Herinnering aan oude openbare
school aan de Noordstraat
Waarschuwing
tegen de pil
Geld - of 't gaat mis niet het bos
HetNZeeuws Coördinatieorgaan
ovei\\,BnT en „Brouw"
j Poging tot redding van het
Laos vrijwel
bankroet
kinderkoor „Westelijk Sfchouwen"
Als u 65+ bent,
worden bus en tram overal
véél goedkoper.
Met: PAS 65.
Pas voor uw plezier.
Telefoontje
van Ford
4
Snufje Haamstede-historie
HAAMSTEDE, 16-10. Op de plaats aan de Noord
straat, waar in 1973 de Amrolmnk werd geopend,
stond de openbare lagere school. Tol 1951 als zodanig
in gebruik, diende liet na verbouwing een aantal jaren
als protestants-christelijke huishoudschool. Daarna
tot de sloop nog als expositieruimte en repetitielokaal
van de Kon. harmonie „Witte van Haemstede".
Op een foto uit het begin der jaren
dertig zien we het gebouw, met er
naast bet oorspronkelijke „meesters-
uus". Tot zijn vertrek in 1927 woonde
daar als laatste hoofdonderwijzer C.
J. Reisinger, die 15 jaar lang de
scepter over de Haamsteedse school
zwaaide. Voor deze man had de
schooljeugd veel ontzag, zoals dat in
die dagen nog was.
Na 1927 betrok de familie A. van
Nieuwenhui/.e. afkomstig van Zon-
nemaire, als laatste bewoners dit
huis. De gevel dateert uit 1818, toen
deze woning een flinke opknapbeurt
kreeg. In 1857 besloot het gemeente
bestuur van HaaVnstede tot de bouw
van een nieuwe school. Het waren
twee lokalen, van de straat af ge
rekend, achter elkaar gelegen.
Op een tegel stond destijds ver
meld. De eerste steen gelegd door J.
A. Bolle oud 9 jaar, oudste zoon van
Ed. Achtb- Heer C. M. Bolle burge
meester 'van Haamstede en Burgh
de 21 sept. 1857.
Vijf-en-twintig jaar later bleek de
school weer te klein te zijn, een der
de «lokaal werd aangebouwd. Het
driejarige dochtertje van de toen-,
malige burgemeester M. Bolle legde
op 30 mei 1883 hiervoor de eerste
steen. Na de komst van de leerplicht
in 1900 bezochten nog meer kinderen
de school.
Op 5 juli 1907 legde P. L. Vis Wz.
de eerste hoeksteen voor het vierde
lokaal. Hiermee had de school zijn
grootste bloei bereikt, temeer daar
in 1914 aan de Burghseweg de Chr.
Nationale School zijn deuren open
de.
Belangrijke plaats
Teruggaand in de historie blijkt
dat „het schoolhuis" en zijn mees
ters altijd een belangrijke plaats in
de dorpsgemeenschap innamen. Ook
met de kerk waren er nauwe be
trekkingen. De schoolmeester was
immers ook koster, voorlezer en
voorzanger. Bij de kerkvisitatie door
de klassis eens in de drie jaar ge
daan. werd ook de staat van de
school en het gedrag van de mees
ter onderzocht!
In 1649 overleed hier meester Lie
ven Krijnse die reeds in 1627 ge
noemd \yordt. Hij zorgde voor pa
pier. pennen, en inkt voor de kerke
rand. waarvoor hij „niéts genoten
had".
