I
Fragmenten uit
vijfhonderd jaar Smalstad
Brouwershaven
Land- en tuinbouw
boekte in 1976/77 zeer
teleurstellende uitkomsten
4
Snuffelen in historie
a
5
m
STREEKNIEUWS
Gemeenteraad Akkordeonve,eniging
Middensehouwen
D'66 akkoord met
formatie-procedure
Politie-auto
op trein:
twee doden
Doop zoon
prinses Christina
Moskou dreigt
in Belgrado
Voorlichtingsbijeenkomst over
Zeeuwse vestigingsplaats centrale
Man steekt
vrouw neer
Het ging de boer weer slecht
5
B
v:
Het jaar 1566 zegt velen nog iets
uit de lagere schooltijd: smeekschrift
der edelen. In dat zelfde jaar stierf
Maximiliaan van Boergondië, die ook
Heer van Brouwershaven was. De
„Heer" liet veel schulden na en ook
Brouwershaven moest verkocht. Op
verzoek van de bevolking werd ko
per Philips II, die ook graaf van Zee
land was. Een bedrag van f 72.000
was hiermede gemoeid, waarvan
1' 32.000 voor rekening van de Brouw-
se Poorters.
Bloei
Het leidde tot bloei van Brouwers
haven; er kwam een vrijmarkt en
een paardenmarkt en lakenhallen,
meestoven, zoutketen en schuren
verrezen. Brouwershaven kreeg ook
een vismarkt en een vleeshuis.
Op grond van de toenemende be
langrijkheid en de door de stad ver
leende steun aan Prins Willem voor
zyn strijd op de Westerschelde, wilde
de stad stemrecht hebben in de Sta
ten van Zeeland.
Maar - men leest het goed - Zie-
rikzee was daar tegen en het is er
nooit van gekomen. Zo was en bleef
Brouwershaven een „Smalstad". Ho
pelijk is dit „oude zeer" vergeten,
als zaterdag ook Zierikzeese mensen
zich tussen de feestvierders mengen.
Bezettingsjaar
Het jaar 1575 was voor Brouwers
haven bezettingsjaar. De Spanjaar
den veroverden de stad, die groten
deels door brand werd verwoest. In
1577 werd de dichter Jacob Cats ge
boren; ook toen was de toestand nog
verre van rooskleurig. Tot 1641 werd
de stad bewald en verrezen ook (5)
poorten. Het stadhuis was er al, maar
kreeg een nieuwe, fraaie gevel in
1599. In de stad kwam het Gildewe-
zen tot bloei; er waren 12 verschil
lende gilden en de borden versierden
de kerk. Elke gilde had een eigen
raam in het godshuis. Uit een notitie
uit 1672 blijkt dat toen de haringne
ring nog heel belangrijk was.
Accent op visserij
Gevolg van een en ander was dan
ook dat Brouwershaven heel wat
Een interessant plaatje van het stad
huis. nog voor de restauratie.
w
gift
De vinger omhoog kijkt Jacob Cats
uit over hel Marktplein.
minder schepen binnen kreeg en ter
kompensatie van het verlies, werd
weer meer het aksent gelegd op de
Visserij. De garanal werd belangrijk
en gezouten ging dit mini-visje naar
Engeland. Opgericht werd de „Brou-
wersche Inmakerij", die vis, mosse
len en gepelde garnalen konserveer-
de. Het pellen van garnalen werd
voor Brouwershaven een typische
vorm van thuisarbeid en dat bleef
zo, toen de gneoemde inmakerij al
niet meer bestond. De kade kan ook
het lange verhaal vertellen van
enoi'me bielentransporten, want ook
als landbouwhaven was Brouwers
haven belangrijk. Dan komen, we
stilaan in de kontemporaine geschie
denis.
Ramp 1953
Veel veranderde door de februari-
ramp van 1953, die ook Brouwersha
ven veel schade toebracht, vooral
aan kerk en stadhuis. Grote mo
menten waren uiteraard de sluiting
van de Brouwersdam en het gereed
komen van de stad'huisrestaruatie.
