MYSTERIE IN MEINESWIJK
Portugal
kan nog niet vast rekenen
op de demokratie
Maatregelen
in de V.S.
De dood
van een beul
Grote mogendheden
kunnen oorlog niet voorkomen
Regeling voor jeugdige werklozen
7
VENSTER
BLIK DOOR HET WERELD
Kapel
slot Versailles
dicht
Griep zet wat door
ZIF.RIKZEESCIIE NIEUWSBODE Donderdag 16 Januari 1975 Nr. 21625
Dat Portugal na de komende ver-
kiezingen een linkse regering zal
krijgen betwijfelt niemand. Het is
ook logisch: na jaren can uiterst
rechtse diktatuur zou het vreemd
zijn als de Portugezen het dit keer
niet ter linkerzijde zouden zoeken.
De vraag is echter: hoe links - en in
en buiten Portugal heerst daarover
nogal enige ongerustheid. De Por
tugese kommunistische partij heeft
het voordeel, dat ze het best in staat
is gebleken onder Salazar en Caetano
illegaal een georganiseerde partij te
blijven, wat er onder meer toe leidde
dat ze ook beschikte over een groot
kader van personen die op diverse
posten leiding konden geven. Daar
enboven is de partijkoers uitgezet in
simpele rechte lijnen zonder veel
wrijvingen over detailpunten zoals
die andere partijen verdelen. Dat
gedisciplineerde karakter van de
partij is o.m. een verklaring toaarom
juist onder de militairen nogal wat
waardering bestaat voor de CPC. De
beweging van de strijdkrachten
MFA ziet in haar ook een logische
partner voor de uitvoering van her
vormingen. De socialistische partij
PSP en de sociaal-demokratische
volkspartij PPD komen op de twee
de plaats.
Kans op linkse diktatuur
Maar nu is wat leeft onder de of
ficieren die de diktatuur verdreven
niet kenmerkend voor wat de Por
tugezen denken. Men krijgt trou-
tvens sterk de indritk dat de ideeën
onder de bevolking zich nog sterk
aan het ontwikkelen zijn. Tekenend
hiervoor is bijvoorbeeld ex-presi
dent Antonio de Spinola, die een
half jaar geleden zijn ambt neerleg
de en sinds kort weer van zich laat
horen. Maar anders dan hij het tij
dens zijn presidentschap deed. Klon-
WASHINGTON. 15-1. President
Ford uil de inkomstenbelasting: en
de vennootschapsbelasting in de
Verenigde Staten met in totaal 24,5
miljard dollar verlagen ter compen
satie van de stijgende brandstofkos
ten, zo heeft het Witte Huis meege
deeld. De president had al laten
weten dat hij op de over 1974 ver
schuldigde belastingen een korting
van 16 miljard dollar wil geven.
Volgens de mededeling van het Witte
Huis is hij van plan het Congres
machtiging te vragen voor rantsoe
nering van benzine.
BEIROET. 15-1. De laatste beul
van Libanon heeft op bijzondere
wijze de hand aan zichzelf geslagen:
hij bedronk zich met Libanons natio
nale alcoholische drank arrak en
deed in het laatste glas vergif.
De politie vermoed dat de 55 jaar
geworden Jakob Alexander Morkus
niet meer heeft kunnen verwerken
dat hij sinds de jaren veertig tien
tallen terdoodveroordeelden naar de
andere wereld heeft geholpen.
