BIJDRAGE TOT HISTORIE
VAN BIJZONDER DORP
ll
J
Wordt Rockefeller
soort „Kissinger"?
Frankrijk staakt
op 12 december
Konstantijn
en de Grieken
puur natuur
Waardezegels
Uit Dreischors verleden (door J. L. Braber)
HEERDE. In de bosrijke omgeving
van het Gelderse Heerde komt een
modern reumacentrum, dat zes a ze
ven miljoen gulden gaat kosten. Het
geldt als vervanging voor het Jan
van Breemenhuis in Bussum, dat in
verband met wegaanleg niet meer
geschikt is.
GRONINGEN. In het oostelijk deel
van de provincie Groningen valt een
sterke toename van het aantal mus
kusratten te bespeuren. „En de
rijksoverheid realiseert zich onvol
doende het gevaar, dat deze bever
soort oplevert voor*dijken en kaden",
aldus gedeputeerde drs. L. J. Bar-
telds van Groningen tijdens een
commissievergadering van de Gro
ninger staten.
DEN HAAG. Minister Van der
Stoel heeft in de kamer geen warme
instemming ontmoet met het stem
gedrag van de Nederlandse VN-de-
legatie inzake het Palestijnse vraag
stuk.
DEN HAAG. Oud-burgemeester
W. Thomassen van Rotterdam en zes
andere bekende Nederlanders gaan
de bevolking oproepen sympathie
met Israël te betuigen. De oproep
wordt ondersteund door tientallen
anderen, onder wie internationale
staatsrechtgeleerden, aldus de heer
Thomassen.
DEN HAAG. Ambassadeur H. Bar
-On van Israël heeft in Den Haag 52
Yad-Vashem onderscheidingen uit
gereikt aan Nederlanders die in de
'f\veede Wereldoorlog het leven van
Joden hebben gered.
DEN HAAG. De mogelijkheid be
staat, dat de kasontvangsten van de
niet-kohierbclastingen dit jaar de
jaarraming in lichte mate zullen
overschrijden, aldus het ministerie
van financiën in een overzicht van
do belastingontvangsten in de eerste
negen maanden van dit jaar.
NEW YORK, 2-12. President Ford
heeft do bedoeling van Nelson
Rockefeller „een soort Henry Kis
singer van binnenlandse zaken" te
maken als het congres de benoe
ming van de oud-gouverneur van de
staat New York tot vice-president
der Ver. Staten goedkeurt. Dit
schrijft het Amerikaanse weekblad
Time in het zondag verschenen
nummer.
AMSTERDAM. De raadkamer van
het gerechtshof in Amsterdam zal op
dinsdag 17 december het verlenen
doen van huiszoeking in de abortus
van verlof aan de rechter-kommissa-
ris in Haarlem behandelen tot het
kliniek Bloemenhove in Heemstede
ter inbeslagneming van de medische
apparatuur.
WAGEN1NGEN. Prof. dr. ir. J. P.
H. van der Want, hoogleraar in de
virologie, is voorgedragen om te
worden benoemd tot rector magnifi
cus van de Landbouwhogeschool in
Wageningen. Hij zal per 1 januari
prof. dr. II. A. Leniger opvolgen, die
om gezondheidsredenen deze funktie
neerlegt. De rectoraalsoverdracbt
heeft op 9 januari plaats.
Advertentie
Uw vertrouwde merk
PARIJS, 30-11. De twee grootste
vakverenigingen in Frankrijk heb
ben vrijdag een algemene staking op
12 december geproklameerd. Het zal
de tweede in nog geen maand zijn.
De communistische CGT en de
linkse CFDT hebben de arbeiders
ppgeroepen op de genoemde datum
ook vergaderingen en betogingen te
houden om van de regering een ga
rantie te eisen dat de werkgelegen
heid niet. wordt aangetast.
AMSTERDAM. Ook deze winter
kunnen kreatieve en handige vrije-
tijdsbesteders zich weer volop uitle
ven in de traditionele Nationale
Wedstrijd Vrijetijdsbesteding in het
kader van de Internationale Huis
houdbeurs. Men kan deelnemen in
16 kategorieën.
DEN HAAG. Twaalf militaire es
tafettelopers brachten vrijdag het
geld dat bij de Nederlandse troepen
in het Westduitse Seedorf-Hohne-
Langemannsdorf voor de actie „Ge
ven voor Leven" is opgehaald, te
voet naar Nederland.
LONDEN, 30-11. De in december
1967 afgezette Griekse koning Kon
stantijn wil naar Griekenland terug
keren als vorst of als burger. Op een
perskonferentie in Londen zei hij
dat wat het Griekse volk bij het op
8 december te houden referendum
over een herstel van de monarchie
ook beslist hij dit besluit zal accep
teren.
