„Cécile" - Cécile Dreesmann
vertelt over haar werk
HISTORIE VAN VOORMALIG KLOOSTER
EN BOERDERIJ
intermeubél
WIJ WENSEN
IEDEREEN
EEN VOORSPOEDIG
1975
Brezjnjew
gaat niet zo snel
naar Egypte?
UIT
SCHOUWENS
VERLEDEN
STREEKNIEUWS
ZIERHvZEESCHE NIEUWSBODE Maandag 30 december 1074 Nr. 21615
De molen „De Haan"
Gedeputeerde Staten van Zeeland
stellen Provinciale Stalen voor om
aan de heer H. A. Hoogervorst te
Bodegraven een bijdrage le verlenen
van f 994,in de extra kosten van
het metselwerk van de molen „De
Haan" te Brouwershaven.
De molen „De Haan" is een ronde,
stenen bovenkruier, zonder stelling
(grondzeiler), gelegen op de vesting
wal aan de N.N.W,-zijde van de ge
meente en door haar ligging bijzon
der belangrijk voor het landschap,
aldus merken Ged. Staten op in een
toelichting aan Prov. Staten. De mo
len is gebouwd in 1724.
De huidige molen is oorspronkelijk
een lage stellingmolen geweest, die
eens tot grondzeiler is ingekort,
waardóór de romp een stoere vorm
heeft. Molenmaker J. van den Hamei-
te Brouwershaven restaureerde de
molen van 1965 tot augustus 1967.
DUIVELAND
Zwembad en ouderbijdrage
In het raadsverslag van de ge
meente Duiveland, in het nummer
van vrijdag 27 december (2de deel)
werd o.m. vermeld dat in de rond
vraag het raadslid mevr. A. F. van
der Zande-Vleugels Schutter wees op
het onbegrip dat er heerst over het
zwembad van de gemeente te. Nieu-
werkerk.
Naderhand blijkt dat hierbij nog
enige toelichting nodig is. Het ging
n.l. bij belanghebbenden over een
bedrag van f 1,25, hetgeen gevraagd
was als ouderbijdrage voor het
schoolzwemmen. Wethouder Over-
beke belegde hierover een vergade
ring, waar een ieder zijn of haar
aan- of opmerkingen kwijt kon. He
laas waren daar maar slechts vijf
tien personen aanwezig, en er wer
den veel boze opmerkingen van di
verse zijden vernomen. Het blijkt
dat de meeste mensen niet precies
begrijpen hoe dit gekomen is. Het is
n.l. zo, de hogere kosten zijn ont
staan door: a. De exploitatie is hoger
door normale stijging der onkosten;
b. De oorzaak ligt niet in de hoge
verliespost door de ziekte van het
personeel, daar die volledig door de
gemeente is betaald.
Verder moest men zich afvragen:
„Wat is het mij waard dat mijn kind
leert zwemmen, en ten tweede wat
zou het mij kosten als het zwembad
er niet was in onze gemeente en de
kinderen naar Zierikzee zouden moe
ten om te leren zwemmen".
OOSTERLAND
Nummer van „De Schoolkrant"
Als nummer 1 van de achtste
jaargang verscheen weer hier ter
plaatse: De Schoolkrant" orgaan -san
de openbare basisschool. Dc redak-
tie deelt in het begin mee dat de
krant in het vervolg maar tweemaal
inplaats van driemaal's jaars ver
schenen zal, en dan nog in een be
perkte omvang.