ken zijn toespraken toen een beetje
melodramisch rechts, nu spreekt hij
nuchterder en wel over de enig mo
gelijke politieke toekomst van Por
tugal: het socialisme, echter dan wel
één dat geworteld is in de Portugese
realiteit. Het is een definitie, waar-
mee bijvoorbeeld een man als PSP-
iworman minister Mario Soares zich
makkelijk zal kunnen verenigen. De
details zijn niet zo interessant als de
hoofdlijnen van Spinola. Hij konsta-
teert dat het nogal simplistische
ekonomisch denken van vooral Sa
lazar er toe geleid heeft dat een be
perkt aantal monopolies de Portuge
se ekonomie beheersen. Dat is wel
fout, zegt Spinola ,maar daaraan kan
men niet met een ruwe klap een
eind maken. Als de kommunisten
ivillen overgaan tot grootscheepse
nationalisaties dan zijn weliswaar de
niet erg faire monopolies verdwenen
maar de toch al niet sterke sa?nen-
leving zal dan wel alle kinderziek
ten van een volkomen van bovenaf
geleide ekonomie te doorstaan heb
ben. De kommunistenhater Spinola
voorziet dan dat de Portugezen een
rechtse diktatuur alleen maar ruilen
iwor een linkse en de vrijheidsidee
van de demokratie zal daarin even
zeer verdrukt worden. De kans hier
op is des te groter omdat kommunis-
tenleider Alvara Cunhal niet zonder
sukses heeft gewerkt aan een volko
men beheersing van de vakbeweging
waarin sterk ideeën leven van ar
beiderszelfbestuur en dergelijke vor
men van overneming der produktie-
middelen.
Macht in 't leger
Spinola en de socialisten in het al
gemeen verwachten er meer heil van
om zonder ontwrichting van de toch
al zwakke ekonomie geleidelijk de
absolute macht van de monopolies te
breken. Dat een figuur als Spinola,
toch een der vaders van de revolutie,
zich zozeer aan de socialistische kant
schaart kan van grote invloed zijn
op de wijze, waarop Portugal zal
stemmen. Een andere zaak echter is,
dat de ex-generaal in het leger vrij
wel geen steun meer heeft, voor zo
ver men kan nagaan. Premier Vasco
Gongalves en vooral de ijlings tol
generaal opgeklommen majoor Otelo
de Carvalho zijn de sterke mannen
die het leger in hun greep hebben.
Vooral de laatste, een te pas en te
onpas overal opduikende figiLur in
kamouflage-uniform heeft een enor
me machtspositie als kommandant
van de elitetroepen, die als speciale
taak hebben gekregen „het land te
beschermen tegen politieke onrust en
ekonomische sabotage". Hij is de
grote man van de MFA en van veel
waardering voor de demokratie
heeft hij nimmer blijk gegeven. Als
het aan hem ligt zou hij liever als
een soort Nasser Portugal willen be
sturen, wat dan ook op een soort
diktatuur zou neerkomen. Die mo
gelijkheid en die van een overwin
ning van Cunhals PCP - en de reële
kans dat deze twee althans voorlopig
samenwerken - maken de vooruit
zichten op een echt volkomen vrij en
demokratisch Portugal niet al te
rooskleurig.
PARIJS, 15-1. De koninklijke kapel
in het slot van Versailles is onlangs
op last van het ministerie van cul
tuur gesloten. Dit heeft een storm
van protest in Frankrijk ontketend,
welke er toe heeft geleid, dat presi
dent Giscard d'Estaing zelf er zich
mee is gaan bemoeien. Hij heeft mi
nister Michel Guy van het desbetref
fende ministerie om een rapport ge
vraagd, waarin de reden voor de
sluiting uiteen moeten worden gezet.
UTRECHT.15-1. Van 27 grieppa-
tiënten per 10.000 Nederlanders eind
december is het aantal griepgevallen
in de eerste en tweede week van ja
nuari volgens voorlopige cijfers van
het ministerie van volksgezondheid
gestegen tot 33, respectievelijk 42 per
10.000. In de overeenkomstige weken
een jaar geleden waren deze aantal
len 37, 268 en 36.
Flitsen
uit het huitenland
PENINA. De Portugese regering en
de drie Angolese bevrijdingsbewe
gingen hebben de laatste hand ge
legd aan het document waaronder
Angola binnen elf maanden onaf
hankelijk wordt. Het document is
woensdag op het middaguur onder
tekend, aldus zegslieden.
