EXTRA EDITIE
/r .i
Handvol Flakkeese nostalgie in
perfekt „ansichten"-boekje
Gevarieerde verzameling oude
rijtuigen een waardevol bezit
Bloemen en tuincentrum
Y[ U mm
KERK MIDDELHARNIS IN STEIGERS
Flakkeese zaken op vergadering
van Watermaatschappij
Museaal kijken op „Luchtenburg'
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
WAARIN OPGENOMEN
DE ZIERIKZEESCHE COURANT
Uitgave: B.V. Drukkerij v/h Lakenman Ochtman,
Jannewekken 11, Zierikzeë. Postbus 1
Een begrip" voor
Schouwen-Duiveland
en ver daarbuiten
Hogezoom 20 - Telefoon 01115-1383
JUNI 1977
FLAKKEE, juni. In de bekende reeks, uitgegeven dooi
de Europese Bibliotheek te Zaltbomniel, in opdracht
van ,,De Zeeiiwsehe Boekhandel" te Zierikzee, ver
scheen hel werkje „Sommelsdijk in oude ansichten",
samengesteld door de oud-journalist Th. de Waal.
Een vroegertje was de landbouw-
huishoudschool (1928). Goed voor
psalmen en „Hazeu"-liederen was de
„Ziengschole" en een 1915-1'oto toont
een groep op het veld, bezig de aard
appelen met de hand te rooien. Em
ployés van de R.T.M. woonden des
tijds in de z.g.n. Tramhuizen. In 1930
kreeg Sommelsdijk een lagere land
en tuinbouwschool.
De auteur schreef - om te beginnen - een voortreffelijke historische inlei
ding op dit „ansichten"-boekje, waarin het ontstaan van de plaats Sommels
dijk wordt aangegeven, zulks onder vermelding van de door de streek-his-
torikus J. L. Braber te Dreischor destijds geschreven deeltjes onder de titel:
„Sommelsdijk in oude vertellingen".
Hadden we in die tijd (1900) ge
leefd dan waren de Oudelandsedijk
en de Oude Dirklandscheweg favo
riete verblijfplaatsen geweest, want
daar bestond toen een „Hollandse"
idylle bij uitstek.
De molen
Aandacht uiteraard voor de molen
van Sommelsdijk, die de omgeving
domineerde. De molen (1705) is Ihans
in restauratie.
Merkwaardig in vroeger tijd was
vooral de Oost-Krakeelstraat, een
straat met een intrigerende naam.
Vrouwen doende met de was, ge
ven een beeld van primitievere toe
standen- ten plattelande in vroeger
jaren.' Heel apart was en is het grote
pakhuis aan de nauwe doorgang
naar de Westdijk. Een plaatje op-
zich is van Daantje van der Sluis in
de sneeuw, die - hoe lang geleden
al - is versmolten. Onvergetelijk- in
dit boekje ook veldwachter Pieter
Pape, stram in de houding op het
Marktveld (1893).
De Kerkstraat kende vele fraaie
oude geveltjes en natuurlijk hier een
visuele verwijzing naar het Streek
museum (woonkamer in de vorige
eeuw).
De hervormde kerk vond zijn uit
breiding na 1500 en de St. Jorisdoel-
straat is vernoemd naar het schut
tersgilde St. Joris. In die straat ooit
de sociëteit „De Doelen", op een foto
uit het laatst van de vorige eeuw.
Schoolfoto's
Wat nostalgie op een plaatje van
de oude openbare school aan de
Binnenweg, een gebouw uit 1880.
Foto's verder van de bewaarschool
en de openbare lagere school (1917),
allemaal met kindertjes er op, die al
heel lang volwassen zijn geworden.
Een paar in klederdracht toont de
fraaie gestreken muts (zij) en de zij
den pet (hij). Merkwaai'dig ip de ge
schiedenis van het vroegere her
vormd diakonaal weeshuis en speci
men van vroegere bouw is „De
Wurft" (een soort „Godskamertjes").
Schoonheid was destijds ook te
vinden aan het Molenpad, „maar dat
is nu geheel veranderd en bebouwd".
Tilbury
De beknedste wagen op Schouwen
was wel de Tilbury, vooral bij de
landelijke bevolking in trek, in de
kollektie niet vei'tegenwoordigd. Dit
rijtuig heeft zijn naam te danken
aan een bekend Engels rijtuigbou
wer. Wel aanwezig zijn dus de bug
gy's die ongeveer dezelfde plaats in
namen bij het plattelandsvervoer, ze
worden ook wel Franse Tilbui'y ge
noemd.