Tevoren had (1957) Brouwershaven
een keersluis gekregen, zodat er toch
enige bescherming was tegen opko
mende stormvloeden.
aanbesteding zal geschieden onder
aannemers die in de gemeente wo-
„Niet negatief"
De voorzitter antwoordde, dat het
kollege uitbreiding van de school te
EUemeet niet negatief benaderd
heeft. De uitdrukking „onrendabel"
moet worden gezien in het licht, dat
hiervoor geen rijksbijdrage zal wor
den ver-kregen. De openbare school
te Ellemeel moet volgens de voorzit
ter gezien wox-den mede te zijn be
stemd voor de voorstandei's van
openbaar onderwijs uit Scharendijke.
Aan de heer Van den Bosse ant-
woordde de voorzitter, dat het de be
doeling is bij de aanbesteding ook
aannemei's uit andere gemeenten van
het eiland te betrekken. Inderdaad
is het de bedoeling het Dorpshuis te
Ellemeet te verbeteren. Het volgend
jaar zullen de prioriteiten opnieuw
bezien moeten worden. Zonder hoof
delijke stemming besloot de raad een
krediet voor verbouw en uitbreiding
van de openbare lagei'e school te El
lemeet beschikbaar te stellen.
Watersnood
Het jaar 1682 was er ook een met
een zwart randje vóór dó Smalstad.
Een watersnood - bijna a la 1953 -
trof de stad en bracht ijselijke ver
woestingen teweeg. De jaren nadien
waren kennelijk ook niet goed, want
rond 1730 wordt gemeld, „dat de
vissei'ij weer toenam". In de jaren
1973 en 1974 is er blijkbaar geld voor
kerkrestauratie. Een heel andex-e si
tuatie ontstond rond 1820, doordat
de vaart op Rottei'dam werd ge
stremd als gevolg van verslibbing
van het Goereese Gat.
De schepen kwamen als gevolg
hiervan op de reede van Brouwers
haven, waar zij met lichters werden
gelost, waarna de goederen werden
verder vertransporteerd naar de
Maasstad.
In 1826 wei'd te Bi'ouwershaven
een reddingsboot gestationeei'd en er
kwamen ook douane's en havenlood
sen. Zeelui bezochten de taveernen.
De stad kreeg een „uplift" door-de
zoegen van Rotterdam. Aan dit alles
kwam een einde door aanleg van de
.Nieuwe Waterweg in 1872.
(Vex'volg van pag. 1)
Van den Bosse, dat burgemeester en
wethouders niet het voornemen heb
ben het bespelen van de velden op
zondag te verbieden, ofschoon zij
van oordeel zijn, dat er geen behoef
te zal zijn aan het gebruik van de
spox-tvelden op deze dag. Wat de be
planting betreft rond het sportvel
dencomplex is het de bedoeling deze
als E-object uit te voex-en. De pi'O-
jecten sportveldencomplex en uit-
bi-eiding als te Ellemeet leggen een
zware druk; op het budget van de ge
meente. Daarom zal voor de- komen
de tijd bepex'king nodig zijn.. Wat de
waarde van de gx-ondinbreng betreft
voor het oude sportveld deelde de
voorziter mede, dat dit indertijd de
gangbare gx-ondprijs was.
Niet voorbijgezien moet ook wor
den, dat een groter bedrag dan de
gehele grondinbreng uit de reserve
bouwgronden wordt ingebracht voor
gedeeltelijke dekking van de inves
tering.
Burgemeester en wethouders ge
ven de voorkeur van verkoop van
landbouwgrond aan de Verseputse-
weg, daar deze grond pachtvx'ij is.
Wethouder J. Boot merkte op, dat
door het kollege van b. en w. uitvoe
rig is gespi'oken over de beste op
lossing voor uitvoering van het
sportveldencom'plex en de fiancie-
ring daarvan. De heer Den Boei* ver-
klaarde bij zijn standpunt te blijven
de landbouwgrond aan de Verseput-
seweg niet te verkopen.
Geraamd bedrag
De voorzitter lichtte toe wanneer
het geraamde bedx*ag van f 130.000,-
geleend zou moeten worden het voor
stel tot aanleg van het sportvelden-
komplex door b. en w. zou moeten
worden teruggenomen, daar er geen
ruimte is voor het opvangen van de
rente en aflossing voor de lening. De
heer Den Boer verklaarde, dat dit
niet zijn bedoeling is. Hij wist niet,
dat de gemeente zo kx-ap zat. De raad
besloot het gevraagde krediet be
schikbaar te stellen. De heer Van
den Bosse verkreeg ook deze maal
aantekening te hebben tegengestemd.
