BALK EN SPLINTER ARCHIVARIS W. H. KEIKES OVER: „ZILVER EN ZILVERSMEDEN UIT ZIERIKZEE" VERDIEN JE EIGEN ZAKGELD 7 Op Stad en Lande-vergadering ,5 bezorger te ELLEMEET j ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Di„s<iaB 6 maart 1979 Nr. 22467 (in Bij bestudering van de verschillende genealogieën - velen van hen of hun verwanten figureren in „De Vroedschap van Zierikzee", het standaardwerk van De Vos - blijkt dat menigeen met een vakgenoot in familierelatie stond. Weliswaar is dit verschijnsel niet uniek voor Zierikzee - het komt ook elders vaak voor - maar het is toch wel opmerkelijk. J. Briels, die een studie heeft ge maakt over Zuidnederlandse goud en zilversmeden in Noord-Nederland omstreeks 1576-1625, typeert het ar beidsmilieu uit die dagen als volgt: „in een tijd, dat iedere nering een gesloten belangengemeenschap vormde, waarvan het lidmaatschap verplicht was en waarbij alle hande lingen nauwkeurig waren vastgelegd en omschreven, bracht deze sociaal- ckonomische eenheid ook spontaan konsequenties met zich mee, lig gend in het persoonlijke vlak. Zoals kooplieden koopliedenhuwelijken sloten, regenten regenten huwelijken en de kunstschilders de gehele ze ventiende eeuw sterk familiaal ver bonden waren, zo treffen we ook huwelijken aan, die typisch binnen het goudsmedenmilieu blijven". Voorbeeld Het is niet zo moeilijk om ook in Zierikzee een voorbeeld te noemen. Wq nemen dan het goudsmedenge- slacht Van der Willigen eens onder de loep, om maar eens een passende term te gebruiken. KORTE BERICHTEN UIT HET BINNENLAND ROTTERDAM. Het Rotterdamse Bergingsbedrijf Smit -Tak heeft op dracht gekregen om de Britse olie tanker Grey Hunter, die de afgelo pen zondag bij de zuidelijke punt van Gibraltar aan de grond liep, te bergen. UTRECHT. Een schipper keek zondagochtend vreemd op, toen bij het ophalen van het anker van zijn schip in de Kerkhaven in Utrecht oen auto naar boven kwam. De auto bleek enige tijd terug in Maarssen te zijn ontvreemd en is na gebruik kennelijk in de haven „gestald". UTRECHT. De Utrechtse politie beeft maandagochtend na een tip een streekbus aangehouden, waarin zich onder de pasagiers 18 illegaal in Nederland verblijvende buiten landers bevonden. De bus was op weg naar Vleuten-De Meern, een dorp vlak bij Utrecht, waar de aan- j ehouden mensen, acht Turken en tien Marokkanen, werkten bij een aantal tuinders, aldus de Utrechtse politie. ROTTERDAM. Inbrekers hebben de Rotterdamse rechcrlhc in het weekeinde weer veel werk bezorgd. De grootste kraak werd gezet in een woning aan de Beatrijslaan. Daar verdween voor 10.000 gulden aan geld, sieraden en filmapparatuur. ROTTERDAM. De bewonersorga nisatie Feyenoord Noordcreiland (BOF) heeft maandagochtend uit pro test tegen de plannen om in hun wijk een eroscentrum te vestigen het par tijkantoor van de PvdA aan do Gold- se Rijweg in Rotterdam bezet. In het charter, dat op 18 maart 1425 door de gezamelijke ambachls- en schuttersgilden van Zierikzee werd opgemaakt en bevestigd als een akte van trouw aan de stedelij ke rechten, wordt ook het goudsme- dengilden vermeld. We keren nu nog even terug naar Middelburg. Voor het goud. en zil- vcrsmidsgilde aldaar werd in 1501 door Philips de Schoone een uitvoe rige ordonnantie uitgevaardigd. Kort daarop werd aan de tekst al weer „gedoktei-d". hetgeen leidde tot enkele aanvullingen en wijzigingen. Bij de desbetreffende besprekingen te Mechelen hadden ook de steden Vcere en Zierikzee inspraak. In het stadsarchief van Zierikzee is een niet geheel volledig