BIJDRAGE TOT HISTORIE
VAN BIJZONDER DORP
Volwassenen vertellen
over hobby en bedrijf
RAAD VAN BRUINISSE BESLOOT
TOT DE AANLEG VAN STREEKRIOLERING
4
STREEKNIEUWS
Uit Dreischors verleden (door J. L. Braber)
((XXVIII)
m:ry i
- <m j£
Seclert 1535 beschouwde men in Zeeland het aan
hangen van de nieuwe leer al een strafbaar feit. De
overheid trachtte met rigoureuze maatregelen „de in
fectie van de nieuwe valsche secte te verhoeden".
Volgens de „Historiën der vromer martelaren", beter bekend als Boek dei-
martelaren, werd in 1535 een „landman uyt Zierikzee", buiten de Zuidhaven-.
poort, op het galgeveld wegens ketterse gedachten, als eerste levend ver
brand. Bij gebrek aan hout. wordt er bij vermeld, gebruikte men enige bos
sen stro.
Hier waren 's middags om drie uur
ongeveer 300 „preeklópers" bijeen.
Behalve veel dorpsbewoners wa
ren ook verscheidene leden van
Zierikzeëse regentenfamilies onder
het gehqor van de Vlaming. Ze zon
gen psalmen, tijdens deze open
lucht-dienst, volgens de pas ver
schenen berijming van Petrus Da
lheen.
Nadat Zierikzee zich in 1572 voor
de Prins van Oranje had verklaard,
zette de reformatie op Schouwen en
Duiveland snel door. In elke plaats
kwamen aanhangers van de nieuwe
leer. „Opdat Gods toorn over het
land zou worden afgewend, schreef
de prins op 25 januari 1573 voor
om een algemene biddag te houden
op de eerstvolgende zondag.
Eerste predikant
Robbrecht de Ridder was van
1566-'71 pastoor van de St. Eloois-
kerk te Oostburg. Hij sloot zich aan
bij de hervorming en werd predikant
te Eeklo in Vlaanderen. Spoedig
moest hij uitwijken. Hij werd de eer
ste predikant van Dreischor en hield
daar zijn intredepredikatie op twee
de kerstdag 1573. Hij werd „minis
ter", dat is dienaar (predikant), over
het gehele rechtsgebied van Drei
schor, dus inclusief Noordgouwe en
Zonnemaire. De kerkelijke gemeen
ten bleven aanvankelijk klein, om
dat velen huiverig waren zich bij de
hervormden aan te sluiten.
Daardoor was het tractcmcnl van
de eerste predikant dan ook beschei
den. Het bedroeg 36 Vlaams per
jaar, dat is f 216,Omgerekend in
de koopkracht van onze gulden is dal
ongeveer f 9000.
Dit salaris was óók toen niet vol
doende om van te leven, zodat bij
verdienste noodzakelijk was. Van
daar dal de dominee persoonlijk ver
nielde ruiten in Dreischors kerk her
stelde en een pcokstool en enige ban
ken in elkaar timmerde. Dit was ver
moedelijk een eenvoudige kansel, in
elk geval niet de tegenwoordige, die
van veel later datum is.. Ds. De Rid
der maakte ook preekstoelen voor
Noordgouwe en Zonnemaire.
De eerste ketters in deze tijd wa
ren aanhangers van de door Menno
Simons verkondigde leer. Men
noemde hen Mennisten of ook wel
Doopsgezinden, daar ze opnieuw
werden gedoopt, omdat ze het Rooms
Katholieke Sacrament niet geldig
achtten.
„Wegens quaede gevoelens van het
altaar en de instellingen des altaars"
werd te Zierikzee in december 1540,
Paulus Harrentszoon uit Sommels-
dijk, eveneens levend verbrand. De
ze martelaar was leemplakker van
beroep, dat wil zeggen, hij hield zich
bezig met het bestrijken met leem,
van muren en daken van houten
huizen met vakwerkbouw.
De oudste aantekening over het
prediken van de nieuwe leer in de
judisdictie van Dreischor, dateert uit
1562.
