ANDERE ZIERIKZEESE GENEESHEER
VAN FAAM: DR. JAN MAQUET
VERDIEN JE EIGEN ZAKGELD!
bezorger te N00RDWELLE
Geslaagde trimfietstocht
over Schouwen-Duiveland
Filevorming
door sneeuwval
Minder
pilgebruik
ERIC DE NOORMAN
TYPISCHE HISTORISCHE
ZEEUWSE ZAKEN
IN „ZEELAND MAGAZINE"
Man na Lemnius
INGEZONDEN STUKKEN
Als een man boodschappen doet,
wil hij nog wel eens thuiskomen
met kip.
5
Advertentie
ZIERIKZEE - Een grote naam in het Zierilszee van tie
achttiende eeuw was die van dr. Jan Maquet, De figuur
van tlr. Maquet past in de rij van belangrijkste genees
kundigen die Zierikzee heeft voortgebracht.
Niet minder dan 42 jaar oefende h\j hier zjjn gcneekundige praktijk uit.
Dr. Maquet was een hooggeacht en zeer bekend man, aan wie vele be-
stuursfunkties werden toevertrouwd, zoals raad, schepen, thesaurier, bur
gemeester (verschillende malen), terwijl hij ook op kerkelijk terrein aktief
was.
Men kan spreken van een cumu
latie van funkties, die geredelijk de
vraag opwerpen, hoe één man die
alle kon vervullen, temeer als men
bij de genoemde aktiviteiten ver
meldt het niet onbelangrijke schrij
verswerk van dr. Maquet en diens
dichterlijk bezig zijn.
Voetballen
in Argentinië
De laatste tijd neemt de publici
teit rond het tournooi om het we
reldkampioenschap voetballen toe.
Vele bijzonderheden en wetenswaar
digheden worden gemeld en er
wordt uiteraard gehoopt dat het Ne
derlands elftal kampioen wordt.
Toch zijn er in Nederland ook nogal
wat mensen die er anders over den
ken; die vinden dat het wereldkam
pioenschap geboycot moet worden.
(Neerlands Hoop is daar een spre
kend voorbeeld van). Deze mensen
baseren hun aktie o.a. op van Am
nesty International verkregen ma
teriaal. Daarom wordt bij dergelijke
akties de naam van Amnesty Inter
national nogal eens gebruikt, al dan
niet foutief. Amnesty heeft zich niet
uitgesproken vóór een boycot, het
wijst slechts op de schendingen van
de mensenrechten, waar ook ter we
reld. Amnesty vindt dat iedereen en
elke organisatie zelf zijn houding
moet bepalen en daaruit de sonse-
quenties trekken. Amnesty wil wel
ieder de nodige informatie verschaf
fen en heeft daar o.a. voor: het vorig
jaar door haar gepubliceerde rapport
over de schendingen van de mensen
rechten in Argentinië plus de aan
vullende brochure „Argentinië 1978"
met daarin de laatste ontwikkelin
gen.
Omdat Argentinië op het ogenblik
in het middelpunt van de internatio
nale belangstelling staat wil Amnes
ty daar op inspelen en voert deze
maanden een aktie tegen het schen
den van de mensenrechten in Argen
tinië onder het motto: „Argentinië
1978: Land in Staat van Beleg".
Het is duidelijk dat de huidige mi
litaire leiders in Argentinië de naam
in hét buitenland wat willen oppoet
sen.
Ze hebben een Amerikaans reklame-
buro ingeschakeld voor een groot
scheepse propaganda-campagne.
Echter, sinds op 24 maart 1976 de
dictatoriale militaire junta onder
leiding van Jorge Videla de macht
overnam bestaat er geen burgerlijke
en politieke vrijheid meer, met alle
gevolgen van dien. Amnesty maakt
zich met name zorgen over: het gro
te aantal verdwijningen, 15 tot
20.000 mensen; het grote aantal po
litieke gevangenen, minstens 8.000
mensen; het systematisch gebruik
van martelingen; de politieke moor
den.
