„Kleine scholen in Zeeland"
Zeeland
WERKLOOSHEID
BIOSCOOP
DE CONCERTZAAL
ZIERIKZEE
Sex met 'n knipoog
Sex om te schateren
VROLIJKE
ONTUCHT
IN TIROL
Overleg in Moskou
AGENDA
ABNORMAAL
Kleine plaats en grote stad j DorpCJTOIldcrZOCk Hl
Sportvliegtuigje in botsing
met Amerikaanse straaljager
Rapport van werkgroep kleuter- en lager onderwijs
(Slot)
ZIERIKZEE, 25-10. Hel gemiddeld aantal leerlingen
per mankracht in 1973-1974 op de lagere scholen in
Zeeland bedroeg 28. Dit aantal varieert van 14 tot 33
hij de kleine scholen (1-, 2- en 3-niansscholen) en van
21 tot 37 hij de grotere scholen.
Dit wordt meegedeeld in het interimrapport „kleine scholen in Zeeland",
dat werd uitgebracht door de werkgroep kleuter- en lager onderwijs van
de Provinciale Onderwijscommissie Zeeland.
Het gemiddeld aantal leerlingen per leerkracht is per grootte van de school
als volgt: 1-klassige school: 20; 2-klassigc school: 20; 3-klassige school: 25;
4-klassige school: 26; 5-klassigc school: 28; 6-klassigc school: 30; 7-klassige
school: 30; 8-klassige school: 31; 9-klassigc school: 31; 10-klassigc school: 29;
11-klassigc school: 31; 13 klassigc school: 35. Op 1 juli 1973 was de gemiddel
de leeftijd van de leerkrachten bij het lager onderwijs in Zeeland op de klei
ne scholen: 34 jaar; op de 4-, 5- en 6-mansscholen: 35 jaar en op de grotere
scholen 36 jaar.
Het dure .woord strukturele
werkloosheid, wordt gebruikt voor
een nare zaak, werkloosheid „dus"
die ook in Zeeland lang niet mee
valt. Die kouklusie valt te trekken
uit het rapport: „De Zeeuwse ar
beidsmarkt sinds 1960", van het
Provinciaal Opbouworgaan Stich
ting Zeeland. De kouklusie van het
rapport is tamelijk deprimerend.
De arbeidsreserve in 1973 - en
voor 1974 zal het niet gunstiger
zijn - is, na een aanvankelijk da
ling, weer op hetzelfde niveau
gekomen als in 1960. Een uitschie
ter daarboven vormen dan nog de
vrouwen. De arbeidsreserve in die
categorie is tweemaal sneller ge
stegen dan onder de mannen in
Zeeland.
Al te verbazingwekkend is dat
niet. Hoe men de zaak ook wil be
oordelen, maar vrouwen lubben -
het is misschien niet goed - altijd
gewerkt in de marge, die het man
nelijk arbeidspotentieel vrij liet.
Nu de zaak meer gaat „knijpen",
komen vrouwen het eerst in de
knel.
De schets in het genoemde rap
port, komt er op neer, dat veel
jongeren, maar ook veel ouderen
niet aan het werk kunnen komen.
Voor de ouderen is dat erg voor
de jongeren nog erger. Ook - wat
genoemd wordt - de minder ge-
schikten komen moeilijk aan het
werk. Ook alweer een verschijn
sel dat vrijwel automatisch voort
vloeit uit de verkrapping op de ar
beidsmarkt. Over alle categoriën
steekt de bouw er uitzonderlijk
slecht uit; daarin is een stevige
werkloosheid, vooral onder (wat)
ouderen. De zwaarte van het vak-
zal daarmee samen hangen en in
het algemeen de temporisering op
het vlak van de bouw.
De drie zwakke punten zijn -
als reeds genoemd - de bouw en
verder de metaal en de kantoor-
sektor Ook voor het onderwijzend
personeel schijnt het in de provin
cie niet gunstig te zijn. Als men
deze dokumentatie doorneemt,
komt toch de vraag op, warom de
- (te) veel geloofde - industrie in
de provincie hierop niet duidelij
ker remmend heeft kunnen wer
ken. Misschien steekt het in de
aard van de industrie, die moge
lijk eerder vervuilend als op ge
lijke schaal arbeidsverschaffend is.
