Wranger
fill
KÏÏBI1
deurloo
De echte „armen" in de vorige
eeuw waren de landarbeiders
Regeling voor een vrijwillige
melkproduktievermindering
Federatie van dorpshuizen
tegen b.t.w.-heffing
Stichting Natuur en Milieu
wil ander landbouwbeleid
Palestijnse
autonomie
in juli aan orde
De regio in de negentiende eeuw
Afgewerkte
splijtstof
in Borsele
Borsele start geen
kankeronderzoek
Laurens Janszn.
Costerprijs
voor Miep Diekman
UNIEK KOOROPTREDEN IN „DE ARK" TE RENESSE
J
SCHOUWEN-DUIVELAND. juni. Het bezuinigen
dreigt in deze tijd, een van de belangrijkste thema's te
worden van de „brede publieke diskussie" en onder
de last van de noodzaak hiertoe, groeit de verleiding
eens terug te zien in het verleden, ook ten onzent. Hoe
was het in de vorige eeuw in de landbouwstreek
Schouwen-Duiveland
Ter precisering, geldt met name de vraag hoe de positie van de arbeiders
was en dat waren dan uiteraard heel speciaal de landarbeiders. Samenvat
tend kan men hun toenmalige positie slecht noemen, maar ook dit onderwerp
leent zich tot was meer detaillering.
Er is altijd - dat gold ook heel
sterk in de 19e eeuw - een verschil
geweest tussen het vaste en het los
se landbouwpersoneel. De eerste ka-
tegorie was inwonend en het is meer
dan schertst de opmerking te ge
bruiken: „wie het dichtst bij het
vuur zit, warmt zich het best".
Beroep op hulp
Er waren ook landarbeiders, die in
de wintermaanden - van Sint Maar
ten (11 november) tot gebruari - geen
werk hadden.
Zij moesten zien rond te komen
van hetgeen in de zomer werd over
gespaard. Veel kon dat niet z\jn;
daar waren de verdiensten niet naar.
Vaak moest derhalve een beroep
worden gedaan op hulp. Kerkelijk
en burgerlijk armbestuur (een nog
altijd geladen woord) deden wel wat,
waar waren winter en vroege voor
jaar streng en koud, dan kwamen de
gezinnen van de landarbeiders tekort
op een wijze, die men zich thans nog
nauwelijks kan voorstellen.
Kriminaliteit
Een heel ernstig neveneffekl van
de armoede was de kriminaliteit.
Ook deze streek is de vorige eeuw
schouwplaats geweest van bedelarij
er die venpraktij ken. De beste tijd
voor de landarbeiders was de oogst
tijd, maar daar was in andere delen
van Zeeland wel sprake van - voor
al Vl-xamse - seizoenarbeiders - die
het voorhanden zijnde regionale ar
beidspotentieel konkurrentie aande
den Zij namen met nog minder dan
weinig genoegen.
Vaste knecht
Een vaste knecht verdiende op
Schouwen-Duiveland f ISO a f 160
per jaar. Zo n vaste knecht werd wel
..pioegknecht" genoemd, hetgeen er
op duidde dat hij ook werkzaam was,
Kritische kanttekeningen en vra
gen en blijken van onzekerheid over
de uitwerking die de regeling zal
hebben waren er wel. Het voorstel is
per deelnemend bedrijf een melk-
produktievermindering tussen de in
en dertig procent mogelijk te maken
en als premie de helft te geven van
de richtprijs per kilo niet afgelever
de melk. Men heeft zich op die cij
fers echter niet heientaai vastgelegd,
zei voorzitter drs J. Schouten, daar
valt in de verdere diskussie nog over
te praten.
liet voorstel wordt nu ter bespre
king en beoordeling voor het EEG-
fnrnm gebracht langs twee wegen:
vla het Colpa, het samenwerkings-
Ook de kleine (stolp)boeren konden
maar over geringe geldmiddelen be
schikken.
buiten het groei- en oogstseizóen. De
overige arbeiders - de losse arbei
ders - verdienden f 120 tot hooguit
f lbO per jaar. Ook al werkten enke
le kinderen uit een gezin „buiten de
deur", het totale inkomen kwam zel
den boven de f 250 en zelfs dat was
onvoldoende om de gezinsleden op
aanvaardbare wijze te kleden 'en te
voeden.
