BALK EN SPLINTER
ARCHIVARIS W. H. KEIKES OVER: „ZILVER
EN ZILVERSMEDEN UIT ZIERIKZEE"
7
Alleen cultuurbarbaren
gooien hun oude boeken weg.
Dus brengt ze naar De Slegte.
De Slegte is een goeie Ayv
voor uw oude boeken.Uy
Op Stad en Lande-vergadering
ZIEKIKZEESCIIE NIEUWSBODE Dinsdag 13 maart 1979 Nr. 22471
Donderdag 1 j maart, 19.45 uur, Ned. 1: Late late Lien show. Wieteke van
l'ort als tante Lien met Anneke Gtbnloh.
NED. 2: In de tweede aflevering
van de driedelige IKON-serie Tai
wan wordt de industrie besproken.
Deze is daar zeer bloeiend getuige
de' vele produkten die vandaar aj-
.komstig zijn. Ooic hebben meerdere
grote multinationals zich op Taiwan
gevestigd. Waarom? Na Kenmerk en
Stichting Socuiera neemt de TROS
c/.e uitzending over met slechts twee
programma's. Ten eerste Giselle het
uit twee delen bestaande ballet, ge
danst door het Bolshoi theater Bal
let uit Rusland. Dit zeer romanti
sche maar ook zeer moeilijke ballet
handelt over de Wilis, dat zijn brui
den die vlak voor hun huwelijk
stierven en die tegen middernacht
uit hun graven komen om te dan
sen. Op een keer, zo wil de legende,
werden zij gestoord door een vreem
deling. Zij trekken hem in hun mid
den en laten hem dansen tot hij
dood is. Het tweede programma is
Het jaar van de gnoe, een Britse na
tuurfilm, gemaakt op de Serengeti
in Afrika over de gnoe. De gnoe is
een anlilopesoort. Een vreedzame
herbifoor, die net als de zebra het
slachtoffer is van vele jagers.
WOENSDAG 14 MAART
NED. 1: 10.00 Teleboerd/skoalle-
radio; 11.00 Schooltelevisie; 15.00
Teleac; 15.30 Michel Fugain in Le
Havre; 16.10 Maja de bij; 16.35 De
luchtbus; 18.30 Sesamstraat; 18.45
Saatsloterij; 18.50 Toeristische tips;
18.55 Nieuws; 18.59 Van gewest tol
gewest: 19.50 Poliiteke partijen;
20.00 Panoramiek; 21.00 Het pro
gramma met de Map; 21.37 Jour
naal; 21.55 Den Haag vandaag; 22.10
Fabeltjeskrant; 22.20 Cinevisie; 22.55
Studio -Sport23.55 Nieuivs.
NED. 2: 18.10 Teleac; 18.55
Nieuws; 18.59 Taiwan; 19.25 Ken
merk; 20.00 Journaal20.27 Stichting
Socutera; 20.32 Giselle; 21.55 Hel
jaar van de Gnoe; 22.50 Nieuws.
DONDERDAG 15 MAART
NED. 1: Voordat de NOS de uit
zending overneemt, brengt de VARA
een viertal programma's te weten
een avontuur van Popeye, de quiz 2
voor 12, te presenteren door Joop
Koopman, de derde en laatste editie
van de Late late Lien show, waar
aan medewerking wordt verleend
door Wieteke van Dort, Willem Nij-
holt, Johan Fabricius, Indra Kama-
djojo en enkele anderen en tenslot
te een akluele dokumentaire. Na het
nieuws volgt dan de parlementaire
rubriek Den Haag vandaag en Fa
beltjeskrant voor groten. Vervol
gens Muziek van George Antheil
(1900-1959). Het Nederlands Blazers
ensemble Vera Beths en Reibert de
Leeuw vertolken de vioolsonates 1
en 2 A Jazz Symphony en ballet
Mecanique. De uitzending -wordt af
gesloten met de Wereldkam'pioen-
schappen kunstrijden op de schaats,
een samenvattende reportage van de
vrije kür voor heren vanuit Wenen.
NED. 2: Onno, Kiki en Robo vlie
gen met hun ruimteschip De Astro
weer nieuwe avonturen tegemoet.