De veehouderij
van straks
DEN HAAG, 30-11. De werkgele-
genheid in de intensieve veehouderij,
die op het ogenblik aan 100.000 men
sen werk biedt, zal in de komende
jaren nog belangrijk afnemen.
Dit is een van de conclusies in de
nota van de minister van landbouw
en visserij over de intensieve vee
houderij die, naar de ministerraad
vrijdag besliste, aan de Tweede Ka
mer zal worden aangeboden. In de
nota wordt 'bezien welke ontwikke
lingen te verwachten zijn, wat ge
daan kan worden om de ontwikke
lingen in juiste banen te leiden en
op welke punten maatregelen ge
nomen moeten worden, zoals bijv.
aanpassing van wettelijke voorzie
ningen. Andere conclusies: onaan
nemelijk is dat de intensieve vee
houderij in de toekomst in belang
rijke mate industrieel zal worden
uitgeoefend. Mammoetbedrijven ver
gen trouwens bijzondere veterinaire
en milieuvoorzieningen.
De huidige marktsituatie biedt
nauwelijks ruimte voor uitbreiding
van de voortbrenging van veehou-
derijprodukten.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
AMSTELVEEN. Ziekenfondsver
zekerden zullen volgend jaar aan
zienlijk minder gaan betalen voor
interne kraamzorg (dag en nacht
een kraamverzorgster in huis) en
wijkkraamzorg (dagelijks bezoek van
een kraamverzorgster) als de staats
secretarissen van volksgezondheid en
van sociale zaken het advies overne
men dat de zieknfondsraad heeft uit
gebracht.
AMERSFOORT. Doordat de door
gaans niet zo goed bij kas zittende
22-jarige Soestenaar A. K. plotseling
erg gul met groot geld was, heeft de
politie een grote diefstal van vooral
radio's kunnen oplossen. De radio's
en ook nog een video-recorder, kleu
ren t.v. en stofzuiger (voor een totale
waarde van ongeveer f 70.000) wer
den twee weken geleden ontvreemd
uit een groothandel aan de Amster-
damseweg in Amersfoort.
AMSTERDAM. Bij een gewapende
overval op een agentschap van de
gemeentegiro op de Willemsparkweg
in Amsterdam is ongeveer f 4000,
buitgemaakt. De daders waren twee
ongeveer 25-jarige mannen, volgens
de politie Indonesische types. Het
tweetal, dat gewapend was met een
pistool, verdween in een auto.
DEN HAAG. Vorig jaar hebben
zich 254 Nederlanders, met een ver
mogen van twee ton of meer, in Bel
gië, Zwitserland, Italië en andere
landen gevestigd. In totaal ging met
deze Nederlanders een vermogen van
ruim 388 miljoen gulden het land uit.
DEN HAAG. Amnesty Internatio
nal Nederland is een aktie begonnen
voor politieke gevangenen in Tsje-
choslowakije. Amnesty probeert met
de aktie allereerst drie Tsjechen vrij
te krijgen, die al meer dan drie jaar
gevangen zitten, nadat zij in 1971
vlugschriften hadden verspreid. Zij
werden tot zes jaar veroordeeld.
DEN HAAG. Met ingang van 1 ja
nuari a.s. zullen de werknemers in
de bouwnijverheid, die vallen onder
de c.a.o. bouwbedrijf allen kollektief
verzekerd zijn tegen ongevallen. Al
dus heeft vrijdag het Algemeen Ver
bond Bouwbedrijf, de overkoepelen
de organisatie van werkgevers, mee
gedeeld.
SCHIPHOL. Het door Fokker-
VFW ontwikkelde anti-Wiebel me-
chanismes voor kunstmanen blijkt
uitstekend te voldoen. De zgn. nuta-
tiedemper wordt in de ruimte al toe
gepast. Twee van deze dempers be
vinden zich op het ogenblik aan
boord van de Engelse kunstmaan
UK5, die vorige maand voor de kust
van Kenia door middel van een
Scout-raket van een platforjn werd
gelanceerd.
CITROENJENEVER
CITROENTJE MET SUIKER
(ZOETE CITROEN JENEVER)
CITROENBRANDEWIJN
de extra attractie bij elk De Kuyper-artikel
1 Vraag Uw slijter de
Voordeelkaart
voor Export Jonge Jenever
plus
BOEKENCOUPON en PRIJSVRAAG
Desgewenst rechtstreeks
aan te vragen bij De Kuyper B.V.
