in de Maasstad
prestatie Voortzetting sleepbootstaking
De stakingen
„Kernenergie
voor Pakistan
onmisbaar"
„...De zandzee
zal herschapen
schijnen
Overlegorgaan akkerbouw
in hel zuidwesten
N.C.O.V. tegen
loonmaatregel
Stelsel sociale
zekerheid
Protest tegen
grote opleidingen
AGENDA
VERLICHTING
2
Het is ronduit een enorme presta
tie, dal binnen de gestelde tijdslimiet,
het gevarieerde stelsel van partiële
dijkversterking, tot een goed einde
is gebracht, zodat er voor deze regio
thans een veiligheidsmarge ^s ont
staan van „een kans van één op de
500 jaar". Voorheen heeft wel nie
mand durven voorspellen dat dit
reuze-karwei binnen een luttel aan
tal jaren te klaren zou zijn.
Dit echter is niet de oorzaak, dat er
niet eerder mee begonnen is. De
trammelant rond de Oosterschelde-
dam, leidde in een tjjdsprognose tot
de zekerheid van uitstel (1978 werd
1985) en zo lang durfde niemand
meer wachten, daar de veiligheid van
het gebied op het spel stond.
Intussen is wel duidelijk dat een
realisering in een veel eerder sta
dium (zestiger jaren bijvoorbeeld),
de diskussie rond de Oosterschelde-
dam een mateloos lichtere toets had
gegeven, omdat in de benadering
voor en tegenstanders altijd hadden
kunnen terugvallen, op de voorlopige
(niet onaanzienlijke) veiligheidsver
betering als gevolg van de partiële
dijkversterking.
Dit is echter niet gebeurd, maar de
opmerking op zich maakt de gedach
te 3an „alle dijken op Deltahoogte"
en geen pijlerdam niet tot iets geheel
absurds. De tijd echter heeft niet
stil gestaan en het is ook zaak van
goede orde, respekt op te brengen
voor het gigantisch technisch karwei,
dat zich afspeelt „onder de neus" van
Schouwen-Duiveland.
Gebleven is een mate van onzeker
heid over de toestand „11a de dam"
wat betreft de schelpdicrkultures en
het totaal ekologisch gedrag in het
betreffende Deltagebied. In dit op
zicht hebben de pleiters voor een
bredere doorstromingsmogelijkheïd
in de pijlerdam natuurlijk gelijk,
maar feit is ook dat bij uitvoering
van een zo gigantisch karwei de uit
voerenden niet eindeloos op twee ge
dachten konden blijven hinken.
Wie in dit stadium nog zinnige
elementen wil aandragen in de dis
kussie, moet een minimum aan tech
nische nuchterheid in zijn bagage
hebben.
Los van al deze overwegingen
komt het waterschap lof toe voor de
snelle klaring van de onderhavige
partiële dijkverhoging, die het ooit
zozeer geteisterde gebied toch een
zekerheid biedt, die - feitelijk - voor
heen ontbrak.
Gedachtig aan de vele miljoenen,
die na de stormramp in dit gebied
zijn ge-fcrvesteerd en gekonfronteerd
met het totale, geslaagde, proces van
herstel en wederopbouw, is dat - 25
jaar na dato - een zaak die met
dankbaarheid mag worden gekonsta-
teerd.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
DEN HAAG. De P.v.d.A.-leden
Van Den Bergh, Rienks en Van Thijn
willen dat staatssecretaris Smit-
Kroes van verkeer en waterstaat een
onderzoek instelt naar het afgeven
door de K.L.M. van discriminerende
verklaringen over personen.
DEN HAAG. Het D'66 Tweede Ka
merlid Jan Terlouw wil dat het in
bezit hebben van gecoupeerde hon
den die in Nederland zijn geboren
strafbaar wordt gesteld.
DEN HAAG. Premier Yan Agt en
minister Van der Klaauw zullen op
uitnodiging van premier Pjotr Ja-
roszewicz van 19 tot en met 22 sep
tember een officieel bezoek aan Po
len brengen, aldus heeft het ministe
rie van buitenlandse zaken in Den
Haag meegedeeld.