Na de astronauljes presenteren
Krijn Torringa, Marjon van Rijn en
Ad Visser als gebruikelijk op de
donderdag AVRO's Toppop waarna
Frank Kramer een Nederlander aan
de telefoon krijgt die een poging
gaat ondernemen met het Super
schot met AVRO's Televoetbalka-
non. Daarna de Nederlandse speel
film uit 1973 Naakt over de schut
ting van Frans Weis:, naar het ge
lijknamige boek van Rinus Ferai-
nandusse. In de hoofdrollen zijn te
zien Rijk de Gooyer, John 'Bluming,
Jennifer Willems, Adèle Bloemen-
daal en een nog onbekende Sylvia
Kristel. Rick Lemming, de hoofd
rolspeler is exploitant van flipper-
automaten en fruitautomaten maar
hij is meer geïnteresseerd in zijn
duiven. Hij verhuurt een kamer aan
een kennis van zijn boezemvriend
Ed Swaan, een karaiekampiuen. De
twee vrienden nemen deel aan een
kunstfilmdie al snel een porno
film blijkt te zijn. hetgeen aanlei
ding geeft voor chantage en moord.
Vervolgens AVRO's Televizier en
AVRO's Sporlpanoroma.
DONDERDAG 15 MAART
NED. 1: 10.00 Schooltelevisie;
18.30 Sesamstraat: 18.45 Paspoort:
18.55 Nieuws: 18.59 Popeye; 19.05 2
voor 12; 19.45 Late late Lien show:
20.40 Actuele dokumentaire; 21.37
Journaal; 21.55 Den Ilaag vandaag;
22.10 Fabeltjeskrant; 22.20 Muziek
van George Antheil. 23.10 W.K.
kunstrijden op de schaats; 23.55
Nieuws.
NED. 2: 18.55 Nieuws; 18.59 De
astronautjes; 19.05 AVRO's Toppop;
20.00 Journaal; 20.27 Superschot met
AVRO's Telcvoctbalkanon; 20.40
Naakt over de schutting: 22.15 Tele
vizier magazine; 23.00 AVRO's
Sportpanorama; 23.30 Nieuws.
Advertentie
Zoals wetenschappelijke boeken, ency
clopedieën, literatuur, atlassen, oude pren
ten, enz. Misschien krijgt u er nog meer
geld voor dan u denkt.
Boekhandel J. de Slegte b. v.
Coolsingel 83,3012 AE Rotterdam.Tel010 -13 83 05.
Wat biedt
de BEELDBUIS?
WOENSDAG 14 MfiART
Door G. FORTIUS
Liset komt thuis van het zwembad
en verklaart dat ze honger heeft.
En waarom de tafel nog niet is ge
dekt. Jannie komt met tegenzin
overeind, zegt tegen haar man:
„Waarschuw me even, als je wat
ziet." en gaat dan naar de keuken
om wat brood klaar te maken, Liset
volgt haar moeder: „Waarom moet
paps je waarschuwen?" Waarop
Jannie schouderophalend zegt.
„Niets bijzonders. Schenk zelf wat
drinken, in ja? Wij hebben nog geen
trek."
Pas om half twee zien ze plotse
ling Theo. Blijkbaar via de achter
deur naar buiten gegaan, want hij
komt van de zijkant, rustig pratend
met de buren, en staat af en toe even
stil. Pas als ze vlak bij de weg zijn,
waar de heg lager is, ziet het echt
paar Boode, dat Theo met een har
telijke handdruk afscheid neemt.
Zowel van de vrouw als de man.
Het hondje loopt keffend om het
drietal mensen heen en als Theo
eindelijk naar zijn auto loopt, pakt
de vrouw 't hondje op en houdt het
in haar armen vast, lot de man in
zijn auto is gestapt en wegrijdt. Na-
gezwaaid door de familie langhaar.
Terwijl Theo de woning van zijn
oom en tante passeert, toetert hij
even, als hij beiden voor het raam
ziet staan. En maakt een rond
draaiende beweging met zijn vrije
hand. glimlacht en steekt nog even
die hand op ten groet. Het geluid
van de auto sterft weg en wordt op
geslokt in de stilte van de middag.
Familie langhaar is intussen alweer
teruggelopen naar de achterkant
van hun woning. Als Jannie even
later met een schuin oog door het
kleine tussenraam kijkt, ligt de man
opnieuw op zijn rieten ligstoel: zon
nebril op.
