DE GETEKENDE
r
Twintig jaar geleden begon
de Hongaarse opstand
Dissident voor
Vatikaan-radio
„Vuurspuwend"
jongetje
Gesprek tussen
Van der Stoel
en Kissinger
nieuwe
intermeubel
magazine
is uit!!
d e u r I o o
4
P.P.R.
wil drie procent
ontwikkelingshulp
Beperking
van kadostelsel
INSTORTING IN PAARDESTRAAT
Westen leefde hartstochtelijk mee
met vrijheidsstrijders
23 oktober 1956, 's middags om drie uur, trok een stoet van duizen
den studenten door de straten van Boedapest. Arbeiders, soldaten en
officieren sloten zich aan. De stoet trok naar het standbeeld van de
Poolse generaal Bern, die een heldenrol heeft gespeeld in de vrijheids
oorlog van 1848-1849. Daar werd een resolutie voorgelezen, waarin
onder meer èen onafhankelijke en nationale politiek werd bepleit op
grondslag van het socialisme.
Op de avond van deze woelige dag veranderde de Hongaarse bewe
ging van karakter en sloeg om in een gewapende opstand. Enkele da
gen later trokken de Russische troepen via de Oekraïne en Roemenië
Hongarije binnen en werd de opstand na verbitterde gevechten op bloe
dige wijze neergeslagen.
De Hongaarse opstand behoort tot
de meest dramatische gebeurtenissen,
die de geschiedenis van het naoorlog
se Europa kent. De gehele westelijke
wereld leefde hartstochtelijk mee met
de Hongaarse vrijheidsstrijders, die
tenslotte moesten buigen voor de
Russische overmacht.
Twintig jaar geleden begon onze
aardbol op verschillende plaatsen
roodgloeiend aan te lopen. Terwijl
de Britse en Franse troepen Egypte's
Nasser vergeefs tot de orde trachtten
te roepen, zochten in Hongarije de
lang opgekropte gevoelens een uit
weg.
Reeds lang had het min of meer
ondergronds gerommeld in deze
Oosteuropese satellietstaat .In april
1955 was premier Nagy beschuldigd
van „rechtse afwijkingenen werd
hij afgezet. Vooral onder de intellec
tuelen ontstond toen grote ontevre
denheid, die meermalen openlijk
werd geuit.
Vit balans
Na Chroesjtsjow's sensationele re
de in februari 1956, waarin een felle
aanval op Stalin werd gedaan raak
ten de communistische partijbonzen
in verwarring. Op allerlei liberalisa
tieplannen raakten in de satellietsta
ten reageerden zij beurtelings toege
vend en afwijzend. Deze onevenwich
tige houding zaaide verwarring en
hoopte de rancune tegen Moskou
steeds meer op, zowel in Polen als
Hongarije. De liberalisatiebeweging
in Polen onder leiding van Goumoel-
ka werkte als een katalysator op de
ontwikkeling in Hongarije.
De 23ste oktober kwam het tot een
uitbarsting. Bij deze kritieke omslag
heeft ongetwijfeld ook het feit een rol
gespeeld, dat er een conspiratieve
organisatie in het Hongaarse leger
was gevormd, die een militaire op
stand voorbereidde. Deze organisatie
beschikte over wapens en zij entte
op de avond van de 23e oktober haar
strevingen op de spontane beweging
in de straten van Boedapest.
Contra-revolutionairen
Russische tanks reden een dag la
ter in Boedapest. Met stenen en ben-
zineblikken werden ze bekogeld.
Hongaarse militairen openden van
strategische posities uit het vuur met
mitrailleurs en anti-tankgeschut.
Op 25 oktober arriveerden de Rus
sische partijleiders Mikojan en Soes-
low in de Hongaarse hoofdstad. Ja
nos Kadar werd benoemd tot partij
secretaris en hij noemde voor de ra
dio de opstandelingen contra-revolu
tionairen. Nagy beloofde echter dat
hij zou onderhandelen over het te
rugtrekken van de Rxissische troe
pen. De strijd werd verbitterder. On
danks hevige artillerie-bombarde
menten kregen de Russen geen vat
op de opstand, die zich over heel
Hongarije uitbreidde. Hun tanks
werden met molotov-cocktails opge
blazen. Hongaarse politie- en leger
eenheden liepen over met al hun wa
pens. De veiligheidspolitie dook ver
schrikt onder.