UTRECHT. Volgens de F.N.V.-
Vakbondsraad dreigen er opnieuw
grote problemen bij de NEHM, de
Nederlandse Herslructureringsmaat-
schappij. De Raad van Toezicht van
de NEHEM heeft minister Van Aar-
denne gedreigd volgende week te
zullen opstappen, aldus do vakbonds
krant.
MAASSLUIS. De werknemers van
de touwfabriek Holland in Maassluis
hebben donderdag samen met de In
dustriebond F.N.V. het bedrijf bezet.
De bezettingsaktie is ondernomen om
te voorkomen dat de directie machi
nes en voorraden uit het bedrijf weg
haalt.
ROTTERDAM, 6-9. In Rotterdam wordt de sleepboot-
staking nog steeds voortgezel. Volgens liet aktiekomi-
té is er nog steeds geen sprake van kontakt niet de
direklie van Smit Internationale.
AMSTERDAM. De havenstaking
van dit moment is, zoals elke staking
trouwens, een droevige zaak. Dat is
de mening van mr. H. I. Möller,
voorzitter van de Scheepvaartvereni
ging Noord te Amsterdam (haven
werkgevers) en directeur van het
Amsterdamse havenbedrijf VCK,
waar ook wordt gestaakt.
ROTTERDAM. De situatie in de
Rotterdamse haven was ook vrijdag
morgen vrijwel onveranderd: totale
staking in de stukgoedsektor, stakin
gen bij de graan elevator maatschap
pij GEM en bij het Container Over
slagbedrijf ECT. Ook de vijfhonderd
sleepbootstakers zetten hun aklie nog
voort.
AMSTERDAM. De arbeiders van
het Amsterdamse havenbedrijf OBA
zijn vrijdagmorgen na een 24-uurs
staking weer aan het werk gegaan.
Hiertoe werd besloten op een nach
telijke stakersvergadering. Bij het
Internationale Graanovcrslagbedrijf
IGMA, waar donderdag nog werd
gewerkt, begonnen de arbeiders vrij
dagmorgen een 24-uurs staking.
LAHORE, 6-9. Het hoofd van de
Pakistaanse kommissie voor kern
energie, Munir Ahmed Khan, heeft
gezegd dat nucleaire technologie
voor zijn land onmisbaar is om de
energieproblemen in de komende
twintig jaar het hoofd te kunnen bie
den. Hij voegde eraan toe dat Pa
kistan niet zal buigen voor de bui-»
tenlandse druk die op het land wordt
uitgeoefend om zijn nucleaire pro
gramma niet uit te voeren.
Khan oefende kritiek uit op de V.S.
die weigeren een kerninstallatie in
Karatsji nog langer van brandstof en
reserveonderdelen te voorzien.
Voorts wees hij erop dat Pakistan
een opwerkingsfabriek nodig heeft,
om aan de stijgende energiebehoefte
te voldoen, maar dat Frankrijk aar
zelt deze te leveren. Het land heeft
zelf voldoende uranium.
De Pakistaanse regering houdt vol
dat zijvmet haar aktiviteit op het ge
bied van de kernenergie uitsluitend
vreedzame doeleinden nastreeft, hoe
wel westerse inlichtingendiensten er
van overtuigd zijn dat het land aan
een atoombom werkt.
De stakers willen een gesprek over
hun eisen, maar de bedrijfsleiding
weigert tot nu toe op dat verzoek in
te gaan. Deze houding en de ge
slaagde poging van de Smit direktie
om de politie in te schakelen hebben
volgens de woordvoerder van het ak-
tiekomité de verhouding tussen sta
kers en direktie nog verder verslech
terd.
Als de bezetters, die zeer vermoeid
waren na de overigens geweldloze
aktie van de politie, zijn uitgeslapen
volgt vrijdag in het Trefcentrum in
Roterdam een nieuw beraad over de
nu te volgen stakingspolitielc.