NICOSIA. Afgevaardigden van de
Griekse en Turkse gemeenschappen
op Cyprus zijn begonnen met onder
handelingen die beschouwd worden
als een doorbraak in de pogingen,
deze gemeenschappen met elkaar te
verzoenen.
SIDON. Libanese militairen heb
ben in de zuidelijke stad Marjayoun
het vuur geopend op inwoners van
de grensplaats Kfar Shouba die bij
het regeringsdistrictsbureau protes
teerden tegen Israëlische b'eschietin-,
gen van hun woningen. Negen men
sen zouden zijn gewond.
LONDEN. De Britse minister voor
Noord-Ierland, Merlyn Rees, heeft
geleidelijke vrijlating van alle ge
vangenen in Noord-Ierland die zon
der proces worden vastgehouden be
loofd, mits afdoende blijkt dat aan
de geweldpleging een definitief ein
de is gekomen.
NEW YORK. Secretaris-generaal
Kurt Waldheim van de Verenigde
Naties acht een verlenging van het
mandaat van de VN-strijdmacht in
het Midden-Oosten twijfelachti. Op
een persconferentie zei Waldheim te
geloven dat „de toestand (in het
Midden-Oosten) dit jaar buitenge
woon ernstig zal zijn" als geen door
braak in de richtig van een regeling
wordt bereikt.
MOSKOU. Het Sowjetrussische
persbureau Tass heeft een kort of
ficieel communique ve2'spreid dat
zegt dat de V.S. en de Sowjet-Unie
de Salt-besprekingen ter beperking
van strategische wapens op 31 janu
ari in Genève zullen hervatten.
TOKIO. Kiisji Miyazawa, de Ja
panse minister van buitenlandse za
ken, is woensdag uit Tokio naar
Moskou vertrokken, waar hij de on
derhandelingen zal hervatten tot het
sluiten van een vredesverdrag tussen
Japan en de Sowjet-Unie. Miyazawa
b'lijft drie dagen in Moskou.
Israëlische mening'
LUXEMBURG. We eerste direkte
verkiezingen voor het Europese par
lement kunnen over drie jaar wor
den gehouden. Dit was al aangeduid
door de regeringsleiders en staats
hoofden van de negen landen van de
Europese Gemeenschappen tijdens
de topconferentie in Parijs, maar
dinsdag is ook het Europese parle
ment hiermee akkoord gegaan.
BRUSSEL. Drs J. Pronk, de Ne
derlandse minister voor ontwikke
lingssamenwerking, heeft Guinee
Bissau ontwikkelingshulp aangebo
den tot een bedrag van tien miljoen
gulden.
DAMASCUS. Koning Feisal van
Saoedi-Arabië is in Syrië aangeko
men voor zijn eerste staatsbezoek
aan dat land. Zowel Feisal als zijn
gastheer, president Al Assad, die
hem op het vliegveld kwam afhalen,
legden nadruk op het belang van
Arabische solidariteit en zeiden te
hopen dat dit bezoek die solidariteit
en de Arabische verbroedering zal
bevorderen.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
DEN BURG. De rijkspolitie op
Texel heeft met de arrestatie van
zeven jongeren in de leeftijd van 15
tot 20 jaar een reeks inbraken en
vernielingen op gelost die de afgelo
pen twee jaar het eiland teisterden.
De jongeren hebben bekend. De po
litie verwacht nog meer aanhoudin
gen. Dit heeft de rijkspolitie in Den
Bui'?, .dinsdag meegedeeld.
EINDHOVEN. Vijf leden van een
„textielbende" zijn in de nacht al
schietend ontsnapt aan rijkspolitie
mannen die een val hadden gezet bij
een schuur in de gemeente Someren
(Brabant). De mislukte poging om de
bendeleden te an-esteren schreef de
politie dinsdagavond toe aan de
duisternis en het moeilijk begaan
bare terrein.