Gelatenheid
Zelfs in de eeuw, waarin voo.r het
laatst de arbeidende stand een grote
mate van gelatenheid aan de dag
legde, werd het velen soms toch te
bar. In het beroemde boek: „Ge
schiedenis van den Zeeuwschen
landbouw", van dr P. Bouman, ver
schenen bij gelegenheid van het 100-
jarig bestaan van de Z.L.M. wordt
gewag gemaakt van onrust onder de
landarbeiders, na 1814.
In en na dat jaar begon een pe
riode van grotere welvaart in de
landbouw' en inden de boeren voor
hun produkten bedragen, die duide
lijk beter en hoger waren dan voor
heen.
Het betekende echter niet onmid-
deüjk een lotsverbetering voor de
arbeiders, die in de volksmond dan
ook „armen" werden genoemd.
„Verderfelijk streven"
Hel publieke denken liet nog geen
ruimte toe, waarin de billijkheid zou
nebben gepast voor loonsverhogingen
voor de werkende stand. Integendeel,
zowel de leidinggevende regionale
politici, als de ingezeten burgerij en
de zelfstandige boerenstand, konden
voor de toch zo rechtvaardige eisen
van de arbeidersklasse geen begrip
opbrengen. Gesproken werd zelfs
van een „verderfelijk streven". We
kunnen gerust zeggen dat enkele de
cennia na de zelfstandigheid der na
tie het volk volstrekt gespeend was
aan enige sociaal gevoel, met uitzon
dering van enkele verlichte geesten.
die verder keken dan hun neus lang
was.
Een echte doe-man in dit opzicht
was een der leden van het geslacht
Pous, die in Zeeland de Kweekschool
voor den Landbouw oprichtte. Doel
was vooral armlastige kinderen uit
de armoede te tillen en een gerichte
opleiding te geven. De kinderen (uit
eindelijk 40) werden merendeels op
gevoed voor werk in de landbouw,
maar ook andere vakken werden ge
doceerd, als timmeren, metselen en
wagenmaken, naast natuurlijk de
elementaire vakken.
Kweekschool
De Kweekschool was een partiku-
Üere onderneming, die het moest zien
te redden zonder enige hulp van bui
tenaf.
Een voorbeeld uit de 19e eeuw,
om toch iets te doen aan omstandig
heden, die in feite mensonwaardig
waren. Overigens zou het tot diep
in de twintigste eeuw duren, voor
dat er begrip groeide voor het intens
zware karakter van het landwerk en
ook de landarbeiders, via hun orga
nisaties in toenemende mate succes
vol hun belangen bepleitten en hun
s'reven naar lotsverbetering zagen
Leloond. Een opmerking geldt ook.
dal vooral de kleinere boeren in de
vorige eeuw, ook maar op uiterst ka
rige wijze over kontanten konden
beschikken.
Voorstel van Landbouwschap:
DEN HAAG. 7-6. Het bestuur van het landbouwschap heeft zich unaniem
uitgesproken voor een voorstel inzake een premieregeling voor veehouders,
die op basis van vrijwilligheid hun melkproduktic willen verminderen.
orgaan van de nationale landbouw
organisaties in de gemeenschap, en
via minister Van der Stee als lid van
de EEG-ministcrraad.
De minister, vertelde voorzitter
Schouten, heeft zich al positief en
sympathiek over het voorstel uitge
laten. Ook hij had kanttekeningen,
maar heeft zich al bereid verklaard
het voorstel in de EEG-raad in te
brengen. Het landbouwschap en dc
minister hebben al een afspraak ge
maakt voor een nieuw gesprek, kort
voor de 18e juni, de datum waarop
de EEG-landbouwministers over de
nieuwe landbouwprijzen gaan pra
ten.
DEN HAAG, 7-6. Afgewerkte
spiytsofclementen zullen in de toe
komst gedurende één jaar bij dc
kerncentrale te Borssele opgeslagen
moeten blijven liggen voor ze wor
den vervoerd naar de Franse op
werkingsfabriek in La Hague.
Dat betekent dat er dan zestig tol
honderd bestraalde brandstofstaven
bij de centrale opgeslagen zullen zijn.