Mienng burgemeester
Burgemeester Van der Louw is het
oneens met de verwijten van de
sleepbootstakers over het politieop
treden. Volgens dé Rotterdamse bur
gemeester blijft het terughoudende
politiebeleid gehandhaafd zolang het
de openbare orde betreft. Naar het
oordeel van Van der Louw had de
direktie van Smit alle recht om ont
ruiming te verzoeken, vooral omdat
er sprake was van bezetting van het
hoofdkantoor en niet van de eigën
werkruimte. Geen geval dus van de
openbare orde, maar van lokaalvre
debreuk, aldus de Rotterdamse bur
gemeester.
4-
HAIFA, 6-9. President Sadat van
Egypte heeft donderdag in Haifa ge
zegd dat hij in het kader van de sa
menwerking met Israël de Negcv-
woestijn wil laten profiteren van het
Nijlwater waarmee het schiereiland
Sinai zal worden bevloed.
In een rechtstreeks door de Israë
lische radio uitgezonden vraag- en
antwoordspel met Israëlische hoofd
redacteuren, zei Sadat: Het zou
slechts een uiting van goede-nabuur-
schap zijn en denk eens aan aller-
hand andere mogelijkheden".
„Democratie"
Gevraagd wat er te gebeuren zou
staan als hij als president van Egyp
te zou aftreden: zou Israël dan niet
en Sinaï en de vrede verliezen? Ant-
'woordde de Egyptische president:
..Egypte wordt niet meer geregeerd
door één man, het is een democratie,
met democratische instellingen, met
meer dan één partij. De jongste opi
niepeilingen gaf 5.000 negatieve
reacties op de vrede met Israël, te
gen 41.000 positieve. Ik wijs uw hy
pothese af".
VLISSINGEN, 7-9. Op 7 September zal de plaatsvervangend di-
rckt'eur-gcncraal voor de landbouw- en voedselvoorziening van het
ministerie van landbouw cn visserij, dr. ir. M. P. M. Vos, het inter
provinciaal overlegorgaan voor de akkcrbouwaangelcgcnhcdcn in
het zuidwesten installeren. Deze installatie vindt plaats in hotel
Godcric tc Roosendaal om 15.30 uur.
Het overlegorgaan is in 1979 ingesteld door dc drie raden voor dc
bedrijfsontwikkeling in de landbouw in de provincies Noord-Bra
bant. Zeeland cn Zuid-Holland. Het orgaan heeft tot doel als ge
spreksforum tc fungeren voordo drie raden en de landbouworgani
saties in dc provincies op liet terrein van tcchnisch-ekonomisehe
problemen in de akkerbouw van het zuidwesten.
„Flitsen"
uit het buitenland
BEIROET. De Syrische Middel-
la ndsezeehaven. Latakia, waar de
oude vete tussen fanatieke moslems
en de minderheidssekte van de Ala-
widen zich sinds een week in on
lusten heeft ontladen, is door Syri
sche troepen hermetisch van - de
buitenwereld afgesloten, zo is don
derdag door de Falangistische radio
in Beiroet gemeld.
JOHANNESBURG. Als gevolg-
van een zware "aardschok die don
derdagochtend vroeg het gebied van
Johannesburg trof, zijn in een goud
mijn te Boksburg twee zwarte
mijnwerkers om het leven gekomen
en twee gewond.
PEKING. Het Chinese spoorweg-
net moet worden uitgebreid met hel*-"'
oog op de plannen voor een groot
scheepse modernisering van het
land. Naar de minister voor de
spoorwegen, Guo Weitsjeng, don-
derdag heeft meegedeeld heeft het
spoorwegnet nu een lengte van
ruim 50.000 kilometer.
MOSKOU. De minister van bin
nenlandse handel van de Sowjet-
Unie, Alexander Struyev, heeft de
Russen in een tv-toespraak van tien
minuten gewaarschuwd om geen
geloof té hechten aan geruchten
over een nieuwe golf van prijsver
hogingen. De prijzen van katoen,
linnen, kleding en schoeisel zullen
op korte termijn worden verhoogd,
zo verwachten de Russische consu
menten.