Daarom eist Amnesty Internatio
nal van de Argentijnse junta dat het
alle politieke gevangenen vrijlaat,
dat het lijsten met namen publiceert
van gevangenen en vermiste perso
nen, dat martelingen, politieke moor
den en executies worden stopgezet,
dat het een onafhankelijke commis
sie toelaat die de naleving van de
Universele Verklaring van de Rech
ten van de Mens gaat onderzoeken.
Aan de KNVB is het standpunt
van Amnesty International t.a.v. de
wereldkampioenschappen voetbal
meegedeeld. Daarbij zijn een vijftal
suggesties gedaan om in positieve
zin invloed aan te wenden. Bij Am
nesty is i.v.m. de aktie het een en
ander aan informatie- en akticma-
teriaal te krijgen. (Hiervoor kunt u
zich ook met ondergetekende in ver
binding stellen). Namens de werk
groep Westerschouwen van Amnesty
International, Ad Slager, Margriet
straat 13, Haamstede. Tel. 01115-1639
(tijdens kantooruren).
Door cle komende promotie
van drs. C. van Hoorn te Zie
rikzee, werd de vraag evident
naar andere Zlerikzeese pro
minenten in het verleden.
Vandaar hier het verhaal van
een andere grote geneeskun
dige uit deze stad, die echter
later leefde dan Lemnius. Het
gaat om de 18e eeuwse ge
neesheer dr. Jan Maquet.
Enkele jaartallen over de figuur,
waarover het hier handelt: van 1763
tot 1765 was dr. Maquet in funktie
als kerkmeester; de betrekking van
stads-geneesheer bekleedde hij van
1775 tot 1790. Verder moeten worden
genoemd: het rentmeesterschap der
geestelijke goederen in Schouwen en
in Duiveland, de funktie van over-
deken van het Kleermakersgilde,
landrechter van Schouwen, kraarn-
meester, regent van het Armekin-
derhuis, ontvanger der huisschatting,
bij elkaar een onvoorstelbaar grote
hoeveelheid werk met zich bren
gend, waarbij als „verklaring" alleen
kon worden aangetekend, dat dr.
Maquet vrijgezel was. Hij werd ge
boren in 1731 en stierf op 3 decem
ber 1798 in de leeftijd van 67 jaar.
Op 10 december werd zijn stoffelijk
overschot door veertien dragers ten
grave gebracht in een graf onder het
hoge koor van de St. Lievensmon-
sterkerk.
Geboren
te Brouwershaven
Dr. Maquet was geen Zierikzeeë-
naar van geboorte Zijn grootvader
werd in La Rochelle geboren, maar
week in 1685 uit Frankrijk en ves
tigde zich als koopman te Middel
burg, waar hij huwde met Johanna
Coorne. Uit dit huwelijk werd in
1701 geboren Jan Maquet. Deze Jan
Maquet was predikant te Eikerzee
van 1728-1731. In deze gemeente
huwde hij de van Brouwershaven
afkomstige Dana Pluijmpot. Ds. Jan
Maquet werd later naar Domburg
beroepen, welk beroep hij aannam.
Hij was ol in deze plaats toen zijn
echtgenote bij familie te Brouwers
haven een zoon ter wereld bracht.
De boreling was de latere dr. Jan
Maquet, waarover het in dit artikel
gaat. De baby werd door zijn vader
in de kerk van Brouwershaven ge
doopt. Reeds op 1 april 1733 wérd
Jan Maquet als poorter van Zierik
zee ingeschreven.
Dit was geen ongewone figuur,
maar een gebruikelijke, want heel
jonge kinderen werden tot poorter
van een stad ingeschreven, om later
- wanneer zij eventueel tot bestüurs-
betrekkingen zouden worden geroe
pen - de voor het poorterschap ver
eiste termijn reeds achter de rug
hadden.
Na de Latijnse school doorlopen te
hebben werd Jan Maquet op 14 sep
tember 1751 ingeschreven als student
in de medicijnen aan de universiteit
te Leiden en - na succesvolle studie -
op 23 april 1756 bevorderd tot doc
tor op een proefschrift getiteld: „De
vitiïs vasorum continehtium".