Postbus 54, Schiedam
BO
\AG
EINDHOVEN. Philip Morris Hol
land b.v., een van de grootste siga-
rettenexporteiirs van ons land.
moet de produktie in haar twee fa
brieken in Eindhoven en Bergen op
Zoom (totaal ongeveer 1000 man
personeel) in december aanzienlijk
verminderen als gevolg van de hui
dige situatie in Italië. Een en ander
is aan de werknemers en de bonden
meegedeeld.
SCHIPHOL. De KLM zal met ju-
r dischc wapens Ion strijde trekken
tegen dc eis tot besnoeiing van haar
vluchten <n er de ceann naar de
Verenigde Staten. Zij zal zich wen
den tut de Amerikaanse rechter.
DEN HAAG. Minister Dtiisenberg
zal de omvang en de onderlinge ver
deling van liet pakket maatregelen
tot stimulering van onze ckonomie
deze week in dc Tweede Kamer, by
de stemming over het dekklngsplan,
sterk verdedigen.
Zaterdagavond werd in hei kader van de Rencssese winkelweek een gekostu
meerde optocht voor kinderen gehouden. Ondanks het toch wat zure weer
was de deelname heel behoorlijk. Ruim dertig kinderen meldden zich in hun
zelf door hun ouders gemaakte kostuums bij dc jury. Na dc beoordeling
maakte men, voorafgegaan door de Kon. Harmonie „Kunst en Eer" uit Zie
rikzee ren rondgang door het dorp. Omdat de kinderen allen een lampion ter
beschikking hadden gekregen werd de stoet een kleurig geheel. Winnaars
werden nog niet bekend gemaakt omdat de winkelweckcommissie alle uit
dagen van de in de laatste weken gehouden festiviteiten tot vrijdag a.s. wil
bewaren. Foto: Een van de „groepen" tijdens de gekostumeerde optocht „De
heks met Hans en Grietje".
(Foto: Zierikzeesche Nieutvsbobde)
gevangene zou worden uitbetaald.
Zou men dit niet doen dan zou het
zeker ook niet meer gelukken om
dienaren uit Zierikzee of Brouwers
haven in te zetten.
Een ander probleem was dat de
schepenen hardwerkende boeren wa
ren, die zelf hun land moesten „be
bouwen en gereyen" en dit dagelijks
werk moesten verzuimen om ..recht
en justitie te doen". In elk geval eis
ten ze op dc rechtdagen „montcost".
Doodslag
In 1562 had de gecommitteerde
baljuw Johan van Heule, een onder
zoek ingesteld, inzake de doodslag
door Bertelmeeus Huygszoon ge
pleegd op Cornelis Jacobszoon alias
Wesele. Hij ontving daarvoor op 5
januari 1563 van rentmeester Jeroni-
mus van Serooskerke 5 schellingen
groot Vlaams. Als opvolger van Van
Serooskerke werd op 4 december
1564 Brüijninck van Wijngaarden
benoemd. 1565. In dit jaar legde de
vierschaar aan Jacob Janszoon een
civile boete op, groot 33 sch. 4 gr.,
omdat hij vroonland had verkocht,
wat in strijd was met de voorschrif
ten.
Mathijs Janszoon kreeg een boe
te, omdat hij zijn koren buiten de
jurisdictie van Dreischor had laten
malen. Dit was niet overeenkomstig
de uit de 14e eeuw daterende ordon
nantie van Jan van Henegouwen.
Pouwel Leendertszoon hoorde een
boete van 10 schellingen tegen zich
eisen, omdat hij zijn mes had ge
trokken, waardoor „twist en parle
ment" ontstond. Voor Cornelis Huy-
bregtszoon gold het zelfde. Volgens
de voorgeschreven norm werden in
1565 smarteboetes opgelegd, groot 16
schellingen 8 groten, aan Jacob den
Decker, Cornelis Bastiaanszoon en
Cornelis Jan Heyneszoon.
Op 4 juni 1565 was „een vrouwen
persoon genaampt Lijne Ketellaers"
in de gevangenis gezet op water en
brood. Zij liep „met vag'eb'onde- ach
ter lande, teerende op den huysman,
zonder te wereken, hanterende met
deselve vleeselij cke gemeenschap
buyten huwelicken". Nadat zij be
loofde haar leven te zullen beteren,
werd zij op 16 juni „gerelaxeert van
de gevangenisse". De „montcost"
voor haar bedroeg 3 stuivers per dag
zodat haar vrijheidsberoving in to
taal 5 schellingen kostte.
Janne Pietersdochter was op 23
september 1565 opgepakt en in de
gevangenis opgesloten omdat zij
overspel pleegde met de timmerman
Jan Gerritszoon. De plaatselijke po
litieman Lambrecht de Bree leidde
met zijn assistenten, Janne voor de
vierschaar. Zij beloofde aan de sche
penen, haar leven lang, of zo lang
zij getrouwd zou zijn, nooit meer
contact te zullen opnemen met deze
bouwvakker. Zou ze deze belofte
breken dan wachtte haar geseling
en gedurende 12 jaar verbanning uit
de heerlijkheid Dreischor. Op hoop
van goede 'betering volgde op 6 ok
tober 1565 ontslag uit de gevangenis.
