Duiveland was vroeger een ideaal verbanningsoord voor de Saksers ZESTIENDE EEUW WAS BLOEITIJDPERK VOOR BROUWERSHAVEN Uit de Sociale Kaart: INGEZONDEN STUKKEN De RK-kerk en het gezin Zuid-Nederlandse varkenshouders zijn door bedrijfsreserves heen Sociale kaart Smalstad ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Dinsdag 7 oktober 1S80 Nr. 2278# 5 DUIVELAND, 6-10. Volgens sommige schrijvers ge bruikte Karei de Grote, Duiveland als verbanningsoord voor Saksers. Een ideaal oord voor gevangenen, gelet op de ontbrekende waterkering en de heersende moeras koortsen. Aldus het begin van het ontwerp Sociale Kaart Duiveland, dat onlangs is verschenen. In deze inleiding is verder te lezen, dat in 976 Duiveland bestond uit schor ren, waar schapen op graasden. De oudste polder van Duiveland is de Vier- bannenpolder, genoemd naar de rechtsgebieden van de heerlijkheden Capel- le, Ouwerkerk, Nieuwerkerk en Botland. Bedijkt werd er bij stukjes en beet jes: van het westen naar het oosten en van het noorden naar het zuiden. Meer dan eens is Duiveland in de golven verdwenen. Vooral in 1530 en 1532 kreeg het eiland het zwaar te verduren; het kwam toen helemaal onder water te staan. In de zomer van 1533 kon de pacht niet opgebracht worden en was er geen volk om op het land te werken. Het sterftecijfer schoot omhoog: in Ouwerkerk gin gen dagelijks vier mensen dood; in Nieuwerkerk zes en in Oosterland drie of vier. Sirjansland werd zelfs met uitsterven bedreigd. „Spaanse Furie" Niet alleen door de zee, ook door andere rampen is Duiveland ge teisterd. In 1576 maakte Nieuwer kerk bijvoorbeeld kennis met ,,de Spaanse Furie": het dorp werd door muitende Spanjaarden geplunderd en platgebrand. Van 1950 tot en met 1960 nam het inwonertal van de gemeente Nieu werkerk, Ouwerkerk en Oosterland af. In Nieuwerkerk en Oosterland kon het geboorte-overschot niet op tegen het vertrek-overschot. In Ouwerkerk werd een vertrek- overschot én een sterfte-overschot genoteerd. Nieuwerkerk ging er het meest op achteruit; Oosterland het minst. Bevolkingsgroei Het is duidelijk, dat de bevokings- groei van de gemeente Duiveland zich konsentreert in Nieuwerkerk en Oosterland. Per 31 mei 1960 woonde daar 81,7 van de bevolking; per 1 december 1973 84,6 en per 1 janua ri 1980 83,5 Van 1966 tot en met 1979 had Duiveland te maken met een geboorte-overschot. De laatste tijd worden er dus meer mensen ge boren dan er sterven. Het overschot varieerde van 65 personen in 1978, tot 24 in 1978. Momenteel is het aantal mensen dat zich vestigt in de gemeente groter dan het aantal mensen dat vertrekt. Van 1966 tot en met 1970 bedroeg het vestigingsoverschot gemiddeld 17 personen, terwijl van 1975 tot en met 1979 een overschot van gemiddeld 68 personen werd genoteerd. Algemene Leesbibliotheek Nieuwerkerk Het winterseizoen van de Algeme ne Leesbibliotheek begint donderdag 9 oktober a.s. Dit betekent dat iedere week boeken worden uitgeleend van half zeven tot kwart over zeven. Drie kwartier lang kan men rond snuffelen om zijn keuze te doen uit enkele duizenden boeken. Als van ouds mag men (binnen het redelijke) zo veel of zo weinig boeken mee naar huis nemen als men zelf wil. Men mag ze ook zo lang of zo kort houden als men wil. Mooier kan het niet! En voor die enkele dubbeltjes hoeft nie mand het te laten. Er kan nog aan worden toege voegd, dat de zaal „Rehoboth" ver warmd is. Voor verdere gegevens wordt ver wezen naar de .agenda" die