Vaak zijn ze het produkt van
plaatselijke rijtuigbouwers of kleine
rijtuig-fabrikanten. Een van de bug
gy's is afkomstig van Tholen en ze
lopen allebei op rubber, dankzij on
verharde wegen was dat destijds
niet noodzakelijk maar het verhoogt
het rij genot tegenwoordig in belang
rijke mate.
Het zijn tweepersoonswagentjes
met een leren kap. Zeer geschikt
voor ritjes bij mooi weer en voor
zien van een laagliggende ruime bak
die door dames, kinderen en ouderen
makkelijk te bestijgen valt. Vaak
zijn ze in lichte vrolijke kleuren ge
lakt. Eet Engelse rijtuigje, praktisch
altijd, ook in dit geval, tweewielig,
ziet er dan ook gezellig en bruikbaar
uit.
Zeldzaam rijtuigje
Ook de demi-tonneau is van Tho
len afkomstig. Het is een zeldzaam
(Vei'volg op pag. 3)
GOES, juni. Op de jongste vergadering van de Water-
maatschappij Zeeland, hebben met name Flakkeese
bewindslieden het woord gevoerd en gewezen op, en
gepleit voor verschillende, rechtstreeks met eigen re
gio samenhangende zaken en wat algemenere aangele
genheden.
Burgemeester Van Es (Middel-
har. nis) begon met een kompldment
voor de verbetering van de water
kwaliteit, die het laatste jaar zeer
goed merkbaar was.
Tevens vroeg de heer Van Es naai
de kontrovei'se, die blijkbaar be
staat tussen Rijkswaterstaat en de
watermaatschappij over de schade
vergoeding, die Rijkswaterstaat moet
■betalten, omdat in verband met de
d uinverzwa r ing :bij Ouddorp, een
gedeélte van het waterwingebied in
gebruik wordt genomen.
Het betreft hier een oppervlakte
van 35 ha van het 250 ha grote
terrein) en de watermij heeft hier
voor 10 miljoen gulden geclaimd.
Nooit is gezegd, dat is teveel.
Nu is er sprake van onteigening,
maar om deze lange procedure te
vermijden en men (samen overheids
lichaam zijnde) elkaar zo min mo
gelijk in de weg wil leggen, heeft de
watermij voor de waterstaat het
sein op gi-oen gezet en gezegd: „be
gin maar", aldus de direkteur Ir. P.
Stoter. Men wil deze zaak, zo goed
mogelijk met elkaar bespreken, maai
de Watermij wacht nog op het ant
woord, of de 'berekening van de
schadevergoeding als goede bereke-
ning wordt aanvaard.
Grootschalige kaart
jaar worden terugbetaald (uit het
salaris). Het is een verkregen recht
en kan niet biet één pennesti-eek
worden afgeschaft, aldus de voor
zitter.
Een Flakkeese stem waarschuwde
nog tegen het al te mooi voorstellen
van de werking van het egalisatie
fonds. Maar ook het bestuur kon
niet anders beloven, dan tariefsver
hogingen in de toekomst, als gevolg
van nog te verwachten grote inves
teringen.
Het is niet de bedoeling het egali
satiefonds te versterken, als er geen
overschotten zijn en enige werking
heeft dat egalisatiefonds wel op de
tarieven.
Van het voornemen om 1 cent op
de kub.meter waterverbruik te leg
gen ten behoeve van dat egalisatie
fonds was men teruggekomen.
(Vervolg op pag. 3)
melsdijk ging verloren in 1966 en de
„oude" raad liet zich nog eens foto
graferen. Ook Sommelsdijk kent een
„Wevershoek" en waardevol is een
plaatje van drie typische dorpsfigu
ren, o.w. Koos Nelis, die ooit H.M.
de Koningin om een fiets vroeg en
hem kreeg ook. De School m.d. Bij
bel is present met enkele leterlingen-
foto's.
„De Hollebollen"
De „Sommeldiekers" heetten in de
wandeling: „De Hollebollen" en wat
te denken van een stel mannen -
druivenkrenters: „De vrolijke kren-
ters". Sommelsdijk was voorlijk met
een chichorie-fabriek en een was
inrichting. Allemaal in dat ene boek
je. Prachtig!
BURGH. juni - De lieer W. P. tie Vrieze van de hoeve
„Luchtenburg", heeft - als eerder in de publiciteit
kwam - in de loop der jaren een keurkolleklie van
oude rijtuigen verzameld. In een tweede artikel be
spreken wij hier dit voor de regio unieke bezit, dal
terecht aandacht begint te krijgen van een breder pu
bliek.