Zo is er ook grote werkloosheid -
vooral onder jongeren - in de me
taal en juist de industrie had zulks
moeten kunnen voorkomen.
Het Provinciaal Opbouworgaan
be-oogt dan ook met het rapport
meer begrip te wekken voor de
noodzaak van kwalitatief onder
zoek naar de arbeidssituatie in
Zeeland. Cijfers - zo lezen wij tus
sen de regels door - kunnen wel
interessant zijn en soms bruikbaar,
maar hoger grijpt een onderzoek
naar de oorzaak van de werkloos
heid. We houden eerlijk gezegd
het- hart een beetje vast, als over
1974 de zaken allmaal zwart op
wit op papier staan. Dan zal pas
blijken waarom vrijwel alle par
tijen in het parlement bij de re
cente algemene politieke beschou
wingen, de werkloosheidsbestrij
ding bovenaan het lijstje van ver
langens hebben gezet.
Man overleden door val
van dak
ROTTERDAM, 25-10. De 56-jarige
Rotterdammer M. de Ronde is don
derdag in het Dijkzigtziekenhuis
overleden aan de gevolgen van een
val tijdens zijn werk. Als dak en
gevelbedekker was hij aan het werk
op een opslagloods van Dow Chemi
cal aan de Oude Maasweg, toen hij
uitgleed en daardoor een val maakte
van 6,5 meter. De man kwam met
zijn achterhoofd op de straatklinkers
terecht, hetgeen dodelijke verwon
dingen veroorzaakte.
In het rapport wordt erop gewe
zen dat het percentage mannen (met
beroep) van 25-34 jaar met uitslui
tend lager onderwijs in 1971 in Zee
land volgens de voorlopige resulta
ten van de CBS-volkstelling 21 pro
cent bedroeg van het totaal aantal
mannen (met een beroep) in deze
leeftijdskategorie. Met name in vele
plattelandsgemeenten bleek dit per
centage hoger dan gemiddeld te lig
gen.
In kombinatie met de aanwezig
heid van kleine scholen zouden vol
gens het rapport de volgende ge
meenten in dit opzicht extra aan
dacht vragen: Wissenkerke, Brou
wershaven, Kortgene en Midden-
schouwen. In deze gemeenten heb
ben 27 procent of méér van de 25-34
jarigen (de leeftijdskategorie van de
vaders met schoolgaande kinderen
op kleuter- en lagere scholen bij uit
stek) zélf niet méér dan uitsluitend
lager onderwijs gevolgd.' Uit een in
1972 gepubliceerd onderzoek (CBS)
over schoolkeuze en schoolloopbaan
bij het voortgezet onderwijs, is on
der meer gebleken dat er een ster
ke korrelatie bestaat tussen presta
tieniveau en schoolloopbaan van de
kinderen die uit de 6e klas lager on
derwijs verlieten enerzijds, en het
onderwijsniveau van de ouders an
derzijds.
Doorstroming
Uit een gehouden enquête op ini
tiatief van het Regionaal Pedago
gisch Centrum Zeeland bij de lage
re scholen en bewerkt door de Stich
ting Zeeland blijkt dat van 1971-1973
bij 65 (is 27 procent van alle) Zeeuw
se kleuterscholen 100 procent door
stroming van leerlingen plaatsvond
naar één lagere school. Bij 36 (is 15
procent van alle) Zeeuwse kleuter
scholen vindt er voor 90-100 procent
doorstroming plaats naar één lagere
school en ook hier kan gesproken
worden van een vrij gunstige situa
tie.
Het minst gunstig wordt de door
stromingssituatie genoemd in de vol
gende regio's als geheel: Zuid-Bcve-
land, Schouwen-Duiveland en Wal
cheren. In deze regio's divergeert de
doorstroming het meest.