Hierna kwam aan de orde het be
schikbaar stellen van een kx-ediet
voor verbouw en uitbreiding van de
openbare lagere school te Ellemeet.
Tengevolge van de uitbreiding zal
o.a. beschikbaar komen een gemeen
schapsruimten deze school.
De heer C. J. van Bui'g was zich
bewust, dat de gemeente vooi-zich-
tig zal moeten zijn met het doen van
investeringen. Hij was het echter
niet eens met de opmei'king in het
voorstel van b. en w. dat het hier
om een onx'endabele investering gaat.
Vex'betei'ing van het onderwijs is vol
gens spreker altijd rendabel.
Uitbreiding van de openbare ba
sisschool staat volgens spreker niet
op zichzelf. Ook verbetering van het
Dorpshuis te Ellemeet zal hierbij be
trokken moeten worden.
De overige x-aadsleden betuigden
hun instemming met het voorstel
van burgemeester en wethouders.
De heer Van den Bosse vroeg nof of
Op zaterdag 25 juni concerteert de
akkordeonvei-eniging „Sempre Cres
cendo" in de .muziektent op het
Dorpsplein.
DUIVELAND
De Rode Kruis-kollekte
Met grote dankbaarheid deelt het
bestuur van de afdeling „Duiveland"
van het Ned. Rode Kruis mee dat de
inzamelingsaktie 1977 in de gemeen
te Duiveland heeft, opgebx'acht de
mooie som van f 5033.01 t.w. in de
dox-pen Nieuwerkerk: f 1983.64, Oos-
terland: f 2139.70. Ouwerkerk: f 700-
en Sirjansland: f 209.67. Allen die
medewerking verleenden aan deze
geslaagde kampagne om dit mooie
resultaat' te bereiken, zoals het af-
delingsbestuur, leidsters en leiders,
kollektanten, en niet in de laatste
plaats de milde geefsters en gevei's,
bijzonder veel dank.
DEN HAAG, 23-6. Fraktievoorzit-
ter Terlouw (D'66) gaat akkoord met
de door formateur Den Uyl voorge
stelde procedure van de formatie.
Dit blijkt uit zijn reaktie op het
memorandum van Den Uyl. Terlouw
zegt daarin „met belangstelling" uit
te zien naar de verdere invulling van
de financiële, sociale en economische
punten en naar punten van niet so
ciaal-economische aard. Het werk
stuk van de formateur zal de komen
de dagen door de fraktie in studie
worden genomen ter vooi'bereiding
van het gesprek met de formateur op
vrijdag aanstaande.
GRUBBENVORST, 23-6. De 30-ja-
rige wachtmeester der rijkspolitie J.
G. G. Schiirkens is om het leven ge
komen. Z\jn 20-jarige collega Hinssen
van de groep Bergen in Limburg is
kort daarna in het ziekenhuis te Ven-
lo overleden. Hun patrouillewagen is
donderdagochtend op een Intercity
gebotst.
Het ongeluk gebeurde 's ochtends
om half acht op een van automati
sche knipperlichten voorziene over
weg in Grubbenvorst in Limburg.
De politiemannen waren op pa
trouille. De oox-zaak van het ongeluk
is nog niet achterhaald.
DEN HAAG, 23-6. Bernardo Fede-
rico Tomas, zoon van prinses Chris
tina en Jorge Guillermo is donder
dagmiddag op paleis Soestdijk ge
doopt. Ds. J. van der Werf bediende
de doop. Hij leidde indertijd samen
met pater B. A. II. M. Bot de kerke
lijke huwelijksbevestiging. De doop
geschiedde in een kleine kring van
naaste familie, vertegenwoordigers
van de kerkeraad en peten.
Peten zijn prinses Irene, prins
Claus, mej. Marilyn Ann McTague en
de heer James Chapin, aldus een me
dedeling van de Rijksvoorlichtings
dienst.
