DE ONTVOERDE DIREKTEURSDOCHTER
HOE HET VROEGER
GING OP SCHOUWEN-DUIVELAND MET
DE AARDAPPELS
V oorlichtingsavond
over leefbaarheidswedstrijd
voor bevolkingsgroepen
9
Snufje landbouwhistorie
Afwijzing
van neutronenbom
Ouderen
willen meepraten
over beleid
Huurders bang
voor
huizenspekulatie
Flitsen
uit het buitenland
Wat biedt
de BEELDBUIS
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE VrtJJaf 21 februari 19*8 Mr, 2?.2f9
WESTERSCHOUWEN, februari - Burghse kermis of
tewel de derde maandag in september, was vroeger -
tot vóór de tweede wereldoorlog - de dag voor de ar
beiders om hun aardappels uit te doen.
Elke knecht (een knecht was een specialist omdat htf met de paarden kon
r\jden en werken) en arbeider had op het land van z(jn baas een zeker aan
tal roeden aardappelland waarvoor hij elke zaterdagmiddag bü het uitbeta
len van het loon een paar dubbeltjes moest missen.
Gulle boeren deden dat wel voor
niets doch dat waren uitzonderingen.
Op de dinsdag van de Burghse
„mart" was het bijzonder vroeg op
staan voor het personeel van de boer
want met heel de familie moest de
wintervoorraad aardappels uit de
grond en naar de „pit" vervoerd
worden.
Met de „riek" werden de Eigenhei
mers of Blauwe gerooid en de vrouw
met de kinderen (schoolvrij) raapten
de aardappelen in speciale aardap
pelmanden en twee manden vormden
ongeveer een mud. Te denken valt
natuurlijk nog aan de jutetijd want
elke boer had wel een paar honderd
„baelezakken" ergens boven de dors
vloer te hangen die afkomstig waren
van geleverde kunstmest en in het
najaar na bewezen diensten keurig
gedroogd, werden opgeborgen.
„In de pit"
Na de middag werden een paard
en wagen van de boer gebruikt en
tesamen met wat bossen stro kon
men een met vrouw en kind en aard
appels beladen voertuig langs de
„kuresel" en de kramen zien rijden
op weg naar huis.
Daar had de eigenaar al een „pit"
gegraven en werden de aardappels
in gestort. Keurig in kegelvorm
werden ze opgetast en voorlopig met
stro afgedekt, want anti- spruitmid-
dels waren nog niet in de handel of
zelfs nog niet uitgevonden.
Pas begin november ging een flin
ke laag grond over de strolaag en de
voorraad was praktisch vorstvrij be
zorgd. Zonder aardappels was het
werkend volkje ten dode opgeschre
ven, want de piepers vormden wel
de hoofdmoot van de middagpot, met
daarnaast een stukje van de keu.
Keutjesdag was voor de arbeider een
waar feest want een varken slachten
gebeurde maar eens in het najaar en
AMSTERDAM, 23-2. Het hoofdbe
stuur van de Vereniging Nederland-
USSR 'heeft er in een brief bij de
Eerste en Tweede Kamer op aange
drongen de neutronenbom af te -wij
zen, in het bijzonder wanneer deze
bommen in Nederland en elders in
Europa worden opgeslagen. Het
hoofdbestuur wijst de Kamers erop
het motief dat de bommen beter ge
schikt zouden zijn voor bestrijding
van offensieve tankwagens van de
landen van het Warschau-Pact, met
kracht te verwerpen. De gedachte
die aan deze motivering ten grond
slag ligt, berust- aldus de brief -
op de door een lange praktijk weer
legde foutieve voorstelling als zou
de Sowjet-Unie agressieve 'bedoe
lingen jegens het Westen hebben.
SCHUDDEBEURS, 24-2. Met de
lente op nog geen maand afstand
neemt het aantal lentebodes toe.
Een ivel heel bijzondere blijde ge
beurtenis vond plaats bij de familie
Fierens aan de Hanenweg in
Schuddebeurs. Daar zorgde het
„zwarte schaap" van de familie
voor een verrassing door maar liefst
vier lammeren te werpen.