MAPUTO, Salisbury. De radio van
Mozambique heeft donderdag be
kendgemaakt dat soldaten van Zim-
babwe-Rhodesië die per helikopter
werden aangevoerd en werden be
schermd door straalgevechtsbom-
menwerpers, een aanval tot diep op
Mozambikaans grondgebied hebben
gedaan. De aanval in de streek van
de vallei van de rivier De Limpopo
kostte volgens een mededeling van
het ministerie van defensie lm Ma
puto een aantal burgers het leven.
TEHERAN. Een Islamitische re
volutionaire rechtbank onder leiding
van de religieuze leider ayatollah
Chalchali heeft in de Koerdenstad
Saqqezz weer vier mannen laten
doodschieten wegens „gewapende
opstand". Zij waren na een vuurge
vecht met veiligheidstroepen gevan
gengenomen.
CAIRO. Mol ingang van 1 oktober
zullen in Cairo twee Israëlische
kranten in het Arabisch en de En
gelstalige Jerusalem Post te krijgen
zijn, zo heeft het dagblad „Al Ach
bar" in de Egyptische hoofdstad
donderdag vanuit Haifa bekendge
maakt.
BRUSSEL. In Brussel is uit be
trouwbare bron vernomen dat de
cholera-epidemie in Zaïre zich uit
breidt. Als gevolg daarvan wil de
regering in Kinsjasa op meer lan
den dan tot nu toe een beroep doen
mee te werken aan de bestrijding.
WASHINGTON. Andrew Young
die vorige maand aftrad als perma
nent vertegenwoordiger van de Ver
enigde Staten bij de Verenigde Na
ties naar aanleiding van een rel over
zijn onder eigen verantwoordelijk
heid gevoerde gesprek met een ver
tegenwoordiger van de PLO, is
woensdag naar Afrika vertrokken.
Overigens hebben Van der Louw
en de politie-autoriteiten er de di
rektie van Smit op gewezen dat het
inschakelen van de politie ernstige
gevolgen zou kunnen hebben en het
konflikt zou verharden. Desondanks
handhaafde de direktie het verzoek
om het bezette hoofdkantoor te ont
ruimen.
RIJSWIJK, 6-9. Het Nederlands
Christelijk Ondernemers Verbond
vindt dat de lonen moeten worden
gematigd, maar niet via een loon
maatregel. Dat zou zwarte beloning
in de hand werken, aldus het NCOV
in het septembernummer van zijn
blad De Ondernemer.
Volgens het NCOV kunnen dc
loonkosten ondanks een loonmaatre
gel moeilijk of niet beheerst worden,
als bedrijven hun personeel eerder
met pensioen laten gaan of meer va
kantiedagen geven. Een nadeel van
een loonmaatregel is verder dat na
afloop ervan vaak een inhaaleffect
ontstaat.
VENLO, 6-9. Behoud van het stel
sel van sociale zekerheid is alleen
mogelijk als de kosten daarvan in de
hand kunnen worden gehouden.
Staatssekretaris De Graaf van so
ciale zaken heeft zich woensdag in
deze bewoordingen uitgelaten tijdens
de opening van een sociale markt in
Venlo.
Volgens De Graaf moeten de kos
ten van dit stelsel, nu de ekonomi-
sche groei beperkt is, scherper dan
ooit worden afgehouden tegen de
uitgaven aan andere overheidstaken
als onderwijs, milieu en dergelijke.
DEN HAAG, 6-9. Meer dan twee
duizend docenten en studenten van
pedagogische academies en oplei
dingsinstituten voor kleuterleidstei-s
houden vandaag in Utrecht een de
monstratieve bijeenkomst. Zij protes
teren legen de plannen van minister
Pais van onderwijs en wetenschap
pen om het aantal opleidingsinstitu
ten in te krimpen van 135 kleine tot
24, die gemiddeld meer dan 1200 stu
denten tellen. De pedagoge mevr.
]jiof. drs. W. Bladergroen is een van
cie sprekers; zij wijst op de nadelen
van schaalvergroting en centralisa
tie.
