Herdruk van herdenkingsboek
„Gekwelde Grond"
De geschiedenis van een
bijzondere voorzittershamer
RABO BANK UITGAVE
MET PLAATJE
VAN SCHOUWEN-DUIVELAND
Van mens
tot mens
Kalenders voor 1977
Na ruim twintig jaar
Een honderd-jarige
HANNY DE VLAAM-ADELMUNL
Zierikzee, december
Regio present met plaatje van omgeving Brouwershaven.
Zij het minder in aantal dan vorige jaren, kwamen ook
voor 1977 weer de nodige kalenders binnen op het
redaktiebureau, waarvan wij hier een overzicht geven.
Topper in schoonheid is de
maandkalender van de RABOBANK,
met twaalf werkelijk heel aparte en
fijnzinnige natuurfoto's in kleur.
Schouwen-Duiveland is ook present
met een plaatje (met schapen) geno
men onder de rook van Brouwersha
ven.
De CEHAVE (beetje) konkurrent
van de Cebeco, stuurde een maand
kalender met pittige (kleuren) - fo
to's van het bedrijf, samen vormend
een totaalbeeld gevende reportage.
Uiteraard present is PRO JUVEN-
TUTE, met een maandkalender, mei
ook voor 1977 weer unieke opnamen
van het koninklijk huis. Vooral ook
de kleinkinderen van het vorsten
paar kwamen voor de lens.
L'OREAL (kosmetische produkten)
gaf een driemaandelijkse kalender
uit met zorgvuldig opgemaakte da
mes, als „eyecatcher".
De N.V. P.Z.E.M. brak ditmaal met
de traditie van kunstkalenders en
gaf een tweemaandelijkse kalender
uit, met pakkende grootlens-beelden
uit het bedrijf, met mede centraal de
werkende mens in dat bedrijf. Heel
Roeiend.
FORD drapeerde een verleidelijk
geklede jongedame van perfekte snit,
rond en bij de auto (produkten).
Overigens is het ook nog een zeer
duidelijke tweemaandelijkse kalen
de van groot formaat.
De R.T.M. zorgde traditiegetrouw
voor een tweemaandelijkse kalen
der, voorzien van natuurfoto's van
de hand van de direkteur dr. H. J.
van Zuylen. 'Een. 'grote verscheiden
heid an onderwerpen: de eerste twee
maanden zijn. voorzien van een laat-
winterse prent uit Stiermarken.
Heel fijntjes nadien is „Stille Kreek''
in Zeeuws Vlaanderen. Mei en juni
werden voorzien van een plaat uit
Karinthië (Oostenrijk) en de mid
zomer van. Veere. „Herfsttij der
Middeleeuwen'' is het motto bij het
september-oktober- kalendarium en
Haamstede is present met „Novem
bermiddag". Heel ceptraal daarop
de kleurige vuurtoren.
Een tot een langwerpig soort ku
bus te vouwen kalender stuurden de
Leidse onderwijsinstellingen. Het is
- met aan elke zijde - een driemaan
delijkse kalender, zonder versierin
gen, maar wel handig, ook om het
hele jaar naar datum te kunnen
zien.
De omroep EO stuurde geen
kalender, maar een langwerpige
strip van een fenomenale zonsop
gang in fasen, verwijzend naar de
grootheid van Schepping en Schep
per.
Ook Zierikzee kreeg veel zeewater te verwerken in de rampdagen van 1953.
Hier een beeld van de Provinciale Straatweg (nu Julianastraat). Rechts het
begin van de Tramdijk.
Op 12 oklobcr 1876 werd met al
gemene stemmen ds. P. v. d. Veen
beroepen, hervormd predikant te
Sint-Maarten. Door het Provinciaal
Kerkbestuur van Noord-llolland
werd hem toen, op /(jn verzoek, eer
vol ontslag verleend.
afmetingen, doch wel dikker. Waren
in de eerste uitgave ongeveer 122
foto's van het rampgebeuren en de
herstelperiode opgenomen, in het
nieuwe en herziene boek worden dat
er ruim 50 meer. Omdat een aantal
foto's van de oorspronkelijke uitgave
niet meer beschikbaar waren, zijn
daar andere voor in de plaats geko
men, in veel gevallen van betere
kwaliteit. De grondtekst van de ar
tikelen blijft ongewijzigd, terwijl ook
opgenomen kaartjes, grafieken, teke
ningen en andere afbeeldingen in de
herdruk gehandhaafd blijven.