BELGRADO, 23-6. De Sowjet-
Unie heeft donderdag de westelijke
en neutrale landen gewaarschuwd,
de de Belgradose Europese veilig
heidskon f er entie zou kunnen mis
lukken indien zij niet gevoei'd zou
wox-den volgens de door Moskou
voorgestelde x-ichtlijnen, aldus is
door westelijke afgevaardigden ver
klaard.
Het hoofd van de Sowjet-delegatie
Yoli Vorontsov uitte de waarschu
wing in een rede tot de plenaire ver
gadering van de voorbereidende bij
eenkomst in de Joegoslavische hoofd
stad, die de hoofdconferentie voor
bereidt, die naar verwachting in de
herfst wordt gehouden.
Gered
door Agatha
LONDEN, 23-6. Een ander
half jaar oud meisje uit de
oliestaat Qatar aan de Perzi
sche Golf heeft haar leven te
danken aan wijlen Agatha
Christie, de bekende Engelse
schrijfster van detectivero
mans.
Het kind was vrijwel be-
wusteloor het ziekenhuis van
Hammersmith in Londen bin
nengebracht. Doordat de art
sen niet konden ontdekken
waaraan het kind leed, ver
slechterde de toestandvan het
patiëntje snel. De verpleegster
die het kind verzorgde, meen
de de verschijnselen echter te
herkennen aan de hand van
een uitvoerige beschrijving
van een thalliumvergiftiging
in „The pale horse", een van
de tientallen verhalen van
Agatha Christie, waarmee zij
juist bezig was.
Scotland Yard werd te hulp
geroepen. Daar beschikte men
over een „deskundige" 'in de
persoon van rGaham Young,
een man die wegens moord in
de gevangenis Zit en die
nauwkeuri g a antek eni ngen
had bijgehouden over de wer
king van thallium waarvan hij
veel vuldig gebruik had ge
maakt. Lab oratoruimproev eni
bevestigden de juistheid van
de diagnose. Het kind kon
vervolgens worden gered.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
GRONINGEN. Ongeveer vijftig
Groninger taxichauffeurs - ruim de
helt van het totaal - hebben in Gro
ningen een koöperatie van eigen rij
ders opgericht. In een brief aan de
Groninger gemeenteraad dringen de
chauffeurs erop aan dat de vei'gun-
ningen van de bestaande taxicentra
le worden ingetrokken en aan de
nieuwe koöperatie verleend.
Praten over kernenergie
GOES, 22-6. De voorlichtingsbijeenkomst met betrekking tot de vestigings
plaatsen van kerncentrale te Goes werd druk bezocht. Deze bijeenkomst werd
gehouden in het kader van een Planologische Kern Beslissing (PFB) over dit
onderwerp. Voor Zeeland van groot belang omdat er maar liefst 7 mogelijke
vestigingsplaatsen in de buurt zijn, en wel de volgende: St. Philipsland, Tho-
len, Maasvlakte, Bath, Iloedekenskerke, Ossenisse en Borsele.
Na een korte inleiding door elk
van de zes ambtenaren van het fo
rum konden er vragen worden ge
steld. Velen waren het niet eens met
het feit dat deze PKB al aan de gang
is, terwijl er nog geen definitieve be
slissing over het al dan niet bouwen
van de dx'ie kerncentrales is geno
men. Reakties kernenergie ja of nee
werden echter wel beantwoord. In
dit vex'band kwam het pi'obleem van
het radio-aktieve afval aan de orde.
Het antwoord was dat hierop nog
wordt gestudeerd.
Voorstanders
De inspraakkoöx-dinator van de
Stichting Zeeland (die de inspraak
van PKB's voor belangstellenden be
geleidt) vroeg nadrukkelijk naar
voorstanders van kernenergie om
ook hun stem te laten horen op de
inspraak bijeenkomsten die deze
stichting organiseert. Belangstellen-
den kunnen zich opgeven bij Stich
ting Zeeland, Dam 31, Middelburg.
Zij krijgen dan een informatiemap
toegezonden en er wordt een datum
meegedeeld waarop de inspraak-
groep bijeenkomt. Ook voor Sch.ou-
wen-Duiveland is er een inspraak-
groep die in Zierikzee bij elkaar
komt.
De inspraakgroep Hulst wilde
meer informatie over kernenergie.