Maarten Marinus Bal vólgde hem_
op. Hij werd aan de klassis voorge
dragen „ter examinatic", want men
klaagde dat hij het schoolgeld ver
hoogd had. Hij werd vermaand die
nieuwe lasten af te schaffen wat hij
beloofde. Na zijn overlijden in 1672
wordt Maarten Cornelisse Bal be
noemd. vermoedelijk een neef van
hem. In 1682 blijkt hij twee dagen
zijn school gesloten te hebben ge
houden en de ambachtsvrouw voor
het school en kostersambt bedankt
te hebben. Hij wilde echter nog wel
voorzanger blijven. Redenen van be
danken was dat de ambachtsvrouw
„een zeker" schoolreglement" aan
DEN HAAG, 16-10. Het Rosschap wil van de Rijksoverheid een
beheersbijdrage van f 125.per hectare partikulicr bos. Komt die
er niet, dan zal van de 650 werknemers die In dit deel van het
Nederlands bosbezit werken een zeer groot deel moeten afvloeien,
terwijl een rampzalige verwaarlozing van de bossen zal optreden.
Het schap heeft zijn wens en de argumenten daarvoor in een nota
gezet, die is aangeboden aan de vaste commissies voor Landbouw
en Visserij en voor Cultuur. Recreatie en Maatschappelijk Werk uit
de Tweede Kamer.
De partikuliere boseigenaren moeten nu volgens het Bosschap
jaarlijks f 125,per hectare op hun bezit toeleggen, en daarbij
wordt er dan nog van uitgegaan dat men geheel afziet van rente op
geïnvesteerd kapitaal. Komt dat bedrag niet als beheersbijdrage van
de overheid, dan zal de staat de bossen moeten overnemen.
Maar dat betekent, rekening houdend met aankoopprijzen van tus
sen de zes en zevenduizend gulden per hectare, voor de staat een
jaarlijkse uitgave van f 800,in plaats van f 125,per hectare
per jaar.
ren en Haamsteedse paardenmarkt
(kermis) en iedere zaterdagmiddag.
Schoolgeld
De meester mocht schoolgeld re
kenen naar kunde van de leerling,
d.w.z. voor een pupil die kan cijfe
ren (rekenen) zes, voor één die kan
schrijven drie. van één die kan le
zen of spellen twee „groten" en een
kaars per week.
Over de kennis van een leerling
viel natuurlijk wel te diskussiëren.
Daar nam men dan weer rustig de
tijd voor, want dat had men nog
volop in die dagen.
W. P. de Vrieze
Bal had overhandigd, waar hij het
niet mee eens was. Het kerkkollege
en ook de klassis vonden dat de ge
noemde funktie in één man verenigd
moesten blijven. Bal bleef weigeren.
De diaken Marinus Bal belastte zich
toen enkele maanden met het werk
als voorzanger en schoolmeester.
Amlere „meesters"
In maart 1683 kreeg men Jacob
van Hekke schoolmeester van
Noordwelle in 1688 opgevolgd door
Nicolaas Brant, die zich tijdens de
kermis 25 juni 1690 in de herberg
aan dronkenschap en vechterijen le
buitenging. Hij werd door de lcerke-
raad hiervoor ernstig onderhouden.
Toen hij later naar Zierikzee ver
trok, wilde men hem geen volledige
kerkelijke attestatie meegeven
voordat hij de woorden ten nadele
van predikant en kerkeraad gespro
ken had teruggenomen.
De schoolmeester mocht als koster
ook de korte stompjes overgebleven
kaarsen behouden. Een andere be
paling was dat hij met aanvang van
1 oktober tenminste 8 maanden in
het jaar school moest houden en dat
hij de school niet mocht sluiten zo-
long er nog 10 a 12 kinderen waren
en dan nog met toestemming van de
ambachtsvrouw.
In 1734 werd het schoolreglement
opnieuw herzien en bepaalde men
dat het gehele jaar door dagschool
en vier wintermaanden ook avond
school gehouden moest wol-den.Er
werd vakantie gehouden, de gehele
week van kerstmis, pasen, pinkste-
WASHINGTON. 16-10. De Ameri
kaanse keuringsdienst van waren
heeft donderdag bekendgemaakt dat
hij voorstellen zal indienen de ver
pakkingen van de geboorteregelings-
pil te voorzien van etiketten waarop
vrouwen boven de 40 het gebruik
van de pil wordt afgeraden alle ge-
bruiksters worden gewaarschuwd
dat zij bloedkionteringen en hart
aanvallen riskeren.