WIELRIJDEN
Waarschijnlijk had het wat vroe
ge uur en het wat mistige weer nog
een aantal trimmers wat afgeschrikt,
maar voor de deelnemers, waai-on-"
der een drietal dames vormde die
geen enkel beletsel om de tocht in
een vlot tempo te voltooien.
Te 9.00 uur werd op het sportpark
Van Zuijen te Burgh met de rit ge
start waarna te 9.45 bij het passeren
van Zierikzee zich nog een aantal
trimmers aansloten. Even na half elf
arriveerden de trimmers te Bruinis-
se waar de koffie werd genuttigd.
Met de wind in de rug ging het hier
na op de Westhoek aan, waarmee
om 12.20 uur, na een afstand van
ruim 90 km te hebben afgelegd,
weer op het sportpark Van Zuijen
arriveerde. Op de gehele tocht viel
één lek bandje te noteren wat voor
de betrokkene geen enkel probleem
opleverde, daar in de meerijdende
materiaal wagen reserve wielen met
banden aanwezig waren. Onder het
gebruik van een verfrissing werd in
de kantine van de sport vereniging
DFS
Advertentie
Wij zoeken een stevige knaap van een jaar of
zeventien, in bezit van fiets of bromfiets, als
Sollicitaties: schriftelijk, mondeling of telefonsch aan het
kantoor van de Zerikzeesche Nieuwsbode (t.a.v. de heer
J. v. Loon, Jannewekken 11, Zierikzee. Telef. (01110) 2255.
na kantoortijd (01119) 660.
15
SCHOUWEN-DUIVELAND, 9-4. Door ruim dertig trimmers werd zondag
morgen deelgenomen aan de fietstrimtocht over Schouwen-Duiveland waar
bij de Schouwen-Duiveland route van de ANWB werd gevolgd.
nog wat nagepraat over deze
tocht.
Andere tochten •-
De heer L. Déy vestigde hierbij
nog de aandacht op de binnenkort te
houden tochten zoals de Midóen-
Zeelandtocht, met start te Goes, de
Dammentocht en dé elfstedentocht
op 2e pinksterdag. Besloten, werd
binnenkort een tocht te houden over
de Grevelingendam en de Brouwers-
dam waarna getracht zal worden tot
oprichting van een vereniging op
Schouwen-Duiveland te komen. Ook
ligt het in de bedoeling zowel te
Burgh-Haamstede als ie Renesse tij 7
dens het seizoen een aantal tochten
te organiseren.
De heer Dey bracht de sportvere
niging DFS dank voor de gastvrije
ontvangst in haar kantine. Uit han
den van de heer M. Dijkman mocht
iedere deelnemer een medaille in
ontvangst nemen met het opschrift
„Schouwen-Duiveland route 9-4-
78".
DRIEBERGEN, 10-4. De sneeuw-
vafl dinsdagmorgen in het westen van
het land heeft geleid tot forse file
vorming. Maar afgezien van wat
kleine aanrijdingen, hebben zich
geen ongelukken voorgedaan, aldus
de verkeerscentrale van de rijkspo
litie in Driebergen.
Vooral op de gebruikelijke knel
punten ontstonden files die wat lan
ger waren dan op normale spitsuren.
De rijkspolitie heeft de indruk dat
het merendeel van de automobilisten
hun snelheid aanpaste aan het ver
minderde zicht.
LONDEN, 10-4. Steeds meer vrou
wen met een academische opleiding
inGróot-Brittannië staan sceptisch
tegenover de pil ter voorkoming van
zwangerschap. Het instituut voor so
ciaal onderzoek in de gezondheids
zorg in Londen zegt dat het aantal
pilgebruiksters onder jonge vrouwen
mét een. universitaire opleiding te
rugloopt, terwijl over de totale be
volking gezien er een einde komt aan
de, aanvankelijk snelle, stijging van
het gebruik.
Geen gevonden
voorwerpenmeer
ROME, 10-4. Vakantiegangers in
Italië zullen op de spoorwegstations
voortaan vergeefs vragen naar de,
afdeling „gevonden voorwerpen". De
Italiaanse staatsspoorwegen hebben
„gevonden voorwerpen" een dezer
dagen,af geschaft.
