Tijdens de OPRUIMING
25 pet. KORTING
geven wij op alle
in voorraad zijnde
KAMERBREDE en andere
TAPIJTEN
op restanten OOSTERSE tapijten 15 pet. KORTING
KUSSENS 2 voor f 15.
W etens waardigheden
over (vroegere) meekrap
deurloo
SPECIALE AANBIEDING
Komt U verder eens kijken naar onze collectie
OVERGORDIJNEN - VITRAGE - BEDDEN
TAFELLAKENS - GORDIJNKWASTEN
DEKENS - TAFELKLEDEN - SPREIEN
DEKBEDHOEZEN - SLAAPKAMERKLEEDJES
TAPIJTSERVICE CENTER
GEREF. KERK NIEUWERKERK 75 JAAR
BETALING UITSLUITEND CONTANT
BETALING UITSLUITEND CONTANT
Dam i, Zierikzee Telefoon (OHIO) 2825
Flitsen
uit het buitenland
Wat biedt
de BEELDBUIS?
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Donderdag 18 juli 1974 Nr. 21522
9
woninginrichting
Appelmarkt 4. Zierikzee Telefoon (OHIO) 2825
slot
De heer St. Jumelet W.zn.,
bakker te Bruinisse, heeft be
paald niet alleen belangstelling
voor wat men zou .kunnen
noemen het „dagelijks brood".
Dat blijkt wel uit zijn lidmaat
schap van het bestuurscollege
van de Oudheidkamer te Brui
nisse.
En in deze funktie is weer zijn
belangstelling ontstaan voor de
meekrapcultuur en -bewerking
die in vroeger tijden op Schou-
wen-Duiveland een bijzonder
belangrijke plaats heeft inge
nomen. De Oudheidkamer te
Bruinisse beschikt over een
unieke collectie rond de mee
krap en dat was voor de heer
Jumelet aanleiding een studie
te wijden aan deze verloren
gegane maar nog niet vergeten
cultuur, welke overigens juist
in deze dagen mede in verband
met de tentoonstelling van an
tieke landbouwwerktuigen te
Zierikzee, weer bij velen in de
belangstelling staat. Hieronder
volgt het achtste artikel' van
de komende reeks over de
meekrap, belicht door de heer
Jumelet.
Niet dezelfde kleur
Na het verven van het weefsel
met de verfstof, was de kleur niet
altijd gelijk met de kleur van die
bepaalde, gebruikte verfstof. Te
leurstellingen bij ververs en katoen
drukkers waren aan de orde van de
dag. De moderne Franse meekrap
industrie wist ook dit bezwaar te
omzeilen. Zij bepaalde de kwaliteit
niet naar de kleurstof, maar naai
de kleurnuance van een staal tex-
tielstof, die met de kleurstof geverfd
was.
Betere service
Deze nieuwe methode bood dien
tengevolge een doeltreffender ser
vice dan het verouderde Hollandse
meekrapbedrijf. Het normale han
delsverkeer was dan na de Franse
tijd nauwelijks hersteld, of men kon
in kringen van de meekraphandel in
het Gentse textielcentrum het alar
merend bericht horen dat, de Hol
landse meekraphandel zware con
currentie te verduren had.
De Franse vertegenwoordigers
verkochten de goedkopere meekrap-
poeder dagelijks in onze fabrieken.
In 1807 telde Frankrijk 20 meekrap-
fabrieken, in 1827: 40 in 1836: 55, zo
kon het rond het jaar 1850 niet on-
kend worden dat op de meekrap-
markten niet het Hollandse maar het
Franse produkt de toon aangaf.
Garancine
Een nieuwe voorsprong nam het
Franse meekrapbedrijf, toen in 1826
de Franse chemici Robiquet en Colin
de kleurstof uit de meekrapwortel
door middel van zwavelzuur wisten
vrij te maken. Dit produkt bleek
naast de winstgevende factor, voor
de textielnijverheid, bruikbaarder
dan meekrappoeder.
Hollandse reactie
Tijdens deze geweldige bloei van
de Franse meekrapindustrie raakte
het Hollandse bedrijf steeeds meer
in moeilijkheden. In navolging van
de Franse methode werd het stamp
proces door een maalinrichting ver
vangen, hierbij werd van molenste
nen, aangedreven door stoomma
chines, gebruik gemaakt.
