STADSARCHIVARIS W. H. KEIKES
OVER „ZIERIKZEE EN ZIJN REGENTEN
PATRICIAAT"
Gemerkte lorellen werden uilgezel in Veerse Meer
Begrotingsbeschouwingen
Zierikzeese raad
I r n f
ERIC DE NOORMAN
Afdeling Genealogische Vereniging
STREEKNIEUWS
(III)
„De kleine burgerij, aldus Roorda en Van Dijk, die sinds de late zestiende
eeuw steeds minder kans had zich te laten gelden, sputterde in politieke
crisissituaties nog wel eens tegen de plaatselijke machthebbers. Maar de
regentengroep, aanvankelijk nog voldoende aangevuld van onderaf, vooral
vanuit de brede burgcrü en zelfs in een enkel geval wel vanuit nog lagere
regionen van de sociale pyramide. hoefde zich daar niet al te veel van aan
te trekken.
ZIERIKZEE, 27-11. De Afde
ling Zeeland van de Neder
landse Genealogische Vereni
ging, bracht zaterdag een be
zoek aan Zierikzee. Ten slad-
huize hield stadsarchivaris W.
H. Keikes een interessante le
zing over het onderwerp: .Zie
rikzee en zijn regentenpatrici
aat". In een aantal vervolgen
willen wij de kauserie van de
heer Keikes hier publiceren.
Mede hierdoor kan in en gerust vast
stellen, dat de verkregen uitkomsten
- die overigens met de nodige voor
zichtigheid werden gehanteerd -
een vrij grote mate van betrouw
baarheid hebben.
Hoewel veel ambten gedurende
lange tijd binnen bepaalde families
werden bekleed, valt het toch op
..dat maar weinig regelmatig regen
ten opleverende families die in dc
eerste helft van de 17de eeuw een
rol speelden, dat in de tweede helft
van de 18de eeuw nog steeds deden''.
In Zierikzee toonde een viertal re
gentengeslachten dit uithoudings
vermogen: Cau, Do Jonge, Ockerse
en Pons.
Men zou misschien anders ver
wachten, maar de vaste permanente
kern van plaatselijke regentenfami
lies was niet erg groot, omdat vrü
veel bekende families pas Iaat zijn
toegelaten en vrij veel anderen al
vroeg verdwenen, terwijl er ook
families zijn geweest die alleen zo
nu en dan eens een regent aan
hun stad leverden.
Allengs begon men echter zich te
verzetten' tegen zo'n opklimming
van lieden die, zoals het eens ge
formuleerd werd, als het ware „op
een stroowisch waren, komen aan
drijven Sommigen waren zelfs
huiverig om de namen van hun
grootouders te noemen; zo kort was
het nog maar geleden, dat zij van
de geringere volksklasse deel uit
maakten.
Het -is opmerkelijk dat uitingen
van anti-aristocratische strekking
geleidelijk aan verstomden; de klei
ne burgerij legde zioh duidelijk neer
bij het steeds groter wordende over
wicht van de regenten en hun wel
haast absoluut gezag en invloed.
Daartegen was geen kruid gewassen
en men wist dat.
Groeiende kloof
Zoals ook el'ders, kon men er in
Zierikzee getuige van zijn, dat de
kloof tussen regerende aristocratie
en bevolking zichtbaar groter werd.
het regerende regentenpatriciaat
daarentegen werd steeds kleiner.
Dit had vanzelfsprekend ook gevol
gen voor de regentenfamilies, die
geld en ambten zoveel mogelijk bin
nen eigen kring(etje) wensten te be
houden.
En dan komen wij haast onge
merkt op het terrein, dat door ge
nealogen met toenemende belang
stelling wordt betreden: de onder
linge verwantschap die tussen de
diverse regentengeslachten heeft be
staan, overduidelijk blijkend uit hun
stambomen, stamreeksen en kwar
tierstaten.
Meer en meer ging men „onder
elkaar'' trouwen, ten dele vrijwillig
(geld bij geld) ten dele daartoe min
of meer genoodzaakt, wilde men al
thans niet „afdalen" tot zogenaam
de lagere standen.