Het dagblad „La Stampa" in Tu
rijn berichtte dat het grootste deel
van dé gevonden voorwerpen die op
de afdelingen werden afgegeven,
nooit werden opgevraagd. De kosten
van het in stand houden van „gevon
den vöoriverpeii" meende men daar
om te künnen uitsparen,
De~ plaats van de spoorwegen is
volgens La Stampa ingenomen door
boef jes, die élke trein na het binnen
lopen stelselmatig uitkammen op
achtergelaten voorwerpen en deze
dan naar. een .„centrale verzamel
plaats" brengen
Flitsen
uit het buitenland
LONDEN. De voor april -verrassen
de dir'ekt van de pool aangevoerde
koude met sneeuwval die zich dins
dag ook in ons land deed gevoelen,
maar vooral in Noord-Ierland en
Schotland, zal een aantal dagen
aanhouden, zo meenden Engelse
weervoorspellcrs.
BRUSSEL. 'Het Nederlandse be
drijf Hoogovens IJmuiden B.V. krijgt
vHn dé Europese Gemeenschap voor
Kolen en Staal leningen voor een
bèdragvan 114 miljoen gulden.
Daartoe is besloten dcor de Euro
pese Commissie, het „dagelijks be
stuur" van de Europese Gemeen
schappen. Het besluit is maandag in
Brussel bekend gemaakt.
JAKARTA. De Indonesische re
gering hebftm aanüag' laten, weten
dat de studenten die owrden vastge
houden wegens verzet eegen de her
verkiezing. van president Suharto
vorige maand volgens.de wet dienen
te werden berecht. De zaken' tegen
hen zullen niet worden geseponeerd
en zij zulen niet owrden vrijgelaten.
Het loon der hebzucht
BONN. Regeringsleiders en staats
hoofden van zeven westerse indu-
striela nden: houden 16 en 17 juli een
economische topconferentie an Bonn,
zo is maandag bekend gemaakt.
WASHINGTON. Cyrus Vance, mi
nister van buitenlandse zaken van de
Verenigde Staten, heeft maandag
meegedeeld dat er met de Sowjet-
Unie overeenstemming is bereikt
volgende maand onderhandelingen te
beginnen over een verdrag dat de
ontwikkeling van wapens om sa Icl-
licten te vernietigen verbiedt.
HONG KONG. Amnesty Interna
tional, de organisatie voor de rech
ten van de mens, heeft maandag be
kendgemaakt, dat een journalist in
Singapore ruim veertien jaar in de
gevangenis heeft doorgebracht zon
der proces en zonder dat tegen hem
beschuldigingen zijn ingebracht.
ROME. Kurt Waldheim, secretaris
generaal van de V.N., heeft de rijke
landen van de wereld opgeroepen
hun .bijdragè aan de internationale
Voedselreserves op te voeren tot
mistens 500.000 ton per jaar. De hui
dige bijdragen liggen op 245.000 ton.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
DEN HAAG. Het leven voor het
gemiddeld werknemersgezin is van
midden februari tot midden maart
0,3 procent duurder geworden, zo
heeft het Centraal Bureau voor de
Statistiek berekend.
APELDOORN. Het valt niet te
verwachten dat de nieuwe staatsse
cretaris van' c.i'.m., Wallis de Vries,
ingrijpende wijzigingen zal aanbren
gen in de plannen van de oud-c.r.m.-
minister Van Doorn met betrekking
tot de reconstructie van dé tuinen
achter het paleis Het Loo in Apel
doorn.
DEN HAAG. Maandag 17 april
gaan in, Almelo de spades in de
grond voor de uitbreiding van de
ultra-centrifuge fabriek. Men begint
dan aan het bouwrijp maken van het
'terrein voor de nieuwbouw die de
venrijfcingsfaibriek in 1983 een capa
citeit moet geven van zeshonderd ton
per jaar.
DEN HAAG. De definitieve en on
geclausuleerde beslissing over de
uitbreiding van de UCN-fabriek te
Almelo as nog steeds niet genomen.
Dit heeft premier Van Agt maandag
avond gezegd op de perskonferentie
a afloop va de maadagmiddagverga-
derig van de ministerraad. Deze raad
kwam bijeen; omdat de wekelijkse
vergadering vorige we^k vrijdag
niet doorging.