In Györ werd een tegenregering
gevormd, die over een radio-station
beschikte. Zij stelde Nagy een ulti
matum; onmiddellijke terugtrekking
der Russische troepen en vrije ver
kiezingen. Nagy zwichtte. Hij bood
de opstandelingen een wapenstil
stand aan.
Kadar
Militair bezien leek de opstand te
zijn geslaagd. Politiek bleef de situa
tie verward. Op 31 oktober kondigde
Nagy aan dat Hongarije een neutra
le staat zou worden. Hij deed een be
roep op de Verenigde Naties voor be
scherming.
Janós Kadar en drie andere com
munisten vonden dat Nagy te ver
ging en traden uit de regering. Zij be
titelden Nagy als „contra-revolutio-
nair". In de vroege ochtend van 4
november ondernamen de Russen een
grootscheepse aanval op het vrije
Hongarije en sloten Boedapest in een
tangbeweging. Opnieuw ontbrandden
verbitterde gevechten die meer dan
twee iveken duurden. Dag en nacht
riep radio Boedapest om hulp
Het bewind van Nagy viel onder
de massale Russische aanval uiteen.
Hijzelf vluchtte naar de Joegoslavi
sche ambassade, terwijl dè bevrijde
kardinaal Mindszenty een onderko
men vond bij de Amerikaanse dele
gatie. De noodkreten in de ether ver
stomden.
Op 4 november vormde Kadar een
tegenregering in Szolnok. Deze re
gering steunde het Russische opper
bevel.
Chaotisch
In de tweede week van november
legden de opstandelingen hun eisen
aan Kadar voor. Zij eisten andermaal
terugtrekking van de Russische troe
pen. Kadar beloofde onderhandelin
gen te zullen beginnen. Op 17 novem
ber hervatten de meeste arbeiders
het werk, maar in vele delen van het
land bleef de onrust nog voortdu
ren. Talloze Hongaren (bijna 200.000)
namen de wijk naar Oostenrijktot
de grens weer hermetisch gesloten.
Begin december liepen de moties
hoog op. Op 4 december demon
streerden duizenden vrouwen in
Boedapest ter gedachtenis van de tij
dens de opstand omgekomen verzet
strijders. De regering verbood de re
volutionaire comité's van studenten
en militairen. Leden van de centrale
arbeidsraad werden gearresteerd. Uit
protest hiertegen riep deze raad op
11 december een algemene staking
van 48 uur uit, waarna Kadar de
staat van beleg afkondigde
Speciale rechtbanken werden in
gesteld om standrechtelijk vonnissen
te vellen en uit te voeren wegens
misdrijven als gewapende aktie en
wegens plundering. De ekonomie van
het land bleek in een volslagen cha
otische toestand geraakt. Het Rode
Kruis trachtte met grote voedselver-
zendingen de ergste nood te lenigen.
Aan het eind van 1956 maakte de
regering en aantal maatregelen
bekend die ten doel hadden de be
volking te winnen en de economie op
gang te helpen.
Het optreden van de Russen in
Hongarije wekte in het westen een
golf van verontwaardiging. De Ver.
Naties konden weinig uitrichten
want hier betrof het werkelijk „een
interne aangelegenheid"
AMSTERDAM, 4-10. In 1Ü80 zul de
hulp aan de ontwikkelingslanden op
3 procent van het bruto nationale
produkt gebracht moeten worden.
Deze verdubbeling van de ont
wikkelingssamenwerking - voor de
begroting 1977 handhaaft de rege
ring Den Uyl het niveau op ander
half procent - heeft het conigres van
de PPR opgenomen in het, verkie
zingsprogramma voor de tweede
kamerverkiezingen van mei 1977.
