestuur. Het
daartoe opgestelde reglement even
wel werd door G.S. verworpen. Een
definitieve G.S.-beslissing over de
heffing op gebouwde eigendom,
werd nog niet genomen, maar dat zou
later wél komen.
Noe, 't was mê 't jaertje wê; in 't zit
t'r wi a op t Gae glauw'k effenaf
arder as vroeger mi d'n tied, of 't liek
md zó. Strakjes óór je buute de knal
len wi, in dan is 't zö vaare. Lae ze ma
oppasse, want 'k dienke nog an vle-
jaere. Jantje most ök zö noadig vier-
waark ofsteke. In ie jengele bi z'n va-
oder, md die wou d'r nie van ööre.
Nööm Piet a meer bloed vö 't arte.
Die kwan un aeventje stoppe, tot
twaolf uure wier, want ie is toch aol-
tied md allêênig. „Gee dat vintje toch
un paer rotjes" zei 't un. Afijn Jantje
nae buute mi van die vierstokjes; een
luzivaer d'r bie, in aruit dae gieng
ntemissen dat dochten m'n, ma
Jantje gooide nie goed in de vierstok
bleef steke tussen z'n schoene in z'n
kouse.
Noe, van Epscheuten begon te blae-
ren nutuur lijk. Gauw in uus, in dae
zaege ze de schae; un groate schroei-
plekke, 't leek wê un bloedbleine, in
nae d 'n dokter nutuurlijk. Die zat net
an un glaesje kelderwien ouwejaer te
vieren, „ma 't gee niks" zei t'n. Bie
mekaore was toch 'n konsternaosie.
In pao foetere nutuurlijk op nööm
Piet, die t'r md un bitje beschete bie
stong. Pao zei nog: „de straetstêênen
vraege om geld, injie schiet aolles de
logt in", want nööm a du vierstok-
ken meegebrocht. Toen Jantje mi
zwachtels dn z'n voet in baade lag,
wier toch nog rustig. Pao gooide wat
blokkéélout op d' open aerd, md
soms sloeg de wind in de schoorstêên-
puupe, in dan stikkede je van de raok
in de kaemer. De gerdienen zu wê
vuul ore, zei de vrouwe, want die
docht a wi an de voorjaersschóön-
maek. 't Is een pront wuuf, md aol-
tied md achter 't stof an
Toe te leste knoeste zo'n bitje ope-
brand was, gien'k 't zöwat nae twaol-
ve, in de jonge diengers beguste a un
bitje mi mekaore te fóölen. Nog even
wachte zei nööm, da kan 'k nie zie.
Iet at gauw wat appelbuljees en toe
t'n z'n mond afvoog, zei t'n: „de stik
ken smaeke wi best", net asof op 't
land mi z'n twaolfuurtje bezig was.
Afijn toen 't begon te slaen, viele ze
mekaore in uus aomae om d'n aols. 't
Was un mereakel, in a gau riep nööm
Piet: bluuve julder noe kosse? Pao
zei: „Piet a je 't doet, mö je 't goed
doe", in dae a t'n gliek in nutuurlijk.
Buute was t'n kebaol van jewelste.
Un kind stieng op de stoepe te blae-
ten, want d'r broertje wou ze gin
vierwaark geve. Zo gaet dat dan.
Waer is m'n garrebalje" zei nööm,
dan gae 'k mun padje wi ma us op-
korte. ,,'t Is mooi ewxst". Wulder gae
ök mar 'es nae baade, zei pao, in ie
begon d an z'n galgen te peuteren, 't
Jaer was wi omme, in 't nieuwe be-
gonne. Me zu wê zie wat 't wordt, zei
t'n nog. Even laeter oorde je 't lede
kant bove kraeke, in riep 'n: „Jewan
na, kom je ök?". „Jö" riep ze 't rug,
'komme zö, even m'n bordje blompap
opete, want dat doe ze 's aevens aol-
tied. Da's nog van vroeger!
SCHIEREILANDMAN
ZIERIKZEE. De grootste ertsgrijper ter wereld, die door burgemeester Th. H.
de Meester van Zierikzee in de bedrijfshal van Nemag B.V. onthuld werd ter
gelegenheid van de officiële opening van deze onderneming.
overzicht ook gaarne zien met be
trekking tot de voetbalverenigingen.
Drie bewoners van Schouwen-Dui
veland vonden de dood bij twee tra
gische verkeersongelukken ter hoog
te van Moriaanshoofd en te Nieuwer-
kerk. Twee andere betrokkenen wer
den zwaar gewond.
De jaargang 1981 van de Kroniek
(Foto's: Zierikzeesche Nieuwsbode)
van het Land van de Zeemeermin in
de reeks van uitgaven van de Vereni
ging Stad en Lande van Schouwen-
Duiveland verscheen.