(Foto: Zierikzeesche Nieuwsbode)
sommigen die het konden doen,
slachten in het voorjaar nog eens.
Die beesten moesten ook gevoerd
worden en daar was het kriel van de
aardappels goed voor. De molenaar
kwam eens in de veertien dagen
langs om wat meel (meestal mais-
meel) te brengen en die combinatie,
meel-aardappels, slobberde het beest
gretig op.
Vrouwcnhulp
Inmiddels was na de kermis het
uitdoen van de aardappels bij de
boer zelf aan de orde en ook hier
waren vrouwenhanden welkom. Met
een „baeleschorte" voor kropen de
vrouwen op hun knieën over het
land om de rijen „uitgedane" aard
appels in de manden te deponeren
en dan te legen in de zakken. Tegen
de avond werden de zakken opgela
den en in de lange „pitten" achter op
de boerderij („staepelof") leeggestort.
Altijd een fraai gezicht zo tegen
november; de mooi opgezette aar
dappel putten en de stapels koren,
afgedekt met riet die wachten op een
dorsdag. Met een oude „doskassc"
meestal aangedreven door een één-
pitter Lister met meer dan 100 liter
koelwater werd het werk begonnen.
Radio was er hier en daar wel doch
weersvoorspellingen waren nog niet
zo betrouwbaar als nu. Zo kon het
gebeuren dat op een decemberdag in
de namiddag plotseling het weer om
sloeg, de wind werd oost en de tem
peratuur daalde zeer snel. Dan gaf
de boer het sein om te stoppen met
dorsen en werden in allerijl wagens
met mest geladen (meestal koeie-
mest) en de aardappels werden extra
beveiligd met een laag mest.
De stedeling moest ook eten en af
en toe verscheen er een commission-
nair op de boerderij om aardappels
te kopen. Werden de heren eht eens
dan werd er een borreltje op ge
dronken.
Zo niet dan Verdween de man boos
en sneller fietsende dan normaal
naar een ander* adres. Een week later
kwam er een scheepje in de haven
van Burghsluis en vele boeren lever
den dan aardappels. Opzakken bij de
„pit" via een „aerpelmole" die de
kleintjes er uit haalde en het produkt
ging opnieuw de zak in. Sommige
boeren sorteerden de aardappels al
voordat ze de put in gingen en dan
werd het zetgoed voor het volgende
jaar apart in de schuur bewaard.
Waren er weinig kleintjes dan be
hield hij zelf een deel grote en die
werden dan door de arbeiders bij
slecht weer in twee delen gesneden.
Elke helft was evengroot en tegen
elkaar aangedrukt werden ze in
aardappelbakken bewaard tot aan
het „zet"-tijdperk. Dan werden de
twee helften van elkaar genomen en
apart in de kuiltjes gezet. Wel voor
zichtig want ze waren al flink uitge
lopen.
Scherm van stro
Bij de „pit" werd een scherm van
stro gezet want het was meestal bit
terkoud op die leveringsdagen en
daarachter werd met grote „aerpel-
rieken" (met stompe punten) het pro
dukt in de zakken geschept. De
„kwaeje" werden weggegooid en
daar er nogal veel in zaten in die tijd
veranderde de omgeving der aardap
pelputten langzaam in een prutboel.
En de levering ging door, soms tot
in februari, maart, doch dan moesten
de scheuten er afgestroopt worden
met de hand en was de kwaliteit veel
minder.
Wie afgelopen najaar door Schou
wen reed en de modernste appara
tuur bekeek waarmee de aardappels
worden gerooid, denkt onwillekeurig
nog eens terug aan vrouwen met
„baeleschorten", „aerpelmandjes" ju
tezakken en aan de geur van een ge
pofte aardappel in de gloeiende as
van verbrand aardappelloof.
Burgh. C. J. B.