DEN HAAG. De nadelige gevolgen
van de wei beperking kadostelsel
voor de werkgelegenheid worden
niet vermeden door de zogenaamde
vier procent regeling, die de staats
secretaris van ecpnomische zaken in
het wetsontwerp wil opnemen. Deze
regeling stelt een grens van vier
procent voor de waarde van hel
kado ten opzichte van de prijs van
het verkochte artikel. De staatssec
retaris meent, dat hierdoor het na
delig effect op de werkgelegenheid
zou woiden weggenomen, maar de
Goudse kamer van koophandel zegt,
na de betrokken bedrijven te hebben
gehoord, dat het invoeren van deze
regeling geen enkel positief effect
zal hebben.
VATICAANSTAD, 4-10. De Sow-
jetrussische dissident Alexander
Nekritsj heeft in een interview voor
deCVaticaanse radio gezegd dat de
Sowjet-Unie, die zich zo dikwijls
inzet voor de vrijheid van politieke
gevangenen in het buitenland, het
voorbeeld zou moeten geven en haar
eigen politieke gevangenen vrijlaten.
Het zou een waardig gebaar, zijn
om in de geschiedenis te worden op
getekend, zei hij.
FOGGA, 4-10. Raimondo Gallo
een tienjarig jongetje uit het Ita
liaanse Fogga, was zo onder de in
druk van een vuurvreter die hij in
het circus had gezien, dat hij besloot
diens kunsten voor een publiek van
vriendjes te imiteren.
Artsen van het plaatselijke zie
kenhuis vertelden dat Raimondo met
ernstige brandwonden aan zijn ge
zicht werd binnengebracht, toen hij
een slok benzine had genomen, uit
gespuwd en in brand gestoken.
WASHINGTON, 4-10. De Ameri-
kaanse minister van buitenlandse
zaken, Henry Kissinger, doet al het
mogelijke om een oplossing van de
problemen in Rhodesië en Namibië
te bereiken, maar er moeten nog
heel wat moeilijkheden worden op
gelost. Dit heeft minister Van der
Stoe-l in Washington verklaard na
besprekingen met zijn Amerikaanse
ambtgenoot, die door Kissinger als
„buitengewoon konstruktief en nut
tig werden gekenschetst.
Wat biedt
de BEELDBUIS
Woensdag g oktober
NED. I: De vaderlandse jeugd kau
zich vanmiddag voor de buis uit
stekend amuseren. Daar zorgt de
TROS voor. De serie Run Joe run,
opent de rij: De voortvluchtige hond
wordt gedwongen een kursus te
volgen die er op gericht is gewapen
de mensen aan te vallen. Een pro
gramma waarin het vooral aankomt
op het zelf doen, is Scapa. Fans van
het spelprogramma Ren je rot, kun
nen daarna hun hart ophalen. Te
gast in deze uitzending, met als
thema de watersport, is de zangeres
Maggie MacNeal. In de Westduitse
serie Wij en onze huisdieren wordt
aandacht besteed aan hamsters, ca
via's en witte muizen. De NOS
neemt het avondprogramma voor
haar rekening. De meeste tijd gaat
zitten in de slotaflevering van de
Oostduitse tv-film Een jonge vrouw
in 1914. Voor Werner Bertin en Le-
nore Wahl verandert de wereld op
slag bij het Uitbreken van de Eerste
Wereldoorlog. De tijd is voorbij dat
ze zich alleen maar kunnen bezig
houden mei elkaar, hun liefde en
hun studie. Werner gaat voor het
vaderland vechten en Lenore gaat
bij haar ouders in Potsdam wonen.
Advertentie
m
met de
nieuwste modellen
meubelen 1977
gratis verkrijgbaar
meelstraat 31 zierikzee
Rond negen uur begint een nieuw
seizoen voor de rubriek Sprekers-
hoek. Dal betekent weer wekelijks
de mogelijkheid voor mensen en
groeperingen om hun ideeën via de
televisie uit te dragen. Het pro
gramma wordt afgerond met de ru
brieken Den Haag vandaag, Pano-
ramiek en Studio Sport.
NED. II: De VOO presenteert
vanavond de Nederlandse to p-40.