geregeld in de Nieuwsbode staat afgedrukt. Bibliotheek Nieuwerkerk Zeeuwse Dialektdag 1980 Op zaterdag 18 oktober zal de Zeeuwse dialectdag 1980 gehouden worden en wel in „De Vroone" te Ka- pelle. Deze dag wordt georganiseerd door de ..Zeeuwsche Vereeniging voor Dialectonderzoek". Het bestuur daarvan legt een aantrekkelijk pro gramma voor. Des morgens besteedt de vereniging enige tijd aan huishou delijke zaken, waarna al zeer spoedig het eigenlijke van deze dialectdag naar voren treedt. Want vooral op zo'n dag staat het Zeeuwse dialect op de voorgrond. Dat begint al met een voordracht, genaamd „Vrouwe Renierse", ge schreven door prof. Van Houte. Me vrouw Schippers-le Bleu zal deze voordracht voordragen en uit erva ring wordt geweten, dat het dan in goede handen zit. Dat geldt evenzo de declamatie uit eigen werk door me vrouw Soldaat-Poortvliet, uit Dirks- land. Een hoogtepunt van de dag wordt bereikt door opvoering van het stuk „Het leven is hin loterië" van Koets door de toneelklub van Zeelandia, vereniging van Zeeuwen in 's-Gra- venhage en omgeving. Tussen dit alles wordt een kwar tiertje tijd gegeven aan mevrouw E. J. van de Broecke-de Man, de volijve rige sekretaresse der vereniging, die zich op een bewonderingswaaraige wijze inspant voor het werk der vere- Van elke 10 inwoners van Duive land zijn er naar schatting niet in de gemeente geboren. Anders gezegd: de verhouding al lochtonen/autochtonen wordt ge schat op 2 8. Allochtonen en autoch tonen gaan vrij normaal met elkaar om. Allochtonen lopen vaak gauw warm voor nieuwe aktiviteiten en voorzieningen, autochtonen lopen meestal niet zo hard, aldus het ont werp Sociale Kaart Duiveland. Beroepsbevolking In I960 oefende 34,3 van de men sen uit Nieuwerkerk, Oosterland, Ouwerkerk en Sirjansland een be roep uit. Van de mannen nam 58,4 deel aan de beroepsbevolking, van de vrouwen 9,5 Elf jaar later, in 1971, was 33,2 van de inwoners van de gemeente Duiveland opgeno men in het arbeidsproces. Van de mannen had 52,0 een baan, van de vrouwen 12,9 De deelname van vrouwen aan de beroepsbevolking nam dus enigszins toe, terwijl de deelname van de mannen sterk daal de. Agrarische kern De meest agrarisch gebleven kern is Ouwerkerk: 39,3 van de be roepsbevolking werkte daar in 1971 nog in de landbouw. Oosterland en Sirjansland kwamen tot 27,3 en Nieuwerkerk kwam tot 25,2 Naast de landbouwbedrijven zijn er enkele bedrijven ter verwerking van landbouwprodukten, benevens een textielfabriekje, een steenhouwerij, een konstruktiebedrijf, en een fa briek waar draagvloeren voor com puters worden gebouwd. De kern van Sirjansland heeft rela tief veel werkgelegenheid en vervult als zodanig een belangrijke funktie in de gemeente Duiveland. Te verwachten is, dat veranderin gen in de samenstelling van de be roepsbevolking zich verder in grote lijnen zullen voortzetten. Gemiddeld inkomen Het gemiddelde inkomen van de Duivelanders per belastingplichtige, ligt beneden het nivo van Zeeland en dat van Nederland. Belangrijker dan het gemiddelde is doorgaans de spreiding van inkomens. Terwijl in 1974 in Nederland 26,0 tot de laagste kategorie behoorde en in Zee land 26,6 lag dit percentage voor Duiveland op 29,5 Het lagere ge middelde, gaat dus gepaard met be trekkelijk veel lage inkomenstrek kers. Blijkens de volkstelling van 1971 leven naar verhouding veel van de la ge inkomenstrekkers alleen van een AOW- of AWW-uitkering. Lage inko menstrekkers komen