HOEVEN. Het enorme rotsblok,
dat reeds maanden op weg was naai
de aarde, heeft maandag onze pla
neet gepasseerd op een afstand van
22,5 miljoen kilometer (ruim 60 maal
de afstand aarde-maan)
NIJMEGEN. De direktie van Con
trols (regelapparatuur) te Nijmegen
een 'bedrijf met rond 500 werkne
mers wil op korte termijn 150 van
hen ontslaan. Sinds drie maanden is
in deze dochteronderneming van
een Amerikaans concern werktijd
verkorting toegepast.
Wat biedt
de BEELDBUIS?
VRIJDAG 17 JANUARI
NED. 1: De vooravond heeft de
KRO vrijgehouden voor bont circus-
vermaak Een uur lang krijgt het
hooggeëerde publiek hoogtepunten
te zien van het Barnum Baily Cir
cus. De Van Speijk Show kenmerkt
zich inmiddels door een ijzersterke
formule. Amusement en informatie
houden elkaar redelijk in evenwicht.
Sport en kunst krijgen ook van
avond na het journaal weer bijzon
dere aandacht. Daarnaast zetten Ton
van Duinhoven en Dimitri Frenkel
Frank hun speurtocht naar het Gro
te Ongenoegen voort. De Van Speijk
Show besluit als gebruikelijk met
het satirische Cursief, waarin flink
wordt gedold met de aktualiteit. In
de show mag het optreden van een
vedette niet ontbreken. Dat is dan
ook niet het geval. De KRO is erin
geslaagd de Franse chansonnière Ju
liette Gréco naar ons land te halen.
Met muzikale ondersteuning van
haar eigen combo zingt zij een aan
tal nummers uit haar omvangrijke
repertoire. Voordat de KRO uit de
ether verdwijnt komt zij tegen elf
uur nog met de uitslag van de trek
king in de Algemene Loterij Neder
land.
NED. II: Veel muziek vanavond
bij de AVRO. Tussen zeven en acht
uur presenteert Ad Visser de natio
nale top dertig en na het journaal
biedt Willem Duys zich. aan met zijn
Muziek-Moza'iek. Wie en wat Duys
vanavond in zijn programma heeft,
blijft nog even in het ongewisse,
maar dat een en ander van grote
UTRECHT. In het voetgangersge
bied in het centrum van Utrecht, is
een proef genomen met de paarde-
tram. Op voorstel van het raadslid
Van Maarseveen, gaat het gemeente
bestuur zich beraden over de her
invoering van dit vervoermiddel.
kwaliteit zal zijn daaraan hoeft men
niet te twijfelen. Omstreeks half tien
konfrouteert de AVRO de kijkers
met geweld. Dat gebeurt met een
nieuwe aflevering van de serie Kung
Fu. Kwai Chang Caine is op zoek
naar zijn halfbroer als hij achter
volgd wordt door de zoon van de
rancher die niet veel goeds in de zin
heeft. Als er een gevecht tussen
Caine en deze man dreigt, grijpt de
sheriff in, waarbij Caine's achter
volger wordt gedood. Twee informa
tieve programma's slaan aan het
eind van de AVRO-avond. Veertig
minuten zijn beschikbaar voor Tele-
vizier Magazine en vervolgens komt
AVRO's Sportpanorama met aktuele
informatie. Voordat de gong slaat
voor het laatste nieuws, wordt het
wekelijkse interview met de minis
ter-president Den Uyl uitgezonden.
VRIJDAG 17 JANUARI
NED. I: 18.15 Teleac; 18.45 Paulus
de boskabouter; 18.55 Nieuws; 19.05
Circusprogramma; 20.00 Journaal;
20.20 Van Speijk show22.55 Alge
mene Loterij Nederland; 23.00 Jour
naal.