Het was do baljuw ter ore geko
men dat een zekere Pietcr de wever,
te Zonnemaire „conventicle ende
schole van heresie" hield. Dat bete
kende dat Pieter de wever in een
kleine besloten kring van protestan
ten predikte en ook onderwijs gaf in
de nieuwe leer.
Op 20 mei 1562 ging de baljuw met
zes dienaren naar het huis van Pieter
om hem in te rekenen. Maar deze
was tijdig op de hoogte gebracht van
deze snode plannen en was inmid
dels vertrokken, zodat Dreischors
politiemacht oen vergeefse tocht
maakte.
„Do Vlaamse
Passement wever"
Volgons „De Vlaamsche Passe-
mentwever", het bekende boek ge
schreven door Anth. de Vlieger, had
het protestantisme in 1566 op Schou
wen reeds veel aanhangers.
Op 5 juli 1566 hield Jacob Barselis
dan ook ccn hageprcek, op ccn stuk
land „Blauw garen" geheten, nabjj
het landhuisje „De Haan", tegenover
de tegenwoordige Haneweg.
Pyeter Willemszoon de nayer
(kleermaker) luidde in Dreischor de
klok voor de aanvang van de kerk
diensten. In Noordgouwe was Wil
lem Geertszoon koster en klokluider.
De mogelijkheid dal het Spaanse
bewind zou terugkomen was niet
denkbeeldig en dan zou het gedaan
zijn met het Calvinisme. Voorjaar
1575 deed het gerucht de ronde, dat
de Spaanse troepen zouden proberen
Schouwen en Duiveland te herove
ren. zodat een vijandelijke wig zou
ontstaan in het bevrijde Holland en
Zeeland.
In september 1575 was men er ze
ker van dat de vijand zou trachten
het toen nog ondiepe Zijpc te door
waden. Om niet in handen van de
Spanjaarden te vallen, nam Drei
schors eerste predikant op 25 sep
tember 1575 dan ook de benen.
„Waarnaar den viant in 't eylant ge-
comen es, zodat hij. Robrecht, tevo
ren syn vertrek genomen heeft", ver
melden de grafelijke rekeningen.
De vrees was gegrond, want Mon-
dragon ging Schouwen en Duiveland
veroveren.
FINANCIËN EN ECONOMIE
Gunstige
ontwikkelingen
bij RABO-banken
UTRECHT. 23-11. Voor do midde-
lengroei bij de Rabobankorganisatie
is oktober een gunstige maand ge
weest.
Namen de middelen, waarin de
spaargelden mede zijn inbegrepen in
oktober 1973 met slechts f 6 min. toe,
in oktober dit jaar stegen zij met
f 145 min. De toeneming was nog iets
groter dan in oktober 1972.
In januari-oktober dit jaar beliep
de middelengroei bijna 1' 2.600 min.
of 9,5 pet. tegen f 2.417 min. of bijna
10 pet. in de eerste tien maanden van
1973.
Eind oktober bedroegen de aan de
Rabobanken toevertrouwde gelden
in totaal f 29,7 miljard, aldus de cen
trale Rabobank.
MARKTBERICHTEN
Veemarkt Leiden
LEIDEN. 25-11. Aanvoer: totaal
2756, slachtrunaeren 1341, varkens
343, schapen of lammeren 1072.
Prijzen (in guldens): stieren le 6,05
-6,45; 2e 5,60-5,85; vaarzen le 5,25-
5,75, 2e 4,85-5,15; koeien le 5,15-5,70,
2e 4,45-4,85, 3e 4,10-4,40; worstkoeien
4,00-4,20; slachtvarkens extra boven
notering le 2,60-2,65; 2e 2,61-2,63; 3e
2,59-2,61; slachtzeugen 1,85-1,95;
zware varkens 2,20-2,30; schapen 100
-160; lammeren 150-220.
Overzicht: slachtrunderen: aan
voer iets minder, handel vlot, en
prijzen hoger; varkens: aanvoer
ruim, handel redelijk en prijzen ho
ger; schapen en lammeren: aanvoer
minder, handel rustig en prijzen sta
biel.
De eierveilingen
BARNEVELD, 25-11. Aanvoer
1.078.942 stuks, stemming kalm.