oud afschrift van bovengenoemde ordonnantie bewaard gebleven. Verloren papieren Spijtig genoeg zijn in de loop der lijden nogal wat papieren van het gilde der Zierikzeese goud- en zil versmeden verloren gegaan, zodat men in 1732 aan het stadsbestuur het verzoek richtte om opnieuw „een vast reglement off ordonnantie" te mogen ontvangen, omdat een derge lijk dokument-van-vroeger kenne lijk verloren was gegaan: ,,'t sij dat deselve door de tijd is weggeraekt off buijten gebruijk en practijke ge- comen". Het blijkt, dat het gevraagde re glement ook inderdaad is vastgesteld. De tekst is van begin tot eind terug te vinden in het register van raads- notulen gedateerd 11 september 1732. Een belangrijke passage, duidelijk gericht op de praktijk, is vervat in artikel 3. Deze luidt: „sal al datgene, dat hier van groot en cleijnwerk, het sij goud of silver, vercógt wert en de gewoone ceure onderworpen is, niet vermogen in de winkels opgehangen te werden veel min vercogt, voor en aleer het.selve behoorlijk sal sijn geteijkent met het Stads(teijken), den Dekens sijn jaar- letter en des meesters teijken". Merken zilver Slechts vijf jaar later, om precies te zijn op 14 februari 1737 (raadsno- tulen) werd het merken van het zil ver nog weer eens aan stringente voorschriften gebonden; in het ver volg zouden vier keurtekens moeten worden aangebracht: „naamelijk dat AMSTERDAM. Bij de Nedcrland- sche Bank in Amsterdam zijn weer briefjes van duizend binnengekomen afkomstig van de tien miljoen gulden losgeld, dat indertijd betaald werd oor de vrijlating van Maup Caran- sa. DEN HAAG. Pieter Menton wordt niet uitgeleverd aan Israël. Minister De Ruiter van justitie heeft dat be sloten. omdat voor de uitlevering g^en wettelijke grondslag bestaat. De Israëlische regering wordt inmid dels ingelicht over de beslissing. Is- iv.ël had om uitlevering gevraagd. Advertentie Wij zoeken een stevige knaap van een jaar of j zeventien, in bezit van fiets of bromfiets, als g Sollicitaties: schriftelijk, mondeling of telefonisch bij de heer I Van Loon aan hef kantoor van de Zierikzeesche Nieuwsbode, j 2 Jannewekken 11, Zierikzee, telefoon (01110) 2255, na 18.00 uur tel privé: (01119) 660. Zilveren brandivijn kom, einde 17e eeuw. Zierikzeese keuren. Mees terteken van Pieter Vogelaar. (Stad- huismuseum Zierikzee). wanneer eenig stuk zilver alhier ge maakt werd, dat vier keuren moet hebben; daarop zal moeten gcstelt. werden voor eene keure het waapen van Zeeland, mitsgaders dat van deese stad, edog, wanneer eenig zil ver van drie keuren zal werden ge maakt, zal daarop moeten geslaagen werden het waapen deser stede al léén." Het bovenstaande betekent, dat op kleine zilveren voorwerpen dus in ieder geval het Zierikzeese stadskeur (het stadswapen) moest voorkomen, alsmede het meesterteken en de jaar- letter. Op grotere voorwerpen, gemerkt met vier keuren, zouden deze der halve bestaan uit rcspekticvélijk de wapens van Zeeland en Zierikzee, alsmede het meesterteken en de jaar- letter. HILVERSUM. „We voelen ons niet verslagen, al is het jammer dat Car los geen zetel heeft gekregen. We hebben een solide basis waar we op door kunnen werken". Dit zei prin ses Irene in Avro's Magazine naar aanleiding van de voor haar man, de Carlistenleider Carel Hugo, te leurstellende uitslag van de Spaanse parlementsverkiezingen. - - - LEEUWARDEN. Ook in Friesland beeft het dooiwater voor de nodige overlast gezorgd. Verschillende we gen staan blank en zijn afgesloten voor het verkeer. In Blija (gemeente Perwerderadeel) staan