Vervolgens op het eerste blad als
naar gewoonte mededelingen door
het schoolhoofd, de heer P. T. Bol
kenbaas, o.m. dat de^a.s. scholen
bouw voor het bijzonder onderwijs
in Oosterland waarschijnlijk in 1975
van de grond kan komen, zodat de
openbare basisschool dan de be
schikking zal krijgen over het gehe
le thans bestaande scholencomplex,
en de clependance in de voormalige
school aan de Groene Poort opgehe
ven kan worden. De oud-papieraktie
ten b'ate van het a.s. schoolkamp in
Bei-gen op Zoom, heeft al f 400,- op
gebracht. Voorts is men er nog niet
in geslaagd een vijfde leerkracht
aan te trekken teneinde de (zware)
taak van mej. Van Damme wat te
verlichten. De „open dagen" worden
uitgesteld tot de klassen wat kleiner
zijn geworden. Verder volgt 'het va
kantieschema van kerst-paas-pink-
ster- en zomervakantie, en van de
zes vrije dagen. Dan een lijst van
geslaagde zwemmers en zwemsters,
die het diploma A, dan wel B wisten
te behalen. Het gebruikelijke artikel
uit het „leerplan" bleef ditmaal ach
terwege, omdat men dat over: „Ou
derparticipatie" urgenter vondt.
Als voorlopig standpunt wordt ge
adviseerd een grote mate van gelei
delijkheid van groei en ontwikkeling'
terwijl aan de invoering van O.P.
een periode van grondige voorbe
reiding zal moeten vooraf gaan.. Ver
der in de krant een aktueel gedicht
van de hand van kwekeling W. van
den Eijnde, met als titel „De soldaat
en de aardappel" een combinatie,
die de laatste tijd in Zuid-West Ne
derland wel veel over gesproken. Tot
slot nog vier pagina's bijdragen dooi
de leerlingen uit alle klassen van de
school.
meistraat 31" zierikzee
SIRJANSLAND
Kerstfeest zondagsschool
Op de tweede kerstdag vond het
kerstfeest plaats van de zondags
school. Na het zingen van ps. 72 1
en 3, opende de heer D. Hanse met
gebed en heette de talrijke aanwezi
gen welkom. Vervolgens zongen al
len vers 47; vier kinderen Stille
Nacht tweestemmig en allen de Lof
zang van Maria. Na een traktatie op
chocolademelk en koek vertelde de
heer Hanse de kerstgeschiedenis,
droeg Conny Stouten voor „Het
kindje uit de hemel" en zongen ze
ven jonge kinderen „Ik zie de lichtjes
branden". Peter de Visser decla
meerde en zong „Het Oude Testa
ment" op rijm. Mevrouw Hanse-Ber-
man vertélde een kerstverhaal, waar
na twee duo's en één solo achtereen
volgens zongen de Lofzang van Si-
mion, De herdertjes en Er ruist
langs de wolken.
Ds. Tukker nam afscheid van de
leerlingen die de zondagsschool ver
laten en sprak een slotwoord, waarin
hij zijn dankbaarheid uitdrukte voor
het feit dat kinderen van verschil
lende gezindte de zondagsschool be
zoeken, waarna hij het echtpaar
Hanse hartelijk bedankte voor het
vele werk /lat ze weer iedere zondag
belangeloos verrichtten.
Na het uitdelen van een sinaas
appel aan alle kinderen een boek aan
de leerlingen van de zondagsschool
en het zingen van ps. 68 10, sprak
de heer Hanse een dankgebed.
Kerstvieringen
Dinsdag vóór Kerstmis hadden de
bejaarden hun kerstmiddag. Nadat
de presidente, mevrouw Op 't Hof-
De Rijke, in haar welkomstwoord in
het bijzonder burgemeester De Kam
en echtgenote, ds. Tukker en me
vrouw Zoet had verwelkomd, stond
een kerstliturgie op het programma,
waarvan de declamatie werd ver
zorgd door de dames Op 't Hof, De
Ronde-Bollle en De Ronde-Hooger-
huis, terwijl een koortje van bejaar
den en serveersters de tweestemmige
zang voor haar rekening nam.