Zeeuwse garancinefabriek
In 1846 werd door de firma Ocht-
man en Co te Zierikzee de eerste
Zeeuwse garancinefabriek gebouwd.
In 1859 beschikte men in Zeeland
over 3 van deze fabrieken.
Modernisering van de stoven
De modernisering voltrok zich in
snel >tempo, in 1859 hadden 11 sto
ven de beschikking over stoomma
chines. Na 1850 was het Hollandse
meekrapbedrijf op het Franse voor
beeld ingesteld. Ondanks al deze po
gingen was de voorsprong die het
Franse meekrapb'edrijf genomen had
niet meer in te halen.
De landelijke verspreide meesto-
ven bleven echter aan hun verou-
dere werkwijzen vasthouden, ston
den afwijzend tegenover nieuwe
methoden, en brachten hierdoor het
bedrijf en de cultuur in de grootste
moeilijkheden.
Synthetische verfstoffen
Het vraagstuk van de volledige mo
dernisering speelde overigens niet
lang meer een rol, want de fabriek
matige productie van synthetische
alizarine na 1870 maakte aan alle
bereiding van meekrap en garanci
ne, in fabrieken en in meestoven
snel een eind. In 1868 gelukte het
Graebe en Liebermann namelijk, de
alizarine het vervend bestanddeel
van de meekrapwortels, kunstmatig
uit steenkoolteer te bereiden.
Vervangende cultuur
Schouwen en in het bijzonder de
stad Zierikzee, werden wel in bij
zondere mate door de ondergang van
het meekrapbedrijf getroffen. De
landbouw b"ood meer mogelijkheden
tot herstel, dit in tegenstelling tot
Zierikzee dat. zijn koopmansstand
jammerlijk achteruit zag gaan.
Het was de suikerbietencultuur,
die door haar overeenkomst met de
meekrapcultuur m.b.t. de cultuurzor-
gen enz. spoedig de plaats innam
en belangrijker werd dan in enig
ander deel van ons land.
Dat Holland met zijn weiden prijk;
En op zijn handel roeme;
Het gunne, da.t zich Zeeland rijk
Door nijveren landbouw noeme.
Ja, Zeeuwsch gewest, dat bloeit en
leeft
Van akkers te bebouwen,
Verhef u fier, want Holland geeft
Zijn eeregoud in Schouwen.
Oost-Duiveland St. J.
SAINT-LARY. Dertien Franse en
buitenlandse auto's uit de karavaan
van de Tour de France zijn vernield
of beschadigd door de ontploffing
van drie kneedbommen op twee par
keerterreinen in Lourdes.
(II)
(Van een medewerker)
NIEUWERKERK, 13-7. Vorige
keer waren we gebleven by de eer
ste steenlegging van het kerkgebouw
(de oude kerk dus) op 1 3juni 1900
We gaan verder en zien dat door
een dankbaar voorgeslacht veel
werd gegeven. Zo schonk een zuster
der gemeente, de preekstoel, terwijl
een andere zuster het Avondmaal-
stcl gaf. De kerk van Bruinisse gaf
2 ijzeren kronen met 6 lampen.
Op 31 januari 1901 werd het kerk
gebouw in gebruik genomen. Ds
Van Bueren bediende Gods Woox'd
uit Zach. 3 .9. Met veel belangstel
ling en medeleven, ook uit de rond
om gelegen plaatsen moet dit een in
drukwekkende dienst zijn geweest.
Nu ging men ook om een predi
kant verlangen. Reeds in 1903
mocht dit gelukken en vond men ds.
H. Cramer, em. pred. uit Utrecht be
reid deze kudde te weiden. Deze
naam. ds. H. Cramer, is nog terug te
vinden in de gevel van het voorma
lig ..Schoolhuis" aan de Station
straat, nu bewoond door de fam. D.
Geuze. Ds. Cramer nl. legde de eer
ste steen tijdens de bouw van de
LISSABON. Het Portugese pers
bureau Lusitania meldt, dat in de
eerste helft van dit jaar 122 «lense*
in Mozambique aan cholera zijn ge
storven. In dezelfde periode werden
350 gevallen van cholera vastgesteld.