huizen blank, waardoor de bewoners gedwongen zijn zich op de zolder terug te trek ken. Flitsen uit het buitenland CAIRO. De Amerikaanse ambas sadeur in Cairo, Hermann Eiits, is zaterdag onverwacht vanuit Was hington weer naar Cairo terugge keerd. Eilts nam in Washington deel aan de besprekingen tussen presi dent Carter van de V.S. en premier Begin van Israël. UANDA. De vijf zgn. frontlijnsla- ten - Angola, Mozambique, Tanzania, Botswana en Zambia - hebben de „agressie van Oeganda tegen de re publiek Tanzania" veroordeeld. NAIROBIE. De ministers van> bui tenlandse zaken van de landen van de O.A.E. (de Organisatie van Afri kaanse Eenheid), in Nairobie bijeen, hebben meer steun toegezegd aan de in Rhodesië opererende guerillastrij- iders en verklaard dat de Brits-Ame rikaanse vredesvoorstellen voor Rho desië door de gebeurtenissen zijn achterhaald. ST. JOHNS (New Foundland). Le den van Greenpeace (twaalf), de be kende aktiegroep ter bescherming van het milieu, zijn in St. Johns, in Canada, gearesteerd toen zij pro beerden te voorkomen dat schepen uitvoeren voor de jaarlijkse zeehon- denjacht bij New Foundland. Dit is door de politie meegedeeld. TOKIO. China heeft besloten dc strijd in Vietnam te staken en zijn troepen terug te trekken, zo bericht het Japanse persbureau Kyodo za terdag uit Peking. Het besluit Ls ge nomen door dc militaire kommissie van het centraal komitc van dc Chi nese kommunistische partij. MOSKOU. Het Sowjetrussische dagblad „Prawda" heeft maandag gemeld dat de NAVO tientallen mot radar uitgeruste afluister- en spio- nageposten. gericht tegen de Sow jetrussische vloot in Noorwegen heeft geplaatst. MOSKOU. Het Sowjetrussische partijblad Prawda heeft maandag ge- geschreven dat Moskou er in ge slaagd is „op tijd" de poging van Pe king dc Sowjet-Unic te betrekken in een oorlog tegen dc V.S. te doen mislukken. NAIROBI. De belangrijke Oegan- dese stad Tororo aan de grens met Kenia is door troepen die 't bewind van president Amin steunen hero verd op een strijdmacht van Tanza- niannse soldaten. Ocgandcse ballin gen en huurlingen die de stad waren binnengedrongen, zo heeft Radio Kampala, opgevangen in Nairobi, zaterdag gemeld ABOE DHABI. Libië heelt zijn prijs van ruwe olie verhoogd met 1,20 dollar per vat (159 liter) met terug werkende kracht tot 20 februari. TEHERAN. De Iraakse regering heeft de diplomatieke banden met Zuid-Afrika verbroken. Radio-Tehe- ran meldde zondagmiddag dat de Zuidafrikaanse consul-generaal op het ministerie van buitenlandse za ken is ontboden waar hem werd meegedeeld dat de banden met Zuid- Afrika worden verbroken vanwege de apartheids politiek in dat land. GIBRALTAR. De Engelse olietan ker Grey Hunter (67.202 ton) is zon dag bij de zuidelijke punt van Gi braltar aan de grond gelopen en lek geslagen. Een klein gedeelte van de lading van het schip is in zee ge stroomd. Dit is door de havenautori teiten in Gibraltar meegedeeld. MADRID. Bij ongeregeldheden lus sen demonstranten en oproerpolitie nabij de Spaanse hoofdstad Madrid is een 14-jarige jongen gedood, die getroffen werd in de borst door een rubber kogel van de politie. ROME. De Italiaanse president Sandro Pertini voerde maandag be sprekingen met de leiders van de christendemokraten, de kommunis- ten en andere partijen. De vraag staat daarbij centraal of de regerings crisis in Italië, die nu een maand oud is, uiteindelijk toch zal moeten worden opgelost door middel van vervroegde verkiezingen. TEHERAN. Ongeveer tweehon derdduizend Iraanse Koerden heb ben