Prijzen in guldens per 100 stuks:
eieren van 50 gram 12.84; eieren van
55 gram 13,57; eieren van 60 gram
14,25 en eieren van 65 gram 14,88.
Utrechtse paardenmarkt
UTRECHT, 25-11. Op de paarden
markt in Utrecht worden maandag
287 dieren aangevoerd. De prijzen
waren voor: luxe paarden 1825-2900,
werkpaarden 1125-1850, oude paar
den 1000-1750, 3-jarige paarden 925-
1775, 2-jarige paarden 600-1550, veu
lens 500-1000, hitten 5*25-975, ponies
150-625.
Slachtpaarden per kg geslacht ge
wicht f 4,10-1' 4,60. Jonge slachtpaar
den per kg geslacht gewicht f 4,60-
f 5,10.
De handel was williger en goed
prijshoudend.
Aardappelbcurs
ROTTERDAM, 25-11. Prijzen, ex-
klusief b.t.w., vastgesteld in guldens
per 100 kg uf-bedrijf op auto vol
gens kwaliteitseisen binnenland cq.
export.
Klei-aardappelen binnenland: bin
tje 35 mm in 2 maten 20,00-23,00;
bintje 50 mm opw. los verladen 20,00
-21,00; eigenheimers 35 mm opw.
36.00-41,00.
Zandaardappelcn binnenland: bin
tje 35 mm opw. 12,00-15,00.
Klei-aardappelen export: bintje
35-50 mm los verladen 18,00-20,00,
bintje 45 mm voor Italië 22,50-23,00;
bintje 50 mm opw. los verladen
20.00-21.00.
Zandaardappelcn export: bintje 35
mm opw. 12,00-15,00.
Blankschilligc rassen van de klei
grond voor overzee: 40 mm opw. in
two emalcn 17.00-17,50; vocraardap-
pelcn 5,50-7.50.
Stemming: binnenland en export
rustig.
SCHEEPVAART
Abida, 23-11 500 m W Flnistcrre.
Acila, 23-11 Curacao.
Acmaea, 24-11 Slanlow.
Area, 23-11 Singapore naar Wood
lands.
Laarderkerk, 23-11 200 m Z Karachi.
Stuur uw nieuwjaarswens
vaar hel Ou de jaarsnummer
tijdig in!
Gaarne vóór 2 december a.s.
ZIERNvZEESCHE NIEUWSBODE
POSTBUS 1 - ZIERIKZEE
NIEUWERKERK
Zang op bejaardenmiddag
De speciale bejaardenmiddag, die
de afdeling van cle Bejaardenbond
hield samen met dc „scos" werd ver
zorgd door mevr, Kort-van Meurs tc
Renesse, die een aantal liedjes
bracht zichzelf op de gitaar begelei
dend.
Op prettige en beschaafde wijze
bracht zij een flink aantal nummers,
waarmee zij applaus oogstte. Met
name gold dit voor een Schouws
liedje, inclusief de lof voor het pa
lingbrood en een liedje over een door
het land per fiets doortrekkende
vriendin. De bejaarden gaven zich
ook gewonnen 'b'ij de „meezingertjes"
Als bekend volgt de zangeres les
sen op aandringen van Marie Cecile
Moerdijk en treedt zij vaak voor
verschillende bijeenkomsten op. De
opkomst was ditmaal niet groot .on
danks de inspanningen van het be
stuur. Sommige omstandigheden
werkten nadelig; zo'n vijftig mensen
waren wel present en zij genoten
van deze middag, waarop ook ge
trakteerd werd. Een open-schaal-
kollekte werd goed bedacht, hetgeen
ook graadmeter kan zijn van de pu
blieke appreciatie van het gebodene.
OOSTERLAND
Rode Kruis-fSimavond
Op vrijdagmiddag en -avond 29
november a.s. komt in Oostex-land in
het Ned. Heiv. Vei-enigingsgebouw
de Rode Kruisfilm „4 For Texas",
een rolprent die algemeen waarde-
ring ondervindt, aanvangende om 8
uur. In de middag van deze dag komt v
de jeugd aan bod, die 's middags
kunnen gaan kijken naar de leuke
jeugdfilm „De kwade mustang". De
afdeling Duiveland van het Ned. Ro
de Kruis hoopt op een goede belang
stelling hiervoor.