Tevens zal er een waarschuwing
uitgaan naar vrouwen die ondanks
de pil toch in verwachting raken.
Zij lopen het risico kinderen te ba
ren met geboorteafwijkingen of van
complicaties tijdens de zwanger
schap.
Uit diverse onderzoeken die de af
gelopen jaren zijn gedaan is geble
ken dat deze nieuwe waarschuwin
gen niet overbodig zijn voor onder
andere de meer dan tien miljoen
Amerikaanse vrouwen die de pil ge
bruiken.
Flitsen
uil hel buitenland
WENEN. De Oostenrijkse ox-gani
satie van voormalig-verzetsstrijders
is van mening dat Fx-iedrich Peter,
leider van de liberale FPOE, gezien
zijn SS-verleden moreel verplicht is
de politieke arena te verlaten.
WARSCHAU. Minister Van dei*
Stoel en zijn Poolse ambtgenoot Ste
fan Ilsowski hebben in Wax-schau
het enige document getekend dat tij
dens het driedaagse bezoek van de
Nedex-landse minister met handteke
ningen wordt bekrachtigd. Het pro-
gramma voor culturele en weten
schappelijke utiwisselingen voor de
komende drie jaar, onder het cul
turele vex-dx-ag dat in 1967 werd ge
sloten. p
TEL AVIV. Het Israëlische minis
terie van defensie heeft als belang
rijke economische maatregel de na
tionale wapenindustx-ieën opdracht
gegeven 6.000 van de 24.000 werk
nemers te laten afvloeien.
MOSKOU. De Franse president
Valery Giscard D'Estaing heeft don
derdag in de Oekrainse hoofdstad
Kiev gezegd dat de Frans-Russische
dokumenten klaar zijn voor onder
tekening. Hij zei dat niets zijn ont
moeting met de Russische partijlei
der Leonid Brezjnjev voor vrijdag
in de weg stond.
BONN. De Westduitse bondskan-
selier, Helmut Schmidt, heeft de
ongebruikelijke stap genomen een
nota te zenden aan de regeringslei
ders van de andere acht EEG-lan-
den waarin hij erop; aandringt de
buikriem aan te halen en een ge
meenschappelijk standpunt in te ne
men in betrekkingen met andere
landen, zo is van regeringskringen
in Bonn vernomen.
OSLO. Meer dan driekwart van
de Nox-en vindt de levensstandaai'd
te hoog. Bij een opiniepeiling door
Gallup gaf 76 px'ocent dat antwoord.
Slechts één procent vond de levens
standaard te laag en de rest vond
het zo pxecies goed.
LONDEN. Dr. Donlad Coggan,
aartsbisschop van Cantei'bury en
primaat van de Anglicaanse kerk, is
woensdag een campagne begonnen
„om te vooi-komen dat Engeland
verder afglijdt naar de chaos".
GENEVE. Het Internationale Ro
de Kruis comité in Genève heeft
donderdag bekendgemaakt dat het
aan 23 landen heeft gevraagd om
geld voor hulp aan 40.000 vluchte
lingen uit Portugees Timor. Het
streefbedrag is 300.000 dollar.
SALISBURY. Dr. Edson Sithole
een van de leidende figuren in de
Afrikaanse Nationale Raad van
Rhodesië wordt sinds woensdag vexv
mist. Volgens een ooggetuige werd
Sithole woensdagavond in een auto
geduwd buiten het Ambassador-ho
tel in Salisbux-y.
WASHINGTON/PEKING. De
Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, Henry Kissinger, ver
trekt zondag 19 oktober naar Pe
king als pxelude op het bezoek dat
president Gerald Ford later dit jaar
aan de volksx-epubliek zal bx-engen.
Het is de achtste keer dat Kissinger
de Chinese hoofdstad aandoet, maar
sinds zijn laatste bezoek zijn er op
het wereldpolitieke toneel enkele za
ken fundamenteel veranderd.