relatief het meest voor in Oosterland en Sirjans land. Eind maart 1979 waren er op het ar- beidsburo in Zierikzee 344 werklozen niging en dus als altijd een overzicht en voortgang van het dialectonder zoek zal geven. Het geheel wordt omlijst met mu ziek en zang, verzorgd door de zanger van het Zeeuwse lied, de bekende En gel Reinhoudt. Groeiende belangstelling Aan het verslag van de sekretaris ontlenen wij nog, dat de vereniging een groeiende belangstelling krijgt. Dat blijkt uit het ledental, dat van begin 1979 met 325 leden tot nu groei de tot 610 leden! Toch nog te weinig. Het Zeeuwse dialect is het in elk ge val voor de Zeeuwen waard die aan dacht te krijgen, zoals deze in de Zeeuwse vereniging voor dialecton derzoek nu krijgt. Een groter aantal leden maakt in financieel opzicht niet alleen de mogelijkheden groter - dat is praktisch altijd het geval - maar ook het draagvlak sterker, waarop dat typische Zeeuwse ele ment in de samenleving in de vorm van het dialect berust. Het bestuur is dan ook bijzonder dankbaar voor de groeiende belangstelling voor de in 1929 opgerichte vereniging, maar ge meten naar het aantal Zeeuwen is uitbreiding van het ledenaantal geen overtrokken zaak. Het bestuur ziet daartoe de dialect dag als één van de mogelijkheden voor die versterking van het leden aantal. Daarom wil het bestuur de aandacht vestigen op de mogelijk heid dat de leden tegen betaling van de kosten een introducée kunnen meenemen. En tenslotte: met dit alles wordt de belangstelling in en de bestudering van de dialecten in Zeeland en Goe- ree-Overflakkee zeer bevorderd. E. J. van de Broecke-de Man Boulevard de Ruyter 194 Vlissingén ingeschreven, waarvan 69 man nen en 31 vrouwen. Van deze werklozen kwamen er 53 uit de ge meente Duiveland, oftewel 15,4 Een jaar later, maart 1980 was dit aantal 49, te weten 42 mannen en 7 vrouwen. Momenteel ligt het wer kloosheidspercentage in het rayon Zierikzee boven het Zeeuwse, respektievelijk Nederlandse gemid delde. KERKNIEUWS Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te Oegstgeest (g.v. ver pleeghuis Van Wijckerslooth): mevr. H. Visch-Tonsbeek, kand., aldaar, die dit beroep heeft aangenomen. Aangenomen naar Maarssen (toez.): J. Mooij, Zevenaar. Gereformeerde. Kerken Beroepen te Joure: J. Wagenma kers, Oud-Beijerland; te Hoorn: F. J. Boer, Zoetermeer. Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt Beroepen te Zwolle en te Drachten: B. van Zuijlekom, Assen-Zuid, die bedankte voor Leek-Roden en voor Giessendam-N ederhardinxveld Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te Eemdijk: H. van den Heuvel, kand., Veenendaal; te Rot terdam-West A. van de Weerd, Zeist; te Barendrecht: M. Vlietstra, Bun schoten. Bedankt voor Emmeloord: H. P. Brandsma, Drachten. Gereformeerde Gemeenten Beroepen te Franklin Lakes (USA): J. van Haaren, Genemuiden. Bedankt voor Oud-Beijerland: C. Vogelaar, Genemuiden; voor Scheve- ningen: D. Hakkenberg, Lisse. Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland Beroepen te St. Philipsland: de heer A. P. van der Meer, Kinderdijk. Vrije Evangelische Gemeenten Benoemd tot geestelijk verzorger van het Zonnehuis te Vlaardingen (per 1-11'81): T. J. Prins, Rotterdam- Centrum. Afscheid koster Ger. Gemeente Nieuwerkerk Zondag na de middagdienst werd door ds. M. J. van Gelder, plaatselijk predikant van de Gereformeerde Ge meente stil gestaan bij het afscheid van de koster, de heer J. Folmer. Na 26 jaar gaat deze het kosterschap neerleggen. De heer Folmer werd met hartelij ke woorden dank gezegd voor het ve le werk dat hij vroeger ook zijn vrouw voor de kerk heeft verricht. De predikant wenste hem verder Gods zegen toe. Op een kerkeraads- vergadering eerder in de week werd op waardige wijze afscheid genomen en werd aan de scheidende koster een aandenken geschonken. Nieuwe koster De nieuwe koster, de heer C. den Otter, kreeg dankwoorden nu hij stopt met het orgelspel en een wel kom als „dorpelwachter". Ook de nieuwe organist de heer C. J. Bij de Vaate kreeg een welkomstwoord. Zo was het afgelopen zondag een drukke dag. In de namiddag werd nl. ook nog een drietal kinderen der ge meente gedoopt. VATICAANSTAD, 6-10. De Rooms- Katholieke Kerk moet niet toegeven aan opvattingen die in de mode zijn, maar profetisch het medicijn van het Evangelie toedienen tegen het kwaad van de wereld. Dat is één tendens die kardinaal Ratzinger heeft bespeurd in de inter venties van de bisschoppen die mo menteel deelnemen aan de algemene bisschoppensynode over huwelijk en gezin in Vaticaanstad. De Westduitse kardinaal treedt voor deze synode op als rapporteur en heeft een samen vatting gemaakt van de beschouwin gen die de bisschoppen vorige week hielden. SCHEEPVAART Amersfoort, 5-10 te Bilbao Nedlloyd Rockanje, 6-10 van Momba sa naar Tanga LAND- EN TUINBOUW Paarden eten bermhooi Bermhooi is hooi dat gewonnen is op bermen van (snel)wegen. Berm hooi heeft een lagere voedingswaar de dan gewoon grashooi omdat: Bermgras een andere samenstel ling heeft dan gewoon gras. Grasmengsels voor bermen bestaan voor het grootste deel of geheel uit grassen, die een goed wortelstelsel hebben en die vanuit voedingsoog punt gezien slecht moeten worden ge noemd. Aan dit grasmengsel wordt vaak een bloemen- en kruidenmeng sel toegevoegd, waardoor de voe- TILBURG, 6-10. Het gros van de Zuidnederlandse varkenshouders is door zijn bedrijfsreserves heen als gevolg van de lage varkensvleesprijzen. Steeds meer van hen vragen om bijstand op grond van de rijksgroepsregeling zelfstandigen van de Algemene Bijstandswet, omdat zij het financieel niet meer kunnen bolwerken. Ing. J. Jansen van het rijkskonsu- lentschap voor de varkens en pluim veehouderij voor Noord-Brabant en Zeeland te Tilburg heeft dit maandag meegedeeld. Het zwaartst getroffen worden de bedrijven die de laatste jaren te wei nige hebben gereserveerd en de nieu we varkenshouderijen, die grote in vesteringen hebben gedaan. De situa- dingswaarde ook negatief beïnvloed wordt, Bermen niet bemest worden, waardoor er een trage grasgroei is. Traaggroeiende grassen hebben een lagere voedingswaarde dan snel groeiende grassen. Bermgras in zeer laat groeistadi- um wordt gemaaid. Hoe ouder gras wordt, des te meer ruwe celstoffen het bevast, waardoor de voedings waarde lager wordt. Kwaliteit Niet alleen de voedingswaarde maar ook de kwaliteit van bermhooi is lager dan van gewoon grashooi. tie is nu nog niet rampzalig, aldus de heer Jansen, maar de ongunstige prijsontwikkeling mag niet te lang duren, want dan vallen er wel zware klappen. De prijs Al meer dan tien maanden ligt de prijs, die de varkenshouder voor zijn dieren ontvangt ver beneden de kost prijs van 4,23 gulden per kilo geslacht gewicht. In het begin van de afgelopen zomer bereikten de prijzen een dieptepunt van 3,30 per kilo, in september trad een herstel op tot 3,55, maar ondermeer door een sta king van