Na de pauze droeg mevrouw De
Ronde-Bolle een kerstverhaal voor,
waarna de kinderen van de zondags
school, met begeleiding van een vier
tal blokfluiten, enige kerstliederen
ten gehore brachten. Toen werd kof
fie en gebak gepresenteerd, waarna
mevrouw Op 't Hof de aanwezigen
dankte voor hun spontane medewer
king, in het bijzonder Peter de Vis
ser voor zijn declamatie en zang over
het Oude Testament.
Hierna ontvingen de kinderen en
alle andere aanwezigen nog een trak
tatie en dankte mevrouw De Ronde-
Koogerhuis bestuur en kinderen voor
de sfeervolle middag.
MOSKOU, 28-12. In Moskou cir
culeerde het bericht dat de Sowjet-
ruSsische partijleider Leonid Brezj
njew in een dringende boodschap
aan president Sadat van Egypte
heeft gevraagd om verdaging van
zijn bezoek medio-januari aan Cairo
Vein de boekenplank
Recentelijk verscheen het - vooral
voor dames interessante - werk „Cè-
cillc. Céoillc Dreesmann vertelt over
haar werk"; oen uitgave van Ad. M.
C. Stok - Zuid-Hollandse Uitgevers
maatschappij B.V., Den Haag.
Hel prachtig uitgevoerde werk over
Nederlands befaamdstc borduurster,
voorzag J. J. F. Stokvis van een
voorwoord, dat impliciet écn hom
mage inhoudt aan een vrouw, die
met grotp zelfdiscipline op een heel
specifiek terrein, uitgroeide tol een
grote persoonlijkheid.
Hel werk van Cécile Dreesman
neemt uiteraard och cenlraie plaats
in in dit boek. dat men rustig een
standaardwerk mag noemen; daar
naast echter schetst door eigen ver
tellingen, dc borduurster haar eigen
leven, waarin hot borduren al vroeg
oen rol speelde.
Als een roman
Zelden ontmoet men een boek, waar
in persoonlijke gegevens zo boeiend
ineen zijn ..geborduurdmet dc
kunstzinnige produkten, die aan de
gouden handen van deze vrouw zijn
ontsproten. Het is een heel gespecia
liseerd onderwerp, dat hier aan do
orde komt. maar men leest het bock
als een boeiende roman, in de ze
kerheid dat „niets verzonnen is".
Belangrijk draagt bij het frame foto
werk in dit bock. Pronkstukken van
borduurkunst zijn zowel in zwart wit
als in kleuren weergegeven. Cécile's
rondzwervingen over de wereld (van
overal haalde zij de motieven voor
haar kunstwerken vandaan), eindig
den in Amerika. In Palm Beach
heeft zij een „gallerie": The Potted
Orange, waar haar werk wordt ten
toongesteld. maar Cécile bleef Ne
derlandse. met Laren als plaats voor
exposities. Wat een opwekkend en
mooi boek: een vrijwel ideaal werk
over deze „internationale ko
ningin van dc borduurkunst
Van klooster tot bank
YVESTERSCHOUWEN
Duinbrandje
Vermoedelijk door het afschieten
van vuurwerk ontstond zondagavond
omstreeks half acht een duirib'randje
aan de zeezijde bij de duinovergang
aan de rotonde te Westenschouwen.
De brandweerkorpsen van Haamste
de en Renesse, die spoedig ter plaat
se waren, slaagden er met behulp
van een aantal omwonenden in de
brand te bedwingen. Ongeveer I ha
helmbeplanting ging verloren. Van
de zijde van de Rijkspolitie wordt er
nog eens nadrukkelijk op gewezen
de uiterste voorzichtigheid in acht
te hemen bij het afsteken van vuur
werk, niet alleen in het, duingebied
maar ook daarbuiten.
HAAMSTEDE
In 1662 - een kleine honderd jaar
na de beeldenstorm - was het voor
malige klooster zeker een landbouw
bedrijf. Men schreef: 't Klooster of
Huys daar Pieter Pieterszoon Braber
op woont. Ook landerijen worden van
hem omschreven.