MARDRID. De Spaanse militaire
autoriteiten hebben een arrestatie
bevel uitgevaardigd voor een lucht
machtofficier die deze week op een
persconferentie in Parijs bijzonder
heden onthulde over een dissidente
beweging in de strijdkrachten.
HANNOVER. De 28-jarige Neder
lander Simon Eisinga, Öie woensdag
zwaar wei'd gewond toen zijn auto
bij Celle. in de Westduitse deelstaat
Nedersaksen. tegen een tank van hel
Amerikaanse leger botste, is donder-»
dag overleden. Voor zijn 24-jarige
echtgenote, die naast hem in de auto
zat. bestaal geen levensgevaar,
KOPENHAGEN Simon Wiesen-
thai, dii-ecteur van het Joods Docu
mentatiecentrum te Wenen, heeft
donderdag in Kopenhagen voorge
steld een fonds op te richten waaruit
familie van in kampen of psychia
trische inrichtingen gevangen zit
tende personen geholpen moeten
worden. Als plaats van vestiging van
het fonds noemde hij Kopenhagen.
BEIROET. In Libanon zijn don
derdag weer pogingen gedaan om
het leven in normale banen te lei
den. In Beii'o'et en de andere grote
steden van het land werden de bar
ricaden afgebroken, gingen de men
sen weer aan het werken en open
den de banken en winkels hun deu
ren.
De ontslagen
bij Philips
I
APELDOORN, 16-10. Direef nadat
hel bekend werd dat bij Philips
Elektrologica B.V. in Apeldoorn eeri
gi*oot aantal hoog gekwalificeerde
werkneiTiers zou moeten wox'der)
ontslagen, heeft het gemeentébe-
stuur kontakt opgenomeii xnet de 'cji-
rectie van dat bedrijf. Als gevoeg
daarvan werd een overlegorgaan in
het leven geroepen, waarin verte-
genwooi'digers van Philips Elektro
logica en de gemeente Apeldoorn zit
ting hebben gekregen. Dit antwoord
den B. en W. van Apeldoorn op door
raadsleden gestelde vragen, in ver
band met de ontslagen bij Philips.
Fabriek in Eiten-Leur
krimpt in
ETTEN'-LEUR, 16-10. De conser-
venfabriek Spreijer, Van de Vijver
en Zwanenbux-g (S.V.Z.) in Etten-
Leur wil een deel van haar produk-
tie inkrimpen. Daai'door zouden 40
van de 650 wex-knemers op straat
komen te staan. Dit hebben de vak
bonden donderdag meegedeeld.
S.V.Z. is een dochteronderneming
van Nutricia.
Bejaarde vrouw
opgelicht
ROTTERDAM. 16-10. Een 84-jari-
ge vrouw uit de Ooievaarstraat in
Rotterdam is woensdag het slachtof
fer geworden van een oplichter, die
zich uitgaf voor ambtenaar van de
gemeentelijke sociale dienst. Toen
de vrouw thuis kwam, stond de man
haar voor de deur op te wachten
met de mededeling dat hij een uit
kering voor haar had. Zij moest
echter wel even naar de bank om
wisselgeld te halen. De vrouw haal
de f 1000,—. welk geld zij later in
haar huiskamer even op tafel liet
liggen, toen zij op vex'zoek van de
„ambtenaar" in een andere kamer
een paar papiei'en ging opzoeken.
Bij terugkomst van de vrouw bleken
do man en haar geld verdwenen.
Advertentie
Geldig vanaf 1 december.
Uw gexneente laat u weten Koe
u'm kunt krijgen. De prijs?
Niet meer dan f 6,50.
Wilt u meer informatie?
Vraag't bij uw gemeente.