Een kwartier later zit het echt
paar aan de verlate lunch. „Wat be
doelt Theo met die manipulaties met
zijn hand?" vraagt Jannie.
„Ik denk. dat hij daarmee wilde
aangeven: ik kom nog even langs.'
„O. Juist. Nou. hij doet maar. De
familie langhaar blijkt ineens be
langrijker te zijn dan zijn oom en
tante." Ze snuift verachtelijk.
In de late namiddag - Jannie is al
in de keuken bezig met de bereiding
van het avondmaal - wordt het pro
bleem opgclosi. Theo Kamphuizen
rijdt die dag voor de tweede maal
de Kwartellaan in en stopt ditmaal
voor de woning van zijn oom en
tante. Jan ziet hem uitstappen en
hint hem binnen. De jongeman be
groet zijn oom en daarna tante Jan-
n:e, die even naar de kamer geko
men is. „Sorry", zegt hij. „dat ik
vanmiddag meteen wegreed, maar
ik moest naar een paar klanten, met
wie ik een afspraak had. Jaap en
Ineke hielden me zo lang aan de
praat, dat ik in tijdnood dreigde te
komen. Maar jullie begrepen zeker
wel. dat ik probeerde duidelijk ie
maken: ik kom vandaag nog langs."
Het cxkuus gaat langs Jannie
heen. Het enige, wat ze goed en dui
delijk heeft verstaan is. dat hij de
buren bij hun voornamen noemt.
Wantrouwend vraagt ze: „Hoe ken
jij eigenlijk die eh onze nieuwe
buren?"
„O. Jaap?" De jongeman lacht en
gaat zitten, terwijl hij een pakje
met koeken uit zijn tas haall en dat
op tafel legt. „We kennen elkaar al
van de middelbare school. Hij zat
een klas hoger, want hij is een paar
jaar ouder dan ik. Apropos, tante,
dit is een nieuw produkt van on/e
fabriek. Moet u vanavond eens pro
beren bij de kofifc. Iets exquisse
Maar eh waar had ik het over?
O ja, Jaap van Splunteren. Zijn
ouders wonen ook in Sncck. Import.
Zijn vader is daar direkleur van een
bank. Jaap was altijd op school een
bolleboos. Negens en tienen voor de
wiskundevakken. Na de middelbare
school is hij naar do S.O.L. gegaan.
In Utrecht. Stichting Opleiding Le
raren. Heeft nu zijn bevoegdheid
Wis- en Natuurkunde. O ja maar
dat weel u natuurlijk al. hc. Hij is
een kollega van u. ook leraar. Be
noemd aan een Mavo hic>- in de
stad. Van de Christelijke Scholen
gemeenschap. Kent u die?"
Man en vrouw kijken de jonge
man ontzet aan. Jan schudi zijn
hoofd en prevelt: „Nee, alsje
blieft Zich enigszins herstel
lend, vraagt hij aan zijn neef: „Be
doel je. dat die. die buurman van
ons leraar is?"
„Ja. onder andere w'skunde. Ech
te. fijne sympathieke knul. Trou
wens, zijn vrouw is ook geweldig."
„Enne... zei je niet. dat hij be
noemd is op dc Mavo van de Chris
telijke Scholengemeenschap in onze
stad?"
„Exact. oom. O, hij verheugt zich
er op. In dc tweede helft van augus
tus begint de school weer, zei hij."
Dan valt Jannie uil haar slof. „Is
die vieze vent met zijn ongewassen
lange haren en vuile, smerige kle
ding een leraar? Ik geloof er niks
van. Zoiets laat men toch zeker n'et
toe op de Mavo. waar je oom al ja
ren leraar is? Het is een school van
standing.. Nee. dat bestaat niet;
stel je zoiets voor! Hoe kom je aan
die onzin? Jan, zeg jij er es wat
van!"
fwordl vervolgd)
der bekwaam graveur te zijn. Over
tuigend wordt dit aangetoond doo'-
een zeer grote „staande" gravure,
voorstellende het ontbrekende deel
van de Sint Lievens Monstertoren te
Zierikzee.