NED. 11: 18.45 Paulus de boska
bouter; 18.55 Nieuws; 19.05 Toppop;
20.00 Journaal; 20.20 Muziek-Moza-
iek; 21.35 Kung Fu; 22.25 Televizier;
23.05 Sportpanorama; 23.25 Inter
view met de Minister-President;
23.35 Journaal.
DEN HAAG, 15-1. Woensdagmor
gen trad de nieuwe regeling jeugdi
ge werklozen in werking, die minis
ter Boersma van sociale zaken heeft
aangekondigd in de interim-nota
bestrijding werkloosheid.
Het gaat om het uitvoeren van
projecten voor jeugdige werklozen
van 15 tot en met 22 jaar met tij
delijke financiële steun van de rijks
overheid. Voor die regeling is 20
miljoen gulden uitgetrokken.
Het geld is bestemd voor projek-
ten van overheidsorganen en instel
lingen op sociaal, maatschappelijk
en cultureel terrein, en op het gebied
van de maatschappelijke gezond
heidszorg. Ook andere „zinvolle
werkzaamheden" komen in principe
in aanmerking.
Het is verder de bedoeling om met
behulp van andere instrumenten o.a.
de studiekostenregeling, de jeugdige
werklozen blijvend in het arbeids
proces in te schakelen.
MAASTRICHT. Omstreeks april/mei
wordt het nieuwe Huis van Bewa
ring „Beatrixhaven" opgeleverd. Het
modern ingerichte komplex, dat in
het najaar in gebruik kan worden
genomen heeft geen tralies, maar
speciaal glas. Voor de beveiliging
wordt gebruik gemaakt van elektro
nische snufjes, zoals tv-kamera's op
de gangen. De kapaciteit bedraagt
228 plaatsen. De bouwkosten worden
geraamd op plm. 30 miljoen gulden.
JERUZALEM, 15-1. De Israëlische
minister van voorlichting, Aaron
Yariv, heeft dinsdag verklaard dat
de grote mogendheden geen nieuwe
oorlog in het Midden-Oosten kunnen
voorkomen, omdat Egypte en Syrië
meer tanks en gevechtsvliegtuigen
hebben dan enig land in het westen,
de Verenigd Staten uitgezonderd.
In antwoord op vragen van leden
van een Italiaanse delegatie die bij
hem op bezoek was, zei Yariv dat
ro en Damascus beschikken over
1000 gevechtsvliegtuigen en 4500
tanks. Dit is volgens hem meer dan
enig Navoland, uitgezonderd de
Verenigde Staten, heeft.
De minister zei dat Israël voor een
lange strijd op militair, politiek en
economisch terrein staat, omdat bij
de Arabieren moeilijk de bereidheid
gevonden kan worden naar een dp-
lossing in het Midden-Oosten te
streven of een vredesverdrag met
Israël te sluiten.
„Als jij denkt, dat je het beter
kunt, trek je je uniform maar weer
es aan. Begin dan maar met de
straatdienst, dat is goed voor je ze
nuwen."
Die dag had Van Esperen zwaai
de pest in. Als hij bij zijn chef zo
langs z'n neus weg het geval met de
gele Volkswagen releveert, weert
deze hem ongeduldig af. „Laat die
zaak verder rusten, Joop. Ik heb
vooralsnog geen enkele reden om
aan te nemen, dat die man niet door
een ongeluk om het leven is geko
men." En daar kon Joop van Espe
ren het mee doen.
Twee dagen later is Gert Hoolwerf
weer op het bureau. Omdat hij een
zekere faam geniet door zijn succes
sen in zijn werkgebied Dorringen, is
hij overal een welkome gast. Ook in
Meineswij k.
Gert kent de Weg en loopt recht
door naar de recherchekamer. Waar
Van Esperen verbeten zit te werken
aan een verbaal. Zijn stemming is
beneden nul. Omdat die sufferds in
do betreffende nacht verzuimd had
den het kenteken van de wagen op
te nemen en tot overmaat van ramp
evenmin de naam van de man ach
ter het stuur. Terwijl men had kun
nen weten dat alles wat geel is en
Volkswagen heet. verdacht is. En
zeker als het in de buurt van de Ko
ningin Alexandralaan rondtoert.
