Rechtgeaarde Ouddorpenaar
noemt ze „schurvelingen"
Vrij Frans bataljon
deed in 1945 nog aanvallen
op Schouwen en Flakkee
VERSPUY ZONEN
Bijdrage tot streekhistorie Hervormde Kerk
„Typische dijkachtige hoogten"
Middelharnis
MEI 1977
GROOTS
ORGELNIEUWS
Zie onze advertentie
op pagina 10.
ORGELS
PIANO'S
ZIER1KZEESCHE
WAARIN OPGENOMEN
DE ZIERIKZEESCHE
Uitgave: B.V. Drukkerij v/h Lakenman Ochtman,
Jannewekken 11, Zierikzee. Postbus 1
In het raadhuis hangt een schilderijdat de blikseminslag in de torenklok
verbeeldt, op 24 februari it)04. Metselaar H. de Wit beklom toen met levens
gevaar de toren om de brandende spits met emmers water te blussen.
Vooral het waterwingebied aan de
Dirkdoensweg biedt een schilder ach-
tige aanblik en is ook als natuur
gebied van bijzondere waarde.
Het- ligt dan ook in de bedoeling
dit terrein mettertijd een bestem
ming te geven als beschermd na
tuurpark en open te stellen voor be-
zoekers. Ook de „hoogtes" of schur-
velingen zijn tegenwoordig tegen
afgraving beschermd. Het duinzand
werd nogal eens afgegraven voor
verschillende doeleinden.
KI einvee
De naam „schurvelingen" is af
komstig van het door de bevolking
gehouden kleinvee. Een varken in
!t hok als het even kon en meestal
geiten, de koe van de armoe. Om ze
op het erf te houden werden de
hoogtes beplant met doornig struik
gewas als duindoorn. De geiten
schuurden zich hieraan. In de volks
mond werd dit „schurvelingen" ge
noemd en zodoende kwamen de be
groeide hoogtes aan deze benaming.
De schurvelingen hebben vaak een
behoorlijke hoogte en zijn dikwijls
tot zes meter breed. Het opwerpen
van zo'n wal rond het grondbezit van
een familie gebeurde dan ook niet in
één seizoen. Jaarlijks werden met
man en macht stukken afgegraven
en zodoende groeide de schurveling
mettertijd. Het door vogels ver
spreiden van vruchten en zaden had
een bijzonder aandeel in de geva
rieerde begroeing, waaronder veel
eiken.
Omgooien of uitmijnen
Overigens nam de bevolking haar
toevlucht tot meer en nog omslachti
ger methoden ter verbetering van de
schrale grond, het zgn. omgooien of
uitmijnen. De naam zegt het al! Me
ters zand, tot 4 meter, werden afge
graven en opzij gegooid. Zodoende
bereikte men de daaronder gelegen
vruchtbare kleiafzetting en ook deze
werd uitgegraven. Het zand ging
weer in de put en hierover werd de
kleilaag uitgespreid. Het land was
letterlijk omgegooid, een bijzonder
arbeids-intensieve,.manier ter verbe
tering van de bodemgesteldheid.
Gelukkig: kwam na de eerste we
reldoorlog een einde aan de ergste
armoede die noopte tot deze onder
nemingen. Vooral de bereikbaarheid
van Goeree bracht een ommekeer te
weeg. Vreemd genoeg, leidde de ar
moede van de voorvaderlijke bevol
king van Ouddorp tot een landschap
pelijke rijkdom van de tegenwoor
dige bewoners van dit gebied.
FLAKKEE, mei. Bij drukkerij
Rooij Van der Velde te Middel
harnis, verscheen het boek „Historie
van de Ned. Hervormde Kerk Mid
delharnis" door de bekende streek-
historikus J. L. Braber, arls te
Dreischor. Voor de samenstelling
van dit voortreffelijke boek heeft
de auteur gebruik gemaakt van de
kollektie van J. Rooij, die 20 jaar
lang historische gegevens over het
kerkgebouw verzamelde.
Belangrijke hoofdstukken worden
gewijd aan de kerk in de vóór-re
formatorische tijd, met de namen
van de priesters, die in deze paro
chie in het ambt stonden.
De eerste pastoor was Cornel is Ja-
cobszoon, aangesteld in 1465. Hij leg
de het zgn. Memorieboek aan; een
agenda met de liturgie en de kerke
lijke dienstregeling voor het hele ka
lenderjaar. Hoofdstukken in dit deel
van het boek: de priesters, de vce-
cureyten mx, de bedienaars van de
bij-altaren en aansluitend hierop -
na de grote verandering - een hoofd
stuk over de inkomsten na de her
vorming.
Voor leed is de kerk niet gespaard
gebleven. In 1904 werd het gebouw
geteisterd door een enorme brand en
dat zou nog eens gebeuren in 1948.
Beide keren verrees het godshuis uit
zijn as. Typisch in dit historische
„kerkboek" de bespreking van de
schoolmeesters, die - dat was het
lijntje met de kerk - tijdens de
kerkdiensten ook als voorlezer en
voorzanger fungeerden. Na be
schouwingen over de diakonale ar
beid. het orgel in de kerk, en de
kerk en het kerkhof als begraaf
plaats, is er een lange lijst van pre
dikanten, die te Middelharnis „ston-
dfh" en in de onderwerpelijke kerk
het ambt bedienden.