DEN HAAG. Er komt voorlopig
geen minimufn-lcoh voor de arbeid
die gevangenen verrichten in de ge
vangenis. Dat as maandag gebleken
bij; de openbare vergadering van de
vaste tweede kamerccmmssie voor
justitie.
ALMELO. Prinses Margriet heefi
con werkbezoek gebracht aan Twen-
Ie. Ze bezocht een aantal medische
instellingen en verrichte enkele of
ficiële handelingen.
DEN HAAG. De PTT gaat een
praktijkproef nemen met een nieuw
tckstcommunicatiesysteem, waarbij
het publiek informatie uit gegevens
banken 'kan opvragen en laten weer
geven op het beeldscherm van een
aangepast W-toestel.
UTRECHT. Bij het grootwinkelbe
drijf V. en D. worden jaarlijks onge
veer 15.000 mensen betrapt op win
keldiefstal. De waarde van hot ge-
stolene ligt op gemiddeld veertig
gulden.
MARKTBERICHTEN
De Eierveilingen
BARNEVELD, 10-4. Aanvoer
1.925.450 stuks (volgens veilinglijst
383.400 stuks), stemming kalm. Prij
zen per 100 stuks: eieren van 55-56
gram f 12,98; 60-61 gram f 14,50 en
65-66 gram f 15,25.
Paardenmarkt Utrecht
UTRECHT, 10-4. Op de paarden
markt in Utrecht zijn maandag 389
dieren aangevoerd.
De prijzen waren voor: Luxe
paarden f 2450-f 3500; werkpaarden
1' 1475-f 2435; oude paarden f 1425-
f 2375; 3-jarige paarden f 1300-
f 2200; 2-jarige paarden f 1025-
f 1800; hitten f 725-f 1250; veulens
f 550-f 1150: ponies f 200-f 550.
Prijzen per kg geslacht gewicht:
Oude slachtpaarden f 4,70-f 5,50;
jonge slachtpaarden f 4,55-f 5,35.
De handel was voor jonge slacht
paarden lustig, oude slachtpaarden
redelijk, ponies traag, overige paar
den kalm.
Aardappelbeurs Rotterdam
ROTTERDAM, 10-4. Prijzen excl.
b.t.w., vastgesteld per 100 kg af be
drijf op auto volgens kwaliteitseisen
binnenland c.q. export. Klei-aardap-
pëlen binnenland: bintje 35-55 mm
los verladen f 12,00-13,50; bintje 50
mm opw. los verladen f 16,00-18,00;
bintje 55 mm opw. f 17,00-18,50; Ire
ne 35 mm opw. f 17,00-20.00.
Zandaardappelen binnenland: bin
tje 35 mm opw. f 9,00-11.00.
Klei-aardappelen export: bintje
35-50 mm los verladen f 11,00-13.00,
bintje 50 mm opw. los verladen
f 16,00-18,00.
Zandaardappelen export: bintje 35
mm opw. f 9,00-11,00.
Voeraardappelen f 4,50-6,50. Stem
ming binnenland en export vast.
KERKNIEUWS
Nederlandse Hervormde Kerk
Aangenomen naar Overdinkel: J.
H. Boerlijst, Koudum.
Bedankt voor Nieuwleusen (toez.):
J. Kortleve, Driebergen.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Leidschendam: F. P.
van Stam, Koudekerke (Zld.); te
Honselersdijk: H. E. Bijleveld, IJlst
(FId.).
Aangenomen naar Delft (studen
tenpredikant): P. Wijbenga, Velp.
Gei-eformeerde Kerken Vrijgemaakt
Beroepen te Enschede-ZW: J.
Slotman, Dalfsen (2e beroep).
Bedankt voor Rotterdam-Delfsha-
ven: D. Berghuis, Delfzijl.
Christelijke Gereformeerde Kerken
Bedankt voor Maassluis: R. Kok,
Eemdijk; voor Culemboi'g: B. Bijle
veld, Bussum.
Gereformeerde Gemeenten
Bedankt voor Hoogvliet: A. Hoo-
gerland, Krabbendijke; voor Beek
bergen: drs. A. Vergunst, Veen.