Dit heeft minister Van Aardenne
van ekonomische zaken donderdag
geantwoord op vragen van het PPR-
Tweede-Kamerlid Jansen.
Dat de staven gedurende een jaar
bij de kerncentrale in Borssele zullen
moeten blijven, is het gevolg van
enerzijds de geringe opslagmogelijk
heden in bassins in La Hague en an
derzijds van de plannen van de ex
ploitant van de opwerkingsfabriek,
Cogéma, om in nieuwe opwerkings-
kontrakten de verplichte afkoelpe-
riode van de afgewerkte splijtstofe
lementen bij de kerncentrales te ver
hogen van een half tot één jaar.
BORSELE, 7-6. De gemeente Bor
sele zal naar alle waarschijnlijkheid
niet verder aandringen bij minister
Ginjaar van volksgezondheid en mi
lieuhygiëne op een onderzoek naar
het voorkomen van kanker in de
buurt van de kerncentrale Borssele.
Minister Ginjaar heeft het kollege
van b. en w. van deze gemeente per
brief laten weten, dat een gericht
onderzoek bij een bevolkingsgroep,
woonachtig in het gebied rond een
kerncentrale, geen antwoord kan ge
ven op de vraag of bij die bevolking
meer kanker zou voorkomen dan el
ders.
De gemeenteraad van Borsele had
om dit onderzoek op 1 mei per motie
gevraagd.
HAARLEM, 7-6 Burgemeester
drs. J. Reehorst van Haarlem heeft
donderdagmorgen in het stadhuis
van zijn gemeente de Laurens Jans-
zoon Costerprijs overhandigd aan
de schrijfster Miep Diekman. De
prijs - een beeldje van de Neder
landse uitvinder van de boekdruk
kunst en een geldbedrag - is haar
toegekend voor haar verdiensten
voor kinder- en jeugdboeken.
Inhaar dankwoord vroeg Miep
Diekman de stichting die de prijs
beheert een diaserie of een film te
laten maken voor de jeugd met als
onderwerp het tot stand komen van
een boek. Uit haar kontakten met
de jeugd is haar gebleken dat veel
kinderen zich afvragen hoe een
boek geschreven en gemaakt wordt.
Inlt
**★*7
Zaterdag a.s. van 14.00 tot 17.00 uur
op het Havenplein
Schuithaven 4, Zierikzee
ARNHEM, 8-6. Dc Federatie van Dorpshuizen in het Rivierengebied heeft
bij minister Andriessen van financiën geprotesteerd tegen het feit, dat de
dorpshuizen met ingang van dit jaar niet langer zijn vr'ygesteld van het
betalen van b.t.w.
De belastingdienst in Arnhem
heeft als eerste in Nederland de
dorpshuizen erop gewezen dat dit
jaar 18 pet. b.t.w. moet worden af-
gedx-agen.
Voor de besturen van de doi-pshui-
zen kwam deze maati'egel al§ een
donderslag bij heldere hemel, aldus
federatievooi'zitter J. van de Pol.
Stappen
De federatie beslist maandag 18
juni tijdens een vei-gadering iix het
dox-pshuis van Dodewaai-d welke
stappen genomen moesten worden.
Van de Pol sluit niet uit dat dox'ps-
huizen zullen weigei'en de 18 pet.
b.t.w. te betalen of gesloten zullen
worden, omdat de vele vrijwilligers
niet voor de omzetbelasting willen
werken. Er dreigen bovendien on
voorziene exploitatietekorten, waar
door ook gemeenten, die dergelijke
tekorten normaliter dekken, in
moeilijkheden komen.
De b.t.w.-maati'egel voor dorps
huizen is volgens de belastingdienst
een gevolg van de aanpassing van de
Nederlandse wetgeving aan de EEG-
richtlijnen in deze. Eerste en Tweede
Kamer hebben deze aanpassing,
waarvoor een wetswijziging nodig
was, overigens al goedgekeurd.
AMSTERDAM. De kat is een zeer
geschikt proefdier voor bestudei'ing
van bepaalde aspecten van borsttu-
moi'en bij de vrouw. Tot deze kon-
klusie komt de heer K. Weijer in een
px-oefschrift over boi'stkanker en an
dere borstklierafwijkingen. Hij zal
dondei'dag aan de Univei-siteit van
Amstei-dam op zijn proefschrift pi*o-
moveren.