Vervolgens wordt dokter Bogart te
hulp geroepen om een gewonde
hond te behandelen. Daardoor raakt
hij in een moeilijke positie die hem
wel eens geld zal kunnen kosten. Om
negen uur komt Will Luikinga met
het spelletje Will wil wel. Een soort
variatie op Puzzeluur en dergelijke
kivissen. Tot half elf hierna Veroni-
ca-totaal, het gevarieerde program
ma van de jongste onder de om-
roeptelgen. Een aardig onderdeel
van dit programma is De Hooghe
Heeren, de rubriek met een portret
van een politikus. Ditmaal het por
tret van een D'66-er Imkamp. Voorts
in Veronica-totaal muziek met Al-
bert West, sport en aktualiteiten.
Als jongerenprobleem wordt het he-
ro'xnedrama behandeld. In een afle
vering van Starsky and Hutch
wordt vanavond jacht gemaakt op
een korrupte industrieel, die de
dood van een tegenstander wenst.
Hij schakelt daarvoor een ex-poli
tieman in, die op verkeerde pad is
gekomen.
WOENSDAG 6 OKTOBER
NED. I: 9.30 Schooltelevisie15.00
Teleac; 15.30 Run, Joe, run; 15.55
Scapa; 16.10 Ren je rot; 16.40 Suske
en Wiske; 17.05 Wij en onze huis
dieren; 18.15 Teleac; 18.45 De bere-
poot; 18.55 Nieuws19.05 Van ge
west tot gewest; 19.50 Politieke par
tijen; 20.00 Een- jonge vrouw in
1914; 21.05 Sprekershoek; 21.35 Jour
naal; 21.50 Den Haag vandaag; 22.05
Panoramiek; 22.35 Studio Sport;
23.00 Journaal.
NED. II: 1S.45 Kortweg; 18.55
Nieuws; 19.05 Ik spreek jou nog wel:
19.30 Kenmerk; 20.00 Journaal; 20.25
Socutera; 20.30 Veronica totaal; 20.31
■De Ned, top 40; 20.35 Doe; 21.00 Will
wil wel; 21.20 Veronica totaal; 22.35
Starsky Hxitch; 23.25 Veronica's
agenda; 23.30 Journaal.
DONDERDAG 7 OKTOBER
NED. I: In de middag toon de EO
de lotgevallen van de Waltons. Eli
sabeth heeft een denkbeeldige vriend
uitgevonden en opa weet nog niet
zeker of er een dief op bezoek is ge
weest. Na vanavond half tien heeft
de EO ook zendtijd en deze wordt
geheel besteed aan het programma
Over leven gesproken. Een klein uur
lang gesprekken met mensen in al
lerlei situaties over de Bijbel, De
VPRO begint om zeven uur mei de
rubriek Landgenoten. Netty Rosen-
feld ging weer op zoek, naar zomaar
aardige Nederlanders. Daarna een
aflevering uit de nieuwe serie Mar-
Maanday 11 oktober, 20.05 uur, Ne
derland I: Superstars. Wim van Ha-
negem in aktie tijdens het kanoën.
ty Hartman. Dal betekent lachen ge
blazen of ergeren om de dagelijkse
gebeurtenissen van een Amerikaan
se huisvrouw. Nog een aflevering
van deze komedieserie kan men
verwachten als het programma Ma
ch iavelli achter de rug is. Machia-
velli gaat in op lagen en listen,
deugden en ondeugden in politiek en
kuituur. Vanavond wordt onder
meer aandacht geschonken aan de
politieke situaties op het eiland
Malta, waar zeer onlangs verkiezin
gen werden gehouden.
NED. II: Het tweede net viert
vanavond de terugkeer van twee
oude bekenden. Het zijn de series
JDe wrekers en Pleisterkade 17. Hel
eerste half uur is echter bestemd
voor de jeugd die zich kan amuse
ren met een nieuw avontuur van
Wickie de Viking. Hierna presen
teert Maartje van Weegen een nieuw
spelprogramma getiteld Cijfers en
letters. Het is een soort hersengym
nastiek voor alle leeftijden. Na het
journaal van acht uur gaat een
nieuwe reeks afleveringen van start
van de Britse serie De wrekers.