Boeken en brochures
„Van Zeeuwse ponen, flora's en nog wat andere zaken uit vervlogen tyden.
Een vreemde titel? Ik geef u niet geheel ongelijk. Een poon is een vis, een
flora is een bock met een opsomming van planten. Een poon is volgens een
goed woordenboek echter ook een vaartuig cn een flora is een roerbeeld in
de vorm van een vrouw. En daar gaat het hier over".
7. Mas ol heeft enkele van zijn krijgers uit
gezocht en wendt zich tot Eric. „Dc bleke
krijgers mogen mij volgen. Masoi zal hen bij
de grote stroom brengen".
Svein is intussen weer van de narigheid
brknrrwh en zonder vérrtero rnoollljkhprion be
geven allen zich op weg. Na enige dagen dringt
het geluid van stromend water af en toe van
verre tot hen door. Het duurt ook niet lang
meer of ze staan aan dc oever van een brede
rivier met vele stroomversnellingen. In woeste
vnjrrt bruist het voter hen voorbij.
Masoi wijst over het water. „Daar ginds is
het dorp van Masoi en zijn krijgers. Wij zul
en naar de overzijde gaan".
„Moeten wc daar over?" roept Svein. met
ccn bedenkelijk gezicht naar de kolkende wa
termassa kijkend.
Zo begint J. Becht in het laatste
lijk verschenen Zeeland Magazine
zijn verhandeling over Zeeuwse
vaartuigen die wel historisch zijn,
maar die nicl meer bestaan. Dc Frie
zen hebben wel zo'n eigen, wonder
lijk, folkloristisch scheepstypc: dat
wat met hot sluitje-zeilen altijd zo
uitbundig btwenderd wordt. En in
Zandvcort hebben ze nog „bommen".
Noord-Bevel a nU
Een soortgelijk artikel in het ma
gazine is ..De Schcldc-oever van
Npord-Beveland. langs nollen, kupen
cn verdronken land", een artikel
van J. P. van den Broeckc, waaruit
do volgende inleiding.
„Bij vc'cl Zeeuwen en zeker voor
nict-Zccuwen zullen do begrippen
..nolion en kupen" wellicht vreemd
in de oren klinken. Verdronken land
is een omschrijving die men nog wel
kan volgen, maar wat is een nol cn
wat een kupc?
Hun betekenis houdt ten nauwste
vei band met dc aanvallen van de
zee op het land cn de pogingen van
do menser cm zich daarlcgen te ver
weren. h'. zijn de lidtekens die het
land uit deze strijd heeft overgehou
den. Het woordenboek der Zeeuwse
diaJcktcn geeft voor deze woorden
de volgende verklaring. Kupe bete
kent temd, liggend tussen' irilaagdijk
en node door dijkval of doorbraak
bedreigde zeewering. Uit de kupe
werd klei voor de inlaagdijk gegra
ven.
Betekenis
Hel woord nol komt in het be
treffende woordenboek niet voor.
evenmin als het woord „bout", dal
in andere delen van Zeeland dezelf
de betekenis beeft. Het waren dijk-
gcdcclten die overbleven nadat de
waterkering van oen polder geheel
of gedeeltelijk was verdronken.
Voor dc rckrcanl
Dc auteur wil met dit artikel do
rekreant, die deze elementen in hel
Zeeuwse landschap waarschijnlijk
met grote vanzelfsprekendheid aan
vaardt als zijnde een natuurlijk on-
d ei-dcc] daarvan, enig inzicht geven
in wat zich in de loop der eeuwen
in dit verband aan de Noord-Bcve-
landse Schelde-oevcr heeft afge
speeld. Vele tekeningen en foto's
geven de lezer een indruk waarover
het in de tekst gaat.
Naast deze hoofdartikelen kan
men in dit maartnummer van het
Zeeland Magazine ondermeer lezen
óver een grammofoonplaat met
Zeeuwse „brass" (kopermuziek), pro
blemen rond het bthcer van viswa
ter. informatie voor toekomstige
ruimwatervaarders (boot. motcr. u:t-
rtrting) cn het museum Planlin-Mo-
rchts in Antwerpen