Exklusief
fotomateriaal
De initiatiefnemer van de heruit
gave van „Gekwelde Grond", de heer
C. P. Pols te Zierikzee, heeft kans
gezien om op een flink aantal foto's
van het rampgebeuren beslag te leg
gen, die zeer eksclusief genoemd kun
nen worden en in de meeste gevallen
bij de regio-bevolking onbekend zijn
gebleven. Waren in de vorige uitgave
enkele dorpen, welke door de ramp
getroffen werden, wat slecht verte
genwoordigd met afbeeldingen, daar
is nu terdege rekening «mee gehou
den. Er wordt naar gestreeft om per
dorp extra fotopagina's op te nemen,
welke voorzien zullen worden van
verklarende teksten. Zo is bijvoor
beeld van Nieuwerkerk bijzonder
veel fotomateriaal' beschikbaar ter
wijl ook Zierikzee goed vertegen
woordigd zal zijn. Het boek wordt
uitgegeven door de Zeeuwsche Boek
handel en Uitgeverij te Zierikzee. Bij
voorintekening bedraagt de prijs
f 53,75 en na verschijnen f 58,75. In
tekening is mogelijk via de boekhan
dels op Sch.-Duiveland of recht
streeks via de uitgever in Zierikzee.
Dit is zo doorgegaan totdat de be
volking van Schouwen-Duiveland in
februari 1944 moest evacueren. Scri
ba was toen ds G. H. J. Marsman
van Bruinisse.
Hamer Onbeschadigd
Het zal u wel bekend, zijn, dat
Bruinisse in die evao«atie-tijd niet
alleen geleden heeft van het water,
maar dat het dorp ook meermalen
zwaar is beschoten. Na de oorlog was
dé Hervormde pastorie, destijds aan
de Oudestraat, veranderd in een me
ters-diepe bomkrater. Maarde
nu honderd-jarige voorzittershamer
heeft het overleefd! Het foedraal was
weliswaar kapot; de-hamer zelf was
geheel onbeschadigd.
Ondertussen zijn de tijden en ge
bruiken veranderd. De Ring-verga-
deringen zijn huiselijk geworden. En
als er stilte moet zijn, tikt de praetor
(zo heet de voorzitter officieel altijd
nog) met het lepeltje tegen zijn kof-
fie-kopje, dat voor hem staat. Een
hamer is op de Ring-vergaderingen
niet meer nodig. Toch is hij niet in
een museum bijgezet. Hij is in ge
bruik gegeven aan de Classicale Ver
gadering, om er besluiten en benoe
mingen mee te bekrachtigen.
De laatste tientallen jaren is veel
gepraat over de Oecumene. En dat
er over gepraat wordt is goed. Uit de
inscriptie op de hamer blijkt echter,
dat men op Schouwen-Duiveland een
eeuw geleden een betere manier
kende om als kerken dichter tot el
kaar te komen, namelijk: niet praten
maar doén.
M. G. WESTERHOF
Hier op de foto de homer in optima
forma.
(Folo: Zierikzeeschc Nieuwsbode)
Zo hoog stond het water in 1953 bij Nieuwerkerk-De Wereld. De afstanden
op de A.N.W.B. wegwijzer klopten niet meer want naar de meeste plaatsen
kon men in die dagen varen en dat was korter
ZIERIKZEE, december - Nog juist aan het einde van
1976 vernamen wij dat - bij voldoende belangstelling -
een herdruk gaat verschijnen van het gedenkboek van
de watersnoodramp op Schouwen-Duiveland.
Het kloeke gedenkboek van bijna
250 pagina's - groot formaat - wordt
een herziene en aangevulde uitgave
van het in 1958 door de Stichting
Nieuw-Schouwen-Duiveland uitge
geven gedenkboek. Het boek is al ja
ren uitverkocht en wordt ook twee
dehands zelden aangeboden. Het is
dan ook zeer gezocht en in waarde
gestegen.
Kleiner en dikker
De herdruk wordt iets kleiner van
Over zijn bevestiging en intrede
staat in de Zierikzeesche Courant
van 20 december 1876 te lezen: „In
de voormiddag-godsdienstoefening
van zondag 17 dezer werd ds P. v.
d. Veen, nieuw beroepen predikant
bij de Evang. Luthersche Gemeente
alhier, tot zijn dienstwerk ingeleid
raad der Ev. Luth. Gemeente te Zie
rikzee ter gedachtenis aan de vaka-
ture 1875/76". Met een beetje fanta
sie kunnen wij ons indenken, hoe de
hamer met een plechtige toespraak
is aangeboden -en met een even
plechtig dankwoord is aanvaard. Zo
ging dat immers in die tijd. Graag
zouden we willen weten, wat er over
en weer precies gezegd is, maar dat
is helaas onbekend. Het notulenboek
van de Ring, waarin een verslag zou
moeten staan, is namelijk al meer
dan veertig jaar zoek, en de gegevens
uit het archief van de Ev. Lutherse
Gemeente zijn erg beknopt.