veterinaire inspekteurs aan de Italiaanse grens gaat het nu weer in dalende lijn. Op het ogenblik ligt de prijs op 3,50 gulden. De oorzaken hiervan zijn: Het niet vlak zijn van bermen, waardoor tijdens het maaien een ver- ontreiniging met zand plaatsvindt. Ook tijdens het persen kan er zand in het komen. Zand kan bij paarden di arree en koliek veroorzaken. Juist voor het ontspannen buitenge- beuren heeft de wolmode van dit na jaar en de komende winter heel wat in huis. Veel kan, niets moet. Onder het motto: Winter, Wol, Warm, Weg wezen, krijgen de sportieve genoe gens een extra „tic". Op de foto een blouson van geruwde dekenachtige wollen stof, een ruime jacquard trui, een vlotte autocoat, een echte wollen teddy" en een blouson. MONACO. De sokken van Napo leon zijn vandaag meer waard dan zijn haren. Tijdens een openbare veiling te Monte Carlo gingen en kele hoofdharen van de keizer in een reageerbuisje van de hand voor 1.300 gulden, terwijl een paar sok ken van zwarte zijde, die hij op St. Helena gedragen heeft, 2.700 gul den waard bleek. De lange veldperiode van berm hooi. Omdat er geen bewerkingen plaats kunnen vinden, kost het drogen veel tijd. Hierdoor heeft het weer een gro te invloed op de kwaliteit. Een lange veldperiode heeft ook een nadelige invloed op de voedingswaarde, het mineralen- en het caroteengehalte. Ook kan er rotting en schimmel vorming optreden, die de oorzaken van diarree en koliek bij paarden kunnen zijn. Het voorkomen van papier, plastic en blik op bermen, die ook in het hooi terecht komen. BROUWERSHAVEN, 6-10. Volgens de pas verschenen Sociale Kaart van Brouwershaven, zou „Brouw" ont staan zijn ten tijde van Floris V. De naam Brouwershaven komt voor het eerst voor in 1318. Brouw gold als dé stapelplaats voor Hollands bier. Ook was het een belangrijke vis sersplaats: reeds in 1344 stichtte Willem IV er een vrije haringmarkt. De Sociale Kaart van Brouwersha ven wordt besproken in de vergade ring van de advieskommissie voor het welzijnsbeleid in de gemeente Brouwershaven, die woensdag 15 ok tober gehouden zal worden. Brouwershaven telt vier woonker nen: de gelijknamige Smalstad, en de dorpen Dreischor, Zonnemaire en Noordgouwe. 16e eeuw De 16e eeuw was voor Brouwersha ven een bloeitijdperk. Met de zoutne- ring en de meerderij ging het uitste kend. In 1541 werden de volgende produkten ingevoerd: Franse wijn, bier, fruit, garens, touw, ijzer, zui- velprodukteri, enz., maar de hoofd zaak bleef de haringvangst, aldus de Sociale Kaart. Tezelfder tijd kreeg Brouw een scheut rampzaligheden te verwer ken: branden, pestepidemieën, dijk doorbraken en dijkvallen gingen niet aan Brouwershaven voorbij. Daarbij kwam nog de immer dreigende ver zanding van de haven. Medio 19e eeuw beleefde Brou wershaven een onverwachte nabloei. Het Brouwershavense Gat werd be tond, waarna de drukte op de rede de spuigaten uitliep. Brouw kon toen bogen op 24 loodsen en 26 café's en hotels. Bewoners 1874 In 1874 tefde de Smalstad 1923 in woners. De opening van de Nieuwe Waterweg, luidde het einde in van de Brouwse bloei: de driemasters ver dwenen van de rede. Ambachtsheerlijkheden Uit de verdeling van dit gebied in ambachtsheerlijkheden, ontstond na 1795 de indeling in gemeenten. Het viertal vormt sinds 1961 de gemeente Brouwershaven. Het gebied is - in te genstelling tot vroeger, toen de men sen vaak niet verder kwamen dan de „Stad" Zierikzee, - geheel openge legd. De Grevelingendam, de