een bijeenkomst in de stad Ma- habad bijgewoond en er bij dc re gering op aangedrongen een duide lijk standpunt in te nemen inzake de Koerdische eis tot autonomie binnen een federaal Iran, zo hebben dag bladen zaterdag gemeld SAN SEBASTIAN. Bij demonstra ties in Spaans Baskenland zijn meer dan twintig mensen gearresteerd. Bij de konfrontaties tussen politie en aanhangers van de Baskische sepa ratisten werd één man ernstig ge wond. Wat biedt de BEELDBUIS WOENSDAG'7 MAART NED. 1: Om te beginnen Bolke de Beer, daarna een aflevering van de Lappenkat, waarin een reus een be langrijke rol speelt. Vervolgens een filmpje met Laurel en Hardy waar in Smithy die net uit het leger is ontslagen, als opzichter in de bouw belandt. Het jeugdmagazine De grote Klok wordt gevolgd door een aflevering van Block Beauty waar in Donovan de tuinman van Arm strong ten onrechte zijn baan lijkt te gaan verliezen. In het avondpro gramma allereerst Van gewest tot gewest en een uitzending van de P.v.d.A. in het kader van Politieke Partijen. De uitzending gaat verder "met de tragikomische film Home sweet home van Benoit Lamy. De film speelt zich af in het ouderwetse bejaardentehuis Sinte Margriet, dat geterroriseerd wordt door een di- rektrice. Haar gezag wordt onder mijnd door de komst vail flore die de bejaarden opstookt en uiteinde lijk met Juul en Anna het land ver laat en in een Arabisch land terecht komt. Interpol moet eraan te pas komen om het drietal naar het te huis terug te brengen. Vervolgens Den Haag vandaag. Fabeltjeskrant voor de groten, Panoramiek en Stu dio Sport met samenvattende beel den v'an de kwartfinales van de voetbaltoernooien om de Europa Cup'voör landskampioenen. NÉD. 2: Zoals Roelof Kiers zon dag de volwassenen over Taiwan in lichtte zo richten Aart Staartjes en Johan Dirkx zich tot de jeugd mei de driedelige serie Taiwan en hel belang van dat land in het wereld gebeuren. In deze eerste aflevering Vrijdag 9 maart, 20.40 uur, Nederland 1: The streets of San Frar.elsco. Karl Malden als de politieman Mike wordt vooral aandacht besleed uun het eiland Formosa en de kóloniale geschiedenis. Na Kenmerk en Stich ting Socutera beschikt Veronica over de resterende zendtijd, die ver deeld wordt over de volgende drie programma's om te beginnen het poppenprogramma Countdown mei een kort overzicht .van de hitparade en een special gewijd aan Kayak. Dr. FerryHoogendijk presenteert daarna het programma 24 uur zie kenhuis een dokumentarie over de dagelijkse gang van zaken in een ziekenhuis in dit geval het Acade misch Ziekenhuis te Utrecht. De im pressies die getoond worden beogen wat van de drempelvrees weg te ne men waaraan vele mensen nog lij den ten aanzien van het ziekenhuis. Tenslotte Klassiek concert en wel een viertal muziekwerken van Mas- cagni, Bruch, Smetana, uitgevoerd door het Radio Philharmo-nisch Or kest onder leiding van Anton Kers jes. WOENSDAG 7 MAART NED. 1: 10.00 Schooltelevisie; 15.00 Teleac; 15.30 Bolke de beer; 15.40 Lappenkat; 15.55 Laurel en Hardy 1G.10 De grote klok; 16.55 Black Beauty; 18.30 Sesamstraat; 18.45 Toeristische tips; 18.55 Nieuws; 18.59 Van gewest tot gewest; 19.50 Poli tieke partijen20.00 Home sweet home; 21.37 Journaal; 21.55 Den Haag vandaag; 22.10 Fabeltjeskrant voor de groten; 22.20 Panoramiek; 23.00 Studio Sport; 23.30 Nieuws. NED. 2: 18.10 Teleac; 18.55 Nieuws; 18.59 Taiwan; 19.25 Ken merk; 20.00 Journaal; 20.27 Stichting Socutera; 20.32 Countdown; 21.00 24 uur ziekenhuis; 2300 Klassiek con cert; 23.35 Nieuws. DONDERDAG 8 MAART NED. 