Andere datum
„Martha"-vergadering
De chr. vrouwenvereniging „Mar
tha" alhier (presidente mevrouw J.
Stoutjesdijk-Borst) zal deze week
haar gewone tweeweekse vergade
ring houden in het Ned. Hervoxmd
vei'enigingsgebouw aan de St. Joost-
dijk, niet zoals gewoonlijk op don
derdagavond maar - wegens het feit
dat de zaal dan bezet is - nu op
woensdagavond 27 november, aan
vang op de gewone tijd.
BRUINISSE
Jaarvergadering
N.C.V.B.-afdeling
In het herx'ormd verenigingsge
bouw werd de jaarvergadering ge
houden van de N.C.V.B.-afdeling.
Na gemeenschappelijk zingen, deed
de pesidente mevr. v. d. Spek-de
Waal de Schriftlezing en de medi
tatie.
Het programma werd verzorgd
door eigen leden. Mevr. S. de Waal-
Boiten had enkele verzen op het b'e-
stuur gemaakt, die vlot werden ge
zongen. Aardig was het schetsje „De
oude en de nieuwe tijd" Na de eer-
sle pauze volgde „De schoonheids
salon, gebracht door een viertal da
mes; medicijn voor de lachspieren.
Na het. zingen van het Bondslied,
kwam het stuk: „De levende etalage
pop, gespeeld door een zevental da
mes. Een vei'loting werd gehouden
voor de gemaakte onkosten. Vooi-al
het 7-dames-stuk had heel wat voor-
bei-eiding gevergd. De presidente
dankte allen voor hun medewerking
en bood de dames een kleine attentie
aan. Teruggezien kan woi'den op een
gezellige avond, die besloten werd
met het zingen van Ge/.. 285:1.
Openbare basisschool Oosterland
OOSTERLAND, 25-11. Wereldoriëntatie (of wereldvcrkenning) is een term,
die de laatste jaren in liet kleuter- en basisonderwijs steeds meer wordt ge
hoord. In Zeeland probeert liet Regionaal Pedagogisch Centrum „Zeeland"
le Middelburg gestalte te geven aan de praktische toepassing in het basis
onderwijs, middels kursussen voor de leerkrachten. Ook de leerkrachten van
de openbare basisscholen nemen hieraan deel.
Enkele van de leeistofaspekten
hierbij zijn: „Mens en Beroep" en
„Mens en Ontspanning". Naar aan
leiding van een oproep aan de ou
ders op de ouderavond van de open
bare basisschool alhier gehouden in
oktober j.l., om op school te komen
vertellen over hun beroep of hobby,
hebben tot op heden een tweetal
oudei's spontaan gereageerd. Ten
eerste is de heer B. van Bi-oekhoven
in Ooslerland en omstreken geen
onbekende op hot gebied van het af
richten van honden gekomen en
bracht zijn herdershond mee .naar
school voor een bezoek aan de lagere
klassen en vertelde de kinderen veel
interessants en leerzaams over zijn
hobby, waarna hij tenslotte vragen
beantwoordde.
Aannemers verhaal
Ten tweede is de heer Jac. van der
Maas Pz., staflid van het Aanne
mingsbedrijf: „Schouwen-Duive-
land" (A.S.D.) in de vijfde en zesde
klas van de school boeiend komen
vex-tellen over zijn bex-oep en het be
drijf, en ook in dit lesuur hebben de
kinderen een groot aantal nieuwe
begrippen geleerd, die op de juiste
wijze weiden verklaard en toege
licht. Aandacht werd besteed aan:
Wal is „aannemen" wat is een „be
drijf", hoe is A.S.D. georganiseerd,
wat houden de verschillende funk-
ties in. De leerlingen werden met
echte voorbeelden van tekeningen en
bestekken wegwijs gemaakt in hoe
het aannemen en uitvoeren van een
werk in de praktijk verloopt. Tot
slot bood de heer Van der Maas aan
ieder van de leerlingen namens de
direktie van het Aannemingsbedrijf
„Schouwen-Duiveland", een presen
tje aan. De onderwijzer, de heer
Schrijver, bracht dank aan de heer
Van Broekhoven, terwijl het school
hoofd de heer P. T. Bolkenbaas, de
heer Van der Maas zeer hartelijk
dankte voox zijn bereidwilligheid de
leerlingen op bevattelijke wijze één
erx ander uit de doeken te komen
doen betx-effende zijn werk. Dat deze
pi'aktische lessen zeer leerzaam zijn,
behoeft geen betoog.