Hoolwerf peurt dadelijk de geme
lijke gemoedsstemming van zijn
Meineswijkse collega. „Nog nieuws
in de zaak-Grotema?" informeert hij
op vriendelijke toon. als men elkan
der gegroet heeft.
Van Esperen kijkt zijn collega aan
met opgetrokken wenkbrauwen. „O
nee, niets bijzonders; enkel heeft
men de hond van mevrouw Grotema
vergiftigd en reed de nacht daarop
een gele V.W. door de wijk, maar
daar zat een jong paartje in, vol
gens het nachtrapport. Volkomen
onschuldig dus, nietwaar?"
De ander proeft het sarcasme in
de stem van de verbeten rechercheur
en hij begrijpt het. „Geen kenteken
genoteerd, laat staan de naam van
de bestuurder."
„Jij mag nooit meer raden. De
sufferds! Het minste, wat je doet is,
als je een verdachte wagen aan
houdt, het nummer noteren en eens
kijken, wie de man is, die er achter
het stuur zit."
Hoolwerf is het in stilte met zijn
collega eens, maar hij moet op zijn
woorden Ietten: het past niet dat hij
gaat meezingen met het kritische
liedje van de Meineswijkse collega.
Dus geeft hij maar geen verdere
commentaar en steekt een sigaret op.
Van Esperen vervolgt: „Het heeft
allemaal weinig zin. Gert, want de
baas is nog altijd van mening, dal
het een ongeluk was en daarom
moet ik deze zaak verder laten rus
ten. Het dossier is trouwens al lang
weer boven. En we hebben zat an
dere zaken om aan te werken," ver
zucht hij tenslotte.
Ze praten nog een poosje, maar de
juiste stemming is er niet, zodat
Hoolwerf al weer gauw vertrekt.
Zelf heeft hij van deze zaak een
aantal aantekeningen gemaakt. En
de plaatselijke krant in Dorringen
heeft op Gerts verzoek alsnog een
exemplaar gestuurd, waarin de
Haagse correspondent een uitgebreid
verslag heeft vermeld over de dood
door F. VAN FALCKENOORT
van de heer W. Grotema, hoofd
ambtenaar bij het Ministerie van
Buitenlandse zaken.
Hij rijdt naar een rustig plekje
aan de buitenkant van Meineswijk,
waar hij zijn wagen aan de kant zet.
Daarna leest hij alles, wat op de ver
dwijning van Grotema betrekking
heeft, nog eens door. Dan komt hij
een naam tegen: doktor Charles d'
Astaing, eveneens hoofdambtenaar
alleen van een ander departement,
maar wel huisvriend van de familie
Grotema. Hij heeft de verklaring
van deze man tegen over zijn colle
ga Van Esperen gelezen. En ook die
van mevrouw Grotema. Beiden be
weren, dat Wirts helemaal geen
huisvriend is van de Grotema's. Ik
moet eens met die meneer praten.
Als Joop op het moment niet aan
deze zaak mag werken, kan ik wel
eens privé gaan neuzen. Dat kan
niemand me verbieden.
Bij het ministerie van Economi
sche Zaken moet Gert Hoolwerf ge
ruime tijd wachten. Want de portier
moet nakijken, op welke afdeling ene
meneer d'Astaing werkzaam is. Uit
eindelijk blijkt de betrokkene niet
in het hoofdgebouw te werken maar
in een dependance in de stad. Hij
krijgt het adres van de gedienstige
portier en rijdt er heen. Daar her
haalt zich dezelfde ritus als in het
eigenlijke ministerie: de portier
herinnert zich de naam maar moet
wel een paar keer bellen, voor hij
weet op welke afdeling de heer
d'Astaing werkzaam is. Het is kamer
27 op de tweede verdieping. „Neemt
u de lift maar," adviseert de portier.
..En het is hier binnen zonder klop
pen."
(wordt vervolgd)