De Ring Zierikzee heeft de hamer
in ere gehouden. Ik herinner me
goed, hoe voor het einde van de
tweede wereldoorlog, toen ikzelf, als
jong predikant tot deze Ring mocht
behoren, er op de vergaderingen nog
een negentiende-eeuwse sfeer heer
ste. Zo werd door de toenmalige
praetorvoorzitter), dr. W. H.
Weeda, vanaf 1908 predikant te Oos-
terland, de hamer plechtstatiglijk ge
hanteerd op alle momenten waarop
dit volgens oud gebruik wenselijk
was.
Na zo'n vergadering werd de ha
mer dan in het bijbehorende foedraal
gelegd en door de scriba (- secreta
ris) zorgvuldig mee naar huis geno
men.
Waarom is bet dan
dat je zo ontzettend let
op wat de ander doet?
Dat je veroordelend, door roddels „gevoed",
die ander de bewegingsvrijheid belet?
Zo in de trant van:
Heb je dat geboord,
bet is ongehoord"
„Ze hield bet met een ander".
Die zijn uit elkander".
„Die is gek en die is stom".
Zo wordt wat recht is krom.
En maar roddelenl
En maar kletsen!
Geeft bet je voldoening?
Heb je totaal geen wroeging
zo je naaste tc bezeren,
zonder dat deezzich kan verweren?
Stop daarom dat zinloos kletsen
en meedogenloos kwetsen
van je medemens.
7 Is net als jij bent: een Mens
ZIERIKZEE, december. Natuurlijk bestaan er meer
voorzitters-hamers, die een eeuw oud zijn. Maar de
Iionderd-jarige, waarover ik u iets ga vertellen, heeft
een interessante en bewogen geschiedenis achter de
rug. Vanaf het begin van zijn bestaan had deze hamer
een interkerkelijk, of zo u wilt, een oecumenisch ka
rakter.
Ik neem u in gedachten mee naar de Lutherse kerk tc Zierikzee. De meeste
lezers zullen het kerkje wel kennen. Anders moet u het bepaald eens opzoe
ken. Het bevindt zich aan het Gat-van-West-Noordwesten.Op een afstand is
het al te herkennen aan de twee zwanen, die op het dak staan. Een zwaan
is namelyk het symbool van de Luthersen.
Jouw naam is „mens".
De naam van je naaste
is „mens
Je moet zo nodig kwaad spreken
Toch vind je bij zelfonderzoek bet
dat je geen baar beter bent.
Tenzij jc „blind" bent.
teken
Het vijfkantige kerkje is van bui
ten heel eenvoudig. In zijn tegen
woordige vorm dateert het uit 1755.
Na de restauratie heeft het een mooi
interieur gekregen.
De preekstoel van 1756 en daarbo
ven het fraaie orgel uit 1778 bleven
behouden, evenals de koperen licht
kroon uit 1736.
De Evangelisch Lutherse Gemeen
te te Zierikzee is nooit groot geweest.
Pas vanaf 1729 had de gemeente een
eigen predikant. Het aantal leden
bedroeg in die tijd ongeveer 150,
waarvan 60 binnen dc stad Zierikzee,
terwijl de overigen meest zeevaren
den waren onder wie ook Scandina-
viërs.
Op 1 augustus werd de gemeente
vakant door het vertrek van ds J. H.
A. Michelsen. Tijdens de vakature
hebben Hervormde predikanten van
de Ring Zierikzee de kerkdiensten
waargenomen. Dat gebeurde voor
dien trouwens tóch wel, evengoed
als de Lutherse predikant wel eens
voorging in een Hervormde dienst
tc Zierikzee, Dit blijkt uit het pre
dikbeurten-briefje, dat destijds ver
scheen. De vakature heeft korter ge
duurd dan te voorzien was geweest.
ds F. W. Loman van Amsterdam met
een rede naar aanleiding van 1 Kor.
4 20, waai-na de heer v. d. Veen
des namiddags voor het eerst voor
zijn gemeente optrad met een rede
naar 1 Kor. 1 23a".
Eén jaar en enkele maanden heb
ben Hervormde predikanten de Lu
theranen dus geholpen. Als blijk van
waardering werd een zeer fraaie
voorzitters-hamer aangeboden, ver
vaardigd van zwart ebbenhout en
voorzien van zilveren beslag.
Inscriptie
De inscriptie luidt: „De Kerke-