De „verzuiling"
Het rapport gaat ook uitvoerig in
op de sociaal-kulturele aspekten van
de kleine scholen. Opgemerkt wordt
dat voor het platteland de „verzui
ling" van het onderwijs de konse-
kwentie heeft, dat kleine lokaal-ge
bonden eenheden worden opgesplitst
in uiteenlopende delen, die zichzelf
vaak niet z.onder moeite kunnen
handhaven, in het bijzonder daar
waar er natuurlijke afneming van
de bevolking is als gevolg van het
steeds verder dalende aantal ge
boorten. Talrijk worden de voor
beelden genoemd dat de dorpseen
heid aan betekenis verliest. Hier
voor zijn in de plaats gekomen funk-
tioneel gebonden eenheden, die de
lokale grens, ook wat onderwijs be
treft, overschrijden. Slechts in 55
procent van de Zeeuwse woonker
nen (exklusief de 7 grootste) met een
kleuterschool, resp. lager school is
dit dc c n i g e kleuterschool resp. la
gere school ter plaatse.
Bij het kleuteronderwijs speelt de
principiële keuze een geringere rol
dan bij het lager onderwijs, onder
meer omdat de geringe mobiliteit
van de kleuter een gegeven is, dat
niet gemakkelijk te veranderen is.
Voor kleinere plaatsen is, wat het
lager onderwijs betreft het gevolg
van de „verzuiling": of meer kleine
één- en tweemansschooltjes of
streekscholen met heen en weer
trekkende kinderen. Uit sociologisch
onderzoek is gebleken dat gerefor
meerde ouders en daarna r.k. ou
ders hun kinderen overwegend naar
konfessionele school sturen, her
vormde ouders voor iets méér dan
de helft.
Opmerkelijk is anderzijds het feit
dat volgens een landelijk onderzoek,
vele kinderen op een konfessionele
school buitenkerkelijke ouders blij
ken te hebben.
Welke motieven bij de schoolkeu
ze nu precies van doorslaggevende
aard zijn is nog niet (voldoende) on
derzocht om betrouwbare konklusies
tc kunnen uitspreken. Aanwijzingen
zijn er dat de kwalitet van 't onder
wijs in toenemende mate van groot
belang wordt geacht door de ouders.
Ook over de wijze en de mate waarin
de verzuiling van het onderwijs zich
ontwikkelt is nog weinig betrouw
baars bekend. Verschijnselen van
ontzuiling en (voortgaande) verzui
ling treden soms gelijktijdig op.
Een bijzonder probleem vormt de
nodige samenwerking in het kader
van een proces van integratie tus
sen kleuter- en lager onderwijs. Er
blijkt in Zeeland een niet onaanzien
lijke doorstroming (25 pet.) voor te
komen van de ene zuil naar de an-
DEN HAAG. De Nederlandse am
bassadeur in Ankara, de 58-jarige C.
Th. B. van Baarda, heeft in de nacht
van dinsdag op woensdag in het
dorp Incirlic de arbeider Mehmet
Koyun aangereden, die aan de ge
volgen van het ongeluk is bezweken.
Na verhoor door de politie is de
ambassadeur, die over een diploma
tiek paspoort beschikt, vrijgelaten,
aldus bericht het Turkse dagblad
Hurriyet.
Piloot omgekomen
„Van het sportvliegtuigje is niets
over. Delen ervan liggen over heel
Wouw verspreid" aldus een zegsman
van de Rijkspolitic. Hij verklaarde
veel medewerking van dc bevolking
te krijgen bij het zoeken naar per
soonlijke bezittingen van de piloot.
De enige grote schade die op de
grond is aangericht, kwam doordat
de motor van het vliegtuigje -door
Het provinciaal bestuur van Zee
land wil daar meer van weten, voor
dat zij, vanzelfsprekend in overleg
met de gemeenten, haar beleid be
paalt met betrekking tot deze dor
pen. Zjj wil dit doen aan dc hand
van allerlei vragen die aan een aan
tal dorpsbewoners worden gesteld.
Uiteraard is dit onderzoek gebaseerd
op vrijwillige medewerking van de
bewoners van de dorpen.
Hel spreekt echter voor zicht dat
deze medewerking niet alleen op
dere bij het verlaten van het kleu
teronderwijs. De doorstroming van
de ene zuil naar de andere komt
hoofdzakelijk voor van prot. chr.
kleuteronderwijs naar openb. lager
onderwijs, (9,9 pet.) van het totaal
aantal kleuterschoolleerlingen); van
openb. kleuteronderwijs naar prot.
chr. l.o. (5,3 pet. van het totaal aan
tal kleuterschoolleerlingen); van
prot. chr. kleuteronderwijs naar ge-
ref. 1. o. (5pct. van het totaal aantal
kleuterschoolleerlingen).