Liever met koffie
ENSCHEDE, 6-9. De Koninklijke
Luchtmacht zal zich zo soepel mo
gelijk opstellen tegenover mensen
die op zaterdag 15 september even
tueel protesteren tegen de open dag
:op de vliegbasis Twenthe. „Ik ont
vang die mensen liever met koffie
en een roomsoes dan dat ik ze met
harde hand verwijder"zegt kolonel
M. C. Jansen, commandant van de
vliegbasis' Twenthe.
Als gastheer verwacht hij wel dat
de bezoekers zich aan de huisregels
van de luchtmacht houdenDit be
tekent bijvoorbeeld dat het uitdelen
van pamfletten en andere verstorin
gen niet zijn toegestaan.
WEEKEINDE.
ARTSENDIENST
Zaterdag 8 en zondag 9 september
Dokter Lodiers, Noordgouwe, tel.
(01112)-'480, neemt waar voor
dokter Bontkes, dokter Van
Geer en dokter Visser.
Spreekuur uitsluitend voor dringen
de gevallen zaterdag- en zondag
morgen van 11.00-11.30 uur.
WESTHOEK/BROUWERSHAVEN
Dokter J. Ph. P. Stenger, Haamstede
neemt waar voor dokter Bruel
en dokter Flach.
De artsen te Haamstede, Renesse en
Brouwershaven houden in het week
einde eigen praktijk. Dat zijn dokter
J. Ph. P. Stenger, Haamstede, tel.
(01115) 1861; dokter J. L. Flach, Re-
nesse, tel. (01116) 1280 en dokter L. A.
M. Bruel, Brouwershaven, tel. (01119)
280.
Dokter H. Speelman, Oosterland
telefoon (01114) 1280, neemt
waar voor dokter Van den
Berg en dokter Buylendijk.
Tandarts D. ÏL de Kup, Vroonweg 4,
Haamstede, telefoon 01115-1359
neemt waar voor geheel Schou
wen-Duiveland.
De weekeindedienst bestaat uit twee
spreekuren voor spoedgevallen n.l.
van zaterdag- en zondagmiddag van
17.00-17.30 uur.
Zuster A. C. M. Padmos, Molenweg
18, Bruinisse, tel. (01113) 1203,
heeft dienst voor Zierikzee,
Duiveland en Bruinisse.
Zuster v. d. Schelde, Noorddyk-
straat 63, Brouwershaven, tel.
(01119) 682. Heeft dienst voor
geheel Schouwen.
DIERENARTS
TRIPOLI. Sedert kolonel Moeam-
mar Khadafi een jaar geleden zijn
nieuwe economische leer uitvaar
digde mag worden gezegd, dat Ly-
bië oen socialistische staat is gewor
den. De jongste, spectaculaire ont
wikkeling is de overneming van Li
bische ambassades door volkscomi-
té's.
STRAATSBURG. Turkije heeft
volgens de commissie voor' de men
senrechten van de Europese Raad in
Straatsburg bij zijn inval in Cyprus
in 1974 de conventie over de rechten
van de mens geschonden.
Dierenarts M. K. Buth, Hogezoom 9,
Haamstede (tel. 01115-2254),
heeft dienst voor Schouwen-
Duiveland.
APOTHEEK
Apotheek C. C. H. Verschuren, Zie
rikzee, Dam 18 is op zaterdag
geopend van 9.00-12.30 uur en
van 16.30-17.30 uur. Op zondag
van 12.00-12.30 uur en van
18.00-18.30 uur.
Maatschappelijke dienstverlening
lel.: 01110-3351. Het antwoordappa
raat geeft het telefoonnummer van
ten maalsehappeiyk werker door.
Bel voor noodgevallen slarmcentrum
Noord- en Midden-Zeeland tel.
(01100) 14444.
Dagelijks
Zierikzee
St. Lievensmonsterloren: Te beklim
men van 10.00-17.00 uur.
Elke woensdag tot en met
19 september
Bruinisse
Seizoenweekmarkt Korte Ring en
Kerkplein; 8.00-13.00 uur.
Iedere woensdagmiddag
Noordgouwe
Verenigingsgebouwtje, 14-16 uur,
kinderklub.
Iedere donderdag
Zierikzee
Poststraat 37: Wereldwinkel Schou
wen-Duiveland; 9.30-15.30 uur.