UTRECHT, 23-2. De Landelijke
Ouderenbonden (400.000 leden) die
samenwerken in het Centraal Or
gaan Samenwerkende Bejaarden
Organisaties (COSBO) hebben met
het oog op de Gemeenteraadsver
kiezingen aan i&le gemeenteraden
een program van eisen gestuurd.
Een van de eisen is, dat de plaatse
lijke afdelingen van de Bejaarden-
bonden door B en W, gemeenteraden
en politieke partijen worden erkend
als de enige officiële vertegenwoor
digers van de ouderen. Op landelijk
niveau is het COSBO al als zodanig
erkend.
ASSENDELFT, 23-2. De bewonei-s
van 71 huurwoningen in Assendelft
zijn i-n overleg getreden met het
Bouwfonds Nederlandse Gemeenten,
omdat zij vrezen slachtoffer te wor
den van speculatie in 'huizen. Het
Bouwfonds heeft inmiddels toege
zegd alles in het werk te stellen om
de belangen van de huurders veilig
te stel'len.
Het Bouwfonds heeft eerder met
succes bemiddeld bij soortgelijke ge
vallen in Enschede en Apeldoorn,
aldus hebben de bewoners donder
dag in een persbericht bekend ge
maakt.
PARIJS. De jongste opiniepeiling
geeft gekombineerd links een ruime
overwinning op de regeringspartij
en bij de volgende maand in Frank
rijk te houden algemene verkiezin
gen, maar de socialistische leider
Francois Mitterand rekent niet op
overeenstemming met de kommu-
nisten voor de verkiezingsdatum.
SAN DIEGO. Bij een brand in het
vliegtuig museum van het Ameri
kaanse San Diego zijn woensdag
avond 50 vliegtuigen verbrand,
waarvan vele uniek waren. Een
schatting van de waarde die de
vliegtuigen vertegenwoordigden was
niet voorhanden. De schade aan het
gebouw zelf bedroeg ongeveer 15
miljoen dollar.
LONDEN. De Verenigde Staten
ontwikkelen een nieuwe klasse oor
logsbodems die op luchtkussens
worden voortbewogen met snelhe
den tot 100 knopen. Ze zijn bedoeld
om de groeiende Russische vloot
van onderzeeboten te bestrijden. Dit
meldt donderdag het gezaghebbende
Britse blad „James Surface Skim
mers" in zijn editie van 1978.
LONDEN. Het Hooggerechtshof in
Londen heeft aan dr. Milton Obote,
de afgezette president van Oegan
da, en aan twee van zijn vroegere
medewerkers 66.000 pond (f 275.000)
schadevergoeding toegekend, te be
talen door de 73-jarige gravin Ju
dith van Listowel, die tevens in de
kosten van het proces is veroor
deeld.
ZONDAG 26 FEBRUARI
NED. I: In de derde editie van
de Orgelvespers wordt als thema
gehanteerd: De Samaritaanse vrouw
was een vrouw. In de vooravond
Jonge mensen op het concertpodium,
waarin muziek van Brahms, Puccini
en Rachmaninov. Jan Brusse pre
senteert zijn kroniek Hier Parijs,
gevolgd door de filmkeus van de
maand: The Hot Rock, met Robert
Redford en George Segal in de
hoofdrollen. Tegen achtergrond van
realistische decors, wordt een bijna
perfekte inbraak in een museum ge
pleegd, waar een van de grootste
diamanten ter wereld ligt tentoon
gesteld. Dan Zwart op wit, een
DAMASCUS. Eritrese guerrilla
strijders hebben verklaard dat zij
bij de provinciehoofdstad van Eri
trea, Asmara, met Ethiopische land
en luchtstrijdkrachten slaags zijn
geraakt en de Ethiopiërs ernstige
verliezen hebben toegebracht.
MADRID. Spanje heeft donder
dag de 200-mijlzóne voor zijn At
lantische kust in het noorden afge
kondigd om zodoende speciale vis-
en bodemexploratierechten te kun
nen doen gelden. Dit naar het voor
beeld van andere landen. De zóne
geldt ook voor de Canarische eilan
den, maar niet voor Middellandse
zeekust en de Balearen.