Wreker John Steed heeft een nieuwe
assistente, miss Purdey. Bovendien
ivordt John Steed terzijde gestaan
door een zekere Gambit. Het illuste
re trio krijgt vanavond de opdracht
een beroemde professor te bevrij
den uit de handen van een geheim
agent. Terug van weg geweest is ook
de serie Pleisterkade 17, geschreven
door Annie M. G. Schmidt. Het ge
zinsleven gaat er weer op volle toe
ren draaien, met o.a. Jan Blaaser,
Nell Koppen, Willem Nijholt enz.
Voor aktualiteiten kan men vanaf
tien uur terecht bij Brandpunt.
Voordat de NOS de zender over
neemt voor de rubriek Den Haag
vandaag, komt de KRO nog met een
portret van bisschop Marchel Le-
febre. Deze omstreden geestelijke is
in konflikt geraakt met Paus Pau-
lus als gevolg van het feit dat hij
er een voorstander van is om de H.
Missen volgens de Tridentijnse rite
op te dragen. Dat wil zeggen: in het
Latijn en met de rug naar de kerk
gangers gekeerd.
DONDERDAG 7 OKTOBER
NED. I: 11.10 en 14.00 Schooltele
visie; 15.00 De Waltons; 18.45 De
berepoot; 18.55 Nieuws; 19.05 Land
genoten; 19.20 Mary Hartman; 19.45
Machiavelli; 21.05 Mary Hartman;
21.35 Journaal; 21.50 Over leven ge
sproken; 22.40 Tenslotte; 22.45 Jour
naal.
NED. 11; 18.45 Toeristische tips;
1S.55 Nieuws; 19.05 Wickie, de Vi
king; 19.30 Cijfers letters; 20.00
Journaal; 20.25 De terugkeer van de
wrekers; 21.15 Pleisterkade; 22.00
Brandpunt; 22.40 Monseigneur Le-
fèvre; 23.10 Den Haag vandaag;
23.25 Journaal.
20
Familieroman
door J. D. POSTHUMUS
Ellie zocht in haar geheugen.
„Volgde u misschien meneer Hei-
ters op?"
Van Kampen knikte enkele malen.
„Precies, mevrouw. Veertien dagen
na uw huwelijk begon ik daar mijn
loopbaan. U werkte toen nog in
Kampen, niet? Zodoende herinner
ik me uw naam. En wal het gebeur
de met uw man betreft, het is in-
cn In-treurig. Ik begrijp dat volko
men. Na uw telefoontje, gistermid
dag, heb ik de kranten laten komen
om me nog eens te oriënteren. Ik
bewonder u. mevrouw, omdat u de
moed hebt kunnen opbrengen weer
het initiatief in handen te nemen.
U hebt kinderen?"
„Drie meneer. Mijn oudste is 13.
Een jongen. Verder een fl och ter van
12 en een zoon van 10."
..Des le moeilijker is het voor u.
Dat begrijp ik. Luister eens. me
vrouw, ik heb uw vroegere werkge
ver gebeld. In Zwolle geeft men
hoog van u op. Dat is mc meer
waard dan welk getuigschrift ook.
Daarbij komt nog. dat u in een bij
zondere positie verkeert. U moet ge
holpen worden, dat begrijp ik vol
komen. Ik zal u helpen. Daarom zal
ik u maandag voordragen. Alles is
nog vers. te vers eigenlijk. Het ge
beurde moet even betijen. Ik advi
seer u: noem nimmer de naam van
uw man. als u eenmaal bij ons
werkt. Ellie ten Haaften is uw
meisjesnaam, nietwaar? Die houden
we aan. Enne... het gebeurde in
aanmerking nemende, zult u waar
schijnlijk graag weg willen uit De
venter."
Ze knikte. ..Ik kan daar onmoge
lijk blijven wonen, meneer. Vooral
met het oog op mijn kinderen."
„Dat begrijp ik. Woont u in een
huurhuis?"
„Het is ons eigendom. Mijn man
kocht het indertijd."