Maandag 27 aug.
t/m 15 september
Zierikzee
Gravensteen, 10.00-17.00 uur, expo
sitie Johan Kappetein en Gert-Jan
Willemse.
18 augustus t/m 17 september
Middelburg
Zeeuws Kunstenaarsmuseum: Ten
toonstelling Kees Hermans. Ope
ningstijden: di t/m vrij 10.00-12.00
uur, 14.00-17.30 uur; wo en vrij 19.00-
21.30 uur; za 9.00-12.30 uur, 14.00-
16.00 uur.
Vrijdag 7 september
Zierikzee
Willibrordusschool, 16.00-17.30 uur,
„open receptie" t.g.v. jubileum P. R.
M. v. d. Sneppen.
Ned. Herv. Verenigingsgebouw, 19.30
uur, ledenvergadering damklub Zie
rikzee.
Concertzaal; voorstelling „Ziejook";
20.00 uur.
Brouwershaven
St. Nicolaaskerk 20.00 uur concert
.Frans jongerenkoor „Les petits
chanteurs de Lille".
Zonnemaire
Café Bommenede,, 20.00 uur, ope
ningsavond Bond van Opzichzelf-
staanden.
Noordgouwe
Aatobedrijf Akkerdaas, 9-21 uur,
autoshow.
Burgh-Haamstede
Big „S"; eerste soosavond in nieuwe
seizoen; 20.00-23.30 uur.
Zaterdag 8 september
Zierikzee
Autobedrijf Kort, 13.00 uur, start
i'ietstoertocht. Rotery Club Zierikzee.
Noordgouwe
Autobedrijf Akkerdaas, 9-17.30 uur,
autoshow.
Dreiscbor
Muziektent, 19.30 uur concert „Nut
en Uitspanning".
Bruinisse
20.30 uur; Jaarlijkse lampionoptocht
start muziektent, muzikale mede
werking van „Nu met. Hope" en
„Oefening en Uitspanning".
Zondag 9 september
Bruinisse
Bungalowpark „De Kreek", 14.00 uur
.•rtiesten-prominenten voetbalwed
strijd.
Maandag 10 september
Zierikzee
U.V.V.-gebouw. Kerkhof Z.Z., 13.30-
16.30 uur, eerste soosmiddag U.V.V.
Willibrorduskerk, 19.00 uur, concert
Les Petits Chanteurs de Lillc.
Dinsdag 11 september
Zierikzee
De Witle Raaf. 20.00 uur, Vrouwen
café.
Nieuwerkerk
Dorpshuis, 14.00 uur, spelmiddag
A.N.B.O.
Donderdag 13 september
Zonnemaire
Cafe Bommenede; Klaverjaswedstrij-
den; 20.00 uur.
Dorpshuis Nieuwerkerk; informatie
VOS-kursussen voor alle vrouwen
in de gemeente Duiveland; 13.45-
15.00 uur.
14 september
Zierikzee
Aula Chr. Mavo; Ver. Chr. School
onderwijs 19.30 uur.
Aula Christelijke Scholengemeen
schap algemene ledenvergadering
19.30 uur.
Bruinisse
Sloofpolder, 20.00 uur, start kompe
titie schaakvereniging TOG.
Renesse
Open dag ANIB in het C.J.V.-kamp
Rampweg, Renesse 9.00 uur.
Zaterdag 15 september
Bruinisse
Hengelconcours Grevelingen om het
kampioenschap Schouwen-Duiveland
inschrijven vanaf 9.00 uur in het
dorpshuis.
Zierikzee
L.T.S. zesde Lions wandelmars, start
25 km 13.00 uur; start 8 en 15 km
14.00 uur.
Oosterhof, 13.45 uur, „Meer bewegen
voor ouderen".
Woensdag 12 september
Zierikzee
Zeeuwsche Herberghe, 20.00 nut",
vergadering Vrouwen in de PvdA.
Nieuwerkerk
„Ons Dorpshuis" 19.30. 20,30 en 21.30
uur, beatballet.