Dinsdag 28 februari wordt er in de
schouwburgzaal „De Prins van Oran
je", Nieuwstraat 14 te Goes, een voor
lichtingsavond gehouden over de lan
delijke leerbaarheidswedstrijd „Een
kern waar pit in zit".
Deze twee jaar durende wedstrijd,
die op initiatief van de 90-jarige ver
eniging Koninklijke Nederlandsche
Heide Maatschappij wordt gehouden,
heeft tot doel een bijdrage te leveren
aan de verbetering van de leef- en
woonomgeving. Zij staat open voor
inwonersgroepen in de steden, dor-
door G. FRANSSEN
„Dat is mijn eerste gedachte en
denkt u nu niet, dat dit een fanta
sietje is van mezelf, want zulke
dingen gebeuren in de wereld der
chemie. Vergeet u niet, dat een paar
landen momenteel bezig zijn voor
bereidingen te treffen tot het, voe
ren van een eventuele chemische
oorlog. En ook studeert op tegen
maatregelen. Die de gevolgen van
een chemische oorlog dan wel niet
geheel zullen kunnen uitschakelen,
toch wel op de een of andere manier
bestrijden of afzwakken. Verschil
lende grote bedrijven zijn in de la
boratoria bezig daarmee en het feit,
dat Pharmolin zijn laboratorium
aanzienlijk heeft uitgebreid en ver
groot, voorzien heeft van de nieuw
ste instrumenten, microscopen, com
puters, materialen, noem maar op,
geeft mij persoonlijk te denken. Als
men bij Pharmolin ergens mee bezig
is, hetzij pro dan wel contra de che
mische krijg, kunnen machtiger
concerns er belangstelling voorheb
ben. Om nog te zwijgen van spion
nen. Maar aan de andere kant
kan het een poging geweest zijn van
een stelletje amateurs voor de jon
gedame losgeld te vragen, maar op
het laatste ogenblik de draagwijdte
van hun stunt inzagen, het benauwd
kregen en daarom maar gauw weer
het slachtoffer vrij lieten."
De rechercheur knikte. „Meneer
Van Halverdingen kreeg te horen,
nadat men hem verteld had waar
hij zijn dochter zou kunnen vinden:
dit is nog maar een voorproefje, van
wat u te wachten staat. U hoort nog
van ons."
De direkteur dacht even na. „Ja,
u zult als politieman zdiets wel an
ders bekijken dan ik. is mijn veron
derstelling. Zoals bijvoorbeeld een
bom-melding in een vliegtuig. Je
kunt dan geen enkel risiko nemen,
haalt alles, wat leeft uit zo'n kist
boekenprogramma, waarin wordt
gepraat met de schrijver Harry Mu-
lisch. Tot besluit een filmpje van
het Humanistisch Verbond, waarin
stelling wordt genomen tegen een
aflevering uit de EO-serie Hoe zou
den wij dan leven?
NED. II: In Paradijs der dieren
wordt aandacht besteedt aan moei
lijkheden die de Afrikaanse dieren
wereld ondervindt aan het gebrek
aan water. In Waar hoor ik thuis
gaat Anna naar Portugal. Daarna
een reeks korte programma's: Spre-
kershoek, Studio Sport, Van gewest
tot gewest, Kijken naar kinderen,
Sesamstraat, Cinevisie en weer Stu
dio Sport. Dan de derde aflevering
van Het is weer zo laat. Zijn psy
chiater gaat in Waldolala spioneren
om alles over Waldo te weten ie ko
men. Na Hollands Glorie volgt een
aflevering van Mary Hartman. Ten
slotte Weimar: opkomst en onder
gang van een republiek. De jaren
van de hoop: 1924-1929.
ZONDAG 26 FEBRUARI
NED. I: 11.00 Goede morgen; 15.15
Teleac; 17.00 Orgelvesper18.15 Te-
leac; 18.50 Paspoort; 19.00 Nieuws;
19.05 Jonge mensen op het concert
podium; 19.55 Hier Parijs; 20.05
Hoe steel ik een diamant?; 21.40
Zwart op wit, een boekenprogram
ma; 22.10 EO-supplement; 22.25
Journaal.