XXXI
Maarten had zich tijdens zijn arrestatie flink ver
weerd. Hij had daarbij Crijn Leendertszoon zodanig
verwond, dat deze gedurende acht dagen niet in staat
was geweest 0111 te werken. Als een eerste vorm van
arbeidsongeschiktheidsuitkering betaalde de grafe
lijkheid hem 18 groten per dag. De chirurgijn mr.
Maarten van Hove behandelde zijn kneuzingen en
wonden. Beide mannen kregen hetzelfde vonnis: „Exe
cutie metter galge".
Een galg moest eerst worden opgebouwd. Jan Tack, mr. timmerman te
Zierikzee leverde er het hout voor: „drie spoerren en drie taillen". Cornelis
Yemanszoon en Adriaen Janszoon vervoerden dit hout met hun schip naar
Dreischor.
Mild vonnis
Op 15 oktober 1562 w;i.s Jan Wil
lemszoon alias grol»- Brabander. go-
vangen genomen wegens vagabon
dage. Door voorspraak van schepe
nen cn op belofte van beierse hap,
werd hij op dezelfde cfag dat de vo
rige personen let- dood werden ge
bracht, ontslagen uit gevangenschap.
H er dus een uiterst mild vonnis.
Zes „heidenen", zo noemde men
destijds zigeuners, Jan Franszoon
met 5 metgezellen, zowel vrouwen
als mannen, waren door de dienaars
van de baljuw opgepikt. Ze hadden
„op heidense manier" aehter lande
De gezondheids
voorzieningen
De timmerlieden Jan Querijnszoon.
Jan Geertszoon, Adriaen Corsten en
Job Ymanszoon, waren drie dagen
bezig om de galg in elkaar te timme
ren en met touwen en kabels te ver
stevigen. Het ijzerwerk, er was on
der meer een takel nodig, nam de
smid Sijmon Celiszoon voor zijn re
kening.
Laatste biecht
Maatje, de vrouw van Jan Hey
neszoon verzorgde de maaltijden
voor de gevangenen evenals het gal
gemaal. Men had vernomen dat het
in sommige plaatsen in Holland en
Zeeland, gebruikelijk was om alleen
dan een galgemaal voor de autori
teiten le geven, als de verbeurd
verklaarde bezittingen van de
slachtoffers een flinke waarde had
den. Men besloot nu te Dreischor om
maximaal 1 te verteren. Nadat
Geert Janszoon van Steenbergen en
Maarten Pieterszoon voor het laatst
hadden gebiecht bij broeder Willem
van Loven, gardiaan (overste) van
de Minderbroeders te Zierikzee.
volgde op 14 december 1562, door de
scherprechter mr. Hans Scram. d<
..executie metter galge".
De politiemacht tijdens de te
rechtstelling bestond u/t Pieter De-
nys/.oon. Anthonis Rijcxszoon en
Joos van Dijcke. Maarten Pieters
zoon was snel berecht, na slechts 16
dagen m hechtenis te zijn gehouden.
UTRECHT, 30-11. Het is een dui
delijk gemis in de structuurnota ge
zondheidszorg cn de eerste Rjnszorg
er uit een oogpunt van planning
nauwelijks in aan bod komen.
geloopen, contrarie de placcaten".
Wegens overtreding van dit verbod
werden ze 12 dagen op water en
brood gezet en daarna verbannen.
Wat de nota over de planning
zegt is vooral gericht op de zieken
huis voorzieningen. Toch is het de
bedoeling, dat de verschillende sec
toren van de zorg zich in onderlinge
samenhang gaan ontwikkelen.
Dr. R. M. Lapre, secretaris van de
centrale raad voor de volksgezond
heid, zei dit in Utrecht op de alge
mene vergadering van de Unie van
Ziekenfondsen.
Hij stelde, dat landelijk zal moe
ten worden aangegeven, welk voor
zieningenniveau - basispakket - voor
de gehele bevolking geweest is.
In 1560 werd de aandacht geves
tigd op 't feit, dat het niet juist is,
dat aan de dienaren een vergoeding
per arrestatie werd gegeven. Het zou
billijk zijn als per gevangen genomen
persoon zou worden uitgekeerd,
want naarmate er meer vagebonden
of „malfacteurs" (vijf, zes of soms
nog wel meer), gevangen genomen
werden waren er meer dienaren no
dig. Men achtte het redelijk dat per
1