Advertentie
INGEZONDEN STUKKEN
Geachte redaktie.
De Zeeuwse bevolking heeft steeds
veel moeten bijdragen aan tol, veer
en/of pontgelden.
Protesten hiertegen hebben wei
nig effekt opgeleverd. Kennelijk zijn
de Zeeuwen en hun bestuurdex-s ge
zwicht voor het feit dat de landelijke
ovei'heid steeds le krap bij kas zat.
Ook is er landelijk te weinig gemeen
schapsbesef om deze lasten geza
menlijk te dx-agen.
Nu het slecht gaat met onze eco
nomie en voor het afsluiten van de
Oostex-schelde miljarden geen rol
meer spelen, wox-dt het m.i. hoog lijd
dat de Zeeuwen met hax-de eisen op
tafel komen, erop neerkomend dat
de tol, veer en/of pontgelden zo
spoedig mogelijk worden afgeschaft.
Geld blijkt er voldoende te zijn en
vooral in deze lijd mogen de Zeeu
wen een beroep doen op de „ge
meenschapszin".
De wensen kunnen ook als volgt
worden samengevat:
De gehele economie ligt aan flax-dcn.
en Duisenberg gooit met miljarden.
De afsluiting is een nationale zaak.
Doch wie stelt hel vervoer aan de
kaak?
Bij elke tol, pont en veer,
moet je betalen, steeds maar weer!
T. Fruitman,
Zierikzee.
(Wij willen uw betoog niet ont
krachten, maar de rijksoverheid zal
nooit treden in de kosten van de
Ze,elandbrug. De Zeelandbrug is in
derdaad een provinciale brug. De
provincie heeft de tolgelden hard
nodig; Den Haag gaf destijds toe
stemming voor het initiatief, maar
zal niet in de financiële brugperike-
len treden. Vex*band met de financie
ring van de Oosterschelde-sluiting is
er verder uiteraard helemaal niet.
RED.)
Aquariumhouden
een kunst
Het is weer al bijna een jaar ge
leden dat de aquariumvei-eniging
door middel van enkele stukjes in
deze krant, de aandacht vestigde op
deze mooie en boeiende hobby. Er
werd toen de nadruk gelegd, op de
bij elke liefhebberij voorkomende
moeilijkheden. Het heeft dan ook
zeer veel positieve x-eakties tot gevolg
gehad, in een jaar tijd kreeg de ver
eniging 40 nieuwe leden. Het bleek
dat velen met moeilijkheden zaten.
Er werd met alle mogelijkheden van
advies gewerkt. Ook daar waar no
dig werd door de leden van de ver
eniging geholpen met de opbouw
van de aquarium. Tot voor kort wist
het bestuur niet precies waar al de
voorlichting in de vorm van ge
sprekken met of zonder dia's geble
ven was.
Op 26 oktober jl. is echter een en
ander duidelijk geworden. Op deze
dag werd door de vereniging een
huiskeuring gehouden. Deze keurin
gen worden wel door de vereniging
opgesteld en geregeld maar dragen
toch een officieel karakter, want zij
wordt gedaan door een e r k e n de
keurmeester van de N.B.A.T.
Op genoemde data ging de keur
meester met een van de bestuurs
leden op stap, er wachtte een druk
ke dagtaak want er waren 10 aquaria
opgegeven. Aan het einde van die
dag was het echt wel duidelijk waar
die voorlichting gebleven was, de
kcui-meester was zeer tevreden over
de kwaliteit van de aquaria. Dit was
voor de vereniging toch wel iets om
trots op te zijn.