NED. II: 16.00 Nieuws; 16.02 Pa
radijs der dieren; 16.30 Waar hoor
ik thuis?; 16.55 Sprekershoek; 17.10
Studio Sport; 17.55 Van gewest tot
gewest; 18.10 Kijken naar kinderen;
pen of op het platteland die geza
menlijk hun eigen woon- of leefkli
maat willen verbeteren. Er zijn in
deze wedstrijd prijzen tot een totaal
bedrag van 100.000 gulden.
Aan de hand van een dia-serie zal
de inleider van deze avond voorbeel
den tonen van partikülier initiatief
en zelfwerkzaamheid. Er zal worden
verteld op welke manier plaatselijke
groeperingen deze verbetering in ei
gen omgeving kunnen aanpakken.
Over de wedstrijd wordt informatie
verstrekt en gelegenheid tot inschrij
ving staat open.
en gaat op onderzoek uit. En dan
blijkt het in vrijwel alle gevallen
loos alarm. Maar je kunt er nu een
maal niet zonder meer aan voorbij
gaan. Zo zal het met de justitie ook
wel zijn omtrent dit dreigement.
Persoonlijk zie ik het als bluf. Ten
minste, als mijn laatste gedachte de
juiste zal blijken te zijn."
„We hebben uiteraard al een aan
tal maatregelen genomen," voegt
Pitman er aan toe. „Zoals u zelf al
oppert: er mag geen enkel risiko ge
lopen worden. In deze en dergelijke
gevallen laten we niets aan het toe
val over."
Tegen tienen verlaat Pitman de
gastvrije woning, hartelijk uitgelei
de gedaan door het echtpaar Vrie-
ze. Maar als hij op straat loopt,
moet hij tot de konklusie komen, dat
hij in feite van dit bezoek geen cent
wijzer is geworden. Al blijft hij bij
zijn veronderstelling, dat het onder
zoek inzake de ontvoering op een
dood spoor is gekomen.
Maar onderweg naar huis krijgt
hij ineens een idee. Het is haast te
gek om serieus te nemen. Toch wil
hij een poging wagen om klaarheid
te brengen in dit aspekt, want het is
nog altijd niet opgelost: het verlo
ren polshorloge van Wout èronsa,
dat in de berm van de straatweg
naar Tefelingen werd gevonden
door een speurhond van de rijkspo
litie. Daarvoor maakt de recher
cheur nu een omweg naar het Wei-
deplein om alsnog een bezoekje te
brengen aan ome Jaap. Tot zijn te
leurstelling ziet hij Bronsa niet. Wol
zitten er mannen te kaarten, die
even opkijken naar de vreemdeling.
Pitman loopt naar de tapkast en
neemt op een kruk plaats, in een
hoekje. Jaap Schalkjaar knipoogt
naar de rechercheur en zegt: „Kom
zo bij u, even dit wegbrengen." En
gaat dan met een blad vol glazen de
Zaterdag 25 februari, 20.40 uur, Ne
derland I: De man die nooit bestond.
Een scène uit deze spionagefilm.
18,25 Sesamstraat; 18.50 Cinevisie;
19.20 Studio Sport; 20.30 Nieuws
20.35 Het is weer zo laat; 21.05 Hol
lands spoor; 21.35 Mary Hartman;
22.05 Weimar: opkomst en onder
gang van een republiek; 22.55 Jour
naal.