De Middenstandsvereniging van
Brouwershaven organiseerde voor
de lagere schooljeugd van de kernen
van de gemeente een suksesvolle
play-back avond in het Tonnenmaga-
zijn. Pleun v. d. Lugt die zich met zijn
zeiljacht ter hoogte van Tasmanië bij
Australië bevond, ondervond veel
last van stormen.
Wel of geen ondersteuning verle
nen aan emancipatie-aktiviteiten
was een diskussiepunt in de welzijn-
sadvieskommissie van de gemeente
Zierikzee.
Het tiende voortgangsrapport over
de Oosterschelde met de voorgestel
de bezuinigingen door minister Zee-
valking van Verkeer en Waterstaat,
werd naar de Tweede Kamer
gestuurd en ging uitvoerig in op het
brede front van bouwactiviteiten
van zowel de Stormvloedkering als
van de kompartimenteringswerken.
Bezuinigingen
Ook bleek dat een tekort op het
budget van de Oosterscheldewerken
in zijn totaal 729 miljoen gulden be
droeg, maar de minister overwoog
geen temporisering van de Storm
vloedkering, met bezuinigingen.
De Wereldwinkel startte met de
verkoop van kaarsep uit Soweto. De
opbrengst was bestemd voor de in
woners van die stad.
Op de gemeenteraadsvergadering
te Westerschouwen deelde burge
meester J. L. Niemantsverdriet-
Leenheer mee, dat waarschijnlijk in
de maand december de regionale
werkkommissie rapport zou uitbre-
gen ten aanzien van een uniform
alarmeringssysteem voor de bejaar
den op Schouwen-Duiveland.
Bij de algemene beschouwingen in
Westerschouwen bogen alle frakties
zich over de financiële perikelen
voor de nabije toekomst.
Het jaarverslag 1980-1981 van Am
nesty International verscheen.
De werkgroep Verontruste Bewo
ners Voorne opperde het idee het al
of niet giftige havenslib uit Rotter
dam voor de Brouwersdam te gaan
deponerend).
Te Nieuwerkerk, Oosterland en
Bruinisse werden weer feestelijke
verlotingen gehouden met de winkel
weekbonnen.
Het verkeer op Schouwen-Duive
land en vooral het werkverkeer rich
ting Flakkee en Rotterdam onder
vond veel hinder van de door sneeuw
glad geworden wegen. Slechts 10 per
sonen van de 598 leden bezochten de
vergadering van de IJsklub
Haamstede/Burg.
De Culturele Vereniging te Ouwer-
kerk schreef een wedstrijd uit voor
inrichting van de dorpsring. De VW
Burgh-Haamstede zou willen gaan
inspelen op het toeringcarbezoek aan
de Stormvloedkering. Dit kwam aan
de orde tijdens de jaarvergadering.
De eerste kaderkursus, die op initia
tief van de Algemene Nederlandse
Bond voor Ouderen georganiseerd
wérd, werd met sukses afgesloten.
Blikseminslag:
Technici van Rijkswaterstaat, het
loodswezen en de PTT spanden zich
een hele dag in om de schade aan de
vuurtoren te herstellen die door blik
seminslag was veroorzaakt. De enor
me mattenrol voor de Stormvloedke
ring arriveerde op zijn plaats. Pre
cies op tijd kwam de kolossale klos
op het ponton waarop hij werd ver
voerd van Wissenkerke naar Neeltje
Jans.
„In alle sektoren van het gemeen
telijk overheidsbeleid zal uitdrukke
lijk aandacht moeten worden
besteed aan de kategorie „Jeugd en
Jongeren". Deze stelling verwoordde
jeugdwerkleider Gabri de Groot tij
dens de algemene bestuursvergade
ring van de Stichting Jeugd Schou
wen-Duiveland.
De officiële opening van Nemag
b.v. te Zierikzee werd verricht door
burgemeester Th. H. de Meester en
hij deed dat door in de enorme be
drijfshal de grootste ertsgrijper ter
wereld te onthullen.
Schouwen-Duiveland (en een groot
deel van overig Zeeland) zat geduren
de drie kwartier zonder stroom. De
Zierikzeese brandweer verleende
hulp in de vorm van nqod-aggregaten
op de feestavond van de VOO.
Op de coöperatieve verenigde land
en tuinbouwcoöperaties b.a. Cebeco
Zuidwest gehouden algemene jaar
vergadering werden optimistische
geluiden gesignaleerd.
De Stichting Cultuurfonds van de
Bank voor Nederlandse Gmeenten te
Den Haag liet een belangwekkend
boekwerk verschijnen over „Zilver
in gemeentelijk bezit, provincie Zee
land".