De totale afmetingen van ge
noemde gravure bedragen 42 x MS
cm. Er waren drie koperplaten nodig
om de ontwerptekening van het
nooit voltooide torengedeelte afge
beeld te krijgen. Onder de cartou
che van de onderste (kopcr)plaat is
de volledige signatuur aangebracht:
A. Vander Willighe.
Na zijn in 1617 voltrokken huwe
lijk met goudsmidsdochter Grietje
van den Houfce vestigde Anthonis
van der Willighe(n) zich niet ver van
het stadhuis in de Meel- of Middel-
straat. Zijn huis, het huis „Roomen",
doorstond dc tand des tijds en kan
nog steeds worden bewónderd al
heeft zijn bestaan gedurende een
reeks van jaren aan een zijden draad
gehangen. Zozeer was het verval
„doorgevreten", dat op een gegeven
ogenblik gevaar voor instorten niet
denkbeeldig was. Gelukkig kon dit
interessante zilversmidshuis als het
ware „op de valreep" nog worden
gered; na ingrijpende restauratie in
t Kindertjes
MANFREDONIA, 12-3. De
44-jarige Italiaanse mevrouw
Mucia Rosciano heeft deze
week haar 21ste kind ter we
reld gebracht. Zij is 26 jaar
getrouwd met de concierge
van een school in de Zuidita-
liaanse plaats Manfredonia.
Haar man verzekerde jour-
nalisten dat hij vond dat hij
nu wel genoeg kinderen had.
t
Flitsen
uit liet buitenland
VATICAANSTAD. Paus Johannes
Paulus II komt donderdag met zqn
eerste encycliek. Hjj heeft dit zondag
bekendgemaakt toen hij zijn zegen
gaf aan een menigte op het St. Pie
tersplein.
TEHERAN. Naar de „Stem van
ran" zondag meldt, zijn in dat land
opnieuw twee leden van de strijd
krachten en een politieman van de
sjah geëxecuteerd. Zij waren schul
dig bevonden aan het doden van
mensen tijdens de betogingen van
de sjah voor deze werd verdreven.
LONDEN. De Britse dierenartsen
maken zich zorgen over de gevol
gen die een lang verblijf in quaran-
ta'ne kan hebben voor de „geeste
lijke gezondheid" van honden en
katten.
MADRID. In een buitenwijk van
Madrid is een inspekteur van poli
tie doodgeschoten toen hij inzitten
den van een auto die vermoedelijk
gesolen was, vroeg om de autopa
pieren. Eén verdachte werd gear
resteerd. Hij werd aan een oor ge
wond.
LA CORRUNA. Een Nederlands
schip heeft in de nacht van zondag
op maandag vier bemanningsleden
gered van het 499 ton metende Duit
se vrachtschip Jasmin. Dit schip was
bjj slecht weer ter hoogte van Kaap
Villano in Spanje vergaan.
HONGKONG. In Hongkong is
zondag vernomen dat Sowjet-mari-
ne-eenheden in de Golf van Tonkin
Hongkongse vissersschepen aanhou-
houden
TEHERAN. Tienduizenden Iraan-
se vrouwen hebbne zaterdag in Te
heran'opnieuw gedemonstreerd voor
gelijke rechten. Zij weigeren de
sluier om te doen waarin zij een
symbool zien van de onderdrukking
van de vrouw.
1972-1973 doet het huis thans dienst
als depot voor drogisterijartikelen.
Gedenkpenning
TVtnv fnivuhebei ''ekkingen. vakbe
kwaamheid en plaats in de Zierik-
zeese samenleving scheen voor edel
smid Van der Willighe(n) een .letter
lijk cn figuurlijk gesproken, gouden
toekomst te zijn weggelegd.
Hij stond aanvankelijk goed aan
geschreven, hetgeen werd benadrukt
door zijn lidmaatschap van één der
stedelijke schuttersvendels. In 1622
ontmoeten we hem dan nog als lui
tenant. Naderhand ging het hem in
materieel opzicht minder voor de
wind. Hij verliet zijn geboorte stad
om zich elders te vestigen. In 1630
verbleef hij te 's Gravenhage, alwaar
hij octrooi vroeg en ook verkreeg tot
het slaan en doen uitgeven van eon
gedenkpenning op de overwinning
van prins Frederilc Hendrik. In 1634
was Van der Willighe(n) terug in
Zeeland, maar de eens gefortuneerde
zilversmid is dan een berooid man.