De doorstroming van openb. kleu
teronderwijs naar prot. chr. 1. on
derwijs komt het meest voor op
Schouwen-Duiveland, en op Tholen/
St. Philipsland.
WEEKEINDE-
ARTSENDIENST
Zaterdag 26 en zondag 27 oktober
Dokter Lodicrs, Noordgouwe, tel.
(01112)-480, neemt waar voor
dokter Bontkes, dokter Van
Geer en dokter Visser.
Op zaterdag spreekuur, uilsluitend
voor dringende gevallen van 11.00
tot 11.30 uur.
De weekeindedienst voor Zie-
rikzee e.o. gaat in op vrijdag
middag om 18.00 uur en duurt
tot maandagmorgen 8.00 uur.
Dokter J. Stengcr, Haamstede, tele
foon (01115)-1861, neemt waar
voor dokter Bruel en dokter
Simons. Spreekuren zaterdag,
zondag: 11.30-12.00 uur en
16.30-17.00 uur.
De weekeinddienst loopt van vrijdag
avond 18.00 uur tot maandagmorgen
8.00 uur. Zaterdag en zondag spreek
uur uitsluitend voor dringende zaken
van 11.30-12.00 uur en van 16.30-
17.00 uur.
Dokter H. Speelman, Oosterland, tel.
(01114) 1280, neemt waar voor
dokter Richard en dokter Bui
tendijk.
De artsendienst Bruinisse/Dui-
veland gaat in op vrijdag
avond 19.00 uur tot maandag
morgen 7.00 uur.
Zuster A. K. Werkman, Kerkwerve,
tel. (01110)-2309, neemt waar
voor geheel Schouwen.
Zuster Dooge, Oosterland, telefoon
(01114)—1876, heeft dienst te
Oosterland en Sirjansland.
DIERENARTS
Dierenarts J. Minderhout, Middel-
harnis, tel. (01870) 2897, neemt
waar voor dierenarts Bergsma
en dierenarts Buth.
APOTHEEK
Apotheek C. C. Hi Verschuren, Zie-
rikzee, Dam 18, is op zater
dagen geopend van 9.00-12.30
uur en van 16.30-17.30 uur. Op
zondagen van 12.00-12.30 uur
en van 18.00-18.30 uur.
het dak van de boerderij van de fa
milie Broere viel op twee a driehon
derd meter van de bebouwde kom
van Wouw. Hij kwam terecht op
twee meter van een 17-jarige doch
ter, die stond te telefoneren, aldus de
politie. Het meisje kwam er met dc
schrik en een blauwe plek af. De
dienst luchtvaart van de Rijkspoli
tie uit Rotterdam is haar onderzoek
in Wouw begonnen.
prijs wordt gesteld maar zelfs van
essentiële betekenis zal zijn voor dc
bruikbaarheid van dc ingezamelde
antwoorden. Hoe beter dc medewer
king, hoe betrouwbaarder de re
sultaten.
Onderzoek
Vanaf maandag 28 oktober a.s. zal
er in 42 dorpen in Zeeland een on
derzoek worden gehouden onder de
bewoners van 18 jaar en ouder over
Advertentie
Voor de jeugd
A.s. zaterdagmiddag
14.30 uur:
•en nedariandse jeugdfilm ln kleur
Regie: Karet van derMeulen
uitgebracht door bv
Toegangsprijzen:
f 2.50 en f 3.00
iiiiiimiiiiiimiiimiiimiiiiimi
A.s. zaterdag
en zondagavond
20.00 uur
Liebesgrüsse aus der Lederhose
IN KLEUREN FIIMTRUST
Toegang 18 jaar
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiijj
E Vanaf heden is onze
■5 vinotheek gesloten E
E tot volgend voorjaar
iïiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiTï
MOSKOU. De Amerikaanse minis
ter van buitenlandse zaken dr. Henry
Kissinger Is vrijdag zyn tweede
werkdag in Moskou begonnen met
nieuw overleg met dc secretaris-ge
neraal van dc Sowjctrussischc com
munistische party, Leonid Brezjnjcw
het wonen in de kleine dorpen: wel
ke voorzieningen (bakker, slager,
school, verenigingsgebouw enz.)
vindt men belangrijk, zijn cr mis
schien andere dingen dan voorzie
ningen die belangrijker zijn, wat is
dc binding aan het dorp. hoe ziet
men de toekomst van het dorp. waar
men nu woont, enz.