In 1783 heette de tegenwoordige
Kloosterweg: Haamsteedse Duinweg.
ZIERIKZEE
„Suiker" in Concertzaal
Hel Zuidelijk Toneel Globe brengt
op vrijdag 3 januari het toneelstuk
„Suiker" van Hugo Claus op de plan
ken van de Concertzaal. „Suiker" is
in hel verleden al eerder te Zierik
zee gespeeld, maar het lijdt geen
twijfel dat velen de hernieuwd ge
boden kans zullen aangrijpen om dil
stuk te zien.
„Dropping"
jeugdsociëtelt Big „S"
In onze eeuw sprak men nog van
de kloostertuin; dit was het westelijk
deel van het Platbos, Het rusthuis
„Duinoord" staat hier in feite mid
den in.
Vóór 1900 stonden hier geen hoge
bomen, was er slechts weiland met
elzen hakhout, vandaar de naam
Platbos. Dit moet in zijn geheel bij
het klooster behoort hebben, want
dit perceel, begrensd door Klooster-
weg, Hoge Zoom en aan de noord
zijde door de watergang bij nu L.
Tieleman, lag in de vrije gemeten
van Haamstede.
Het. „alles wisselt" vindt een nieu
we bevestiging, als men zich reali
seert dat tegenwoordig midden op
het- kloosterterrein dc Gereformeer
de kerk stnat.
De boerderij ,,'t Klooster" van de fa
milie Vis, een nu bijna onherkenbare
plek van het Haamstede anno 1907.
Het is het punt waar vroeger de
Hooge Zoom begon, richting Renes
se kijkend en waar nu het gebouw
van de Algemene Bank Nederland
staat. Er veranderde veel, zoals nog
.steeds te Haamstede.
nelis en Willemina, werd 4e eerste
geboren in 1753, ook diaken, schepen
en ouderling. Hij werd dé stamhou
der van „het Meeldijk-geslacht Vis".
Corrielis Vis (1755-1829) was, als zijn
vader, zowel schout als. chirurgijn
van Haamstede. Hoewel hij te Leiden
vertoefde, bezat hij niet de graad
van doctor in de medicijnen. In de
geneeskundige praktijk was hij ijve
rig, gelukkig en zeer vertrouwd. Vóór
zijn huwelijk met Maria Handpote
had men over zijn opkomst in de
kerk niet te roemen en ook daarna
verscheen hij zelden of nooit aan het
avondmaal, iets dat niet altijd door
drukte van 2ijn praktijk werd ver-,t
oorzaakt.
Dit schreef dominee D. Nieuwhof
in zijn in 1857 uitgegeven „Burger
lijk en Kerkelijk Gedenkboek van
Haamstede".
Schout Vis ligt begraven aan de
noordzijde van de kerk. Van zijn vijf
kinderen volgde Marinus Vis hem op
als burgemeester en rentmeester van
de ambachtsheer. Een andere zoon -
Pieter - was geneesheer te Renesse.^
In 1810 werd voor nog een andere
zoon, Lieven Vis, gehuwd met Maatje
de Bruijne uit Renesse, het monu
mentale herenhuis „De Bruijnvis"
aan de Noordstraat gebouwd. Hij
was blijkbaar een patriot, want in
de Franse tijd werd hij tot „maire"
burgemeester) benoemd. Eén van zijn
zeven kinderen, Marinus Vis, trouwde
als weduwnaar in 1856 met Neeltje
van Damme. Vis woonde toen al op
't Klooster.
Van hun negen kinderen zijn er
acht op de foto uit 1907 te zien, toen
uiteraard volwassen. Rechts; Neeltje
Vis met Schouwse muts; ze bleef,
evenals twee andere zusters, onge
trouwd. De hoofdbewoner M. A. Vis
(niet op de foto) stierf ongehuwd.
Twee broers bleven ongetrouwd en
een derde had geen nakomelingen.