Volkomen aan lager wal geraakt,
kwam hij tenslotte zelfs in de gevan
gentoren te Vlissingen terecht we
gens de vervaardiging van valse
rijksdaalders, die hij zelf op Walche
ren in circulatie bracht.
BEIROET. Een woordvoerder van
de( Palestijnse bevrijdingsorganisatie
PLO heeft zaterdagavond het aan
bod van president Carter aan ijle Pa-
lcstjjnen om samen te zoeken naar
een oplossing in het Midden-'Öostcn
van de hand gewezen.
PARIJS. Het in Parijs verschij
nende Arabische tijdschrift „An Na-
har" schrijft in zijn jongste nummer
dat Iran de leider van de PLO, Ara
fat, tijdens zijn recente bezoek aan
Teheran heeft toegezegd „alle on
kosten van de bevrijdingsbeweging"
voor zijn rekening te zullen nemen.
NEW DELHI. In twee dalen van
de Himalaya, in de Indiase staat
Himachal Pradesj, zijn als gevolg
van sneeuwstortingen 200 mensen
omgekomen, zo meldt het Indiase
nieuwsbureau PTI. De lawines zijn
veroorzaakt door ongewoon hevige
sneeuwval. De reddingsoperaties
wreden bemoeilijkt door slecht weer
en moeilijk terrein.
BEIROET. Het olierijke Saoedi
Arabië heeft gedreigd de hulp aan
Egypte stop te zetten als dat land
een akkoord met Israël tekent waar
in niet tegemoet wordt gekomen aan
de Arabische eisen, zo meldt het
dagblad „Al Watan" uit Koeweit
zaterdag.
JERUZALEM. Een „ontbiytbyccn-
komst" van het Israëlische kabinet
(maandagmorgen) eindigde na 82 mi
nuten. Toen men premier Begin
vroeg of er voortgang was gemaakt
zei hij: „zolang de besprekingen du
ren, is er voortgang".
NEW DELHI. De Russische pre
mier Alexei Kosygin heeft tijdens
zijn zesdaags bezoek aan India een
felle aanval gedaan op de Chinsee
„agressors" en heeft India steun
toegezegd bij de defensie. De Sow-
jet-Unie heeft India voor dit jaar
een levering van 600.000 ton ruwe
olie extra toegezegd in ruil voor een
onbekende hoeveelheid rijst.
LONDEN, Lissabon. Uit de An
golese hoofdstad Luanda is zaterdag
vernomen dat Zuidafrikaanse straal-
gevechtsbommenwerpers en heli
kopters met boordgeschut de afge
lopen week vijftien Angolese grens
dorpen hebben aangevallen en zes
mensen hebben gedood.
POPENZA. De Italiaanse politie
heeft zondagochtend vroeg een ont
voerde funktionaris van de christen
democratische partij bevrijd en twee
vermoedelijk leden van de extre
mistische rode brigades gevangen
genomen.
DACCA. Met een ekonomic die
steeds beter wordt en een geleide
lijke terugkeer naar democratie is
Bangladesj in beter vorm dan in
vele jaren het geval geweest is.
NED. 1: In Michel Fugain in Le
lluvre kan de jeugd kijken naar de
voorbereiding en uitvoering van Het
feest van de vrede, dat door Michel
Fugain werd georganiseerd. In Maja
de bij wordt Max geopereerd, waar
na dc Luchtbus weer liet luchtruim
kiest, opdat Bram cn Boris een
avontuur beleven, 's Avonds om le
beginnen Van gewest tot gewest en
Politieke Partijen, met een uitzen
ding van de PSP. Panoramiek be
steedt daarna aandacht aan de aan
koop van hel gevechtsvliegtuig F-16
door Nederland, België, Denemar
ken en Noorwegen. General Dyna
mics, die deze vliegtuigen maakt,
beloofde de afnemers een aandeel in
dc produktie, overdracht van hoog
waardige ruimtevaarttechnologie cn
een gedeelte van de opbrengsten
van de wereldwapemnarkl. Vervol
gens het programma met de MAP,
waarin de adoptie van buitenlandse
kinderen centraal staat. Na aflooji
daarvan volgt een aflevering van
Den Haag Vandaag. Fabeltjeskrant
voor dc groten, Cinevisie en Studio
Sport.