In dit verband poogden regenten
nadrukkelijk verzachting of versoe
peling te verkrijgen bij de toepas
sing van privileges, die strenge voor
schriften bevatten t.a.v. verboden
verwantschapsgraden in de stadsre
gering.
Profitable charges
Contracten van correspontentie
verengden de kring waarbinnen men
de „profitable charges" („vette klui
ven") verdeelde. Dit was al zo in
de zgn. Gouden Eeuw en dat werd
er in de loop van de achttiende
eeuw bepaald niet beter op. Het bur
gemeesterschap ging dan ook rond
in een steeds beperkter coterie van
onderling verwante families. Men
hoeft er de Vroedschap van P- D. de
Vos maar op na te slaan om onmid
dellijk te kunnen vaststellen, dat het
in Zierikzee net zo toeging als in
Amsterdam, Rotterdam, Brielle of
Goes, of waar dan ook. „De aristo
cratie was een ware oligarchie ge
worden, waarin nog maar sporadisch
een homo novus binnendrong." Aan
de studie Roorda/Van Dijk ligt veel
statisch materiaal ten grondslag.
(Vervolg van pag. 1)
Vertrekóversehot
Er is geen afdoende verklaring
voor het vertrekoverschot van de
bevolking irt 1976. Mogelijk goedko
pere grond elders. Er is te Zierikzee
echter wel bouwgi'ond aanwezig en
het afgeven van een bouwvergun
ning duurt niet belemmerend lang.
Centrale kern
Zierikzee is - als bekend - aange
merkt als centrale kern in het open
Midden-Deltagebied en heeft een
funktie voor het vervullen van de
behoefte aan voorzieningen en wo
ningen voor de streek zelf. Dit
sluit het bouwen voor de Randstad
uit.
Het kontingent woningwetwonin
gen voor 1977 bedraagt 12 (Molen
straat); voor premiebouw is dit aan
tal 44.
„Beter Wonen" zal nog rapporte
ren over de toewijzingen, gedurende
het laatste half jaar, om een beeld
te krijgen welke kategorie toegewe-
zenen geen ekonomische binding
met Zierikzee hebben. De voorlich
ting en begeleiding van de rehabili
tatie, is in handen van een uitste
kend - nieuw aangetrokken - amb
tenaar.
Haven(s)
Naar betere geschiktmaking van
de haven wordt een onderzoek inge
steld, evenals naar de 'haven „De
Val", die mogelijk een golfbreker
nodig heeft, voor bruikbaarheid
voor sportdoeleinden.
Nadere informatie zal worden ge
vraagd by de provincie inzake ge
melde subsidiëring van de aanleg
van watersport- aanlegplaatsen in
de Zierikzeese haven.
De havenmeester verlaat najaar
1977 de dienst met pensioen. Voor
zieningen worden getroffen voor
tijdige vervanging van deze funk-
tionaris.
Camping verdwijnt
Blijkens het bestemmingsplan
Kaaskenswater gaat het huidige
kampeerterrein daar verdwijnen;
vandaar geen uitbreiding of verbe
tering van de akkommodatie. Het
kollege meent dat geen pogingen
moeten worden gedaan de camping
te verplaatsen, daar er al een parti-
kuliere camping is. Binnen het re
delijke zal ook voor de Toeristenda-
gen '77 de helpende hand worden
geboden.
Een sukses is het overloopgebied
tussen de twee schoolgrenzen. Het
s c o oc -yyTft> *-» ca co
<*-«*-« r* y-aMm ca ca ca:
Mb t£> rv co o ca co- co r-
"Ca. ca ca ca ca ca w co co co co co co co
VEERE, 1-12. In november zijn
(ca.) 500 bruine en eveneens (ca.)
500 regenboogforellen gemerkt met
een groen plastic plaatje, genum
merd DV 2000-3000. Aan de andere
zijde van het merk staat vermeld
„Directie van de Visserijen, Bezui-
denhoutseweg 73, Den Haag". Deze
forellen zijn uitgezet bij de Veerse
Dam.