Alleen S. W. Vis had kinderen; voor
hem werd aan de overzijde een huis
en de bollenschuur „Susan" gebouwd.
Het is bekend dat tot het begin van
deze eeuw vele dochters van voor
aanstaande families ongetrouwd thuis
bleven, omdat door de ouders geen
goede partij voor hen gevonden kon
worden. Maar misschien lag de oor
zaak van het ongehuwd blijven van
de Vis-dochter wel aan het op
groeien in een voormalig klooster.
Wie zal het zeggen!
W. P. DE V.
Door de jeugdsociëteit „Big S"
werd een geslaagde „dropping" ge
organiseerd. Zeven groepen van 3
tot 4 personen werden op ver uilel-
kaar gelegen plaatsen uit een ge
blindeerde auto gezet waarna een
aantal opdrachten moesten uitvoe
ren en weer naar de soos terugkeren
Eén groep was klaarblijkelijk het
het spoor geheel duister geworden
en keerde niet op haar basis terug.
De uitslag van deze droppingswed
strijd ziet er als volgt uit: le werd
groep 5 bestaande uit Jaap Kooman,
Jos Geluk en Robert Lamijze; 2e
groep 3 met Jan van der Werf, Nico
Krijger en Steef Groenleer en 3e de
groep b'estaande uit: Piet Kloet, Leo
Thijsse en Wim Boogerd. Ten bate
van de Nierstichting werd in no
vember door „Big S" f 196,25 bijeen
gebracht.
BROUWERSHAVEN
Kerstprogramma
jeugdsoos „Zenith"
In tegenstelling tot andere jaren
heeft de jeugdsoos Zenith te Brou
wershaven haar kerstprogramma op
een andere leest geschoeid.
Ditmaal was de aktie van de soos
gericht op hulp aan de derde wereld
en gehandikapten. De kerstmiddag
werd geopend om twee uur, waarna
de aanwezigen konden genieten van
koffie en thee.
Om 4 uur werd er een film ge
draaid over Chili, waarna er gele
genheid was tot diskussie.
Na de broodmaaltijd werd een film
over Mozambique vertoond met aan
sluitend een gesprek.
Er was in de soos een scala van
lectuur tentoongesteld over o.a. Kal
kar, Chili, Bangla Desh enz. waar
voor van publieke zijde een goede
belangstelling bestond.
De opbrengst van de artikelen van
deze wereldwinkel (koffie, thee, riet
suiker enz.) werd bestemd voor Sja-
loom, de overkoepelende organisa
tie voor de hulp aan de derde we
reld.
De baropbrengst werd bestemd
voor het gehandikaptenhuis Sjaloom
te Middelharnis. welk tehuis ook de
gelden uit de Sinterklaasavondfeest
kreeg.
Al met al een dankbaar gebaar
van de jeugdsoos jegens deze instel
lingen.
In 1912 bouwde metselaar St. Slager
voor 4000,op de plaats waar'de
boerderij was afgebroken dit „mo
derne" huis, kompleet met koekoek
en fraaie overstekken, hier op een
stille foto uit 1917. M. A. Vis woon
de er met zijn ongetrouwde zusters
Maatje en Janna. Na de oorlog fun
geerde het tijdelijk als politiebureau.
Vervolgens werd het huis eigendom
van de RTM. Gereed om gesloopt te
worden brandde hei tenslotte in 1972
af.
HAAMSTEDE, december - Op de hoek Kloosterweg-
Noordstraat le Haamstede, werd in mei 1973 het mo
derne bankgebouw van de Algemene Bank Nederland
geopend. Weinigen zullen zich realiseren dat op deze
plaats, waar nu aardse zaken zó belangrijk zijn, ooit.
een nonnenklooster stond.
Jammer genoeg is er weinig van dit geestelijk goed bekend. Men mag wel
aannemen dat de stichting vanuit Zierikzee plaats vond, want -daar, aan
het tegenwoordige Kapellestraatje, bevond zich een gesticht van deze zelfde
sobere vrouwenorde. Ze droegen een grijs habijt en stonden bekend als „De
Grauwe Zusters".