„Stadberigten"
Tijdens de raadsvergadering te Zie
rikzee werd het voorstel de uitgave
„Stadsberigten" van de gemeente te
beëindigen, aangehouden. Een aan
vullend krediet van 52.341,- werd
beschikbaar gesteld ten behoeve van
de Stichting van een vierklassige
protestant-christelijke school in
Poortambacht, die aan de bestaande
kleuterschool „De Speeldoos" zal
worden gebouwd. De fraktie van de
PvdA stemde tegen wegens ontbre-
ken van de „koppeling Raamstraat".
Het belangrijkste agendapunt tij
dens de vergadering van het alge
meen bestuur van de Stichting Sa
menlevingsopbouw Schouwen-Dui
veland was de behandeling van het
werkplan 1982.
Ten behoeve van de openbare wer
ken bij de woningen aan de Casem-
broodlaan en Pr. Wilhelminalaan te
Bruinisse werd tijdens de gemeente
raadsvergadering een krediet be
schikbaar gesteld.
Tennishal
Bij de antwoorden op de algemene
beschouwingen liet wethouder dr. W.
F. M. Vonk weten dat hij van mening
was dat de frakties vrij somber had
den gereageerd op de plannen om
eventueel een tennishal te stichten.
Te Westerschouwen werd de ge
meentebegroting 1982 vastgesteld en
burgemeester J. L. Niemantsver-
driet-Leenheer deelde mede dat het
kollege geen grootschalige uitbrei
dingen meer zou voorstaan.
Op de bijeenkomst van de Staat
kundig gereformeerde Studievereni
ging te Nieuwerkerk kwam het on
derwijsbeleid aan de orde.
Tenslotte
Zo dat was het dan, een heel
jaar nieuws op Schouwen-Duive
land. Om technische en organisatori
sche redenen gingen we niet hele
maal tot de laatste dag van het jaar
met dit overzicht. Ongetwijfeld zult
u dat niet als gemis ervaren, of bent u
het toch alweer vergeten wat er vori
ge week in stad en regio allemaal is
gebeurd? Kijkt u dan nog even in de
stapel oud papier, zodat het geheu
gen wat 1981 betreft helemaal up-to-
date is opgefrist.
„Er is hier zo weinig te doen", dur
ven sommigen weieens te beweren.
De Z.N.-redaktie wil daar niet over
in diskussie treden. Met het traditio
nele jaaroverzicht worden dergelijke
uitlatingen immers telkens volledig
weerlegd.
We hopen, dat u al dit Schouwen-
Duivelandse nieuws met gretigheid
en smaak hebt kunnen verteren, mo
ge de oliebollen u dan ook nog sma
ken.
ze gemeente in een redelijk financië
le positie verkeert," maar dat in ver-}
gelijking met voorgaande jaren tochi
meer financiële problemen opdoe
men.
Het Zwitserse schip „Fletcha"
kwam door het uitvallen van de elek
trische besturing en bij windkracht 7
in moeilijkheden en vaarde verschei
dene malen tegen één van de pijlers
van de Zeelandbrug.
De laatste dag van november
kwam het transport van hulpgoede
ren afkomstig van Schouwen-Duive-
land ondanks technische pech, aan in
de Poolse plaats Poznan.
Op Neeltje Jans werd een aanvang
gemaakt met het storten van de voet
plaat van de laatste pijler voor de
stormvloedkering.
In de foyer van restaurant Mondra-
gon kwam een groep regionale
horeca-ondernemers en vertegen
woordigers van VW's en Mid
denstandsverenigingen bijeen met
het doel een informatief gesprek te
hebben en in de eerste plaats de
horeca-ondernemers warm te krijgen
voor een betere opvang van de talrij
ke groepen bezoekers aan de Storm
vloedkering.
Op de gemeenteraadsvergadering
van Middenschouwen werd medege
deeld dat de aanbesteding van het
aan te leggen fietspad langs de Heu-
velsweg een feit was. De CDA-
fraktie te Middenschouwen vroeg
zich af in hoeverre door uitbreiding
van het gemeentehuis een oplossing
kon worden gevonden voor vergro
ting van de ruimte voor archiefber
ging. Tevens stelde deze fraktie voor
gelijktijdig het gemeentebestuur toe
gankelijk te maken voor minder va
liden.
Te Scharendijke
Het kollege van B. en W. deelde
mee dat het zinvol zou zijn na te gaan
of uitbreiding van de archiefbewaar
plaats in het gemeentehuis te Scha
rendijke tot de mogelijkheden be
hoorde. Binnen het kader van de du
plieken deelde de heer W. G. Renden
(PvdA) mee zeer verheugd te zijn met
het overzicht van het gebruik van de
gymnastieklokalen. Hij zou zo'n