Het 'blijkt te gaan (dn het Zeeuw
se) om een drietal operaties, uitge
voerd door de Fransen van 1 B.F.M.
Commando, toentertijd' toestaande uit
een toataljon, opgesplitst in twee -
wat genoemd werd - „Troops", ge
nummerd 1 en 8.
Troop 8 voerde eind januari 1945
een eerste operatie uit, met Middel
burg als vertrekpunt naar de Duitse
versterking Schouwen-Duiveland.
Aan de aktie heeft waarschijnlijk
een amfibisch onderdeel deelgeno
men 4 LCA (Landing Craft Assault).
De groep stond onder komman do
van luitenant Chausse en landde op
een dijk in Schouwen, waar 'zich nog
twee of ditie mensen bevonden. De
groep ging verder en een treffen
vond plaats met een Duitse post. On
danks schotenwisseling met en .mor
tierinslagen op de post, kon de groep
zich vergezeld vari de ontmoete
burgers zich terug trekken.
Ook de andere Troop (I) had zijn
avonturen. Eind februari verliet zij
Sint Annala.nd (Tholen) voor een
raid in dezelfde sektor (Schouwen).
Een aanval vond' plaats op twee
plaatsen. Er was vuurkon.talct met
de vijand, maar de Fransen leden
geen verliezen. Er was toen geen
kontakt met. burgers.
De Fransen troffen puin aan op
Schouwen-Duiveland. Foto: Ooster-
land.
Aanval op Flakkee
Een andere aanval van Troop I
Inundatiewater bedekte de velden.
De lichtdoorlatende grond werd
afgegraven aan de erfafcheiding op
geworpen. Zodoende kwam het op
pervlak van het perceeltje dichter
bij het grondwaterpeil te liggen wat
de opbrengst ten goede kwam.
Schraalhans was in deze tijd vaak
keukenmeester bij de kleine man en
de opbrengst van eigen lapje grond
derhalve onmisbaar. Met schop en
kruiwagen werden dus verwoede
pogingen ondernomen en deze bitte
re noodzaak heeft het landschap in
de direkle omgeving van Ouddorp
uiteindelijk een bijzonder cachet
verleend.
Het sehurvelingengebied op Goeree.
(Foto: Zierikzeesche Nieuwsbode)
Onmisbaar element
FLAKKEE, mei. Onder, en liier en daar zelfs in Ond-
dorp zelf, zijn ooit typsche dijkachtige hoogtes opge
worpen die de toevallige passant doen afvragen, waar
komen ze vandaan en waartoe dienen ze. De doorgaans
weelderig begroeide wallet jes bestaan uit duingrond
en vormen voor een groot deel erfafsclieidingen. De
rechtgeaarde Ouddorpenaar kent ze onder de naam
„schurvelingen".
De schurvelingen zijn door kleine boeren, vaak landarbeiders, opgeworpen
in het begin van deze eeuw. Hun kleine lapjes grond groeven ze, vaak ge
holpen door moeder de vrouw af, in een poging de watervoorziening voor
gewas te verbeteren.
Van onze redakteur
SCHOUWEN-DUrVELAND/GOEREE-OV'ERFLAK-
KEE, mei. De heer II. de Krijger te Middelharnis is
een speurder naar de toenmalige oologsontwikkelin-
gen rond de gebieden Schouwen-Duiveland en Goeree-
Overflekkee.
vond eveneens plaats vanuit St. An-
naland en was gericht tegen Goe-
ree-Overflakkee.
Met name Oude Tonge moest wor
den aangevallen, maar men maakte
gebruik van vaartuigen, die vast lie
pen op een ondiepte en gewacht
moest worden tot het kerend getij
om weer vlot te komen.
Toen was bet te laat geworden om
nog aan de Flakkeese dijk te kun
nen aanleggen of de weg te berei
ken en de operatie op de vastgestelde
dag udit te voeren. De terugkeer ver-
Liep zonder incidenten.
Intussen ontwikkelden zich de mi
litaire operaties in West-Europa toen
zeer snel en dat hield impliciet in dat
■de Schouwse en Flakkeese akties de
laatste waren van één B.F.M. Com
mando van het vrije Franse leger.
Als bijdrage aan de vei-dere verfij
ning van de ooidogsgeschiedenis in
deze streek, leek ons dit verhaal van
de Franse akties een onmisbaar ele
ment in het totaalpatroon van ge
beurtenissen, die destijds ook tot de
bevrijding van deze streken leidden.
Gelet op deze herdenkingsmaand van de bevrijding in 1945, is het inte
ressant zijn kontakt hieromtrent te vermelden met Franse oud-parachutis
ten en kommando's, die in 1944 betrokken waren by akties in onze gebie
den.
Drietal operaties
De heer De Krijger deelt mede dat
- door toeval - enige tijd geleden na
een briefwisseling met de Franse
vereniging van oudstrijders ontdekt
werd dat Franse kommandotroepen
in januai-i 1945 en volgende maan
den een - zij het bescheiden - rol
hebben gespeeld bij de voorbereiding
van de bevrijding van onze „eilan
den".
Interessant ds in dit verband wat
de oud-strijder Maurice Chauvet
schi-ijft, namens bet toenmalig Fran
se kommamdo 4, dat in deze streken
opei-eerde. Naar blijkt zijn er ook
nu nog overlevenden van de Franse
akbiies, .waarmee Gbauvet kontakt
heeft gehad.