Tweede woningen
Daarnaast wil hot onderzoek wat
trachten tc weten te komen over do
vraag wat men nu vindt van do zgn.
tweede woningen in hel dorp: heeft
men daar geen bezwaar tegen of is
men van mening dat er geen tweede
woningen meer bij moeten komen.
Het „dorpenondcrzock" wordt ver
richt door het Economisch Techno
logisch Instituut, het Provinciaal
Opbouworgaan Stichting Zeeland en
de Provinciale Planologische Dienst.
Verwacht wordt dat hel uitreiken
efi, na Invulling, weer ophalen van
de vragenlijsten onder ca. 3.200 in
woners, ongeveer 4 a 6 weken zal
duren.
I
Zierikzee
i l.ange Uus. Kunstexpositie, 9—12
•62 6. Donderdag 7—9 Maandag en
zondag gesloten
Zaterdag 26 oktober
Zierikzcc
Concertzaal. 20.00 uur, film „Vrolijke
ontucht in Tirool"
Dreischor
Herv. kerk, 14.15 uur, excursie Stad
en Lande.
Zondag 27 oktober
Zierikzcc
Concertzaal. 20.00 uur, film „Vrolijke
ontucht in Tirool"
Maandag 28 oktober
Zierikzee
Vierschaar, (stadhuis), 20.00 uur
„hoorzitting inzake Havenkwartier.
Haamstede
Gemeentehuis, 19.30 uur, vergade
ring gemeenteraad Westerschouwen.
Vrijdag 1 november
Zierikzee
Concertzaal. 20.00 uur, Zierikzees
Kamerkoor.
Zaal RTM-gebouw, 19.30 uur, Ver.
„Stad en Lande".
Haamstede
Ouderavond O.B.-school, 19.45 uur.
Maandag 4 november
Zierikzee
Zaal Ger. Kerk, 19.30 uur, ledenver
gadering Chr. Onderwijs.
Aula school, 20.00 uur, oudervereni
ging R.S.G. „Prof. Zeeman".
Donderdag 7 november
Goes
„De Prins van Oranje". Studiemid
dag Afd. Plattelandsvrouwenbond,
13.15 uur.
Zierikzee
Concertzaal, 20.00 uur, Z.V.U. Rients
Gratama
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
Telefoonnrs. na half zes
Redaktle:
M. J. Bij de Vaate (01110) 2938
J. P. Jongschaap (01110) 2416
Advertenties:
(01110) 2118 of 4188
Bezorging:
(01110) 4188
De hrefst maakt het nu heel bont,
maar het wordt je niet door men
sen aangedaan". Die natte wereld
van nu prikt de aandacht alweer op
vroeger, toen het lang ook niet alle
maal normaal was. zij hel niet zo
abnormaal als thans. In 1960 was het
ook boos en kwam rot in de oogst
eveneens op grote schaal voor. Het
was - als nu - een droevig natte
herfst, maar de landbouw stond iets
minder onthand, omdat de mecha
nisering nog niet zover was voortge
schreden.
Op de boerderijen was nog het een
en ander: spaden, riekenzakken eii
dat soort zaken behorend bij de
landbouw in overgangstijd. Boven
dien waren er nog meer mensen,
die het (hand) rak verstonden. Het
is thans allemaal afhankelijk gewor
den van dc grondkwaliteit, die zó
moet z\jn, dat zwaar materieel kan
worden aangevoerd. Zo ziet men dat
het beste niet goed genoeg blijkt
t>oor de landbouw. Trouivens een
jaar vergt het bezien in zijn totali
teit. Hel begon dit jaar al zo vreemd,
met ee?i ongekende droogte en een
zomer, die vrijwel ook niets oplever
de.