Het verhaal gaat dat hier op het
eiland ook de biggen op deze ma
nier werden vervoerd, wat een
schreeuwerig voertuig moet hebben
opgeleverd. De dos a dos of dagcart,
eigenlijk zit er enig verschil in bij
deze benamingen, okrnt zowel in een
twee- als vierwielige versie voor. De
wagentjes uit de kollektie zijn twee
wielig en h ebben ook de typische
achterklep die in neergeklapte toe
stand een voetensteuntje voor de
passagiers oplevert.
De toren van de laat-gotische kruis
kerk te Middelharnis staat mommen-
teel in de steigers ten behoeve van
een opknapbeurt. Muurdelen die in
slechte staat verkeren worden on
derhanden genomen zodat het ge
vaar van vallend gesteente dat aan
wezig was wordt bedioongen. Ook de
kerk van Sommelsdijk staat op de
noiyiinatie voor restauratie. De
werkzaamheden daar omvatten ech
ter een veel ingrijpender gang van
zaken ivaaraan ook Monumenten
zorg te pas zal komen. Wel worden
in het kerkgebouw door de gemeen
tedienst reeds metingen verricht die
als materiaal voor de restauratie
plannen van belang zullen zijn.
(Foto: Zierikzeesche Nieuwsbode)
De heer ing. A. H. Dek (Kapelle)
bracht de z.g. grootschalige basis-
kaart ter sprake, die naar uit de dis-
kussie duidelijk werd van ons land
wordt gemaakt (schaal 1 op 1000).
De opdracht om deze kaart te gaan
maken schijnt volgens ministerieef
besluit al gegeven te zijn en aldus
wist een afgevaardigde uit Noord-
Brabant te vertellen, gedeelten van
Noord-Brabant zijn al' in kaart ge
bracht (Oosterhout en omgeving). De
kaart is al in gebruik bij Intergas,
die mede'de aanzet voor het maken
van deze kaart heeft gegeven, de
rijksdiensten zullen er mee moeten
werken. Het maken van deze kaart
kost veel geld en wie zal uiteindelijk
de kosten moeten gaan betalen, zij
die er mee werken. Of ook de WMZ
dat zal doen hangt van die kosten
af. het belang wordt erkend maar de
kosten zijn 'hoog, zo rondde voorzit
ter A. J. Kaland de besprekingen
hierover af.
De heer Dek, vond' dat. er eens
over gedacht moest worden of de
WMZ nog langer geld moest uitlenen
aan zijn personeel als zij eerst zelf
moet gaan lenen, voor een hoog per
centage, óm dat dan goedkoop aan
zijn personeel' te verstrekken. Het
gebeurt alleen maar, voor een hy
potheek bij de aankoop van een
huis en de werknemer die er ge
bruik van maakt, betaalt de gemid
delde rente van alle WMZ leningen
bij elkaar. Voor gedeeltelijke finan
ciering van een auto die ook voor
het bedrijf wordt gebruikt (dit is
voorwaarde) betaalt men de daggeld-
rente en het geleende moet in één
Van de dos ft dos of dogcart, in goed Nederlands dogkar genoemd, zijn
twee exemplaren in de verzameling aanwezig. De Franse benaming zegt
het al, de vier personen die het wagentje plaats biedt zitten twee aan twee
met de rug naar elkaar toe. Het gaa om een eenvoudig open rytuigje, een
rechte bak rustend op vier elipsveren met onder de zitplaatsen een geven
tileerde opbergruimte. Deze werd bij de jacht gebruikt als onderkomen voor
de honden en de bagage.
Sprookje (was het altijd een sprookje?) uit vroeger tijd herleeft op de oprij
laan van hofstede „Luchtenburg".
(Foto: Zierikzeesche Nieuwsbode)
„De Kaai"
De „Kaai" is vertegenwoordigd
met een foto uit 1912 en heel illu
stratief voor een voorbije tijd is een
groep, tijdens de drukte in de bieten-
tijd. Een nogal fors objekt verscheen
in 1898; de stalen Wilhelminabrug.
De Kerkgraclit aan de Ring werd
gedempt in 1925. Hygiënisch was het
een „must", maar jammer is het wel.
Het muziekgezelschap „Excelsior"
verdween in 1945; na een kort be
staan. De zelfstandigheid van Som-
Oude plaat van de Binnenweg (nog
ongeplaveid) van Sommelsdijk.