Zierikzee Renesse
Bowling Renesse; Bond van Opzich-
zelfstaanderv, 20.00 uur.
Ned. Herv. Verenigingsgebouw, 14.30
uur, bejaardensociëleit.
Dinsdag 9 oktober
Nieuwerkerk
Kleuterschool, jaarlijkse school
avond. (Verbeterde datumopga ve)
Zaterdag 22 september
Dreischór
Muziektent, 20.00 uur concert „Cres
cendo".
Nieuwerkerk
Muziektent, concert, 18.15 uur drum
band; 20.00 uur zangvereniging.
(01110) 2255
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
Telefoonnrs. na half zes
Redaktie
(01110) 5396. (01110) 5415
Advertenties
(01119) 660
Bezorging
(01119) 660
Waar ze vroeger vooral mee zaten
was de verlichting in de avonduren.
Nii horen en zien we dat 5 procent
energiebesparing best mogelijk is,
terwijl het niet mogelijk blijkt,
maar toen (de vorige eeuw) viel er
niets te besparen, of men kwam ia
een Egyptische duisternis terecht.
Aan lichtknopjes viel uiteraard niet
te draaien en het enige instrument
dat uitkomst bieden kon, was de
tuitlamp, die gebruikt werd tot het
begin van de negentiende eeuw.
De tuitlamp was geen wonder
van techniek, maar straalde toch
enig" licht af en dat was op zich al
heel wat, bij gebrek aan alternatie
ven. De tuitlamp bestónd uit een
oliebakje met een buisje, waardoor
een stukje lampkatoen was gesto
ken. Zelfs echter in de loop van de
achttiende eeuw begon de positie
van de tuitlamp al te wankelen, na
- zeg maar - eeuwen dienst te heb
ben gedaan. Boeren konden uiter
aard niet profiteren van de verlich
ting in de woongemeenschappen,
ook al stelde die niet veel voor.
Maar het was tenminste iels.
Op het platteland echter ivas men
helemaal op zichzelf aangewezen en
landbouwers die het even konden
betalen, gingen stilaan grijpen naar
kaarsen. De tuitlamp - of „snotneus"
echter had een taia leven en bleef
ook op de boerderijen nog lang in
zwang. De lamp werd opgehangen
aan de zijmuur en moest het werk
bijlichten. De kwaliteit van de bril
len was ook nog niet je dat en dit
bij elkaar opgeteld geeft een indruk
van het kijkgesiumper in die tijd.
Toen echter kwamen de kaarsen,
maar die waren nog niet in de win
kels te koop. De boer maakte ze
zelf. In het najaar werd niet alleen
een varken, maar ook een koe ge
slacht en het geviel dat een koe
beest over een fikse hoeveelheid
buikvet beschikt dat dienstig bleek
om er kaarsen van te maken. Koe-
buikvet-kaarsen dus! Bij hei pro-
duktieproccs werden cjjUndervor-
mige blikken gebruikt. Heel vaak
klaarden de boeren het karweitje
zelf, maar soms kwam er een
ambachtsman aan te pas.
Dat zelf doen overigens gaf een
eigen stijl aan het vroegere leven.
Het was een uit noodzaak geboren
doe-hel-zelf-systeem, waarbij het
aan kunstzinnigheid niet ontbrak,
want overal zag men voorbeelden
van volkskunst, die zomaar - als
vanzelf leek wel - uil de mensen
voort kwam. Ieder „ding", ieder
gebruiksvoorwerp had een eigen
simpele - maar vaak aandoenlijke -
versiering, die van schoonheidszin
getuigde. In deze tijd valt men weer
terug op al die voorbeelden van
volkskunst, maar het materiaal
staat te boek als zeldzaam antiek of
kurieus. Ooit immers was er de
„grote opniiming", een vernieuwing,
waarbij veel fraais teloor ging. Nog
maar enkele jaren voor de ramp
trof de ophaaldienst op een stoep:
twee echt antieke Delfts blauwe
schalen, een kompete uilpave van
de „Kroniek van Zeeland" en een
spinnewiel van zeker 100 jaar oud.
SCHIER El LANDMAN