Ieder mens zit intussen voor wal
vroeger betreft met een geëxalteerde
klimaatsherinnering. Vroeger zou
het allemaal mooier, evenwichtiger
en beter zijn geweest, maar ook toen
verregenden schoolreisjes (als ze cr
al waren) en uitstapjes en, wat erger
was, soms dc oogst. Het is ln het
voorjaar eens co koud geweest, dat
mei nog nauwelijks bladeren aan dc
bomen had en er is een sterk ver
haal wit dc 18e ceuu\ dat Schouwen
een hele zomer bedekt was door een
soort nevel, die de mensen kippevel
en sikkeneurigheid bezorgde en de
oogst belette tot rijpen te komen.
Intussen is ook een punt dat bij
zoveel hemelwater vroeger - met
name Schouwen - onder water liep.
Dat was in dc tijd van vóór de ge
malen. Ging dat allemaal zo over
vaar de winter, dan kon men tc Zie
rikzcc dc schaatsen aanspannen en
zo naar het Wcsthoekse rijden.
Een land, een eiland, een schier
eiland, omringd door de zee, heeft
wel alles uit de keuken van moeder
natuur gehad. Hel is een schrale
troost voor degenen, die nu in dc pe
narie zitten, maar het is wel juist.
Een „regenklimaat" is eigenlijk
iets verschrikkelijks, als de dose
ringen ontregeld zijn, vooral door de
kombinatie met de vette klei, die
wel vruchtbaar is, maar ook zijn
speciale moeilijkheden met zich
brengt. Zware grond is zware grond.
Voor straks maar hopen op hel red
den wat nog Ie redden valt, maar de
klap is al groot Pat is heel verdrie
tig voor een landbouwstreek, maar
niet ongedaan 1e maken. Hel leven
kent veel onherroepelijks'.
SCU1EREILANDM AN
Bewoners krijgen vragen voorgelegd
DEN IIAAG. 23-10. Het leven in een kleine plaats met ccn be
trekkelijk gering aantal inwoners is niet goedkoper dan het leven
in dc grote stad. Dc kleine, vooral buiten dc Randstad gelegen, ge
meenten hebben ten onrechte het beeld voordelig tc zijn. In wer
kelijkheid liggen dc „prüzen", tarieven cn belastingen in die kleine
gemeenten gemiddeld niet of nauwelijks onder het niveau van dc
tarieven van steden met veel inwoners.
Dit blijkt uit ccn onderzoek, dat het Konsumcntcn Kontakt heeft
verricht bij 45 Nederlandse gemeenten (samen ruim 5 miljoen in
woners) en waarvan in het novembernummer van Koopkracht uit
gebreid verslag wordt gedaan. Het K.K. bekeek 20 gemoenten met
minder dan 25.000 inwoners, tien met 50.000-100.000 inwoners cn 15
grote steden (100.001) of meer).
Bij dat onderzoek stuitte het Konsumcntcn Kontakt op soms
verrassend forse, cn niet altijd volkomen te rechtvaardigen tarief-
verschillen.
Zo behoeft men in dc ene gemeente voor ccn nieuw paspoort
„slechts" f 31,neer tc tellen, terwijl ccn andere plaats voor pre
cies hetzelfde document liefst f 49,in rekening brengt. Honden
belasting kan per gemeente variëren van nul tot 150 gulden per
jaar. Reinigingsrechten kunnen in dc cno gemeente f 16,per jaar
bedragen, trrwijl een andere stad daar f 66,60, meer dan vier
maal zoveel, voor vraagt. Voor een uittreksel uit het bevolkings
register worden bedragen gevraagd, die variëren van f 1,tot f 4,
MIDDELBURG, 24-10. Er zijn in Zeeland ongeveer
160 steden en dorpen; d.w.z. er zijn een paar betrek
kelijk grote steden en verder veel kleine dorpen, waar
van er ongeveer 70 niet zelfs minder dan 500 inwo
ners. Welke toekomst hebben deze dorpen? Wal gaal
er of wat moet er gaan gebeuren met deze dorpen die
in onze Zeeuwse samenleving - wat hun aantal betreft -
zeker meetellen.
WOUW, 24-10. Een Cessna sportvliegtuigje is donderdagmiddag boven
Wouw in botsing gekomen met een Phantom-straaljagcr van de Amerikaanse
luchtmacht, afkomstig van dc vlegbasis Bentwatcrs in Engeland. Dc piloot
van de Cessna, dc 45-jarige heer C. J. van Delft uit Hclvoirt kwam daarbjj
om het leven.