Brief aan Kamerkommissie
'S-GRAVELAND, 7-6. De Stichting Natuur en Milieu heeft in een brief
aan de vaste kamerkommissie voor landbouw gepleit voor een ander land
bouwbeleid. Volgens de stichting moet er een beleid komen dat meer is ge
richt op het landschap cnminder op het produceren van melk.
Volgens de stichting kan dat sa
mengaan met het toenemen van he:
aantal boex-en, die allemaal een goed
inkomen zouden kunnen ki'ijgen door
een combinatie van voedselpi-oduktie
en landschapsbeheer.
RENESSE. 8-6. Zaterdagavond lfi
juni vindt tijdens dc Eucharistievie
ring in ..de Ark" te Rencsse een
uniek optreden plaats van het man
nenkoor ..St. Cecilia" uit Tilburg en
hel Duitse mannenkoor ..Hciterkeit"
uil Offenbach. Na deze eucharistie
viering zullen ook nog enkele opera-
koren ten gehore worden gebracht.
Het optreden in Renessc van deze
beide koren is een onderdeel van een
kultureel uitwisselingsprogramma in
het kader van een jumelage tussen
Offenbach en Tilburg.
De koorleden brengen zaterdag 16
juni een bezoek aan de Rotterdamse
havens en aan de Deltawerken. Dit
bezoek za! worden afgerond met een
optreden in de'Ark te Rencsse.
Mis van Schubert
uicharistieviering on
der leiding van pastor Jack Broeders
uit Amsterdam, zullen de koren dc
mis van Schubert in G dür uitvoe
ren. Organist is Guus v. d, Langeryt.
De eucharistieviering begint om
kwart over zeven. Er zijn 600 zit
plaatsen, zodat bij grote belangstel
ling rekening gehouden moet wor
den met staanplaatsen. Op de foto
het meer dan honderd jaar bestaan
de koor ..St. Cecilia" uit Tilburg on
der leiding van dirigent Cees van
Gorp.
Als reaktic op de nota bcdrijfs-
groottc en produkticbeheersing van
minister Van der Stee, waarover de
commissie maandag veirgadert, zegt
de stichting dat bij het huidige be
leid alleen de grote boeren en de
consument welvax'en, terwijl de klei
ne en middelgrote boeren en de na
tuur en het landschap en milieu er
bekaaid afkomen.
Natuurlijk
Nutuur en milieu staat een land
bouwbeleid voor, waarbij de produk-
tie meex- afgestemd wordt op de na
tuurlijke produkticomslandigheden
per regio. Daui-bij moet een aklief
middenbcdrijvenbeleid worden ge
voerd en een waarde worden toege
kend aan het beheerswei'k. Dc over-
heid kan voor die waarde betalen
dooj het gedeeltelijk uitkopen van
de huidige produktie, aldus dc stich
ting.
PARIJS. Keizer Bokassa van het
Centiaal-Afrikaans keizerrijk, die
beschuldigd is van het vermoorden
van kinderen, heeft de arrestatie van
jongeren, vooral van scholieren en
studenten, in zijn land verboden,
fenzij ze zich aan een misdrijf heb
ben schuldigd gemaakt, zo meldt het
Centraal-Afrikaanse persbureau
Acap.
KAIRO, 7-6. De kwestie van dc
Palestijnse autonomie op de weste
lijke oever van de Jordaan en in de
strook van Gaza zal volgende
maand door dc onderhandelaars van
Egypte, Israël en dc Verenigde Sta
ten aangesneden worden. Premier
Moustafa Chalil van Egypte heeft
dil donderdag verklaard na een an
derhalf uur durend gesprek met de
leider van dc Israëlische onderhan-
delingsdelegalie. minister van bin
nenlandse zaken Yossef Burg. in
Kairo.
De twee volgende voltallige on-
derhandclingsbijecnkomsten. maan
dag aanstaande in Alexandrië en 25
juni in Herzliya in Israël, zullen ge
wijd zijn aan de samenstelling van
een agenda en aan procedurekwes-
lies.