Men schreef toen: „deze weg begint
aan het Noordeinde der Noordkant
van Haemstede tussen de schuren
van Adriaan 'Thoniszoon Gijsen (nu
slagerij De Jonge) en het voormalige
klooster der Grauwe Zusters".
Men sprak ook wel van het Noord
klooster te Haemstede, ter onder
scheiding van het in 1456 gestichte
klooster Leliëndale. Dit was waar nu
het sportpark „Van Zuijen" ligt. Tij
dens de beeldenstorm in 1566 werd
dit ten dele vernield en de zusters
moesten naar Zierikzee vluchten.
Aannemelijk is dat er toen ook een
einde aan het bestaan - van wellicht
enkele eeuwen - van het Noordkloos
ter kwam. De eigendommen kwamen
in deze woelige reformatietijd in han
den van de staat en werden verpacht
of verkocht. Het geheel kreeg, zoals
men dat tegenwoordig noemt, een
zuiver agrarische bestemming.
Typisch is dat een dertigtal jaren
vóór de beeldenstorm, namelijk in
1535, de geestelijkheid in Schouwen
een proces „voor den grooten Raede
tot Mechelen" verloor. Men had ge
probeerd om de geestelijke goederen
vrijgesteld te krijgen van het beta
len van „het penninckgeld" (dijkge-
schot).
In dit verband is het vermeldens
waard dat in de lange lijst van gees
telijke machthebbers ook Magdalena
Jansdochter „de priorinne van de
grauwe susteren buyten Haemstede"
werd genoemd. Men merkt hoe klein
de dorpskern toen wel was, als men
deze plaats reeds „buyten" Haam
stede noemt.
Veblboek uit 1662
Er bestaat een veldboek uit 1662,
uiteraard een zeldzaam exemplaar,
van de vrije gemeten van Haamste
de. Deze zogenaamde vrije gemeten
betaalden geen dijkgeschot. Daarin
lagen o.a. de landerijen behorend bij
het Slot Haamstede, dus van de am
bachtsheer, maar ook die van het
klooster.
Het geslacht Vis
Met het bespreken van de negen
tiende eeuwse bewoners van de hof
stede ,,'t Klooster", komen we in aan
raking met het oude Haamsteedse
geslacht Vis, ook wel geschreven'als
Visch of De Vis. Leden van deze
namen eeuwen lang de belangrijkste
burgerlijke en kerkelijke bestuurs-
plaatsen in te Haamstede. Van in de
zestiende tot in de negentiende eeuw
paste in deze familie de combinatie
van schout en chirurgijn (geneesheer)
blijkbaar erg goed. Zo was Lieven
Vis gedoopt te Haamstede in 1555 en
er in 1605 overleden, chirurgijn en
tevens de oudst bekende voorvader
van deze nu in de Westhoek bijna
uitgestorven familie.
Via zün zoon Pieter Vis (1584-1644),
zijn kleinzoon Lieven Vis en zijn ach
terkleinzoon Daniël Vis belanden we
bij zijn achterkleinzoon Lieven Vis
(1655-1727), gehuwd met Cornelia
Pietersdochter Braber.
Het echtpaar had een zoon Pieter
(1714-1773), die in Vlissingen wat van
geneeskunde leerde; hij kwam ten
minste in 1739 van daar. Hij werd
chirurgijn, in 1741 diaken en ouder
ling en in 1753 schout. Het is moei
lijk te achterhalen waar hij woonde.
Aannemelijk is dat het was qp een
boerderij in de dorpskern, waar
schijnlijk in de Noordstraat, waar
nu de voormalige Gereformeerde kerk
staat. Zeker is dat hij niet op 't
Klooster woonde.
„Het Meeldijk-geslacht'"'
Van zijn drie kinderen: Lieven, Cor-
i