VRIJDAG 19 JULI
NED. 1: Om zeven uur begint de
NCRV met een poppenkastvoorstel
ling voor de kleuters, die gevolgd
wordt door de slotaflevering van De
jonkvrouw van Avignon. De afleve
ring waarin prinses Kristina en de
jonge diplomaat Francois elkaar
toch krijgen, al heeft het daar niet
steeds naar uitgezien. Flash Back is
de titel die gegeven is aan de Eddy
Go Round Special, die na het jour
naal op de kijkers wordt losgelaten.
Vijftig minuten lang aandacht voor
het hitwezen en andere muziekgen
res. Tot de artiesten die hieraan
meewerken behoren o.a. The Bee-
gees, Cliff Richard, The Hollies en
Danny Osmond. Tussen tien over
negen en tien voor tien staat de
NCRV stil bij aktuele gebeurtenis
sen in de rubriek Hier en Nu, waar
na opnieuw een muzikaal program
ma volgt, ditmaal liggend op het
terrein van de operette. Fragmenten
uit Duitse operettes worden door
Jan van der Waart gepresenteerd in
oude Chr. School en wel op 26 sep
tember 1905.
Vacant
Na vertrek van ds. Cramer, die
wegens hoge leeftijd dit werk moest
neerleggen volgde een langdurige
periode van vacant zijn. Mede als
gevolg van de krappe financiën. Op
5 maar 1913 werd een huis aange
kocht. Dit pand Oostraat 12 is nog
steeds de pastorie.
In 1914 krijgt men weer hoop en
gaat men diverse malen achtereen
een predikant beroepen. In 1915
mocht dit gelukken. Ds. G. Klumper,
pas overgekomen uit de Christelijke
Gereformeerde Kerken kwam tot de
gemeente over en nam intrek in de
pastorie.
Helaas bleek weldra dat deze keus
geen succes was. Na vele problemen
en konflikten breekt de predikant
met de Gereformeerde Kerken en is
de kerk weer vacant. Dan volgen
weer vele moeilijke jaren, totdat in
1931 kand. M. Heuzeveldt tot ons
overkwam en wel op 2.9 november,
na bevestiging door ds. J. D. v. d.
Velden uit Rotterdam. Op 28 april
1935 nam ds. Heuzeveldt afscheid
wegens vertrek naar Hazeiswoude.
de rubriek Lang leve de operette.
Een korte dokumentaire in de ru
briek Vroomheid in hout en steen
over het kerkje van Huizinge in
Groningen besluit de NCRV-avond
om tien over half elf.
NED. II: Zomers vermaak vult
het TROS-programma vanavond op
het tweede net. De Waltons gaan
tussen zeven en acht uur over hei
scherm. Verdere familieleden komen
onaangekondigd de sfeer verstoren.
De logeerpartij gaat erg lang duren.
Erg is ook dat de gasten niet' vies
zijn van een diefstal. Een uur lang
luchtig amusement kan men ver
wachten in het programma Zomer
'74 dat na het journaal uitgezonden
wordt. Een keten van liedjes in deze
uitzending die gepresenteerd worden
door Willy Dob be. Tot de artiesten
behoren o.a. Cindy en Bert, Andre
van Duin en Rogger Whittaker. Een
blik in de wereld van de misdadi
gers loordt de kijkers vervolgens ge
gund in een aflevering van de serie
De FBI. Hierna volgt nog om kwart
over tien een aflevering uit de serie
Wordt u al geholpen? die zich af-
speeld in een groot warenhuis en
een dokumentaire over de Hugeno
ten.
VRIJDAG 19 JULI
NED. I: 18.25 Tour de France
19.05 Poppenkast19.10 De jonk
vrouw van Avignon: 20.21 Eddy go
round special; 21.10 Hier en Nu;
21.50 Lange leve de operette.
Door de ekonomische krisis volgt
weer een langdurige vakature.
In 1937 wordt kontakt met de kerk
van Oosterland gezocht en gaat men
in kombinatie beroepen.
Combinatie
Op 5 februari 1939 deed kand. II.