Om een sprekend voorbeeld te
noemen, behoeven we niet ver te
zoeken. Want dc geschetste proble
matiek doet zich al voor b(j het „top
stuk" van de stedelijke zilververza-
tncling, met name de Thesauriers-
schaal.
Deze tazza uit 1580 is weliswaar
van een meesterteken voorzien (een
klaverblad), maar het is tot heden
onbekend welke Zierikzeese meester
zijn werken van zo'n klaverblad
heeft voorzien.
Juist bij de Thesauriersschaal -
sinds eeuwen een stedelijk objekt
van zeer hoge kwaliteit en waarde -
zou men méér willen weten over de
ambachtskunst snaar, die m de twee
de helft van de IGdc eeuw zo'n stuk
vakmanschap aan de dag heeft ge-
Icgd.
Aanwijzingen
Hoewel de dirëkte bewijsstukken
ontbreken, zijn er toch enkele aan
wijzingen, die in de richting gaan
van een bepaalde Zierikzeese edel
smid. Terwijl verschillende Zierik
zeese goud- cn zilversmeden in het
halfduister zijn gebleven, is van een
enkeling in een bepaald tijdvak soms
iets meer bekend als gevolg van oe-
paalde gebeurtenissen ofdoor een
samenspel van faktoren. Een man,
die op deze wijze naar voren treedt
is Pieter Hermansz., geboortig van
Bergen op Zoom, maar sinds april
1572 poorter van Zierikz.ee. Het huis
De Druyve aan de Oude Haven
werd door hem bewoond. Al vrij
spoedig verwierf hij zich in zijn
nieuwe woonplaats een uitstekende
reputatie: op 28 mei 1575 werd hij
deken van het goudsmidsgilde; op 5
september 1580 volgde een benoe
ming als wisselaar te Zierikzee, door
gecommitteerde Raden van Zeeland
In sommige publikaties wordt hij
terecht „een man van gewicht" ge
noemd. die in Zierikzee wel een stui
vertje kon laten rollen. Aan zijn
zoon Herman Pieterse, eveneens
goudsmid van beroep, verkocht hij
in 1596 een huis op de Dam voor het
bedrag van vijf honderd Carolusgul-
dcn.
Van het stadsbestuur van Zierik
zee ontving Pieter Hermansz. op
dracht om ter herinnering aan het
Spaans beleg - dal naar omstandig
heden toch nog zo wonderbaarlijk
goed was afgelopen - een vijftal gou
den gedenkpenningen te vervaardi
gen.
„Vertrouwde relatie"
Wanneer we van deze belangrijke
opdracht kennis ntemen, dan moet
het zeker niet worden uitgesloten,
dat deze Pieter Hermansz. eertijds
ook de kunstzinnige schepper van de
fraaie thesauriersschaal of -tazza is
geweest. Tussen de uitgifte van de
gouden gedenkpenningen en die zit-
ziiveren schaal liggen slechts enkele
(waarschijnlijk drie) jarên tussen
ruimte.... Wij mogen er van uit
gaan, dat leden van het stadsbestuur
(met name dus de thesauri eren) hun
opdracht verstrekten aan een „ver
trouwde relatie".
Wie ook de maker van de schaal is
geweest, in ieder geval staat vast,
dat hij een uitermate vaardig drij
ver was. Naast het modelleren van
het voorwerp kon de goud- en zil
versmid juist zijn vakmanschap to
nen door de kwaliteit van zijn drijf
werk of van zijn graveerwerk.
Graveurs
In het Zierikzeese edelsmedenmi-
lieu bevonden zich in vroeger eeu
wen ook enkele zeer bekwame gra
veurs, die zo gezegd met kop cn
schouder boven de middelmaat uit
staken. En van hen was Anthonis
Pietersz., te Zierikzee in april 1591
geboren (zijn doop viel op 21 april)
als zoon van Pieter Hermansz. en
Janncken Jacobs. Deze Anthonis Pie
tersz., die zich naderhand Van der
Willigen noemde, bleek een bijzon-
SCHARENDIJKE. Nog een mens-
paard-overzicht-plaatje van het te
Scharend'ijke gehouden Straf eest.
(Foto: Zierikzcesche Nieuwsbode)