Niet-leden of degene die interesse
hebben in deze hobby kunnen 29
november eens komen kijken naar
de dia's van de gekeurde aquax-ia zo
dat ze eens kunnen zien hoe het met
de kwaliteit is, want een mooi aqua
ria geeft het meeste plezier aan de
houder ervan en voldoet meestal
aan de eisen waar een aqaria mee
staat of valt. Vooi-waarden waar veel
aandacht aan wordt besteed in dt
A.V. Helodea. Ook de financiële zij
de moet worden vermeld, door goede
x-aad wordt veel onnodig geld be
spaard. Reden genoeg dus om op 29
november eens te komen kijken en
praten in het bovenzaaltje van ca
fetaria „Marktzicht" te Zierikzee om
8 uur. Of privé bij de secretaris J.
J. Stekctee, Steinsti'aat 39, Bruinis-
se.
Bruinisse. november 1974.
BRUINISSE. 25-11. Vrijdagavond
kwam de voltallige gemeenteraad
van Bruinisse in spoedzitting bijeen.
Oorzaak was de behandeling van bet
agendapunt: aanleg streckriolcring.
Onder voorzitterschap van burge
meester G. Hokken werd dc destijds
vastgestelde 33e begrotingswijziging
ingetrokken. In de plaats hiervoor
werd dc' 3Re en 39e wijziging vast
gesteld.
Dc aanleg van de slreekriolering
beslaat uit: a. t r a n s p o r tlëiQ i n g en -
plan; b. bouw van de ribolwalcrzui-
verlngsinrlchling Mastgat, de „fa
briek" aan de Verloren Kostweg.
In de 33e begrotingswijziging wa
ren nieuwe kostenbegrotingen opge
nomen. Dit bleek noodzakelijk door
het uitblijven van subsidie voor de
plannen en daardoor ook goedkeu
ring van Ged, Staten.
Omdal inmiddels voor het tiran-
sportlcidingcnplan subsidie is toe
gekend (bouwkosten f 1.720.000,
subsidie f 1.113.000,en op de fa
briek nog niet, kon G.S. niet akkooi-d
gaan met de 33c wijziging, omdat dit
beide onderdelen bevatte.
Vandaar dat deze materie nu is
gesplitst in Uvee wijzigingen, zodat
verwacht mag worden dat G.S. haar
goedkeuring zal geven aan de 38c
wijziging. De geplande uitvoering,
van de werkzaamheden voor de lei
dingen zal hiermede niet woi'dcn
vertraagd en zal naar verwachting
1 december 1974 aanvangen en ca.
10 maanden in beslag nemen.
Door het uitblijven van subsidie
voor dc fabriek wordt dc bouw hier
van uitgesteld. Overigens VA-staat er
hoop dat deze alsnog zal worden
toegekend, doch hierover is nog on
zekerheid. De bouwkoslcn van dc
fabriek bedragen f 3.862.800,—. Dc
bouwtijd is 1M: jaar.
In deze bouwkosten is een bedrag
van f 3.000,— begrepen voor het in
bcdrijfsslellcn van dc fabriek. Naar
het oordeel van de hoer A. Bal moe
ten deze kosten niet. t.l.v. de ge
meente komen maar t.l.v. de onder
neming die de fabriek gaat bouwen.
De voorzitter antwoordde dat dit
t.z.t. ook wel zou gebeuren als alles
naar wens zou verlopen. Voorlopig
was met deze kosten toch rekening
gehouden.
Derde wethouder
Door hei vertrek van burgemeester
G. Hokken naar elders stemde de
raad wie de 3e wethouder zou wor
den. Deze funktie is van tijdelijke
aard. De stemming wees uit dat de
heer M. J. van der Velde met ruime
meerderheid was gekozen (v. d. Vel
de 6 stemmen - dhr. Verspoor 1 stem)
Dc heer Van der Velde aanvaardde
zijn benoeming. Wel hoopte hij dat
het van zeer tijdelijke aard zou zijn.
De voorzitter sprak de hoop uit dat
de heer Van der Velde zijn volledige
inzet zal geven en sloot de vergade
ring.