Deze merkaktiie heeft tct doel na
dere gegevens te krijgen, over de
vangbaarheid van beide soorten, de
overleving in de loop der jaren, de
groei e.d. Voor bei'die merkakties is
het van groot belang dat de vangst
van elke gemerkte vis wordt ge
meld bij de Directie van deVisse
rijen en dat de volgende gegevens
daarbij wouden gesloten: 1 vissoort;
2. lengte bij vangst; 3. plaats van de
vangst; 4. datum van vangst en 5.
al dan niet teruggezet.
Door de Deltafederatie wordt
evenals in 1976 een loterij opgezet,
waarin ieder ingezonden merk (van
beide merkakties) meedingt naar
een aantal prijzen, ondermeer een
prijs van 1' 1.000,De uitreiking
van deze prijzen zal plaatsvinden op
de algemene najaarsvergadering
(1977) van deze Federatie.
zal echter periodiek moeten worden
herzien en eventueel gewijzigd.
Scholen
De Theo Thijssenschool en de
openbare kleuterschool worden ver
vroegd afgeschreven, maar het kol
lege meent dat beide scholen toch
nog een aantal jaren mee moeten.
Mede met het oog op de plannen tot
een middenschool, zal tijdig een
besluit dienen te vallen over de
plaats van de nieuwe school (of
nieuwe scholen).
Te denken ware - ook volgens het
kollege - aan de grens van Malta
en binnenstad. Raad en Schoolraad
worden op de hoogte gehouden.
Hogere stichtingskosten zijn in
derdaad verantwoordelijk voor het
nadelig onderwijssaldo. Het kollege
meent dat de kapitaalslasten van
scholenbouw behoorden te kunnen
worden bestreden uit de normver
goedingen voor het onderwijs uit 's
rijkskas. M.i.v. 1 november 1976
wordt de tiende leerkracht aan ,,'t
Kofschip" door het rijk betaald. Het
kollege wijst de aantijding van de
hand, dat de zaken betreffende het
openbaar onderwijs op zijn beloop
zouden worden gelaten. De aanstel
ling van de tiende leerkracht be
wijst het tegendeel.
Bouw L.T.S.
Begin dit jaar passeerde de akte
voor de verkpop van een perceel
grond t.b.v. de L;T.S., maar de bouw
van de school hangt af van 's lands
financiën. Er is nog geen grond voor
een sportveld bij die school. Wél is
bericht aan de Rijksgebouwdienst
dat de gemeente de beoogde gron
den wil verkopen. In het najaar
van 1977 zou met de bouw van de
school kunnen worden begonnen.
Aandacht is verder nodig voor de
akkommodatie van het sportparken
de tennisbaan. Advies is gevraagd
aan de Sportraad. Het advies is uit
gebleven door ziekte van de sekre-
taris van de Sportraad en het over
lijden van de wethouder. Binnen
enkele weken is het antwoord te
verwachten. Het kollege wil een
verhoging van tien procent toestaan
van de subsidie aan de jeugdsport.
Kulturele raad
Wat een kulturele raad betreft,
gaat de noodzakelijke voorkeur uit
naar een regionale raad, als zijtak
van een Stichting Samenlevingsop
bouw voor Sch ouwcn-Duiveland.
Het c.r.m. geeft echter voorlopig
nog geen subsidie aan zo'n stichting.
Wethouder P.W.
De wethouder P. W., de heer C.
Bij de Vaate vond meerjarenplan
ning, waarover veel te doen is, een
lastige zaak. Het is alleen mogelijk
als er een zeker inzicht bestaat om
trent de ontwikkeling van inkom
sten, gedurende de planperiode en
dit hangt allemaal weer af van het
financieel - ekonomisch beleid van
de overheid.
Een 'groot deel van de gemeente
lijke inkomsten immers komt uit het
Gemeentefonds. Zo kan bij middel
lange termijnplanning de uitkering
op grond van de verfijndngs-rege-
ling historische stadskernen niet
worden .geraamd, daar deze regeling
een voorlopig karakter heeft. Ei-
wordt overigens in de gemeente op
het gebied van investeringsmogelijk
heden wel aan middellange termijn
planning gedaan.
Urgentielijst
Zo is er een urgentielijst van in
vesteringen, waar aan nog werken
kunnen worden toegevoegd in het
begrotingsjaar of er van afgevoerd.