Miljoen
van de Zuivel
RIJSWIJK, 10-10. Het pro-
duktschcip voor zuivel zal een
miljoen gulden beschikbaar
stellen voor het financieren
van activiteiten, die erop ge
richt zijn voedselhulp aan ont
wikkelingslanden een zo gun
stig mogelijk effect te geven.
Het bestuur van het produkt-
schap heeft dit besluit geno
men na bespreking van hel
rapport van een door het
schap ingestelde studiegroep
„eigenlijk is er veel te wei
nig".
KLOETINE, 16-10. Het Zeeuws
Coördinatieot^gakn voor Natuur,
Landschaps- én ^Milieubescherming
schrijft onderstaande opmerkingen
over „Bru en Broutv".
„Als goede buren liggen de ge
meenten Bruinisse en\ Bx-.ouwersha-
ven aan het Gre^elingenbekken.
Zonder enig gezamónlijk ovex-leg
hebben zij rekreatiepl^nnen ontwik
keld, die van lokale en Yzelfs, van
meer dan x-egionale betekenis zijn.
Dat blijkt al snel uit da cijfers. In
Bru gaat het om een lap\gfpnd van
145 ha, waarop 1400 zomerwoningen
en 250 appai'tementen (in hoogbouw)
zullen worden gebouwd. Kornpleet
met supermarkts, speel- en zonne
weiden, restaui-ants, boe^eks,
zwembad, tennisbanen", midgetgolf-
baan, sportvelden, speeltuin, kinder
boerderijen en een manége. En 'alfiof
dat nog niet genoeg is komt er\n^g
een jachthaven met 900 ligplaatsen
bij de bestaande (met 650 pla&U
sen). Kox-tom: een gigantisch prp-'
jekt, waarvoor de gemeente BruiV
nisse de projektontwikkelaar Wil-\
ma in de arm heeft genomen.
Wat verdex-op doet Brouwersha
ven het iets .gematigder aan met het
plan „Den Osse". Toch biedt dit plan
van cix'ka 70 ha plaats aan 650 zo-
merwoningen (naast de ruim 200 die
er al staan) en een jachthaven met
1000 ligplaatsen. Ook hier is een
projekt-ontwikkelaar in het spel:
Kavero.
Bezwaren
Het Coördinatieox-gaan heeft tegen
beide plannen bezwaren ingediend.
Eerst bij de gemeenteraden, later (in
bex-oep) bij gedeputeerde staten van
Zeiand. Het Coördinatieorgaan stelt
zich op het standpunt dat er op
Schouwen-Duiveland geen plaats
meer is voor verdere i-ekreatieve
ontwikkelingen. Gesprekken (die
overigens in uitstekende sfeer zijn
vex-lopen) met de kolleges van bur
gemeester en wethoders en de pi*o-
jektontwikkelaar hebben in die
zienswijze geen verandering ge
biecht. Er is niets waai'aan het ge
meentelijk beleid kan woi'den ge
toetst. De aanduiding van voor re-
kreatie bestemde gebieden op een
streekplankaart acht het Coöx-dina-
tieoi-gaan in ieder geval een onvol
doende bassi daarvoor. Niet alleen
ontbi'eekt nog steeds een inrich-
tingënschets voor het Grevelingen-
bekken, bovendien ontbreekt een
provinciale beleidsvisie op de ont-
wikkeling van de x-ekreatie. Wat is
(bijvoorbeeld) de maximale opname
capaciteit voor Schouwen-Duive-
l^and? Wat zijn de konsekwenties
van uitbreidingen ten aanzien van
wegensti'uktuux-, enex-gievooi'ziening.
Watervoorziening, afvoer van afval
water enz.? Antwooi-d op deze vra-
gen.kan pas worden gegeven als er
sjira^e is van een gecoördineei'de
aanpak, -gebaseerd op een (provin-
ciale) Visie. Vooralsnog lijkt dit op
Schouwen-Duiveland te ontbx-eken".