1: Mister Kotter speelt in de Advertentie Exclusieve lederen geschenken en bureaugarnituren 'ttoth CAXf UL DAM 9 U Nr.KFf K If DfRWAREN ZIERIKZEE uilzending van vanavond een \mr- tijlje basketball tegen Washington, een leerling die lid is geworden van de baskelballploeg en nu dispensatie van zijn examen wil. The Bravados is de titel van een Amerikaanse speelfilm uit 1958 met Gregory Peck in de hoofdrol. De hoofdpersoon Jim Douglas is zwaar door de misdaad getroffen. Vier bandieten hebben zijn vrouw verkracht en vlak voor de executie wordt het viertal door de beul bevrijd, terwijl ze een meis je als gijzelaax meenemen. In zingen met John Woodhouse zingen het Gemengd koor NSF en het kinder koor de Spettertjes samen met de vermaarde accordeonist een medley van Wim Sonneveldliedjes, een Louis Davids potpourri, Land of hope and glory en Amazing Grace. Onderhand is het weer tijd voor de NOS die de volgende drie program ma's brengt Den Haag Vandaag, Fabeltjeskrant voor de groten en NOS tribune waar onder leiding van Herman Wigbolt over de patiënt en zijn/haar klachten gediskussieerd kan worden. NED. 2: De astronautics bijlen de spits af. AVRO's Toppop geeft dc standen in de. officieuze hitparade en Frank Kramer presenteert hel Superschol met AVRO's Televoet- balkanon. Aanstaande echtparen strijden daarna om de gratis uitzet of dé eer in AVRO's Wie kent kwis, te presenteren door Fyed Oster. Nu afloop daarvan alweer de laatste af levering van Liliie, die zich na de Ee'rste Wereldoorlog in Zuid-Frank rijk heeft gevestigd. Haar kleinzoon onderneemt een poging om haar en Jeanne Marie te verzoenen, terwijl haar man Hugo zich op haar kosten met zijn vele vriendinnetjes amu seert. Dan blijven er nog twee pro gramma's over, namelijk Televizier magazine en AVRO's Sport panora ma. DONDERDAG 8 MAART NED. 1; 11.00 Schooltelevisie; 18.30 Sesamstraal18.45 Paspoort; 18.55 Nieuws; 18.59 Mister Kotter: 19.25 The Bravados; 21.00 Zingen met John Woodhouse; 21.37 Jour naal; 21.55 Den Haag vandaag; 22.10 Fabeltjeskrant voor de groten; <12.20 NOS-lribune; 23.15 Nieuws. NED. 2: 18.25 Open school; 18.55 Nieuws: 18.59 Dc astronaut jes; 19.05 AVRO's Toppop; 20.00 Journaal; 20.27 Superschot met AVRO's tele- voetbalkanon; 20.40 Wie kent kwis; 21.40 Liliie; 22.35 Televizier maga zine; 23.20 AVRO's Sportpanorama; 23.50 Nieuws. „De misdaad, die Jeltje pleegde was, dat ze de stem van haar hart volgde, ondanks felle tegenstand van ouders en zuster en andere fa milieleden, en op achttienjarige leeftijd trouwde mot de man, van wie ze hield. Voor dat feit werd ze veroordeeld en in de tweede plaats, omdat Kamphuizen nergens aan deed. zoals men dat in die dagen noemde. Een heiden. Dat is allemaal zeven en twintig jaar geleden; van het najaar acht en twintig. Jij straft met je botte weigering om tot een verzoening te komen met Jeltje nog zwaarder dan men in ons land een moordenaar doel. Wat dit betreft ben je inderdaad wel een keiharde Friezin." „Dat heb je geweten vóór wc trouwden," snibde de vrouw. Jan Boode knikt enkele malen. „Inderdaad heb ik dit geweten. Maar koppigheid kan op twee ma nieren tot uiting komen: naar het goede en naar het kwade. De goede eigenschappen in de mens in het al gemeen en in de Fries in 't bijzon der sla ik hoog aan. Ik mag de Friezen omdat het over 't algemeen mensen zijn om op te bouwen. Je vader was een kei, een geweldenaar, voor wie ik diep ontzag en bewon dering had. Dat hij meezong in het koor, waarin Jeltje en haar man ge doodverfd werd. ging bij hem vast niet