Eerst dan kan sprake zijn van sub
sidie voor wijkaktiviteiten, als deze
een reeël welzijnsbevorderend ka
rakter hebben. De gereserveerde
f 32.000,- voor het nieuwe Brogum-
gebouw is een raming.
T.a.v. een welzijnsplan ware te
denken aan initiatieven van de
Kommissie Jeugd- en Jongerenwerk
en de Stichting Jeugd Schouwen-
Duiveland.
De huurvaststelling voor Brogum
geschiedt op een reeële basis. Moge
lijk valt te denken aan een subsi
dieregeling. wanneer de lasten le
zwaar worden.
Regio-sociale dienst
De raden in de regio krijgen een
gemeenschappelijke regeling voor
gelegd voor een intergemeentelijke
sociale dienst. Twintig schoolverla
ters zijn thans al in ondersteuning.
De tendens is dat steed's langer naar
passend werk door betrokke
nen moet worden uitgezien. De in
stelling is te verwachten van een
regionale opname- advieskommissie
als bedoeld in de wet op de bejaar
denoorden. Daartoe is door het over
koepelend orgaan bejaardenwerk
Schouwen-Duiveland een advies uit
gebracht.
Sluiting van middenstandszaken
heeft niet altijd een ekonomische
achtergrond, aldus de wethouder; er
kunnen problemen zijn rond de
opvolging of andere motiveringen
kunnen er aan ten grondslag liggen.
Hierna volgde de re- en duplieken
waarvoor wij - op ruimtelijke gron
den - moeten verwijzen naar het
volgende nummer.
De Romeinse helm
48. Zij vervolgen ongestoord hun weg cn be
reiken tegen dc avond dc kust. Het kost heel
wat tijd cn moeite voor ze de plaats waar hun
boot ligt gevonden hebben. Axc blijft achter
om de paarden te bewaken en de overigen
volgen een smal, kronkelend rotspaadje, dat
naar het strand beneden hen voert. Van hier
kunnen zc vaag de schepen onderscheiden, die
onder een overhangende rots verscholen lig
gen. Erwln zwaait met zijn armen om de aan
dacht te trekken, maar het is overbodig, want
reeds nadert een roeiboot om hen af te halen.
Winonah begroet haar echtgenoot, verheugd
dat cr een einde aan haar onzekerheid is ge
komen, nu hij weer terug is op de boot. Ter
stond ontfermt zij zich over Orisia, die, uit
geput door alle spanning en vermoeienis, weer
buiten bewustzijn is geraakt. Het meisje wordt
aan de hoede van Cendrach toevertrouwd cn
heeft eindelijk, lot Eric's geruststelling, dc
verzorging die 7.ij nodig heeft.
„Ik moet zo snel mogelijk weer weg, om
onze krijgers bij Moru tegen de helm uit te
wisselen", zegt de Noorman. „Erwin, Axe en
Svein gaan mee. Ik heb nog maar twee dagen
tijd en vóór ik naar Moru ga wil ik eerst pro
beren de schat van Orisia in de wacht tc
slepen".
Winonah schudt bedenkelijk het hoofd, maar
Eric gaat snel voort, op Tugwal wijzend:
„Laat deze man stevig aan dc mast binden.
Zo lang we hem als gijzelaar in handen heb
ben. kunnen zijn krijgers niet veel tegen ons
beginnen. Later, als alles achter dc rug is, zet
ik hom dan wel ergens op de kust af!"
De vier mannen gaan op weg. Eric heeft de
pony van dc krijger die indertijd word uitge
zonden om Winonah op dc hoogte tc stellen
van Eric's wedervaren bij Moru.
Het wordt reeds nacht als Eric met zijn
mannen voorzichtig door dc wouden trekt. Zij
mijden het open veld en dc wegen, om ont
moetingen te ontlopen met Moru's krijgers,
die ongetwijfeld wel op pad zullen zijn.
Na enige uren rijden moeten zc volgens de
berekening van dc Noorman zich ongeveer op
dc grens van Moru's grondgebied bevinden.