-
Enstig' beroep op de ouders
Tussenvorm W.A.
en „all risk"
DEN HAAG. 16-10. Nationale
Nederlanden Schadeverzekeringen
heeft speciaal voor auto's, die 3 tot
4 jaar oud zijn, een nieuwe verzeke
ring. ontworpen onder de naam YVA-
extra. Voor dit soort, niet meer zo
nieuwe auto's vindt men meestal de
zgn. All-risks-verzekering te duur.
De WA-extx-a is een normale WA-
vei-zekei-ing, die tegen een meei'pre-
mie van een procent van de dag
waarde uitgebreid is met dekking
tegen schades aan de eigen auto'
veroorzaakt door enige omstandighe
den, die eigenlijk op ovei-macht be
rusten, zoals bijvoorbeeld ruitbreuk,
storm, vallend gesteente, diefstallen,
joyriding, bx-and. loslopende dieren
en ovei'stekend wild. Bij de nieuwe
verzekering blijft in schadegevallen
de no-claim-kortlng van kracht en
de vei'zekei'de hoeft ook niet in de
vorm van „eigen, i'isico" in de scha
de mee te betalen, aldus Nationale
Nedei'landen.
VIENTIANE, 17-10. Na de commu
nistische machtsovername staat het
Indochinese koninkrijk Laos voor
het bankroet van zijn economie. Wes
terse diplomaten in Vientiane en bui
tenlandse adviseux-s van de regering
voorspellen dat de overheidsfinan
ciën tegen het einde van dit jaar uit
geput zullen zijn en zeggen dat Laos
omsti'eeks die tijd zal beginnen aan
zijn „grote sprong achterwaarts".
Een financiële injectie van enkele
honderden miljoenen uit de socialis
tische brocdexianden zou soulaas
kunnen bieden, maar afgerond de
thans in Vientiane beschikbare in
formatie is' er weinig kans op steun
uit die hoek.
Economische deskundigen voor
spellen dat er in Laos tal van ont
wikkelingsprojecten als „ontwikke
lingsruïnes" zullen blijven liggen.
BURGII-HAAMSTEDE, 16-10. Het
bestuur van het kinderkoor „Weste
lijk Schouwen" gaat nog een poging
ondernemen om het koortje weer
van de grond te krijgen. Na 26-jaar
vaak met veel sukses aan de weg te
hebben getimmerd, o.a. een aantal
bijzonder geslaagde kinderopcrettes,
moesten vorig jaar door gebrek aan
belangstelling de repetities worden
4 afgebroken.
Hét bestuur doet nu een ernstig
beroep óp de ouders van de kinde
ren van de 4e Vl^s van de basis
school, tot en me\ M jaar, om hun
kinderen te aktivteidn lid van het
kinderkoor te word^De vereniging
zit momenteel ook ïne^het probleem
dat het niet meer beschikking
heeft over leidinggevende personen.
Gedacht woi'dt hiex-bij, ^an een diri
gent en een piansil(e), Voor nader,
informatie, zowel voor èpgaaf kin
deren als personen die èj; iets voor
voelen leiding te geven,V,kan men
zich wenden tot mevr. Mwden En-
gelsman- v. d. Hoek te Éureh en de
heer H. P. Verton te Haardstede.
N t
WASHINGTON, 16-10. President
Ford heeft donderdag het jongmens
opgebeld dat dinsdag in Hartford in
Connecticut botste met zijn kogel
vrije Limousine.
De president sprak twee minuten
met de 19-jarige James Salamites,
vroeg hem hoe hü het maakte, druk
te zijn spijt uit over het ongeluk en
sprak er zijn vreugde over uit dat
niemand tras gewond.
Ford zei tegen Salamites dat hij
het interview had gezien dat d? te
levisie met hem had gehad en dat
h\j dacht dat hij zich daar kranig
doorheen geslagen had.
„Het ga je goed", zei de president
tegen Salamites.
UTRECHT. Als je wat groter wordt, mag je ook machinist worden. Niet te
lang wachten, want de spoorwegen hebben graag jong personeel