Venema intrede, na bevestiging door
ds. Kersies te Wildervank, als predi
kant van Nieuwerkerk en Ooster
land. Deze ds. Venema onttrok zich
tijdens de oorlog-evaquatie in 1944
aan de Geref. Kerken en werd
hulpprediker te IJsselmuiden, bij de
Gereformeerde Kerken art. 31.
Na de oorlogsjaren, in de zomer
1945 keerde de bevolking weer terug
naar huis en haard en kerk, en was
men weer vacant. Na diverse te-
vergeefse beroepen kwam op 10
april 1949 tot de gemeente over de
heer A. Vreugdenhil uit Rotterdam,
met de hoop om langs de weg van
toen nog art. 8 (nu art. 6) tot het
predikambt te komen. Deze weg
werd moeilijk en in 1952 ging br.
Vreugdenhil heen. (Pas op 65-jarige
leeftijd in 1969 mocht hij toch nog
predikant worden in onze kerken).
Joh. Rotte. Nieuwerkerk
(wordt vervolgd)
NED. II: 19.05 De Waltons; 20.21
Zomer '74; 21.20 De FBI; 22.15 Wordi
u al geholpen?; 22.50 De Hugenoten.
ZATERDAG 20 JULI
NED. I: Vanmiddag tussen vier
uur en half zes brengt de AVRO de
eerste van een tweetal uitzendingen
van het jaarlijkse Melkhuisje-ten-
nistoernooi. Er is maar één man die
de wedstrijden kan verslaan: Wil
lem Duys. De VARA tekent voor het
avondprogramma op deze zender
met een mixture van ontspanning en
informatie. Tussen zeven en acht
worden de verdere lotgevallen in
Coronation Street getoond. Ditmaal
onder meer een ontmoeting met de
getrouwde dochter van Albert Tat-
lock, die moeilijkheden heeft met
haar man. Humor van het beste
soort kan men na het journaal van
acht uur verwachten in een pro
gramma rond de Engelse komiek
Tommy Cooper. Hierna het wat se
rieuzere gedeelte in de rubriek Wa
termerk. Met Wim Bosboom bezoe
ken de kijkers enige zwem- en vis
waters, die aan de hand van labora
toriumonderzoeken en reportages
getest worden op hun kwaliteit. De
hoofdmoot van de avond wordt ge
vormd door de tv-film De 21e juli,
een Duits-Oostenrijkse produktie die
zich bezig houdt met de vraag wat
er gebeurde na de aanslag op Hit-
Ier, die zoals wellicht bekend is, op
20 juli 1944 werd gepleegd. In de tv-
film wordt ervan uitgegaan dat de
aanslag - het werk van kolonel
graaf non Stauffenberg - destijds is
gelukt. De realiteit is, dat de aanslag
mislukte en dat vervolgens Hitier
von Stauffenberg en honderdvijftig
van zijn aanhangers terecht liet stel
len. Klokslag elf uur is op deze zen
der het nieuws in het late NOS-
journaal te zien.
NED. 11: Vanaf vijf voor half ze
ven een reportage van de Tour de
France van de 21e etappe tussen
Vouvray en Orleans en de individue
le tijdrit op het circuit van Orleans.
Na de Fabeltjeskrant en het nieuws
komt de KRO op de buis met de
KRO-Cineac, met o.a. tekenfilms
van Porky Pig en Peter Polamus.
Operetteliefhebbers zullen na het
journaal van acht uur aan de buis
gekluisterd zitten als de KRO Frans
Léhars operette Der Zarewitsch pre
senteert. Hetgeen zoveel wil zeggen
als anderhalf uur kleur- en klankge
not. Tegen de klok van tien uur be-
gint de rubriek Brandtpunt aan haar
aktualileitcnuiizending van vijftig
minuten. De KRO-avond wordt
daarna besloten met de Epiloog van
pastoor W. de Graaf uit Amsterdam.
ZATERDAG 20 JULI
NED. 1: 16.02 Meikhuisje-tennis-
toemooi; 19.05 Coronation Street;
20.20 Tommy Cooper Hour; 21.00
Watermerk; 21.30 De 21e juli.
NED. 11: 18.25 Tour de France;
19.05 KRO-Cineac; 20.21 Operette
Der Zarewitsch: 21.50 Brandpunt;
22.40 Epiloog.
KERKNIEUWS