Dubbele waakzaamheid is nu geboden en als
Eric plotseling zijn paard inhoudt en halt be
veelt, is dat voor de drie anderen geen ver
rassing. Dan horen ook zij een ongewoon ge
luid.
ZIERIKZEE
Burgemeester over
„persoonlijk feit".
Burgemeester Th. H. de Meester
heeft zich bij de behandeling van de
gemeentebegroting, tijdens de
woensdag gehouden vergadering met
een verklaring tot de raad gericht
inzake een „persoonlijk feit". De
verklaring volgt hieronder.
„Enige tijd geleden heeft mijn
Rotterdamse kollega de heer Van
der Louw in het kader van de alge
mene noodzaak tot bezuiniging ver
klaard, dat hij er geen bezwaar te
gen zou hebben, indien zijn salaris
zou worden bevroren op het huidi
ge peil en niet trendmatig zou wor
den verhoogd.
Prompt zijn er stemmen opgegaan
dat een dergelijke maatregel voor
alle burgemeesters overwogen dien
de te worden. Overheidssalarissen
zijn openbaar, zo ook dat van kolle
ga Van der Louw dat boven de twee
ton komt. Inderdaad een topsalaris,
maar dit kan toch moeilijk gezegd
worden van het salaris van burge
meesters in gemeenten onder de
14.000 inwoners. Mijn salaris be
draagt niet de helft van dat van kol
lega Van der Louw, zoals velen me
nen, maar ongeveer een kwart.
Daarbij gaat het om het normale
brutoloon. En dan kan men zien dat
dit niet meer is dan het salaris van
b.v. een leraar HAVO-MAVO met
middelbare opleiding, de academici
zitten dan nog hoger. Lager dan van
vele ambtenaren ter Provinciale
Griffie en dan bedoel ik zeker nog
niet de hoofden van dienst.
Begrijpt u goed, ik wil hier niet
mijn nood klagen, slechts fabels ont
zenuwen en dan zeker ook de on
uitroeibare fabel dat een burgemees
ter voor niets in zijn ambtswoning
woont.
In hetzelfde hoofdstuk II, volgnr.
1. kan men zien dat ik rond f 7000,
huur betaal. Dat is dit mooie huis
wel waard zal men kunnen zeggen,
maar het is dus zeker niet voorniets
en dan praat ik nog niet over de
exorbitant hoge stookkosten in dit
koude en tochtige huis en het dage
lijks onderhoud dat ook extra on
kosten meebrengt."
Geslaagd
Aan de Rijksluchtvaartschool te
Eelde, slaagde voor het examen ter
verkrijging van het Brevet Verkeers
vlieger, onze stadgenoot J. van
Dienst Azn.
BROUWERSHAVEN
Speciaal afscheid
van mevrouw Schouwenaar
Tijdens de receptie bij het afscheid
van burgemeester cn mevrouw
Schouwenaar te Brouwershaven
werd nog een afscheidswoord ge
sproken door mevrouw M. Janse-
Glas namens de besturen en leden
der bejaardensoos Brouwershaven,
de Brouwse Vrouwenraad met leden
verspreid over dc kernen Schudde-
beurs, Noordgouwe, Dreischor, Zon-
nemnire en Brouwershaven en dc
afd. Brouwershaven van de Ned.
Bond van Plattelandsvrouwen.
Mevrouw Janse roemde vooral het
organisatietalent van de scheidende
presidente mevrouw Schouwenaar-
Lindenbergh.
„Misschien hebben wel wel een té
dankbaar gebruik gemaakt van de
gastvrijheid welke steeds geboden
werd in het burgemeestershuis. Als
we de achter ons liggende jaren nog
eens dc revue laten passeren dan
denken we in de eerste plaats aan
de -totstandkoming van de Vrouwen
raad als overkoepelingsorgaan van
de vrouwenverenigingen der kernen.
Het voorspel daartoe was het ver
vaardigen met 60 dames van het
wandkleed van het gerestaureerde
stadhuis. Hierdoor groeiden we al
len naar elkaar toe."
We hebben genoten van uw harte
lijkheid, gastvrijheid, betrouwbaar
heid en doorzettingsvermogen. We
wensen Schoonhoven veel geluk met
u als burgemeestersvrouw, steeds
bezielend en bereid tot hulp cn me
dewerking, aldus mevrouw Jansc.