Zeeland- brug en de Brouwersdam, hebben Rotterdam en Goes dichterbij ge bracht, óók voor de inwoners van Brouwershaven. Toeristen, pendelaars en allochto nen zijn in Brouwershaven al lang geen onbekende meer. Na het gereed komen van de Oosterscheldedam en de Philipsdam wordt Brouwersha ven uiteraard nog verder openge legd. 1950-1960 Het inwontertal is in de jaren 1950- 1960 afgenomen. Het geboorte-over schot kon niet op tegen het vertrek- overschot. Brouwershaven ging er het meest op achteruit, Noordgouwe het minst. Per 1 januari 1961, de datum van de gemeentelijke herindeling, bedroeg het inwonertal van de gemeente Brouwershaven 3561. Het aantal in woners daalde tot in het midden van de jaren zeventig, sinds 1975 neemt het aantal weer toe. Op 1 januari 1980 had Brouwershaven 3498 inwoners. Duidelijk is, dat de bevolkingsgroei van de gemeente zich konsentreert in de woonkern Brouwershaven. Nieuwe inwoners Veel nieuwe inwoners van de ge meente komen uit de provincie Zuid- Holland. Sommige hebben werk ge vonden in Brouwershaven, anderen blijven in „Holland" werken, weer anderen zijn 65 plus en uit op rust. Van de vertrekkers is ongeveer de helft jonger dan 30 paar. Van elke 10 inwoners zijn er naar schatting vier niet in de gemeente geboren. De ge meente Brouwershaven wordt er niet jonger op, maar ook niet ouder, vol gens de cijfers. Beroepsbevolking In 1960 oefende 34,6 van de men sen uit Brouwershaven, Dreischor, Zonnemaire en Noordgouwe een be roep uit. van de mannen nam 58,0 deel aan de beroepsbevolking, van de vrouwen 10,9 Elf jaar later was 3,15 van de inwoners van de ge meente Brouwershaven opgenomen in het arbeidsproces: mannen 52,8 en de vrouwen 10,3 Van 1960 tot 1971 verminderde de beroepsbevolking in de landbouw met bijna de helft. De sektor nijver heid vertoonde een flinke groei. Ook de sektor handel en verkeer en de overige bedrijfstakken, waaronder de dienstensektor, groeiden. In 1960 telde de gemeente 287 zelfstandigen, in 1971 nog 275. Het aantal arbeiders in 1960 was 394, in 1971 470: een absolute en relatieve groei. Ook het aantal employés zat in de lift: in 1960 werden er 79 geteld, in 1971 215. Anno 1980 werken verschillende mensen in de rekreatieve sektor, vooral in de kern Brouwershaven. Gependeld wordt er vooral naar Rot terdam en Zierikzee. Gemiddeld inkomen Het gemiddeld inkomen ligt in Brouwershaven net iets boven het ni vo van Zeeland en iets beneden het nivo van Nederland. Naar verhou ding heeft de gemeente Brouwersha ven veel lage inkomenstrekkers. Aan het eind van 1979 kregen in de gemeente 14 werklozen een uitkering op basis van de W.W.V., oftewel 4,0 van de inwoners. Zes uitke- ringsgenietenden waren 60 jaar en ouder. Volgens de Intergemeentelijke So ciale Dienst Schouwen-Duive- land/Sint Philipsland is de werk loosheid op Schouwen-Duiveland niet struktureel. Een overleg van ge meente en partikuliere instellingen houdt deze situatie in het oog. Scholen In de gemeente Brouwershaven staan vier openbare kleuterscholen, vier openbare lagere scholen en twee christelijke lagere scholen, met in to taal per april 1980 118 leerlingen. Zonnemaire en Noordgouwe hebben met een dalend aantal leerlingen te kampen. Brouwershaven heeft geen scholen voor voortgezet onderwijs: Zierikzee is de dichtstbijzijne ge meente waar de inwoners van Brou wershaven voortgezet onderwezen kunnen worden.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1980 | | pagina 5