van harte. Ik weet het, want ik heb daarna verscheidene malen met hem cr over gesproken. En nu ga ik jou eens een geheimpje vertellen, waardoor misschien je ogen een beetje meer open gaan en jc in- stctling-tot-nos-toc hopelijk een knak krijgt. Heit. mijn schoonvader dus, kwam elke maand wel ccn keer in Snils. Om Jeltje en Woulcr Ic be zoeken. In hel geheim, want al was heit een kerel van jewelste jouw mem had in huis dc broek aan. Dus mem is het nooit te weten gekomen, snap je?" Jannie Boode loopt na dit relaas van haar man zo mogelijk nog roder aan. „Daar geloof ik geen woord van. Erg gemakkelijk om dat ach- leraf te vertellen; het is niet meer te konlroleren." Jan Boode vindt het al niet meer belangrijk en haalt daarom zijn schouders op. „Vraag hel Theo, als hij weer eens langs komt. Hij zal best wel eens thuis geweest zijn. toen zijn pake weer een keertje aan wipte." „Als het waar is was het gemeen. Achterbaks." ,„Dat is jouw uitleg. Die moet je dan maar voor jouw verantwoor ding nemen. Ik noem het vaderlief de. Verlangen om zijn dochter, van wie hij minstens net zoveel hield als van jou op gezette lijden te zien en te spreken. En daar had ik diep respekt voor." Jannie Boode zucht diep en pakt een blaadje, waarop ze de koppen en schotels zet. Plus de asbak met peuken. Ze snuift even. „De hele ka mer stinkt naar sigarettenrook," zegt ze. Zwijgend komt haar man overeind en opent een raam. „Er zijn wel erger dingen in het leven dan een beetje sigarettenrook," ant woordt hij en loopt gelijk de kamer uit. Als Jan Boode 's avonds, als de beide jongste dochters ook aan de dis zitten, memoreert dat neef Theo uit Sncek er is geweest en een uit nodiging van zijn ouders heeft mee gebracht om een dag of veertien in Sncek te komen logeren, pakt dc rcaktic heel anders uil, dan hij had verwacht. Lisel kijkt stom verbaasd van haar vader naar haar moeder. ..We bemoeien ons toch niet met tante Jeltje en oom Wouter? Waar- Door G. FORTIUS om zullen we er dan ineens heen gaan? Ik heb er geen zin in, hoor, helemaal naar Sneck." Jan Boode voegt er nog aan toe: „Ze hebben een grote tent in de tuin staan, dichtbij water. Je kunt cr volop zwemmen." „Kan ik hier ook," weerlegt Lisel. „Ik heb toch een seizoenabonnc- ment!" Jannie Boode, die niet op de woorden van haar man heeft gerea geerd. kijkt hem nu even met ccn triomfantelijke blik aan. En dc klap op de vuurpijl komt. als Tanja zo langs haar neus opmerkt: „Ik ben één keer in Sncek geweest; ik vond er niet veel aan." Haar vader kijkt verwonderd. „Wanneer was dat dan?" „Nadat beppe begraven was, zijn we toch via Sneck teruggereden? Weet u dat dan niet meer?" Ja. Jan Boode herinnert het zich. Inderdaad hadden ze een kleine om- t weg gemaakt en door Sncek gere den. Om wat te zien van het stadje, waar Wouter en Jeltje woonden. In de hoop, dat hij ergens dc grote wa gen van Wouter zou zien staan. Maar Sneck is groot en Jannie had er aanmerking op gemaakt, dus was hij gauw weer naar de grote weg gegaan. Hij slaakt een zucht en kijkt nog eens zijn beide dochers aan. „Als ik het goed begrijp, heeft nie mand interesse in een vakantie van veertien dagen aan het water?" Liset schudt haar hoofd. „Ik niet: ik blijf veel liever hier, waar ik mijn vriendinnen heb." En Tanja voegt cr aan toe: „Mijn vriend krijgt volgende weck vakantie, dan willen we loert jes maken samen. Overi gens Sneek trekt me niet." Voor de zoveelste maal verbaart Jan Boode zich over zijn dochters (wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1979 | | pagina 7