Met dc beste wensen namens alle
verenigingen namen de afgevaardig
den afscheid waarbij als herinnering
een tweetal zilveren kandelaars
werd geschonken.
DREISCHOR
Jubileum (75) „Crescendo"
Op zaterdag 11 december vindt in
het dorpshuis aan de Ring te Drei
schor een bijeenkomst plaats, ter
afsluiting van de aktiviiteiten. die
verband houden met het 75-jarig be
staan van de Muziekvereniging
„Crescendo". Een Werkkomité heeft
zich belast .met fondsenwerving en
dank zij geslaagde akties, zullen op
genoemde avond de nieuwe instru
menten aan de orkestleden worden
overhandigd. Op de nieuwe instru
menten zulllen enkele nummers ten
gehore worden gebracht. Het thans
beschikbare instrumentarium houdt
de overgang in van harmonie naar
fanfare.
Whisky in water J
NICOSIA1-12. Om zijn l
schip te behoeden voor ver- j)
gaan heeft een kapitein zijn
lading moeten opofferen. De
kratten met flessenwhisky
gingen overboord.
Het sóhip, een kleine Cypri
sche vrachtbootwas lussen
Lamaka op Zuidwcst-Cyprus
en Joeniah ten noorden van
Beiroet in. Libanon slagzij
gaan maken. Om te voorko
men dat het zonk besloten de
kapitein en zijn bemanning
van twee Libanezen en drie
Cyprioten, de kratten whisky
overboord te gooien
De boot heeft Lamaka be
reikt.
Uitslagen
jeugdwedstrijden T.O.G.
Door de jeugdleden van schaakver
eniging T.O.G. zijn inmiddels de
vierde en vijfde ronde gespeeld om
het persoonlijke jeugdkampioen
schap van Zeeland.
Uitslag vierde ronde: Jan de Jon-
ge-Teun v. d. Have afgebr.; Jan de
Korte-Jan de Bil V2-V2; Rinus Mul-
ler-Martin van Driel 1-0.
Uitslag vijfde ronde: Jan de Bil-
Rinus Muller 0-1; Teun v. d. Have-
Jan de Korte 0-1; Wout v. d. Berg-
Jan de Jonge Va-Va.
De voorlopige tussenstand ziet er
als volgt uit: 1. Jan de Korte samen
met Wout v. d. Berg met 3Va punten;
3. Rinus Muller 3 punten; 4. Jan de
Bil 1 Vs punt; 5. Martin van Driel 1
punt; 6. Jan de Jonge Va punten; 7.
Teun v. d. Have 0 punten.
Er zijn nu nog twee ronden te
spelen.
KERKNIEUWS
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Veenendaal (7e pre
dikantsplaats): dr. J. Broekhuis,
Schoonhoven; te Voorburg: G. Mes-
sic, Zwolle.
Benoemd tot geestelijk verzorger
van de Stichting „Eikendonk" tc
Waalwijk: D. Stolk, hulpprediker te
Babyloniënbroek, die deze benoe
ming heeft aangenomen.
Aangenomen naar Stavenissc: W.
J. Gorissen, kand.. Gouda.
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
Beroepen te Urk: J. B. van Mcche-
len aldaar.
Aangenomen naar Enschede-
Noord (voor de missionaire dienst
op Irian Java): J. P. D. Groen, kand..
Groningen, die bedankte voor New
Westminster (missionaire dienst
Brazilië) en voor Groningcn-Noord
(missionaire dienst op Irian Jay a).
Bedankt voor Monster: II. Mostert,
Hoogevcen.
VLISSINGEN. Dc 17-jarige Arie,
tweede zoon van het echtpaar Jacobs
in Vlissingen, heeft woensdag tegen
over dc politic bekend, zijn vader,
de 44-jarige reserve-binncnschippcr
Cornelis Jacobs, op 6 november j.l.
met een Flobert-geweer tc hebben
doodgeschoten. Dc jongen is voor
verder verhoor opgesloten in het
Vlissingse politiebureau.