MAANDAG 27 FEBRUARI
NED. I: Na de mini-voetbalshow
Popparade met de vaste onderdelen:
interviews met popsterren, elpee-
tips, debuut van de maand en de
slapstick-film. In de Lucy Show
bladert Lucy haar trouwboekje nog
eens door en ontdekt dat Ricky's
naam verkeerd geschreven is. Zou
haar huwelijk wel geldig zijnJan
van Hillo presenteert daarna de
vijfentwintigste editie van De tijd
stond even stil, waarin aandacht
wordt besteed aan het Polygoon
journaal dat al zevenvijftig jaar be
staat. Deze witzending gaat natuur
lijk gepaard met de bioscoopstem
van Philip Bloemendaal. In Eerlijk
gezegd wordt gepraat met Bert
Boersma, gevolgd door Onderwijzen
kunst of kunde? waarin het school
werkplan aan de orde wordt gesteld.
NED. II: Na Tom en Jerry halen
Peppi en Kokki hun schoolgeld te
rug. Bruce Forsyth is gast in de
Muppet Show. Vervolgens Dagboek
van een herdershond. Erik Odeker-
ke zit met nogal wat schuldgevoe
lens ten aanzien van de arrestatie
van Rene Bongaerts. Tevergeefs
zoekt hij hem op in de gevangenis.
Hans van Willigenburg presenteert
dan zijn Rondje Theater, waarin de
volgende gasten ten tonele verschij
nen: Chris Hinze, toneelgroep Thea
ter, Robert Long en Dimitri Fren-
kel Frank. Na de aktualitèitenra-
brxék Brandpunt volgen Geloven
op maandag en Vastenoverweging.
MAANDAG 27 FEBRUARI
NED. I: 10.00 Schooltelevisie18.15
Teleac: 18.45 De fabeltjeskrant;
18:55 Nieuws; 19.05 Minivoetbal
show; 20.10 Popparade; 21.05 De Lu
cy shoto; 21.35 Journaal; 21.50 De
tijd stond even stil; 22.55 Eerlijk ge
zegd; 23.05 Onderwijzen, kunst of
kunde?; 23.30 Symbiose; 23.35
Journaal.
NED. II: 18.45 Paspoort; 18.55
Nieuws; 19.05 Tom Jerry19.15
Peppi en Kokki; 19.30 De Muppet
show; 20.00 Journaal; 20.25 Dagboek
van een herdershond; 21.25 Rondje
theater; 22.15 Brandpunt; 22.55 Ge
loven op maandag; 23.25 Vasten-
overweging; 23.30 Journaal.
25
zaal in. Pitman denkt: een kelner
zou het werken voor ome Jaap heel
wat gemakkelijker maken en hij
zegt dat dan ook tegen de eigenaar,
als deze terugkeert naar de bar en
een glas bier voor hem tapt.
De kastelein antwoordt: „Ik heb
er in het weekeind een, een part ti
mer. Toevallig is het vanavond ta
melijk druk, maar ik heb nu wel
een paar minuutjes. Nog altijd
troubles rond Wout?"
„Wout is vrij man. Ik had hem
hier verwacht."
„Hij is een kwartiertje geleden
naar huis gegaan."
Pitman kijkt rond. „Ken je al die
mensen, die hier zitten?"
„Verscheidene," antwoordt de
kastelein. „Zoekt u iemand?"
„Misschien. Zijn het allemaal ste
delingen?"
„Vrijwel allemaal. Hoezo?"
„Je zegt: vrijwel allemaal; wie
dan niet?"
Ome Jaap wenkte met zijn hoofd.
„Die rossige daar, in dat spijker
pak. Woont halverwege Tefelingen.
Daar is zo'n smal weggetje van de
straatweg naar de rivier. Het Ver-
maningspad heet 't. Een beetje lou
che straatje. Er staat een twintigtal
huizen. De meeste bewoners zijn
werkloos. Af en toe doet P.T.T. een
inval en pikt dan een of meer klan-
destiene radiozenders uit de lucht.
Er wonen ook een paar penose jon
gens, die waarschijnlijk nog nooit in
hun leven gewerkt hebben."
Pitman kent het straatje, dat vrij
wel doodloopt op de uiterwaarden
van de rivier, heel goed. Het vormt
tevens de gemeentegrens tussen
Boshagén en Tefelingen. „Ken je
zijn naam?" vraagt hij de café-eige
naar.
(wordt vervolgd)