De heer Tiktak deelde hierop mee
namens de PZEM mee dat er bij de
kerncentrale in Borssele een infor
matiecentrum is, die overdag, 's
avonds en ook zaterdag geopend is.
Er was veel kritiek op de aantal
len toegelaten bewoners rond een
kerncentrale. Velen wilden dit ver
fijnd/verlaagd zien.
Een vraag betx-effende de verschil
lende uitkomsten bij een groot on
geluk volgens het Rapport van de
Gezondheidsraad (meer dan 100
doden) en het rapport van de Tech
nische Hogeschool uit Twente (tot
350.000 doden) werd afgedaan met de
opmei'king dat de T.H. Twente ver
keerde meteorologische omstandig
heden aangenomen had.
K.
LIEMPDE. In een ziekenhuis in-
Boxtel is dondei'dag de 61-jax-ige me
vrouw M. Smuldex's overleden. Zij
was woensdag gewond gex'aakt bij
een vex-keersongeval in haar woon
plaats waax'bij haar man en een an
dere inzittende van een pei'sonen-
auto op slag werden gedood. Een
vierde gewonde ligt nog in een zie
kenhuis.
DEN HAAG. De 27-jarige L. Ba-
doux uit Den Haag is dondei'dag bij
het zuidduitse zweefvliegveld Klipen-
eck met zijn zweefvliegtuig veronge
lukt. Hij is tijdens een vlucht tegen
een bex'gwand aangevlogen. Badoux
was seci'etaris van de Zuidhollandse
Zweefvliegclub.
HILVERSUM. De V.P.R.O. heeft
na een speciale wex'factie van twee
weken dondex-dagavond het 10.000e
nieuwe lid genoteei'd. De actie gaat
onverminderd vei'der, want de
V.P.R.O. die met haar ledental onder
de i'ode stx-eep is gezakt, zoals uit de
•C.R.M.-telling bleek, streeft naar
40.000 nieuwe leden.
DIEMEN. Staatssecx'etaris P. J. J.
Merteiis .van sociale zaken heeft
donderdag in, Diemqn een speciaal
instructie- en therapie Zwembad
voor gehandicapten geopend. Dit bad
is het resultaat van de andex'half
jaar geleden begonnen actie „To
moet zwemmen", waarbij „To" werd
vei'beeld door een gehandicapt meis
je.
HOOGEZAND, 26-3. Een onbeken
de jongeman heeft donderdagmiddag
in Hoogezand de 45-jarige vrouw van
sigarenwinkelier G. J. Berg neerge
stoken.
Ook deed hij een poging haar te
wurgen toen zij de winkel uit vlucht
te naar de woonkamer er achter. Het
is de politie van Hoogezand niet dui
delijk waarom de man een en ander
deed.
De vrouw werd door messteken ge
wond in borst, armen en benen. Zij
moest worden opgenomen in het Aca
demisch ziekenhuis in Groningen.
Haar toestand werd donderdagavond
bevx'edigend genoemd.
Voor 30 jaar
Advertentie. Twee pathéfoons met
respectievelijk 80 en 60 platen, prijs
f 45,- en f 60,-.
BRUINISSE. Werklieden die bezig
waren landboUwwerkzaamheden te
verrichten op een stuk land aan den
Lageweg ontdekten in de sloot een
granaat. De gewaarschuwde mijnop-
ruimingsdienst heeft dit gevaarlijke
projectiel meegenomen.
Advertentie. Wie ruilt een nieuwe
stofzuiger voor dito kinderwagen, en
een paar schoenen in maat 26 voor
een paar schoenen, maat 27?
NOORDGOUWE. De buitenplaats
„Mon Plaisir' 'te Schuddebeurs is
door Rijksbosbeheer aangekocht met
de bedoeling het gehele terrein te
beplanten.
HAAMSTEDE. Zoals blijkt tiit een
in dit nummer voorkomende adver
tentie, zal getracht worden de melk-
contróle in deze omgeving weer op
gang te brengen.-We wekken dan oo/c
alle melkveehouders op, deze belang
rijke bespreking bij te wonen.
BRUINISSE. De tweede ponton in
de tramhaven van Zijpe, die al se
dert de evacuatie beschadigd was, is
dezer dagen weer in gebruik geno
men. Een belangrijke verbetering
voor het verkeer.