„Dan adviseer ik u het volgende:
probeer er een koper voor te vin
den. Wat zal het ongeveer kunnen
opbrengen, schat u?"
Ze dacht enige tijd na. „Dat is
moeilijk te zeggen. Daar heb ik
eigenlijk geen verstand van. Het
kostte toen rond veertig mille."
„In welk jaar kocht uw man het?"
„1949".
„Zestien jaar oud dus. Goed on
derhouden? Ja?"
„Zeker. Alles is altijd bijgehouden
door mijn man cn wat hij zelf niet
kon doen. liet hij verrichten."
„Dan kan het in deze tijd de helft
meer opbrengen. Neem een betrouw
bare makelaar in de arm. Die fikst
dat wel voor u. Wij zullen kijken, of
we hier wat voor u kunnen vinden.
Desnoods plaatsen wc een adverten
tie in onze kranten. Met zestigdui
zend vormt dit geen probleem. En
hoe is de toestand op dit ogcnbl'k?
Kunt u het. laten wc zeggen, nog een
paar maanden financieel uilzingen?"
„O ja, gelukkig wel. Mijn man was
bijzonder zuinig. Achteraf ben ik
hem er nu dankbaar voor."
„Dat is dus evenmin een probleem.
Goed. mevrouw Ten Haaften. ik
help u. Gezien uw antecedenten
denk ik niet. dat ik me vergis in uw
kapacitciten als journaliste."
(wordt vervolgd)
De jongen keek haar verontwaar
digd aan. „Wat denkt u wel van me?
Natuurlijk. Gaat u maar, ik pas wel
op het huis. Dan ga ik studeren.
Lekker rustig. Ik hoop, dat u veel
sukses hebt, mam!"
Ze nam zijn hoofd tussen haar
handen en kuste hem op zijn wang.
„Dank je, jongen." Ze keek hem
enige ogenblikken nadenkend aan.
In een opwelling greep ze zijn hoofd
opnieuw en drukte dc jongen tegen
zich aan. „Fijn, Joop, dat. ik jou heb
in deze weken. Je bent een grote
steun voor me geweest. Ik ben maar
wat trots op mij grote zoon."
Hij werd verlegen onder deze lof
en kleurde. „Nou, dat is toch logisch,
dat ik u bijstond? Aan dc kleintjes
had u niets gehad, nietwaar? Gaat u
maar, hoor. Ik zal voor u duimen."
Ze knipoogde naar hem. „Dank je
Joop. Ik zal het nodig hebben."
Van Kampen bleek een charmante
veertiger. Hij stelde zijn vrouw voor.
Ellie drukte haar de hand.. „Hoe
maakt u het. mevrouw?"
Ondanks het kille weer stelde
Van Kampen voor naar de serre tc
gaan. „Ik heb vier kinderen cn als
u zelf kinderen hebt. weet u, dat je
die niet in een kooitje kunt opslui
ten. In dc serre kunnen we onge
stoord pratfen. als wc thee gedron
ken hebben."
Wat later begon de man op ern-
stigetoon. „Ik ben natuurlijk op de
hoogte van het' gebeurde. Toen u uw
naam zei herinnerde ik me, dat u
met ene Jan Viasbrock bent gchywd.
Heel kort na uw huwelijk ben ik in
Zwolle gekomen. En ik heb verschil
lende malen uw naam gehoord."
valligheid. Het front echter werd
toen afdoende gerestaureerd, niet
evenwel het dak, zodat de kalamiteit
van maandag zich kon voordoen.
Puin- en. houtstort vond. plaats bij de
buren, de heren Van Felius en Kou-
wenberg, die danig zijn geschrokken
van deze instorting. Eerder al was
het geheel aan de achterzijde gestut
van de zijde van P. W.. maar het
heeft kcnjielijk de klap niet kunnen
voorkomen,
(Foto; Zierikzeesche Nieuwsbode)
ZIERIKZEE. Met het nodige geweld
zijn maandagmiddag rond half vijf,
het dak en achtermuur ingestort van
een schuur, staande in de Paardc-
straat, eigendom van de heer G. A.
De betreffende schuur was al eens
eerder in het nieuws wegens boum-