DREISCHOR. Donderdagavond
wordt tussen de biljartclub te Renes-
se en de nieuw opgerichte biljartclub
te Dreischor een propagandawed-
strijd gehouden. Deze wedstrijd ein
digde in een 14-2 overwinning voor
Dreischor. Een mooi succes voor deze
jonge club.
BRUINISSE. De Commissaris der
Koningin in Zeeland, de Griffier en
het College van Gedeputeerde Staten
van Zeeland, brachten een bezoek
aan onze gemeente. Bezocht toerden
de nieuwbouw, de noodwoningen,
terwijl de maquette van het weder
opbouw- en uitbreidingsplan toerden
bezichtigd.
HAAMSTEDE. Deelden we enige
lijd geleden mede dat het kustlicht te
Burghsluis hersteld was, doch nog
geen lichtbron had, thans kunnen we
melden, dat sedert vrijdagavond dit
licht zijn dienstenweer aan de
scheepvaart bewijst.
DEN HAAG, 23-6. De Nederlandse land- en tuinbouw
heeft in 1976/1977 zeer teleurstellende uitkomsten
geboekt, vooral doordat de droogte van vorig jaar zo
veel schade heeft toegebracht aan de melkveehouderij.
AMSTERDAM. De gijzelingen in
De Punt en in Bovensmilde zijn goed
afgelopen, vindt 74 pi'ocent van de
ondei'vx'aagden bij een NlPO-ondei"-
zoek. Negentig procerit vindt ook dat
de overheid de gijzelingen „zo goed
als het maar kon" heeft aangepakt.
Het nadelige saldo van kosten en
opbrengsten zakte, nadat in 1975/
1976 enig herstel was opgetreden,
weer vrijwel terug naar het diepte
punt van 1974/1975. Het landbouw-
cconomisch instituut vertelt dit in
zijn „landbouw-economisch bericht
1977."
Het instituut schat de produktie-
waarde van landbouw exclusief tuin
bouw in 1976/1977 op f 17,8 miljard.
Dat is ongeveer zes procent meer dan
in het jaar daarvoor. De beloning
van arbeid en vermogen in de land
bouw daalde met f 1,2 miljax'd tot
f 5,6 miljard. Daarmee was maar 70
pincent gedekt van de berekende 8
miljard aan kosten van die arbeid.
Akkerbouw en veehouderij groei
den, wat bedrijfsuitkomsten betreft,
verder uit elkaar. De akkerbouw,
vooral in de kleigebieden, rooide het
over het algemeen zeer goed, dank
zij hoge prijzen voor consumptie- en
pootaardappelen.
De melkveehoudei's zagen, door
dat hun kosten stex'k en de prijzen
voor hun produkten slechts een
beetje omhoog gingen, hun gemid
delde arbeidsopbrengst dalen tot
minder dan f10.000 op pachtbasis.
In de intensieve veehoudex-ij gin
gen de i-esultaten ook achteruit,
vooral doordat het veevoer duurder
wei'd. Met de akkerbouw in de veen
koloniën ging het weer niet best:
voor het derde achtereenvolgende
jaar een vermindering van de ar
beidsopbrengst, voor de ondernemer.
De handelsbalans
De Nedei'landse land- en tuinbouw
gaf in het kalenderjaar 1976' een po
sitieve bijdi'age van f 9,9 miljard
aan de handelsbalans: aan Neder
landse produkten wei'd voor f 20,1
miljard uitgevoerd, terwijl voor
f 10,2 miljai'd aan sooi'tgelijke pro
dukten werd ingevoerd. Naar hoe
veelheid steeg de uitvoer van Neder
landse agrai'ische produkten met 11,3
procent (naar EEG 9,8, naar derde
landen 18,4 procent).
Het aantal land- en tuinbouwbe
drijven in 1976 bedroeg 158.600. Op
131.600 daarvan had het bedrijfs-
hoofd de land- en tuinbouw als
hoofdberoep. In de jaren 1970-1976
is het aantal bedrijven met 2,5 pro
cent, het aantal hoofdberoepsbedrij-
ven met 2,7 procent per jaar afgeno
men. Die vermindering ging langza
mer dan in de jaren 1965-1970. Toen
was het resp. 3,2 en 3,1 procent
